czwartek, 27 września 2012

Bystrzyca Kłodzka


Bystrzyca Kłodzka

Państwo Polska
Województwo dolnośląskie
Powiat kłodzki
Gmina Bystrzyca Kłodzka
gmina miejsko-wiejska
Założono XI
Prawa miejskie 1319 r. (XIV)
Burmistrz Renata Surma
Powierzchnia 10,74 km²
Wysokość 330-385 m n.p.m.
Ludność (2011)
• liczba
• gęstość
10 652 ▲[1]
979 os./km²
Strefa numeracyjna
(+48) 74
Kod pocztowy 57-500
Tablice rejestracyjne DKL
Położenie na mapie Polski


Bystrzyca Kłodzka
50°18′N 16°39′E
TERC
(TERYT) 5020108064
Urząd miejski
ul. Sienkiewicza 6
57-500 Bystrzyca Kłodzka
 Multimedia w Wikimedia Commons
 Hasło Bystrzyca Kłodzka w Wikisłowniku
Strona internetowa
Bystrzyca Kłodzka (wymowa ?/i; niem. Habelschwerdt, czes. Kladská Bystřice) – miasto w województwie dolnośląskim, w powiecie kłodzkim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Bystrzyca Kłodzka. Historycznie było położone w hrabstwie kłodzkim. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa wałbrzyskiego.
Bystrzyca Kłodzka leży w Rowie Górnej Nysy, przy ujściu Bystrzycy do Nysy Kłodzkiej. Jedno z najważniejszych miast krainy historycznej zwanej ziemią kłodzką[2].
Według danych GUS z 31 marca 2011, miasto liczyło 10 652 mieszkańców.
Spis treści  [ukryj]
1 Środowisko naturalne
1.1 Geografia
1.2 Warunki naturalne
2 Przyroda
2.1 Flora
2.2 Fauna
3 Toponimia
4 Symbole miasta
5 Historia
5.1 Status Bystrzycy Kłodzkiej
6 Architektura i urbanistyka
6.1 Układ urbanistyczny
6.2 Zabytki
7 Polityka i administracja
7.1 Władze miasta
8 Gospodarka
9 Transport
10 Kultura
11 Sport
12 Religia
13 Współpraca zagraniczna
14 Zobacz też
15 Przypisy
16 Bibliografia
17 Linki zewnętrzne
Środowisko naturalne[edytuj]

Geografia[edytuj]
 Osobny artykuł: Góry Bystrzyckie (Sudety).
Bystrzyca Kłodzka (przy współrzędnych 50°17′N 16°38′E ) leży w południowej części województwa dolnośląskiego, w południowej części powiatu kłodzkiego, w środkowej części gminy Bystrzyca Kłodzka.
Trzecie co do liczby ludności miasto powiatu kłodzkiego, leży w południowej części historycznego hrabstwa kłodzkiego, u ujścia rzeki Bystrzycy do Nysy Kłodzkiej, na wysokości ok. 340-370 m n.p.m., w Obniżeniu Bystrzycy Kłodzkiej, stanowiącym oś Rowu Górnej Nysy, pomiędzy Górami Bystrzyckimi na zachodzie, a Wysoczyzną Idzikowską na wschodzie[3].
Od Kłodzka, stolicy powiatu miasto jest oddalone o 17,6 km[4]. Bystrzyca Kłodzka na północy graniczy z Zabłociem i Starym Waliszowem, Starą Bystrzycą na zachodzie, Długopolem Dolnym i Wilkanowem na południu i Pławnicą na wschodzie[3].
Warunki naturalne[edytuj]
Bystrzyckie stare miasto znajdujące się w centrum miasta znajduje się na wąskiej ostrodze umiejscowionej w widłach obu rzek przepływających przez Bystrzycę Kłodzką. Na niej na wysokości ok. 360 m n.p.m. rozplanowano miasto średniowieczne. Zbocza jej opadają bardzo stromo w kierunku południowym i wschodnim, miejscami skalnymi urwiskami. Są to pozostałości po plejstoceńskiej terasie nadrzecznej o wysokości do 20 m. Przeciwległy brzeg, tzw. Góra Parkowa jest ukształtowana w podobny sposób. Sprawia to, że Bystrzyca Kłodzka posiada jedną z najpiękniejszych panoram miejskich, prezentującą ciekawy styl zabudowy tarasowej, szczególnie oglądaną z prawego brzegu Nysy Kłodzkiej[5].
Bystrzyca Kłodzka leży na klimatycznej strefie przejściowej, z niewielką przewagą klimatu kontynentalnego[6]. Średnia temperatura roku wynosi 7,4° C, z kolei roczna amplituda sięga 19,3° C[7]. Opady atmosferyczne zamykają się w graniach 790 mm[8].
Przyroda[edytuj]

