piątek, 14 września 2012

Rogoźno


Rogoźno

Państwo Polska
Województwo wielkopolskie
Powiat obornicki
Gmina Rogoźno
gmina miejsko-wiejska
Prawa miejskie 24 kwietnia 1280
Burmistrz Bogusław Janus
Powierzchnia 11,24 km²
Wysokość 63 m n.p.m.
Ludność (2011)
• liczba
• gęstość
11 398
1014 os./km²
Strefa numeracyjna
(+48) 67
Kod pocztowy 64-610
Tablice rejestracyjne POB
Położenie na mapie Polski


Rogoźno
52°44′57″N 16°59′59″E
TERC
(TERYT) 4303916024
Urząd miejski
ul. Nowa 2
64-610 Rogoźno
 Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa


Budynek Poczty Polskiej


Ratusz – Muzeum Regionalne
Rogoźno Rogoźno ?/i (niem. Rogasen) – miasto w woj. wielkopolskim, w powiecie obornickim, siedziba władz gminy miejsko-wiejskiej Rogoźno. Położone na Pojezierzu Wielkopolskim, nad rzeką Wełną i jeziorem Rogoźno. Miasto historycznie przynależy do Wielkopolski.
Według danych z 31 grudnia 2011 r. miasto miało 11 398 mieszkańców[1].
Spis treści  [ukryj]
1 Położenie
2 Ludność
3 Historia
4 Zabytki
5 Edukacja
6 Współpraca międzynarodowa
7 Ludzie związani z Rogoźnem
8 Struktury wyznaniowe
8.1 Kościół rzymskokatolicki
8.2 Chrześcijański Zbór Świadków Jehowy
9 Przypisy
10 Linki zewnętrzne
Położenie[edytuj]

Rogoźno położone jest nad rzekami Wełną i Małą Wełną oraz nad jeziorem Rogoźno (długie 4750m, szerokie 350m, 136 ha, do 6 m głębokości), na wysokości ok. 63 m n.p.m., przy drodze krajowej nr 11 Katowice – Poznań – Piła – Koszalin – Kołobrzeg, 40 km na północ od Poznania i ok. 52 km na południe od Piły. W mieście bierze początek droga wojewódzka nr 241 Rogoźno – Wągrowiec. Przez Rogoźno przebiega linia kolejowa Poznań - Piła – Kołobrzeg oraz nieczynna już linia Inowrocław – Krzyż Wlkp.
Według danych z 1 stycznia 2011 r. powierzchnia miasta wynosiła 11,24 km²[2].
W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. pilskiego.
Ludność[edytuj]

Według danych Głównego Urzędu Statystycznego stan z dnia 31 grudnia 2011 r. miasto Rogoźno liczyło 11 398 mieszkańców czyli gęstość zaludnienia na obszarze miasta wynosiła 1014 osób/km².
Struktura wiekowa ludności Rogoźna przedstawia się następująco - stan na 31 grudnia 2010 r. (brak danych na dzień 31 grudnia 2011 r.) [3].
Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób % osób % osób %
populacja 11 158 100 5687 50,97 5471 49,03
wiek przedprodukcyjny (0–17 lat) 2417 21,66 1151 10,32 1266 11,35
wiek produkcyjny (18–65 lat) 7226 64,76 3461 31,02 3765 33,74
wiek poprodukcyjny (powyżej 65 lat) 1515 13,58 1075 9,63 440 3,94

Obliczony na podstawie tych danych współczynnik feminizacji wskazuje, że na 100 mężczyzn przypadają 104 kobiety. Przyrost naturalny na 1000 mieszkańców wynosi 5,1.
Historia[edytuj]

