sobota, 29 września 2012

Białystok


Białystok

Państwo Polska
Województwo podlaskie
Powiat miasto na prawach powiatu
Aglomeracja białostocka
Założono 1320
Prawa miejskie 27 lipca 1691
Prezydent miasta Tadeusz Truskolaski
Powierzchnia 102,12[1] km²
Wysokość 120–160 m n.p.m.
Ludność (31.12.2011)
• liczba
• gęstość
294 298 ▼[2]
2 881,9 os./km²
Strefa numeracyjna
(+48) 85
Kod pocztowy 15-XXX
 wszystkie kody
Tablice rejestracyjne BI
Położenie na mapie Polski


Białystok
53°07′N 23°10′E
TERC
(TERYT) 2061011
SIMC 0922410
Hasło promocyjne: Wschodzący Białystok
Urząd miejski
ul. Słonimska 1
15-950 Białystok
 Multimedia w Wikimedia Commons
 Wiadomości w Wikinews
 Białystok w Wikicytatach
 Hasło Białystok w Wikisłowniku
Strona internetowa
Białystok (wymowa ?/i (lit. Balstogė, ros. Белосток, białorus. Беласток, jid. ביאַליסטאָק) – miasto na prawach powiatu w północno-wschodniej Polsce, w Nizinie Północnopodlaskiej leżące nad rzeką Białą. Jest stolicą województwa podlaskiego i siedzibą władz ziemskiego powiatu białostockiego.
Według danych z 31 grudnia 2011 r. miasto miało 294 298 mieszkańców[2].
Wśród miast wojewódzkich Polski, Białystok jest 2. miastem pod względem gęstości zaludnienia, 11. pod względem ludności i 13. pod względem powierzchni.
Białystok pełni funkcję administracyjnego, gospodarczego, naukowego i kulturalnego centrum regionu. Miasto z przyległymi gminami tworzy aglomerację białostocką.
Spis treści  [ukryj]
1 Położenie
2 Warunki naturalne
2.1 Klimat
2.2 Przyroda
3 Historia
4 Architektura
4.1 Zabytki
5 Rynek Miejski – Deptak
6 Zieleń miejska
7 Gospodarka Białegostoku
8 Demografia
8.1 Mniejszości narodowe
8.1.1 Białorusini
8.1.2 Rosjanie
8.1.3 Tatarzy
8.1.4 Pozostałe narodowości
9 Kultura
9.1 Muzea i galerie
9.2 Teatry i filharmonia
9.3 Chóry
9.4 Kina
9.5 Biblioteki
9.6 Inne ośrodki kultury
9.7 Imprezy cykliczne w mieście
10 Sport i rekreacja
10.1 Kluby i organizacje sportowe
10.2 Obiekty sportowo-rekreacyjne
11 Opieka zdrowotna
11.1 Szpitale publiczne
12 Edukacja i nauka
12.1 Wyższe uczelnie
12.2 Instytucje Naukowo-Badawcze
12.3 Historia oświaty
13 Lokalne media
14 Wspólnoty wyznaniowe
14.1 Chrześcijaństwo
14.2 Islam
14.3 Judaizm
14.4 Buddyzm
14.5 Baha'i
14.5.1 Linki zewnętrzne
15 Bezpieczeństwo
16 Administracja
16.1 Podział administracyjny
17 Miasta partnerskie
18 Komunikacja
18.1 Drogi
18.2 Kolej
18.3 Komunikacja miejska
18.4 Infrastruktura rowerowa
18.5 Lotnisko
19 Urodzeni w Białymstoku
20 Honorowi obywatele Białegostoku[50][51]
21 Zobacz też
22 Przypisy
23 Linki zewnętrzne
24 Bibliografia
Położenie[edytuj]



Zdjęcie satelitarne miasta
Białystok leży na Wysoczyźnie Białostockiej, będącej częścią makroregionu Nizina Północnopodlaska. Znajduje się w centralnej części województwa podlaskiego.
Według danych z 1 stycznia 2009 powierzchnia miasta wynosi 102,12 km²[3].
Historycznie Białystok leży na Podlasiu.
Uwarunkowania geograficzne (miasto leży w sąsiedztwie Białorusi, Litwy i Rosji) i historyczne sprawiły, że Białystok jest miejscem, gdzie od wieków żyli wspólnie ludzie różnych kultur, wyznań i narodowości, co ukształtowało specyficzny charakter miasta.
Warunki naturalne[edytuj]