Flora[edytuj]
Roślinność naturalna Bystrzycy Kłodzkiej należy do Działu Sudeckiej Krainy Podgórza Okręgu Środkowosudeckiego. Jest ona typowa dla pogórza Sudeckiego. W lasach występują elementy środkowoeuropejskie takie jak buk, klon zwyczajny, i lipa szerokolistna. Obecnie większość lasów grądowych przekształcono w łąki, pola i parki, zaś lasy mieszane tworzą zadrzewienie izolowanych wzniesień lub obrzeży obniżeń. Do najbardziej charakterystycznych okazów pierwotnej flory ziemi bystrzyckiej należy pełnik europejski[9].
Fauna[edytuj]
Fauna nie różni się w znacznie od innych regionów pozagórskich. Przeważają na tym terenie gatunki środkowoeuropejskie. Występują również gatunki górskie takie jak: traszka górska i salamandra plamista. Pospolite są gatunki drobniejsze, zwłaszcza gryzoni, jak nornik zwyczajny, ryjówka aksamitna, czy kret. Można także spotkać koszatkę oraz jeża europejskiego i zająca szaraka. Z ptaków do najczęściej występujących w mieście gatunków należą: wróblowate, gołębie, kosy i szpaki[10].
Toponimia[edytuj]

Miejscowość w Kotlinie Kłodzkiej otrzymała swoją nazwę w nawiązaniu do położenia nad "bystrą" wodą, ponieważ słowo Bystrzyca oznacza rwący górski potok[11]. Nazwa ta sugeruje na ścisły związek osady z rzeką, szczególnie często występujący w nazwach miejscowości w Czechach i na Słowacji, stąd pojawiła się teoria, że założycielami miasta byli osadnicy pochodzący zza Przełęczy Międzyleskiej. Poglądu tego nie można jednak zweryfikować dlatego, że jeszcze w XII w. Polacy i Czesi posługiwali się wspólnym językiem[12].
Obecna nazwa miejscowości wprowadzona po II wojnie światowej nawiązuje do czeskiej nazwy Bystrice obowiązującej w późnym średniowieczu. Niemiecka nazwa Bystrzycy Kłodzkiej – Habelschwerdt pojawia się po raz pierwszy w dokumentach z 1319 r. Nazwę niemiecką tłumaczy się na dwa sposoby, co wynika z braku źródeł dotyczących jego początków[13]:
Pierwszy nawiązuje do położenia miasta na tarasowym wzgórzu, znajdującym się u zbiegu dwóch rzek, w związku z tym wywodzić by się ona miała od słów: hügel, co oznacza wzgórze, pagórek oraz werder, co jest określeniem kępy na podmokłym terenie albo rzece (ostrów).
Z kolei druga teoria ma odnosić pochodzenie nazwy od konkretnej osoby:
Habel – według starej legendy żył w czasach przedchrześcijańskich i miał być wartownikiem strzegącym bezpieczeństwa drogi biegnącej wzdłuż Nysy Kłodzkiej. Jego potomkami miał być jeden z bystrzyckich rodów mieszczańskich[14].
Gaweł z Lamberku – pochodził z Lwówka Śląskiego i w XII w. był czeskich zarządcą ziemi kłodzkiej, któremu miało się przypisywać założenie miasta[15].
Symbole miasta[edytuj]

 Osobny artykuł: Herb Bystrzycy Kłodzkiej.
Jedynym symbolem miasta jest herb, przedstawiający srebrnego lwa wspiętego w prawo, ze złotą koroną na głowie, z otwartym pyskiem, z podniesionym i rozwidlonym ogonem, ze złotymi pazurami, umieszczonego w czerwonym polu tarczy[16].
Historia[edytuj]

