Byczyna

Byczyna

Państwo Polska
Województwo opolskie
Powiat kluczborski
Gmina Byczyna
gmina miejsko-wiejska
Burmistrz Ryszard Grüner
Powierzchnia 5,79 km²
Wysokość 197 m n.p.m.
Ludność (2010)
• liczba
• gęstość
3656
640,4 os./km²
Strefa numeracyjna
+48 77
Kod pocztowy 46-220
Tablice rejestracyjne OKL
Położenie na mapie Polski


Byczyna
51°07′N 18°13′E
TERC
(TERYT) 5162304014
Urząd miejski
Rynek 1
46-220 Byczyna
 Multimedia w Wikimedia Commons
 Hasło Byczyna w Wikisłowniku
Strona internetowa


Ratusz


Kościół ewangelicki pw. św. Mikołaja


Wieża Bramna Wschodnia tzw. Polska


Wieża Bramna Zachodnia tzw. Niemiecka


Widok z wieży ratuszowej
Byczyna (pierwsze wzmianki jako łac. Bicina, Bicinium, niem. Pitschen) – miasto na Górnym Śląsku, w woj. opolskim, w powiecie kluczborskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Byczyna. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do starego woj. opolskiego.
Według danych z 30 czerwca 2008 miasto liczyło 3655 mieszkańców[1]. Według stanu na 31 grudnia 2010 miasto zamieszkiwało 3656 osób, w tym 1890 kobiet i 1766 mężczyn[2].
Miastem parnterskim jest Deidesheim w Niemczech.
Spis treści  [ukryj]
1 Dane ogólne
2 Pochodzenie nazwy
3 Historia
4 Zabytki
5 Imprezy
6 Sport
7 Osoby związane z Byczyną
8 Transport
9 Religia
9.1 Parafia rzymskokatolicka
9.2 Świadkowie Jehowy
9.3 Parafia ewangelicko-augsburska
10 Przypisy
11 Bibliografia
12 Linki zewnętrzne
Dane ogólne[edytuj]

Miasto leży na Wysoczyźnie Wieruszowskiej, około 15 km na północ od Kluczborka. Lokalny ośrodek handlowo-usługowy. Drobny przemysł: materiałów budowlanych, drzewnego i odzieżowego. Miejsce dorocznych mistrzostw Polski oldboyów w piłce nożnej, plenerów malarskich i turniejów rycerskich.
Pochodzenie nazwy[edytuj]

Jednym z dominujących w okolicy pagórków jest położone na wschód od Byczyny tzw. Wzgórze Krzyżowe, nad którym od niepamiętnych czasów miały krzyżować się drogi handlowe. Legenda głosi, że w miejscu tym, z którego widok rozciąga się na wiele kilometrów, pewnego razu zatrzymali się wędrowcy, podróżujący wraz z dobytkiem. Tutaj czuli się bezpieczni, bowiem dzięki korzystnemu usytuowaniu wzgórza nie mogli być znienacka zaskoczeni przez wroga. Wówczas to byczek ze stada owych wędrowców, grzebiąc racicą w ziemi natrafił na naczynie wypełnione złotymi monetami. Wędrowcy, uznawszy to za dobry i szczęśliwy znak, postanowili się osiedlić w tej okolicy, a założoną osadę nazwać Byczyną. Inna legenda mówi, że w pobliżu Wzgórza Krzyżowego odbywały się wielkie targi mięsem wołowym, które wówczas nazywano bykowiną, i stąd pobliską osadę nazwano Byczyną.
Najprawdopodobniej, nazwa miasta wywodzi się od staropolskiego wyrazu byczyna, którym określano miejsce hodowli lub wypasu byków. Możliwe, że nazwa ta oznaczała również mięso z byka. Pierwszy znany zapis nazwy miasta Byscina pochodzi z 1228. W 1283 funkcjonował zapis Bitsina, w 1284 – Bichina, w 1294 – Bytschin. Ok. 1300 nazwę miasta zapisano również jako Pyczin, Pitczyna. W 1313 używano zapisu Bychzyna, w 1323 – Biczina, a w 1342 – Byczina. Od 1400 używano już niemieckiej nazwy Pitschen, a odnotowano ją po raz pierwszy w dokumencie handlowym książąt Ludwika II i Henryka IX z 31 maja 1400[3].
Historia[edytuj]