Dywany kwiatowe w parku Planty
Miasto jest położone nad rzeką Białą, będącą lewym dopływem Supraśli.
Klimat[edytuj]
Zgodnie z podziałem rolniczo-klimatycznym Polski Romualda Gumińskiego, Białystok położony jest w dzielnicy podlaskiej. Klimat jej jest wyraźnie chłodniejszy od innych dzielnic nizinnych. Średnie temperatury stycznia mieszczą się w granicach od -4 do -6 °C, należą one do najniższych w Polsce. Średnia temperatura roczna wynosi ok. +7 °C. Liczba dni mroźnych wynosi od 50 do 60, z przymrozkami od 110 do 138 dni, a czas zalegania pokrywy śnieżnej od 90 do 110 dni. Średnie sumy opadów rocznych oscylują wokół wartości 550 mm, a okres wegetacyjny trwa 200 do 210 dni[4].
Przyroda[edytuj]


Białostockie Muzeum Wsi
Znajduje się w obszarze funkcjonującym pod nazwą Zielone Płuca Polski (dawne tereny województw: białostockiego, łomżyńskiego, olsztyńskiego, ostrołęckiego i suwalskiego). Około 32% jego powierzchni zajmują tereny zielone. Parki i skwery oraz 1779 ha lasów znajdujących się w granicach miasta tworzą specyficzny i zdrowy mikroklimat. W obrębie Białegostoku znajdują się dwa rezerwaty przyrody o powierzchni łącznej 105 ha, będące pozostałościami Puszczy Knyszyńskiej. Aglomeracja miejska sąsiaduje z Narwiańskim Parkiem Narodowym. Takie usytuowanie rezerwatów przyrody w bezpośrednim sąsiedztwie miasta jest unikatowe. Ze względu na te walory w 1993 r. Białystok jako pierwsze miasto w Polsce został przyjęty do międzynarodowego projektu Sieci Zdrowych Miast prowadzonego przez Światową Organizację Zdrowia[5].
Na terenie miasta znajdują się 3 rezerwaty przyrody:
Las Zwierzyniecki
Rezerwat Antoniuk
Rezerwat Bagno
Historia[edytuj]

 Osobne artykuły: Historia Białegostoku i Kalendarium historii Białegostoku.
Pierwsza pisana wzmianka o Białymstoku pochodzi z 1426 r. W miejscu obecnego Rynku Kościuszki krzyżowały się drogi do Suraża, Wasilkowa oraz Choroszczy i to wokół tego skrzyżowania zaczęła samowolnie powstawać zabudowa. Około 1547 r. w miejscu dzisiejszego klasztoru Sióstr Miłosierdzia wybudowano drewniany kościół, przy którym w 1578 r. stanęła karczma. W latach 1617-1626 zbudowano zachowany do dziś Stary Kościół Farny z fundacji marszałka Piotra Wiesiołowskiego. To on wzniósł w Białymstoku murowany gotycko-renesansowy zamek, który po gruntownej przebudowie w latach 90. XVII wieku, stał się barokową rezydencją magnackiego rodu Branickich znaną do dziś jako pałac Branickich. Rozrastająca się w cieniu pałacu Branickich miejscowość otrzymała prawa miejskie ok. 1692 r. Z 1727 r. pochodzi pierwsza wzmianka o białostockiej cerkwi, która znajdowała się w miejscu obecnej cerkwi katedralnej św. Mikołaja. W 1745 r. rozpoczęto budowę białostockiego ratusza. Całość założenia urbanistycznego Białegostoku przypisywana jest architektom związanym z dworem hetmana Jana Klemensa Branickiego. W 1769 w pobliżu Białegostoku konfederaci barscy stoczyli przegraną bitwę pod Olmontami z armią carską.