W XI wieku osada czeska, na miejscu lub obok której rycerz Havel (Gaweł) z Lemberka założył w XIII wieku miejscowość dla kolonistów niemieckich o nazwie Hawelswerde ("Kępa Gawłowa"). W 1319 r. występuje już ona jako miasto.
W 1429 r. zdobyte i zniszczone przez husytów. Po wojen husyckich ponowny rozwój miasta[17].
W czasie wojny Macieja Korwina z Jerzym z Podiebradów o koronę czeską w 1469 r. miasto musiało zapłacić okup wojskom Macieja Korwina[18].
W 1473 r. książę ziębicki i [Hrabstwo kłodzkie|hrabia kłodzki]] Henryk I Starszy z Podiebradów nadał Bystrzycy prawo mili[19].
W 1514 r. miasto otrzymało wodociągi[20].
W XVI wieku ośrodek sukiennictwa.
W latach 20. XVI w. w mieście zaczął szerzyć się luteranizm. Po 1540 r. ewangelicy stanowili większość wśród mieszkańców miasta. W 1548 istniała tu gmina ewangelicka z pastorem J. Tyrannem z Ząbkowic Śląskich, a w 1564 przejęli oni kościół parafialny[21].
W okresie reformacji ruch anabaptystów.
Od 1567 r. miasto znalazło się pod bezpośrednim panowaniem Habsburgów, po wykupie przez cesarza hrabstwa kłodzkiego.
W czasie wojny trzydziestoletniej miasto było wielokrotnie plądrowane przez wojska obu walczących stron, obie też nakładały nań kontrybucje i karały mieszczan za niewłaściwe w danej chwili wyznanie. Pod koniec wojny, w 1646 r. Szwedzi podpalili miasto i przedmieścia[22].
Pożary niszczyły miasto w latach 1703, 1753, 1763[23].
Od 1742 r. należało ono do Prus.
W 1779 r., w czasie "wojny kartoflanej", wojska austriackie zdobyły i złupiły miasto[24].
W latach 1818-1975 siedziba powiatu bystrzyckiego.
W 1945 miasto zostało włączone do Polski – polską nazwę miasta oparto na przedlokacyjnej nazwie czeskiej. Dotychczasową ludność wysiedlono do Niemiec. W maju 2008 roku, na patrona miasta przyjęto Świętego Floriana[25].
Status Bystrzycy Kłodzkiej[edytuj]
Przynależność polityczno-administracyjna miasta Bystrzycy Kłodzkiej
Okres Państwo Zwierzchność Jednostka administracyjna Status miasta
XI w.-1093 Państwo Czeskie ziemia kłodzka osada Bystrzyca
1093-1102 Państwo Polskie ziemia kłodzka osada Bystrzyca
1102-1198 Państwo Czeskie ziemia kłodzka osada Bystrzyca
1198-1253/1278 Królestwo Czeskie ziemia kłodzka osada Bystrzyca
1278-1290 księstwo wrocławskie ziemia kłodzka osada Bystrzyca
1290-1319 Królestwo Czeskie ziemia kłodzka osada Bystrzyca
1319-1327 Królestwo Czeskie ziemia kłodzka miasto Bystrzyca
1327-1335 Księstwo Wrocławskie ziemia kłodzka miasto Bystrzyca
1335-1336 Królestwo Czeskie ziemia kłodzka miasto Bystrzyca
1336-1341 księstwo ziębickie Królestwo Czeskie ziemia kłodzka miasto Bystrzyca
1341-1378 Królestwo Czeskie ziemia kłodzka miasto Bystrzyca
1378-1388 Margrabstwo Moraw Królestwo Czeskie ziemia kłodzka miasto Bystrzyca
1388-1397 Królestwo Czeskie ziemia kłodzka miasto Bystrzyca
1397-1402 Księstwo Opawsko-Raciborskie Królestwo Czeskie ziemia kłodzka miasto Bystrzyca
1402-1459 Królestwo Czeskie ziemia kłodzka miasto Bystrzyca
1459-1567 Hrabstwo Kłodzkie Królestwo Czeskie miasto Bystrzyca
1567-1742 Monarchia Habsburska Hrabstwo Kłodzkie miasto Bystrzyca
1742-1816 Królestwo Prus Kamera wrocławska, departament wrocławski, powiat kłodzki miasto Bystrzyca
1816-1818 Królestwo Prus prowincja Śląsk, Rejencja dzierżoniowska, powiat kłodzki miasto Bystrzyca
1818-1820 Królestwo Prus prowincja Śląsk, Rejencja dzierżoniowska, powiat bystrzycki miasto Bystrzyca
1820-1871 Królestwo Prus prowincja Śląsk, Rejencja wrocławska, powiat bystrzycki miasto Bystrzyca
1871-1918 Rzesza Niemiecka Królestwo Prus, prowincja Śląsk, Rejencja wrocławska, powiat bystrzycki miasto Bystrzyca
1918-1919 Rzesza Niemiecka land Prusy, prowincja Śląsk, Rejencja wrocławska, powiat bystrzycki miasto Bystrzyca
1918-1933 Rzesza Niemiecka land Prusy, prowincja Dolny Śląsk, Rejencja wrocławska, powiat bystrzycki miasto Bystrzyca
1933-1938 Rzesza Niemiecka land Prusy, prowincja Dolny Śląsk, Rejencja wrocławska, powiat bystrzycki miasto Bystrzyca
1938-1941 Rzesza Niemiecka land Prusy, prowincja Śląsk, Rejencja wrocławska, powiat bystrzycki miasto Bystrzyca
1941-1945 Rzesza Niemiecka land Prusy, prowincja Dolny Śląsk, Rejencja wrocławska, powiat bystrzycki miasto Bystrzyca
1945-1946 Rzeczpospolita Polska Okręg II (Dolny Śląsk), powiat bystrzycki miasto powiatowe
1946-1950 Rzeczpospolita Polska województwo wrocławskie, powiat bystrzycki miasto powiatowe, gmina miejsko-wiejska
1950-1952 Rzeczpospolita Polska województwo wrocławskie, powiat bystrzycki miasto powiatowe, gmina miejsko-wiejska
1952-1954 Polska Rzeczpospolita Ludowa województwo wrocławskie, powiat bystrzycki miasto powiatowe, gmina miejsko-wiejska
1954-1973 Polska Rzeczpospolita Ludowa województwo wrocławskie, powiat bystrzycki miasto powiatowe
1973-1975 Polska Rzeczpospolita Ludowa województwo wrocławskie, powiat bystrzycki miasto powiatowe, gmina miejsko-wiejska
1975-1990 Polska Rzeczpospolita Polska Ludowa województwo wałbrzyskie gmina miejsko-wiejska
1990-1998 Rzeczpospolita Polska województwo wałbrzyskie, rejon bystrzycki gmina miejsko-wiejska
od 1999 Rzeczpospolita Polska województwo dolnośląskie, powiat kłodzki gmina miejsko-wiejska