Nazwa miasta pochodzi od rogoży (pałki wodnej). Najstarsze ślady grodziska wczesnośredniowiecznego pochodzą z VIII-IX wieku. Pierwsza wzmianka pisana z 1192 roku (Roguezno).
Początki kasztelanii rogozińskiej przypadają najpewniej na połowę XII wieku, a więc na okres powstania nowego grodu na lewym brzegu Wełny (u wyjścia Małej Wełny z Jeziora Rogozińskiego) udokumentowanego badaniami archeologicznymi. Pod koniec 1. połowy XIII wieku Rogoźno było siedzibą dobrze funkcjonującej kasztelanii, potwierdza to dokument z roku 1248 w którym wymieniony jest kasztelan Gniewomir – "Gneomir castelanus de Rogozna". Kasztelania rogozińska posiadała charakter terytorialny. Graniczyła, rozpoczynając od północy, z kasztelaniami: ujską, żońską, gnieźnieńską, radzimską, obrzycką i czarnkowską. Dokładny przebieg jej granic, z uwagi na skąpe materiały źródłowe, jest jednak trudny do określenia.
Pomimo upadku znaczenia urzędu kasztelańskiego, rogozińscy kasztelanowie występowali aż do rozbiorów w XVIII wieku, choć stanowisko miało tu już jedynie charakter tytularny. Ostatnim kasztelanem rogozińskim był wspomniany w źródłach 22 stycznia 1787 roku Adam Jan Malczewski (zmarły w 1804 roku). Kasztelanowie rogozińscy mieli prawo zasiadania w Senacie I Rzeczypospolitej, jako kasztelanowie mniejsi, zwani drążkowymi. W hierarchii senackiej plasowali się między innymi przed kasztelanami radomskimi, wieluńskimi, przemyskimi, chełmskimi, bydgoskimi czy warszawskimi.
Kasztelanowie rogozińscy do końca XV wieku:
Imię i nazwisko kasztelana Lata pełnienia urzędu Uwagi
Gniewomir z rodu Samsonów-Watów 1248-1251
Domaradzic ze Smogulca h. Grzymała 1280-1297
Sławnik h. Pałuka wymieniony w 1349
Chwał z Werkowa h. Pałuka 1360-1363
Janusz Furman z Zaniemyśla h. Grzymała 1392-1400
Jura z Chojnicy h. Przosna 1401-1402
Jakusz, Jakub Przysiecki h. Grzymała 1405-1421
Jakusz, Jakub z Rynarzewa h. Szreniawa 1427-1431
Jan Oganka z Ułanowa h. Sulima 1433-1447
Włodek, Wałach z Łagiewnik h. Sulima 1448-1452
Piotr z Głęboczka h. Łodzia wymieniony w 1453
Przecław Potulicki h. Grzymała 1458-1485
Jan Starszy z Danaborza h. Pałuka 1485-1517
Dokument lokacyjny Kostrzyna z 1251 wspomina o grupie "gości" książęcych z Rogoźna, historycy wątpią jednak, by tworzyli oni zorganizowaną społeczność miejską. Przyjmuje się, że właściwa lokacja miasta w Rogoźnie nastąpiła dopiero w 1280 wraz z odpowiednim dokumentem wystawionym przez Przemysła II[4]. W przywileju tym wspomina się, że zasadźcami są Jan i Piotr Dedz, ówcześni właściciele miasta. Miasto lokowane było na prawie niemieckim, jakie obowiązywało też w Poznaniu. Przemysł II wybudował w Rogoźnie zamek modrzewiowy, o którym wspomina Jan Długosz w swej pracy pod tytułem „Annales seu cronicae incliti Regni Poloniae". Król Przemysł II lubił Rogoźno, często tu przebywał, o czym świadczą dokumenty z lat 1284 i 1286. Miasto na trwale weszło do historii Polski 8 lutego 1296, kiedy Przemysł zginął tu zamordowany w zasadzce (prawdopodobnie dokonanej z inicjatywy bądź z udziałem margrabiów brandenburskich). Przywileje nadane miastu przez Przemysła II zostały dwukrotnie potwierdzone przez innych władców. Po raz pierwszy już w roku 1296 potwierdził je dla rogozińskiego wójta Dobrogosta książę Władysław Łokietek. W 1427 roku prawa przyznane mieszkańcom Rogoźna zostały potwierdzone i w znaczny sposób poszerzone w dokumencie relokacyjnym wystawionym miastu przez króla Władysława Jagiełłę.
W 1750 roku starosta Jakub Szołdrski lokował Nowe Miasto Rogoźno. Przy tej okazji sprowadzono liczną grupę niemieckich sukienników. W XVIII wieku był to jeden z najznaczniejszych wielkopolskich ośrodków sukienniczych. W roku 1794 na mocy reskryptu króla pruskiego, formalnie połączono Nowe Miasto Rogoźno i Stare Miasto Rogoźno w jeden organizm miejski.
W okresie Księstwa Warszawskiego w trakcie odwrotu Wielkiej Armii miała miejsce bitwa w Rogoźnie (1813) 10 lutego 1813. Rosyjskie oddziały pod dowództwem Woroncowa zaatakował 4 Pułk Nadwiślański polskiej piechoty zmuszając go do cofania się w kierunku na Parkowo i Oborniki.
Mieszkańcy brali aktywny udział w powstaniu wielkopolskim 1918/1919. Podczas II wojny światowej hitlerowcy zamordowali w pobliskich lasach rożnowickich ok. 12 tysięcy osób, m.in. pacjentów szpitala psychiatrycznego w podpoznańskich Owińskach i 100 jeńców angielskich[5].
Zabytki[edytuj]