Rynek miejski - 1900 r.
W XIX wieku miejscowość zmieniła charakter z rezydencjonalnego na adminstracyjny i przemysłowy. W latach 1807-1915 Białystok znajdował się w granicach Imperium Rosyjskiego. Do 1842 r. miasto było stolicą obwodu białostockiego, następnie przyłączono je do guberni grodzieńskiej. Po powstaniu listopadowym w pobliżu miasta ustalono granicę celną między Kongresówką a Rosją, co wywołało gwałtowną falę migracji ekonomicznej łódzkich fabrykantów. Przyczyniło się to do dynamicznego rozwoju prowincjonalnego wówczas miasteczka. W tym okresie rozrastający się Białystok zyskał miano Manchesteru Północy. W 1862 r. przez Białystok przeprowadzono Kolej Warszawsko-Petersburską, która także przyczyniła się do rozwoju gospodarczego miasta. W 1892 uruchomiono w mieście system wodociągów. W latach 1915-1919 miasto znajdowało się pod okupacją niemiecką.
W 1920 Wojsko Polskie stoczyło zwycięską bitwę białostocką z bolszewikami uwalniając miasto spod wschodniej okupacji. Do 1939 już w niepodległej Polsce miasto było stolicą województwa białostockiego. W październiku 1939 Białystok przyłączono do Białoruskiej SRR i nadano mu status stolicy obwodu białostockiego, zaś w czerwcu 1941 do Białegostoku wkroczyły wojska hitlerowskie. Pod koniec lipca tegoż roku utworzono białostockie getto, w którym w 1943 r. wybuchło powstanie. Ostatecznie białostoccy Żydzi zginęli w obozach zagłady w Treblince i na Majdanku. W lipcu 1944 miały miejsce ciężkie walki o wyzwolenie Białegostoku spod okupacji hitlerowskiej, w wyniku których miasto poważnie ucierpiało. Po II wojnie światowej odbudowane miasto na zawsze utraciło swój poprzedni charakter, będący dziedzictwem parowiekowej jego historii. Dzięki powojennym migracjom ludności wiejskiej Białystok powiększył się, parokrotnie przewyższając liczbę swoich mieszkańców sprzed 1939 r. W tym okresie powstały liczne uczelnie wyższe i nowe ośrodki przemysłowo-usługowe. Od 1999 r. stolica województwa podlaskiego i obecnie dynamicznie się rozwija. W 2006 Białystok wchłonął 4 kolejne miejscowości.
Architektura[edytuj]



Tympanon Pałacu Branickich wraz z herbem rodowym, wyżej rzeźba, tzw. Grupy Atlasa


