sobota, 29 września 2012

Biała Piska


Biała Piska

Państwo Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat piski
Gmina Biała Piska
gmina miejsko-wiejska
Założono XV wiek
Prawa miejskie 1722
Burmistrz Ryszard Sławomir Szumowski
Powierzchnia 3,24 km²
Ludność (2008)
• liczba
• gęstość
4027
1242,9 os./km²
Strefa numeracyjna
+48 87
Kod pocztowy 12-230
Tablice rejestracyjne NPI
Położenie na mapie Polski


Biała Piska
53°36′41″N 22°03′47″E
TERC
(TERYT) 6283716014
Urząd miejski
ul. Mickiewicza 25
12-230 Biała Piska
 Multimedia w Wikimedia Commons
 Hasło Biała Piska w Wikisłowniku
Strona internetowa
Biała Piska (niem. Bialla) – miasto w woj. warmińsko-mazurskim, w powiecie piskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Biała Piska. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. suwalskiego.
Według danych z 31 grudnia 2004, miasto miało 4036 mieszkańców. Obecnie w Białej Piskiej jest zlokalizowany drobny przemysł spożywczy i drzewny. W pobliżu miasta znajdują się pokłady torfu, wapienia łąkowego i rudy darniowej. Znajduje się tu przystanek PKP, PKS, ośrodek zdrowia, poczta, bank, restauracje, kawiarnie, funkcjonowało kino.
Spis treści  [ukryj]
1 Historia
2 Zabytki
3 Kościoły
4 Transport
5 Zobacz też
6 Przypisy
7 Bibliografia
Historia[edytuj]

Wieś Biała Piska powstała w 1428 r. w miejscu wcześniejszej osady pruskiej Gayle. Nazwa pochodzi z języka staropruskiego – gaylis oznacza biały. Koloniści z Mazowsza przetłumaczyli jako Biała. Wieś wymieniana w sprawozdaniu wizytacyjnym z 1424 r. jako licząca 60 łanów z młynem, w dąbrowie przy Gayle (dąbrowa położona pół mili od Jeziora Kumielskiego), gdzie niejaki Cwalina wraz z 20 krewnymi objął obszar 100 łanów. Dobra te znajdowały się ćwierć drogi od młyna zwanego Steffanflies.
Przywilej lokacyjny dla wsi czynszowej wystawiony został 9 października 1428 r. przez Josta Struppergera komtura bałgijskiego i wójta natangijskiego, za wiedzą i wolą wielkiego mistrza Pawła von Rusdorfa. Wieś położona była w okolicy zwanej Gayle, na 60 łanach na prawie chełmińskim. Sołtys i zasadźca – Piotr Szulc otrzymał 6 łanów chełmińskich, 4 łany przeznaczono na uposażenie parafii. Mieszkańcy otrzymali 15 lat wolnizny. Karczma wymieniana była już w 1447 r.
W 1481 ksiądz Nicolaus parafii w Białej zrezygnował z funkcji proboszcza ze względu na stan zdrowia. Jego następcą został ks. Petrus Swenteslai z diecezji płockiej. Proboszcz Swenteslai obsadzony został przez komtura bałgijskiego Erazmusa von Reizensteina. Przed 1525 Biała należała do archiprezbiteratu w Reszlu.
Rozwój na przełomie XVI/XVII w. Biała zawdzięczała dogodnemu położeniu na szlaku handlowym. Zasłynęła głównie z dużych jarmarków bydła. Dwa wydarzenia wstrzymały rozwój miasta. W 1656 r. wieś została spalona przez Tatarów hetmana Gosiewskiego. Kolejnym była epidemia dżumy.
26 marca 1722 r. w Królewcu Fryderyk Wilhelm I, król pruski, nadał osadzie Bialla prawa miejskie. Biała Piska liczyła wówczas 600 mieszkańców. Wybudowanie linii kolejowej Ełk-Pisz (1883 r.) spowodowało rozwój miasta w XIX w.
Stąd pochodził królewiecki duszpasterz polski Krzysztof Liebruder. W latach 1826-1829 pastorem był Jan Szamborski (1770-1832), nauczyciel, autor popularnych na Mazurach podręczników do języka polskiego.
Do roku 1938 miasto nosiło oficjalną niemiecką nazwę administracyjną Bialla, w roku 1938 (16 lipca) dekretem będących u władzy niemieckich nazistów przemianowana na Gehlen, po czym na Gehlenburg[1]. 4 września 1939 samotny polski samolot Karaś z 51 eskadry rozpoznawczej ostrzelał i obrzucił na miejscowym dworcu bombami niemiecki pociąg przewożący uzbrojenie i sprzęt wojskowy.
Po zakończeniu II wojny światowej do 1946 r. miasto było siedzibą powiatu piskiego.
Zabytki[edytuj]

Kościół barokowy pw. św. Andrzeja Boboli, wybudowany w latach 1756-1763, wieża z 1832 r., wzniesiona według projektu K.F. Schinka. Ołtarz główny z XVII w.
Ratusz z początku XXw
Zabudowa małomiasteczkowa z przełomu XIX i XX w.
Zdewastowany cmentarz niemiecki

Ratusz


Kościół barokowy pw. św. Andrzeja Boboli


Wieża ciśnień


„Komorowo“
Kościoły[edytuj]

Na terenie miasta działalność duszpasterską prowadzą następujące kościoły:
Kościół Rzymskokatolicki
Kościół Ewangelicko-Augsburski
Transport[edytuj]

Węzeł drogowy. W mieście krzyżują się drogi krajowe i powiatowe:
58 kierunek Olsztynek-Biała Piska-Szczuczyn
667 kierunek Ełk
Przez miasto przebiega linia kolejowa Szczytno – Ełk, ze stacją kolejową Biała koło Piszu, Od 1 lipca 2010 roku, przywrócono po 10 latach ruch pasażerski na linii (Olsztyn)-Pisz-Ełk przez Białą k.Piszu.
Zobacz też[edytuj]

Cmentarz żydowski w Białej Piskiej

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz

+1