Architektura i urbanistyka[edytuj]

Układ urbanistyczny[edytuj]


Mały Rynek w Bystrzycy Kłodzkiej
Bystrzyca Kłodzka w pełni zachowała swój układ urbanistyczny wywodzący się z czasów średniowiecznych, który należy do jednych z najciekawszych zespołów na Śląsku.[26] Wynika to z faktu, że miasto lokowano na surowym korzeniu oraz na specyficznym terenie przez co od samego początku uzyskało ostateczne, optymalne rozplanowanie. Miasto zajmuje spłaszczenie na ostrodze stromo opadającej w kierunku zakola Nysy Kłodzkiej, u jej spływu z Bystrzycą Łomnicką. Kształt miasta zbliżony był do zniekształconego owalu. O oryginalności układu przesądza kilka czynników[27]:
w najwyżej położonym punkcie miasta zlokalizowano kościół parafialny, a nie jak kazała tradycja w pobliżu rynku.
w najniższej części osady, ale za to na cyplu ostrogi zbudowano obronne wójtostwo,
rynek uzyskał kształt zbliżony do trapezu, a wytyczony został w rozmiarze 62 X 108 m,
po za obszarem miasta znajdował się szpital z kaplicą i przytułkiem oraz szpital zakaźny, młyny, folwarki, a także kaplica św. Floriana.
Ze względu na usytuowanie miasta na wysokim brzegu jego zabudowa ukształtowała się tarasowo, tworząc niepowtarzalną panoramę, a wiele uliczek i zaułków łączących okolice rynku z dolinami obu rzek zbudowano w postaci stromych przejść, niekiedy wiodących po kamiennych stopniach[27].
Zabytki[edytuj]
 Osobny artykuł: Zabytki Bystrzycy Kłodzkiej.