Kościół Zmartwychwstania Pańskiego na ul. Ks. Abp. R. Jałbrzykowskiego 5


Pałacyk Gościnny – obecnie siedziba USC na ul. Kilińskiego 6


Pałac Lubomirskich


Pałac Hasbacha


Pałac Nowika


Plebania katedralna
Kamienice w Białymstoku
(1/8)▶


Zabytki[edytuj]
Budynki gotyckie:
piwnice pałacu Branickich w Białymstoku
Budynki renesansowe:
Stary Kościół Farny - Rynek Kościuszki (1617-1626)
Budynki barokowe:
Zespół pałacowo-parkowy Branickich, ul. Jana Kilińskiego 1 (XVIII w.)
Cerkiew św. Marii Magdaleny, ul. Konstantego Kalinowskiego (ufundowana w II poł. XVIII w. przez Jana Klemensa Branickiego jako kaplica katolicka, od 1864r. prawosławna)
Ratusz, Rynek Kościuszki 10 (1745-1761)
Kamienica staromiejska przy ul. Henryka Sienkiewicza 4 (ob. Astoria, zbudowana po 1753)
Klasztor Sióstr Miłosierdzia św. Wincentego, Rynek Kościuszki (1769)
Pałacyk gościnny Branickich, ul. Jana Kilińskiego 6 (poł. XVIII w.)
Plebania przy ul. Kościelnej (1760)
Dawny szpital, Rynek Kościuszki (II poł. XVIII w.)
Obiekty powstałe w XIX wieku:
Loża masońska, ul. Jana Kilińskiego (klasycystyczna, 1803-1806)
Dawna zbrojownia Cekhauz, Rynek Kościuszki (barokowo-klasycystyczna, 1795-1807)
Sobór katedralny św. Mikołaja Cudotwórcy, ul. Lipowa (klasycystyczny, 1846)
Domek Napoleona, Aleja Jana Pawła II 62 (klasycystyczny, poł. XIX w.)
Pałac Rüdigerów, później Kreuzensternów i Lubomirskich, ul. Dojlidy Fabryczne 26 (neoklasycystyczny, poł. XIX w.)
Cmentarz ewangelicko-ausburgski przy ulicy Produkcyjnej z poł. XIX wieku
Dworzec kolejowy, ul. Kolejowa (neorenesansowy, lata 60. XIX w.)
Fabryka Towarzystwa Białostockiej Manufaktury "E.Becker i s-ka", ul. Świętojańska (neorenesansowa, 1895-1901) - obecnie Centrum Handlowe Alfa
Pałac Hasbacha, ul. Dojlidy Fabryczne 23 (neorenesansowy, lata 80. XIX w.)
Kościół Najświętszego Serca Jezusowego, ul. Romualda Traugutta 25 (1884 – wybudowany jako cerkiew, w okresie międzywojennym przemianowany na kościół rzymskokatolicki)
Cmentarz Farny, ul. Władysława Raginisa (1888)
Zespół kamienic i pałaców miejskich z XIX w. przy ulicy Warszawskiej
Willa gen. von Driesena, ul. Świętojańska (zbudowana po 1878 w stylu szwajcarskim)
Kamienica dawnego Wileńskiego Banku Handlowego, ul. Henryka Sienkiewicza/Warszawska (neorenesansowy, lata 90. XIX w.)
Drewniana zabudowa dzielnicy Bojary
Cerkiew Wszystkich Świętych na terenie prawosławnej nekropolii Wszystkich Świętych, ul. Władysława Wysockiego 1 (koniec XIX w.)
Cmentarz ewangelicko-augsburski przy ulicy 27 Lipca (założony w 1890 r.)
Cmentarze żydowskie w Białymstoku – założone w XVIII, XIX i XX wieku
Synagoga Piaskower w Białymstoku – wybudowana w XIX wieku
Zespół koszar 10. Pułku Ułanów Litewskich, ul. Kawaleryjska (1890-1950)
Zespół fabryki Chany Marejn, ul. Włókiennicza (1892-1920)
Zespół fabryki Wolfa Zilberblatta, ul. Włókiennicza (1892-1910)
Kościół pw. Św. Stanisława Biskupa Męczennika, ul. Wiadukt 2B (koniec XIX w. - pierwotnie cerkiew prawosławna)
Zespół koszarowy Pułku Huzarów, ul. Józefa Bema (II poł. XIX-XX w.) - obecnie siedziba Podlaskiego Oddziału Straży Granicznej
Zespół fabryki Steina, ul. Poleska (XIX/XX w.)
Kamienice w centrum miasta (XIX/XX w.)
m.in. ul. Jana Kilińskiego, Henryka Sienkiewicza, Lipowa, Jerzego Waszyngtona, Ludwika Waryńskiego, Nowy Świat, Świętojańska, Jana Henryka Dąbrowskiego
Dworek Stefanowiczów znajdujący się przy ul. Bacieczki (XIX w.)
Obiekty powstałe w XX wieku:
Willa fabrykanta Steina, ul. Artyleryjska (pocz. XX w.)
Bazylika Mniejsza, Rynek Kościuszki (neogotycka, 1900-1905)
Dawny Zespół Fabryki Sukna Nowik i Synowie, ul. Augustowska/ ul. Adama Mickiewicza (pocz. XX w.)
Areszt Śledczy, dawniej zespół więzienia carskiego, ul. Mikołaja Kopernika (ok. 1905)
Pałac Nowika, ul. Lipowa (eklektyczny)
Kościół św. Wojciecha, ul. Warszawska (neoromański, 1909-1912) - dawny zbór ewangelicko-augsburski
Wieża ciśnień, ul. Władysława Wysockiego (1923-1925)
Kościół św. Rocha, ul. św. Rocha (modernistyczny, 1927-1946)
Dawny Dom Ludowy, obecnie Teatr Dramatyczny im. Aleksandra Węgierki, ul. Elektryczna (modernistyczny, 1936-1938)
Zespół d. Sądu Okręgowego i Izby Skarbowej, ul. Adama Mickiewicza (modernistyczny, lata 30. XX w.)
Kościół Niepokalanego Serca Maryi, ul. Ks.Stanisława Suchowolca 27 (modernistyczny, zbudowany w 1949-1955 na miejscu rozebranej cerkwi z 1727)
Wille przy ul. Akademickiej w stylu modernistycznym z lat 30. XX wieku
Bank, Rynek Kościuszki (socrealizm, 1947-1950)
Komitet Wojewódzki PZPR, ul. Władysława Liniarskiego (socrealizm, 1953-1954), obecnie Wydział Filologiczny Uniwersytetu w Białymstoku
Pomnik Bohaterów Ziemi Białostockiej, Plac Uniwersytecki (socrealizm, 1975)
Obiekty niezachowane:
Wielka Synagoga ul. Suraska (zbudowana w latach 1903-1913, spalona w 1941)
Sobór Katedralny Zmartwychwstania Pańskiego, ob. ul. H. Sienkiewicza (zbudowany w latach 1898-1913, rozebrany w 1938)
Hotel Ritz, ul. Kilińskiego, (zbudowany w latach 1912-1913, spalony w 1944)
Szlaki turystyczne:
Część z zabytków została oznakowana na pięciu turystycznych szlakach tematycznych utworzonych w mieście w latach 2008-2010:
Szlaku Dziedzictwa Żydowskiego,
Szlaku esperanto i wielu kultur w Białymstoku[6],
Szlaku architektury PRL,
Szlaku śladami błogosławionego księdza Michała Sopoćki[7],
Szlaku kulinarnym.
W maju 2011 dodatkowo powstały[8]:
Szlak rodu Branickich
Szlak architektury drewnianej w Białymstoku
Szlak białostockich świątyń
Szlak białostockich fabrykantów
Alternatywę dla pieszych szlaków stanowi "Białostocki Audiobus. Dźwiękowy przewodnik do słuchania w autobusach komunikacji miejskiej" - utworzony w 2011 roku szlak turystyczny oparty na trasach linii autobusowych numer 2 i 10.
Rynek Miejski – Deptak[edytuj]