Jan Długosz wymieniał Byczynę w swej kronice jako miasto. Dokument biskupa Jana z Pomezanii, z 1433 potwierdza jego lokalizację. Kronikarze potwierdzają wiadomość, że przed 1054 miasto było przejściowo siedzibą biskupa wrocławskiego, gdyż za czasów Mieszka I sufragania biskupia miała znajdować się w Smogorzowie, skąd przeniesiona została do Byczyny, zaś dopiero później do Wrocławia[4]..
Mimo dość licznie zachowanych dokumentów zawierających wzmianki o mieście, data nadania praw miejskich nie jest znana. Według niepewnych danych miał je nadać Henryk I Brodaty w 1228, z tego też roku zachował się dokument sporządzony zapewne na polecenie księcia, zawierający taki oto zapis na temat Byczyny, świadczący, że mogła ona być już wtedy miastem: ... i abyśmy nie musieli ściągać ciężkiej grzywny z kramów i szynków w Byczynie, mianowany opat ustąpił nam część dochodów pochodzących z kościoła w Zarzysku koło Olesna. Przyjmuje się, że Byczyna została lokowana na prawie zachodnim przed 1268.
Pierwotnie miasto należało do Księstwa Wrocławskiego. W 1293 w okresie walk o sukcesję po Henryku IV Probusie, zostało odebrane Henrykowi V Brzuchatemu przez księcia Henryka III głogowskiego. W latach 1341-1348 było we władaniu króla Kazimierza Wielkiego, który w 1356 wraz z Kluczborkiem wymienił je na Księstwo płockie, oddając Byczynę królowi czeskiemu Karolowi IV.
24 stycznia 1588 wojska Jana Zamoyskiego zwyciężyły nad armią arcyksięcia austriackiego Maksymiliana, pretendenta do tronu polskiego w bitwie pod Byczyną.
 Osobny artykuł: Bitwa pod Byczyną.
Po śmierci ostatniego księcia legnicko-brzeskiego Jerzego Wilhelma w 1675 r., Byczyna przeszła pod bezpośredni zarząd władców Austrii, a od 1742 znalazła się w granicach Prus. Miasto odgrywało również znaczącą rolę w handlu śląskim, bowiem do 1736 odbywały się tu trzy, a po tej dacie sześć jarmarków rocznie. W spisie z 1771 wymienia się w mieście 268 domów i 1191 mieszkańców. Rozwijało się też rzemiosło, zrzeszone było ono w siedmiu cechach: piekarskim, rzeźniczym, krawieckim, poszewniczym, szewskim, kuśnierskim i kowalsko-ślusarskim. Byczyna ulegała wielokrotnie pożarom, największe z nich odnotowano w latach: 1407, 1512, 1617, 1655, 1719, 13 lipca 1757. Klęski miastu niosły też zarazy i wojny. Dotkliwe straty zadali mu husyci w 1430, nie oszczędziła go także wojna trzydziestoletnia, ani II wojna światowa.
Według spisu z 1910 w mieście mieszkało 2500 osób z czego 224 deklarowało się jako Polacy, zaś 2054 jako Niemcy[5].
Podczas plebiscytu w marcu 1921, na obszarze miasta z 2211 uprawnionych (w tym 985 niemieckich emigrantów), za Polską głosowało 59, zaś za Niemcami 2103 głosujących (5 głosów było niewżnych)[6].
Od 1945 miasto należy do Polski. Byczyna jest określana jako jedno z najstarszych miast Śląska[7].
Zabytki[edytuj]