Kolumna Trójcy Świętej
Miasto pomimo wielu pożarów, zniszczeń wojennych oraz powodzi zachowało po za cennym układem urbanistycznym także liczny i cenny zespół zabytkowych budowli do których zaliczyć można[28]:
gotycki kościół pw. św. Michała Archanioła z końca XIII wieku (przebudowywany kilkakrotnie)
fragmenty murów obronnych z pierwszej poł. XIV wieku (z Brama Wodną, Wieżą Kłodzką i Rycerską)
renesansowe i barokowe kamienice z XVI i XVII wieku
kamienny pręgierz z 1556 r.
ratusz z XIX wieku (z wieżą z 1540 r.)
kolumna św. Trójcy i kaplica św. Floriana z XVIII wieku
Muzeum Filumenistyczne w dawnym zborze ewangelickim.
kościół pw. św. Jana Nepomucena z 1833 r. (436 z 17.12.1958)
kaplica pw. św. Floriana z 1648 r. (1968 z 22.12.1971)
Polityka i administracja[edytuj]

Władze miasta[edytuj]
 Osobny artykuł: Rada Miasta i Gminy Bystrzyca Kłodzka.
Bystrzyca Kłodzka ma status gminy miejsko-wiejskiej.
Burmistrzowie Bystrzycy Kłodzkiej (od 1990)[29]:
1990-1994 Mieczysław Kamiński
1994-1998 Bogdan Krynicki
1998-2002 Mieczysław Kamiński
2002-2006 Bogdan Krynicki
od 2006 r. Renata Surma
Miasto jest siedzibą gminy. W Bystrzycy Kłodzkiej znajdują siedziby prokuratury rejonowej, Urzedu Stanu Cywilnego, Rejonowego Urzędu Pracy, Urzędu Skarbowego oraz oddział zamiejscowy Starostwa Powiatowego w Kłodzku[30].
Gospodarka[edytuj]



Prowadząca do ratusza ul. Kościelna przy której ulokowanych jest wiele punktów handlowych i usługowych
Bystrzyca Kłodzka jest ośrodkiem przemysłu drzewnego, papierniczego, zapałczanego, spożywczego. W mieście istnieje kilka zakładów przemysłowych, które dają zatrudnienie mieszkańcom miasta i okolic. Od 2007 roku na terenie miasta istnieje podstrefa Wałbrzyskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej „INVEST-PARK”. Podstrefa Bystrzyca Kłodzka obejmuje obszar o powierzchni 2,7 ha. Teren podstrefy jest w całości terenem niezabudowanym, co stwarza dogodne warunki do kształtowania zabudowy. Przedsiębiorcy inwestujący na proponowanych terenach należących do WSSE mają możliwość uzyskania zwolnienia z podatku od nieruchomości.
Oprócz tego w mieście istnieje wiele sklepów, punktów usługowych, serwisowych, stacje benzynowe, serwisy samochodowe, hurtownie, kilka restauracji, hotel, posterunek policji, szpital i urząd pocztowy.
Transport[edytuj]

W mieście krzyżują się drogi krajowe i wojewódzkie:
Droga krajowa nr 33 (Kłodzko – Boboszów)
Droga wojewódzka nr 392 (Bystrzyca Kłodzka – Lądek-Zdrój)
Droga wojewódzka nr 388 (Radków – Bystrzyca Kłodzka)
Przez miasto przebiega też linia kolejowa Kłodzko – Międzylesie. Istnieją dwie stacje kolejowe: Bystrzyca Kłodzka i Bystrzyca Kłodzka Przedmieście.
Komunikację autobusową w mieście i okolicach zapewnia lokalny oddział PKS Kłodzko. Zapewnia on połączenia z: Kłodzkiem, Wrocławiem, Lądkiem, Stroniem Śląskim, Polanicą, Kudową, Nową Rudą oraz Międzylesiem.
Kultura[edytuj]