Ratusz w Białymstoku
Pod koniec roku 2007 otwarto plac Miejski za Ratuszem (pomiędzy ul. Suraską i Rynkiem Kościuszki). W marcu 2008 r. UM przedstawił plan remontu ścisłego centrum. Według tego planu w roku 2009 Rynek Kościuszki, Suraska i Kilińskiego zostały przekształcone w Deptak Miejski (jako część Rynku Miejskiego). Plac został wyłożony kostką i płytami granitowymi , znajduje się tam stylowe oświetlenie oraz donice z kwiatami i ławki[potrzebne źródło][9][10].
Historia Rynku Miejskiego sięga roku 1753, kiedy to po pożarze miasta jego przebudową zajął się ówczesny właściciel Białegostoku - Jan Klemens Branicki. Do najważniejszych zachowanych obiektów z tego okresu należy Ratusz z wieżą zegarową, ukończony w 1761 roku. Dawniej pełnił on funkcje usługowo-handlowe, znajdowały się w nim kramy kupieckie, w większości należące do ludności żydowskiej. W roku 1939 radzieccy okupanci zburzyli Ratusz, a na jego miejscu planowano wybudowanie pomnika Józefa Stalina. W latach 1954–1958 odbudowano rozebrany budynek. Obecnie mieści się w nim główna siedziba Muzeum Podlaskiego[11].
Przy Rynku Miejskim znajduje się także cekhauz - hetmańska zbrojownia. Jest to barokowo-klasycystyczny budynek w kształcie typowego dla XVIII wieku dworku szlacheckiego. W swojej historii był wykorzystywany głównie jako magazyn sprzętu strażackiego. Dziś znajduje się tu Archiwum Państwowe[11].


Plac Miejski z widokiem na Centrum Astoria i zespół katedralny Wniebowzięcia NMP
Do najefektowniejszych obiektów na Rynku Miejskim zalicza się budynek dawnej austerii czyli karczmy. Jest to budowla dwukondygnacyjna, pokryta mansardowym dachem z lukarnami, ze ściętym narożem z balkonem ozdobionym portykiem i frontonem wspartym na dwóch kolumnach. Obecnie mieści się w niej restauracja Astoria, która stanowi wraz z sąsiednim budynkiem część kompleksu gastronomiczno-usługowego pod nazwą Centrum Astoria. W jego skład wchodzi cukiernia z tarasem widokowym, na którym serwowana jest kawa i desery. W piwnicach Astorii znajduje się pub, a na parterze stylowy bar. Ponadto w Centrum Astoria znajdują się sale konferencyjno - bankietowe.
Przy wschodniej pierzei Rynku wznosi się zespół katedralny Wniebowzięcia NMP, w którego skład wchodzi XX-wieczna bazylika wybudowana w stylu neogotyckim, barokowa plebania zbudowana w 1761 roku oraz XVII-wieczny kościółek farny, który jest najstarszym zachowanym zabytkiem murowanym w mieście[11].
Przy zachodniej pierzei Rynku znajdują się kolorowe fasady odbudowanych po wojnie kamieniczek. w których mieszczą się galerie, kawiarnie, puby, księgarnia i sklepy[11].


Rynek Miejski
Zieleń miejska[edytuj]

Parki w Białymstoku
(1/6)▶

Ogród francuski przy Pałacu Branickich

Park Antoniuk
Park Branickich
Park Centralny
Park Dojlidy
Park im. Dziekońskiej
Park Planty
Park im. księcia J. Poniatowskiego
Park Zwierzyniec
Park im. Bł. ks. Michała Sopoćki
Gospodarka Białegostoku[edytuj]