Kościół pw. św. Wita


Kościół pw. św. Ducha
średniowieczny układ urbanistyczny Starego Miasta z rynkiem (pl. Powstańców Wielkopolskich)
kościół pw. św. Wita, fundowany wg tradycji przez Mieszka I i Dobrawę (wskazywałoby na to m.in. bardzo stare wezwanie), obecny gotycki z 1526 roku, wewnątrz cenna gotycka chrzcielnica z wkomponowanym medalionem rusko-bizantyjskim z XII wieku
układ urbanistyczny Nowego Miasta z rynkiem (pl. Karola Marcinkowskiego) z XVIII wieku
Muzeum Regionalne im. Wojciechy Dutkiewicz znajdujące się w dawnym Ratuszu (zabytkowy późnoklasycystyczny budynek zbudowany w latach 1826-1828, rozbudowany 1911-1913). Do najciekawszych zabytków eksponowanych w Muzeum należy znaleziony w okolicach dawnego grodu kasztelańskiego obosieczny miecz żelazny z XII wieku z napisem +INIOINI+ na obu stronach głowni.
kościół poewangelicki pw. Świętego Ducha z 1807 roku i znajdująca się przy nim drewniana dzwonnica z 1786 roku
Liceum Ogólnokształcące im. Przemysła II – jedna z najstarszych szkół średnich w Wielkopolsce, mieści się w budynku pochodzącym z 1869 roku, wewnątrz Szkolna Izba Tradycji, w której zgromadzono starodruki sięgające czasów pruskich, liczne dokumenty i fotografie, znajduje się tu także Biblioteka im. Marii i Józefa Sobolewskich zawierająca bezcenne wydawnictwa z końca XIX wieku i okresu II Rzeczypospolitej
budynek sądu grodzkiego z 1905 roku, obecnie mieści się w nim Zespół Szkół Agrobiznesu im. Dezyderego Chłapowskiego (ul. Kościuszki 41), nr w rejestrze zabytków: 254/Wlkp/A z 17.10.2005 r.
budynek Zespołu Szkół im. Hipolita Cegielskiego – dawne Seminarium Nauczycielskie. Oddany do użytku w 1905 roku, mieści 115 izb i jest do dzisiaj największym budynkiem w mieście.
gród średniowieczny na Wójtostwie
cmentarz katolicki
cmentarz ewangelicki
Stary cmentarz żydowski w Rogoźnie – został założony pod koniec XVI wieku. Podczas II wojny światowej Niemcy zdewastowali cmentarz. Płyty nagrobne zostały wykorzystane do wybrukowania ulic wokół Nowego Rynku. Po wojnie pokryto te ulice asfaltem – bez wcześniejszego usunięcia macew. Na powierzchni 1,5 hektara nie zachował się żaden nagrobek. Zachowały się jedynie ruiny dawnego domu przedpogrzebowego. Nowy cmentarz żydowski został założony w XIX wieku. Podczas II wojny światowej również zdewastowany, a po wojnie zlikwidowany. Kilka zachowanych rozbitych macew znajduje się w Muzeum Regionalnym. Po rogozińskiej synagodze nie pozostało ani śladu[6]


ul. Wielka Poznańska (centrum)
Edukacja[edytuj]