Ta sekcja od 2009-03 wymaga uzupełnienia źródeł podanych informacji.
Informacje nieweryfikowalne mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Aby uczynić sekcję weryfikowalną, należy podać przypisy do materiałów opublikowanych w wiarygodnych źródłach.
W 1960 roku Kazimierz Kutz realizował tutaj plenerowe zdjęcia do swego filmu Nikt nie woła.
W Bystrzycy Kłodzkiej kręcono sceny do filmów i seriali tj.
Czterej pancerni i pies
Pierwszy dzień wolności
Nowy Jork, czwarta rano
Sezon na leszcza
Stacja
Boża podszewka
W Bystrzycy Kłodzkiej znajduje się także basen ulokowany na Górze Parkowej. Znajduje się tu także jedyne w Polsce Muzeum Filumenistyczne.
Co roku w dniach 2-3 maja odbywa się jarmark floriański bardziej znany jako dni miasta.Wtedy do miasta są zapraszane gwiazdy estrady polskiej i zagranicznej,ale oprócz tego są stragany,gry i zabawy jak i atrakcje dla najmłodszych.
Sport[edytuj]

W Bystrzycy funkcjonują dwa kluby sportowe z dziedziny piłki ręcznej i piłki nożnej:
Krokus Bystrzyca Kłodzka(piłka ręczna II liga)
Polonia Bystrzyca Kłodzka(piłka nożna A Klasa)
Wcześniej był organizowany przed dniami miasta wyścig rowerowy na Górze Floriańskiej o puchar Burmistrza Bystrzycy. Co roku jest organizowany bieg bystrzycki, który trasę ma przez większość miasta.
Religia[edytuj]

Na terenie miasta działalność religijną prowadzą następujące kościoły:
Chrześcijańska Wspólnota Zielonoświątkowa
Kościół Rzymskokatolicki
Współpraca zagraniczna[edytuj]


Ta sekcja od 2009-03 wymaga uzupełnienia źródeł podanych informacji.
Informacje nieweryfikowalne mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Aby uczynić sekcję weryfikowalną, należy podać przypisy do materiałów opublikowanych w wiarygodnych źródłach.
Miasto Bystrzyca Kłodzka współpracuje z pięcioma gminami z Czech, Niemiec, Francji, Hiszpanii oraz Polski. Są to miejscowości:
Usti nad Orlicą – to miasto położone w Czechach na wysokości 347 m n.p.m. Liczy nieco ponad 16 tysięcy mieszkańców. Umowa partnerska z Usti nad Orlicą została podpisana 18 maja 1994 roku.
Alcaniz – to miasto położone w Hiszpanii w prowincji Saragossa. Liczy ponad 60 tysięcy mieszkańców. Umowa partnerska pomiędzy Alcaniz a Bystrzycą została podpisana 16 listopada 1999 roku.
Laissey – to niewielka miejscowość położona w regionie Franche-Comté we Francji. Liczy zaledwie 500 mieszkańców. Umowa pomiędzy Laissey a Bystrzycą zawarta została 1 grudnia 2000 roku.
Amberg – to miasto położone w Niemczech w landzie Bawaria. Miasto liczy ponad 44 tysiące mieszkańców i jest ważnym ośrodkiem przemysłowym. Umowa partnerska między obydwoma miastami została podpisana 18 października 2001 roku.
Kaźmierz – to gmina w zachodniej Wielkopolsce, położona 30 km od Poznania. Liczy niespełna 7000 mieszkańców. Umowa pomiędzy Kaźmierzem a Bystrzycą została podpisana 10 listopada 1995 roku.
Massa Martana – to miejscowość i gmina we Włoszech, w regionie Umbria, w prowincji Perugia. Według danych na rok 2004 gminę zamieszkuje 3537 osób.
Oprócz umów partnerskich z gminami zagranicznymi miasto Bystrzyca Kłodzka jest członkiem stowarzyszeń o randze ogólnopolskiej. Są to:
Stowarzyszenie Gmin Ziemi Kłodzkiej
Stowarzyszenie Gmin Polskich Euroregionu Glacensis
Związek Gmin Śnieżnickich
Dolnośląska Organizacja Turystyczna
Zobacz też[edytuj]

powiat bystrzycki

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz

+1