Galerie i centra handlowe
(1/6)▶

Galeria Biała

W końcu listopada 2010 liczba zarejestrowanych bezrobotnych w Białegostoku obejmowała ok. 14,8 tys. mieszkańców, co stanowi stopę bezrobocia na poziomie 12,0% do aktywnych zawodowo[12].
Białystok jest dużym ośrodkiem przemysłu włókienniczego, rozwinięty jest też przemysł elektromaszynowy (elektroniczny, maszynowy i metalowy), drzewny, spożywczy (największy w Polsce Polmos), materiałów budowlanych, huta szkła oraz elektrociepłownia.
Miasto jest ośrodkiem handlu głównie ze wschodem. Działa tu Centrum Promocji Rynku Wschodniego. W Białymstoku odbywają się międzynarodowe Targi Tekstylno-Odzieżowe, Żywności i Przetwórstwa, Konsumpcyjne, Rolno-Spożywcze.
W Białymstoku znajduje się: 7 hipermarketów, 27 supermarketów, 9 galerii handlowych (Biała, Alfa, 2x Auchan, Kwadrat, Podlaska, Zielone Wzgórza, Galeria M, Galeria Antoniukowska), 19 marketów elektronicznych, marketów budowlano-dekoracyjnych[potrzebne źródło][13].
W miejscowości działało Państwowe Gospodarstwo Rolne – Państwowe Gospodarstwo Ogrodnicze Białystok[14].
Demografia[edytuj]

 Osobny artykuł: Ludność Białegostoku.
Wykres liczby ludności miasta Białegostoku na przestrzeni ostatnich 150 lat[15]

Największą populację Białystok odnotował w 2010 r. – wg danych GUS 295 198 mieszkańców.
Według danych z 30 czerwca 2011[2] miasto liczyło 294 989 mieszkańców.
Mniejszości narodowe[edytuj]
Białorusini[edytuj]
Białystok to ośrodek kulturalno-społeczny Białorusinów (według spisu powszechnego mieszka ich tutaj prawie 7,5 tys., co stanowi 2,5% mieszkańców Białegostoku). Działają tu Konsulat Białorusi oraz takie organizacje jak: Białoruskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne, Związek Młodzieży Białoruskiej, Związek Białoruski w RP, Białoruskie Stowarzyszenie Literackie "Białowieża", Białoruskie Towarzystwo Historyczne, Stowarzyszenie Dziennikarzy Białoruskich, Białoruskie Zrzeszenie Studentów, Centrum Edukacji Obywatelskiej Polska-Białoruś, Towarzystwo Kultury Białoruskiej. W Białymstoku odbywają się także ogólnopolskie imprezy kulturalne m.in. Festiwal "Piosenka Białoruska" oraz Święto Kultury Białoruskiej. Działa niezależne białoruskie Radio Racja, nadające sygnał także na Białoruś. Wydawane są tu białoruskie czasopisma: Niwa, Białoruskie Zeszyty Historyczne, Pravincyja oraz Czasopis.
Rosjanie[edytuj]
Rosjanie to mniejszość narodowa, która liczy około 10-15 tys. osób, mieszkających głównie w Białymstoku, na Suwalszczyźnie i Mazurach. W Białymstoku działa ich główna organizacja – Rosyjskie Stowarzyszenie Kulturalno-Oświatowe, organizujące Dni Kultury Rosyjskiej.
Tatarzy[edytuj]
W Białymstoku mieszka ok. 1800 Tatarów. Działa Związek Tatarów Rzeczypospolitej Polskiej (oddział podlaski), wydawane jest czasopismo "Życie Tatarskie". W planach jest stworzenie w stolicy województwa podlaskiego Instytutu Historii Tatarów.
Pozostałe narodowości[edytuj]
W Białymstoku mieszkają również: Romowie (działa Centralna Rada Romów w Polsce, ukazuje się ich miesięcznik "Rrom p-o Drom") oraz Ukraińcy (według spisu powszechnego w Białymstoku mieszka 417 Ukraińców; działają: Związek Ukraińców Podlasia, Związek Ukraińskiej Młodzieży Niezależnej).
Kultura[edytuj]