Miasto zachowało wiele ze swego pierwotnego wyglądu, dlatego też jest określane jako jedno z ciekawszych miast Opolszczyzny. Do jego najważniejszych zabytków należą:
Mury średniowieczne miasta - Byczyna jest jednym z niewielu miast w Polsce w którym średniowieczne mury zachowały się niemal w całości, przypuszczalnie powstały na przełomie XV i XVI w., otaczają one miasto linią owalną, długość obwarowań wynosi 912,5 m., wykonane są z kamienia i cegły, na fundamentach z głazów narzutowych klinowanych piaskowcem, obwarowania składają się z jednego rzędu murów, dwóch wież i baszty, przeciętna wysokość murów wynosi 5,5-6 m., grubość 1,35-1,7 m.
Wieża Bramna Zachodnia tzw. Niemiecka, XV w. - murowana z kamienia łamanego, wzniesiona przypuszczalnie do pierwotnej wysokości murów, w wyższej partii ceglana, założona na planie kwadratu, nakryta obecnie płaskim dachem, w przyziemiu znajduje się ostrołukowy przejazd przebity w końcu XIX w., ponad nim, w połowie wąskie okienka strzelnicze oraz po dwa w każdej elewacji półkoliście zamknięte okienka umieszczone w prostokątnych niszach, od północy przylegała do wieży brama przejazdowa
Wieża Bramna Wschodnia tzw. Polska, XV w.
Baszta Południowa tzw. Piaskowa, XVI w.
Fosa - obecny kształt fosy pochodzi z 1940, od wielu lat w fosie hodowane są pstrągi, pierwotnie fosa miejska otaczała miasto wzdłuż linii obwarowań, zachowany fragment fosy łączy się z parkiem miejskim
Kościół św. Mikołaja - od czasów probostwa ks. Alberta Opali w XVI wieku ewangelicki, XIV w., styl gotycki, po odnowieniu w 1888 wnętrze utrzymane w stylu neogotyckim; wewnątrz tablica epitafijna pastora Opali i jego rodziny z wizerunkiem chrztu Jezusa w Jordanie
Kościół św. Trójcy - parafialny, 1767 rok, styl barokowy
Ratusz - pierwotny ratusz z przełomu XV w. i XVI w., odrestaurowany w stylu barokowo-klasycystycznym w XVIII w. Całkowicie spłonął w 1945, pieczołowicie zrekonstruowany z zachowaniem dawnej stylistyki oddano do użytku 25 stycznia 1968r. - w 380 rocznicę pokonania arcyksięcia Maksymiliana. Zachowały się oryginalne zabytkowe piwnice i kartusz z 1709.
Kaplica św. Jadwigi - cmentarna, XIV w. styl gotycki, przebudowana w XVII w.
Spichlerz - XIX w., styl neogotycki
Zabytkowe kamienice i domy - przy rynku ulicach starego miasta i jego bliższej zabudowy za murami szczególnie na ulicach: Floriańskiej i Okrężnej
Ponieważ odbyła się tu bitwa, nazywana zresztą bitwą pod Byczyną, znajduje się tu pomnik upamiętniający te wiekopomne i ważne dla naszego kraju wydarzenie.
Imprezy[edytuj]

Dwukrotnie każdego roku odbywa się w Byczynie Międzynarodowy Turniej Rycerski, przeważnie na początku maja oraz września. We wrześniu 2007 r. towarzyszyło turniejowi otwarcie nowo wybudowanego grodu rycerskiego stylizowanego na średniowieczny Ostrów.
W tym mieście odbywają się zloty piłkarzy-weteranów. Wśród biorących udział w tych imprezach byli m.in.: Kazimierz Górski, Antoni Piechniczek, Grzegorz Lato
Od 2004 roku w sierpniu odbywa się w Byczynie Konwent Miłośników Fantasy Jaskini Behemota, w ramach którego ma miejsce turniej Areny Heroes of Might and Magic III.
Sport[edytuj]

Klubami sportowymi w mieście są:
Hetman Byczyna- B-klasa grupa II Kluczbork
GUKS Byczyna – tenis stołowy - IV liga opolska
Osoby związane z Byczyną[edytuj]

Piotr z Byczyny XIV-wieczny kronikarz książąt śląskich
Mikołaj z Byczyny – profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego
Maciej Dobracki znany też jako Maciej Gutthäter-Dobracki (ur. 1626(lub 1625) w Byczynie, zm. 20 czerwca 1681 w Brodnicy) - pisarz, tłumacz, pedagog, prawnik; autor podręczników do języka polskiego
Jan Herbinius – duchowny ewangelicki, uczony, pedagog i filantrop
Maria Cunitz zwana Śląską Ateną, ur. 1610 w Świdnicy, zm. 24 sierpnia 1664 w Byczynie, astronom śląska, poprawiła napisane przez Keplera Tablice Rudolfińskie
Martin Wilhelm Kutta, ur. 1867, współautor algorytmu Rungego-Kutty
Transport[edytuj]

w mieście krzyżują się droga krajowa z wojewódzką:
DK11: Kołobrzeg – Poznań – Byczyna – Lubliniec – Bytom
DW487: Byczyna – Gorzów Śląski – Olesno
przez miasto przebiega linia kolejowa Poznań – Lubliniec
Religia[edytuj]

Parafia rzymskokatolicka[edytuj]
Parafia rzymsko-katolicka pw. Świętej Trójcy, ul. Kościelna 3, 46-220 Byczyna
Świadkowie Jehowy[edytuj]
Sala Królestwa , ul. Dworcowa 9
Parafia ewangelicko-augsburska[edytuj]
Kościół pw. św. Mikołaja, Plac Wolności 1, 46-220 Byczyna, parafia jest filiałem parafii ewangelickiej w Wołczynie