Liceum Ogólnokształcące im. Przemysława II
Przedszkole nr 1 im. Kubusia Puchatka
Przedszkole nr 2
Prywatne Przedszkole Przymysław
Prywatne Przedszkole Motylek
Szkoła Podstawowa nr 2
Szkoła Podstawowa nr 3 im. Powstańców Wielkopolskich
Gimnazjum nr 1 im. Mazurka Dąbrowskiego
Gimnazjum nr 2 im. Hipolita Cegielskiego
Gimnazjum Społeczne nr 3 przy Liceum Ogólnokształcacym
Liceum Ogólnokształcące im. Przemysła II
Zespół Szkół Agrobiznesu im. Dezyderego Chłapowskiego
Zespół Szkół im. Hipolita Cegielskiego
Wyższa Szkoła Gospodarki w Bydgoszczy Regionalny Ośrodek w Rogoźnie
Współpraca międzynarodowa[edytuj]

Miasta i gminy partnerskie:
 Czorsztyn
 Mariampol
 Tulczyn
 Wustrow
 Wiehl
 La Trimouille
Ludzie związani z Rogoźnem[edytuj]



Wojciech Gerson Zabójstwo Przemysła II w Rogoźnie 1881 r.
król Polski Przemysł II
wojewoda poznański, starosta rogoziński, zdrajca spod Ujścia, Andrzej Grudziński
wojewoda inflancki, starosta rogoziński Jan Teodor Schlieben
kasztelan rogoziński, ojciec wojewodów poznańskich Piotra i Jana Opalińskich Jan Opaliński
lekarz, społecznik i filantrop Karol Marcinkowski
powstaniec wielkopolski Antoni Biskupski
poseł na Sejm Edmund Męclewski
prawnik, członek PTPN Kazimierz Szuman
krytyk literacki, historyk literatury Lesław Eustachiewicz
pedagog Hubert Beckhaus
ornitolog Julius Hammling
śpiewak operowy Marek Torzewski
aktorka Halina Bednarz
piłkarz, reprezentant Polski Wawrzyniec Staliński
lekarz Stanisław Waliszewski


Jezioro Rogozińskie
Duchowni:
męczennik bł. Włodzimierz Laskowski
rzymskokatolicki metropolita poznański, abp Walenty Dymek
biskup Kościoła Ewangelicko-Luterańskiego (staroluterańskiego) Reinhold Büttner
zwierzchnik Kościoła Polskokatolickiego, bp Maksymilian Rode
rabin Rogoźna, później Ostrowa Wlkp., wybitny judaista Elias Plessner
radca duchowny i szambelan papieski Stanisław Śniatała
radca duchowny i dziekan rogoziński Wiktor Mędlewski
biblista, profesor Uniwersytetu Lwowskiego i Jagiellońskiego, członek PAU Aleksy Klawek
teolog i pedagog Marian Finke
Alojzy Twardecki (Alfred Hartmann) – (ur. 23 marca 1938 w Rogoźnie, syn Leona i Małgorzaty) – jest strażakiem, tłumaczem języka niemieckiego, wykładowcą akademickim
Struktury wyznaniowe[edytuj]

Kościół rzymskokatolicki[edytuj]
Parafia Ducha Świętego w Rogoźnie
Parafia św. Wita w Rogoźnie
Chrześcijański Zbór Świadków Jehowy[edytuj]
Sala Królestwa [7]

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz

+1