Muzea i galerie sztuki
(1/6)▶

Muzeum Historyczne



Opera i Filharmonia Podlaska
Teatry
(1/4)▶

Teatr Dramatyczny im. Aleksandra Węgierki



Chór Politechniki Białostockiej
Biblioteki
(1/3)▶

Biblioteka Uniwersytecka im. Jerzego Giedroycia

Hotele
(1/7)▶

Hotel Gołębiewski

W Białymstoku działa ponad 570 organizacji pozarządowych (w tym 56 towarzystw i związków m.in. Białostockie Towarzystwo Naukowe, Białoruskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne).
Białystok w 2010 r. przegrał rywalizację o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury 2016. Nie znalazł się na tzw. "krótkiej liście" miast-kandydatów.
Muzea i galerie[edytuj]
Białystok jest największym ośrodkiem kulturalnym w północno-wschodniej Polsce. Działa tu największe w województwie Muzeum Podlaskie, posiadające oddziały w Białymstoku (Muzeum Historyczne, Muzeum Rzeźby Alfonsa Karnego, Białostockie Muzeum Wsi), w Choroszczy (Muzeum Wnętrz Pałacowych), w Supraślu, Tykocinie oraz Bielsku Podlaskim. W Białymstoku działają także: Muzeum Wojska oraz Muzeum Przyrodnicze Uniwersytetu w Białymstoku. Mieści się tu również jedna z najlepszych polskich galerii sztuki współczesnej – Galeria Arsenał. Drugą miejską galerią jest Galeria im. Sleńdzińskich, posiadająca największy w Polsce zbiór dzieł sztuki i pamiątek archiwalnych polskiego rodu artystów z Wilna. Ponadto działa tu 19 prywatnych galerii sztuki.
Teatry i filharmonia[edytuj]
Dzięki Białostockiemu Teatrowi Lalek oraz Wydziałowi Sztuki Lalkarskiej warszawskiej Akademii Teatralnej Białystok uzyskał miano polskiego centrum sztuki lalkarskiej. Oprócz BTL-u istnieje tu także Teatr Dramatyczny oraz kilkanaście teatrów prywatnych (w tym Teatr Wierszalin z Supraśla oraz Teatr K3 z Białegostoku). Miasto posiada również filharmonię. Miasto wraz z Urzędem Marszałkowskim planuje budowę Europejskiego Centrum Muzyki i Sztuki, w skład którego wchodzić mają: Opera i Filharmonia Podlaska, rozbudowany teatr lalek oraz multikino.
Chóry[edytuj]
Chór Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku
Chór Katedralny Carmen
Chór Opery i Filharmonii Podlaskiej
Chór Politechniki Białostockiej
Chór Akademicki Uniwersytetu w Białymstoku
Białostocki Chór Kameralny Cantica Cantamus
Schola Cantorum Bialostociensis
AKSION Młodzieżowy Chór Prawosławnej Katedry pw. św. Mikołaja w Białymstoku
Chór Wyższej Szkoły Administracji Publicznej
Chór Szkoły Muzycznej I Stopnia
Chór Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania
Chór Komendy Wojewódzkiej Policji w Białymstoku
Młodzieżowy Chór Miasta Białegostoku
Kina[edytuj]
Centrum Filmowe Helios (8 sal, 1705 miejsc) – Galeria Biała
Centrum Filmowe Helios (7 sal, 1322 miejsca) – Alfa Centrum
Kino Forum (1 sala)
Kino Pokój (2 sale, 648 miejsc) – kino nieczynne do odwołania
Kino Ton (1 sala) – kino nieczynne do odwołania
Kino Syrena – zlikwidowane
Biblioteki[edytuj]
Na terenie Białegostoku znajduje się 16 czynnych bibliotek:
Książnica Podlaska[16]
Dział zbiorów specjalnych – Czytelnia i Wypożyczalnia Książki Mówionej[16]
Filia nr 1 Książnicy Podlaskiej[17]
Filia nr 2 Książnicy Podlaskiej[18]
Filia nr 3 Książnicy Podlaskiej[19]
Filia nr 5 Książnicy Podlaskiej[20]
Filia nr 6 Książnicy Podlaskiej[21]
Filia nr 7 Książnicy Podlaskiej[22]
Filia nr 8 Książnicy Podlaskiej[23]
Filia nr 9 Książnicy Podlaskiej[24]
Filia nr 11 Książnicy Podlaskiej[25]
Filia nr 12 Książnicy Podlaskiej[26]
Filia nr 13 Książnicy Podlaskiej[27]
Filia nr 14 Książnicy Podlaskiej[28]
Filia nr 15 Książnicy Podlaskiej[29]
Filia nr 17 Książnicy Podlaskiej[30]
Inne ośrodki kultury[edytuj]
W Białymstoku działa kilkanaście bibliotek. Największe z nich to Książnica Podlaska oraz Biblioteka Uniwersytecka. Osoby starsze i niepełnosprawne mogą bezpłatnie korzystać z biblioteki Fundacji Edukacji i Twórczości, która oferuję usługę „Książka na telefon” skierowaną do osób nie będących w stanie dotrzeć osobiście do wypożyczalni. Pozostałe instytucje kulturalne to min. Białostocki Ośrodek Kultury, Centrum Kultury Prawosławnej, Centrum im. Ludwika Zamenhofa w Białymstoku, Dom Kultury "Śródmieście", Wojewódzki Ośrodek Animacji Kultury oraz Młodzieżowy Dom Kultury
Imprezy cykliczne w mieście[edytuj]

Ta sekcja od 2009-02 wymaga uzupełnienia źródeł podanych informacji.
Informacje nieweryfikowalne mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Aby uczynić sekcję weryfikowalną, należy podać przypisy do materiałów opublikowanych w wiarygodnych źródłach.


Obchody święta Policji w Białymstoku
Festiwal Przedsiębiorczości BOSS w Białymstoku
Międzynarodowy Festiwal Szkół Lalkarskich
Białysztuk – prezentacja inicjatyw teatralnych
Podlaskie Spotkania Teatrów Lalkowych
Międzynarodowy Dzień Teatru
Dni Miasta Białegostoku
Dni Sztuki Współczesnej
Klub Sztuki Opery i Filharmonii Podlaskiej
Jesień z Bluesem
Zaduszki Bluesowe
Białostockie Spotkania Folkowe
Festiwalu Polskiej Kultury Niezależnej UNDERGROUND.pl
Filmowe Podlasie Atakuje
Pokazy filmowe Szorty i Cinema Off
Podlaski Festiwal Krótkich Filmów Niezależnych ŻubrOFFka
Międzynarodowy Konkurs Duetów Fortepianowych
Białostockie Dni Muzyki Cerkiewnej
Międzynarodowy Festiwal Hajnowskie Dni Muzyki Cerkiewnej (tylko koncert galowy)
Międzynarodowy Festiwal Muzyki Cerkiewnej – Hajnówka (tylko koncert galowy)
Międzynarodowy Przegląd Młodych Dyrygentów im. Witolda Lutosławskiego
Letnie Koncerty w Ogrodach Branickich
Katedralne Koncerty Organowe
Dni Kultury Chrześcijańskiej
Liga Kabaretów Białostockiej Pustyni Kabaretowej
Białostockie Dni Zamenhofa
Białostocka Wiosna Muzyczna
Festiwal Muzyki Barokowej
Moniuszkowski Festiwal Podlasia
Międzynarodowy Przegląd Orkiestr Dętych
"Frankofonia na Wiosnę"
Festiwal Piosenki Żeglarskiej Kopyść
Międzynarodowy Turniej Tańca "Złote Pantofelki"
Juwenalia
Białostocka Masa Krytyczna
Podlaski Festiwal Nauki i Sztuki
Tydzień Nauk Humanistycznych
Centralia
Dzień Kultury Ulicy
Festiwale mniejszości narodowych:
Ogólnopolski Festiwal "Piosenka Białoruska"
Festiwal Piosenki Polskiej i Białoruskiej "Białystok – Grodno"
Święto Kultury Białoruskiej
Dni Kultury Rosyjskiej
Festiwal Kultury Ukraińskiej Na Podlasiu "Podlaska Jesień"
Sport i rekreacja[edytuj]

Kluby i organizacje sportowe[edytuj]
Lista drużyn biorących udział w rozgrywkach wojewódzkich i ogólnopolskich:


Jagiellonia Białystok – Ruch Chorzów (09.11.2009)


Zawodniczki AZS Białystok
Klub Sport Data powstania Liga Stadion/Boisko Trener
Jagiellonia Białystok[31] Piłka nożna 1920 Ekstraklasa Stadion Miejski w Białymstoku Tomasz Hajto
KS Włókniarz Białystok[32] Piłka nożna 1947 IV Liga Stadion Włókniarz Białystok Artur Dakowicz
Hetman Białystok[33] Piłka nożna 1948 IV Liga Stadion Miejski w Białymstoku Andrzej Pietrzyk
KKS Piast Białystok[34][35] Piłka nożna 1997 Klasa okręgowa, grupa: podlaska ? Marek Sawicki[36]
AZS Białystok[37] Piłka siatkowa 1998 PlusLiga Kobiet Szkoła Podstawowa nr 50 Wiesław Czaja
PKK Żubry Białystok[38] Koszykówka 2003 III Liga Publiczne Gimnazjum nr 18 Marek Kubiak
KS Biatrans Białystok[39] Koszykówka 2009 II Liga VI LO w Białymstoku Tomasz Kujawa
Lowlanders Białystok[40] Futbol amerykański 2006 PLFA I ? Łukasz Lewandowski, Tomasz Żukowski
ADH Białystok[41] Hokej na lodzie 2006 Hokejowa Liga Open Lodowisko MOSiR w Białymstoku Marcin Radziszewski
UKS Wygoda Białystok[42] Polski Związek Kolarski ? ? ? Wiesław Grabek
Jagiellonia Judo Club Bialystok[43] Judo ? Polski Związek Judo Szkoła Podstawowa nr 44 Marcin Orłowski, Jarosław Kazberuk, Cezary Kazberuk
Human Białystok[44] Kick-boxing ? Polski Związek Kickboxingu ? Krzysztof Humeńczyk, Seweryn Szczepankowski
AZS WSFiZ
AZS PB
AZS WSAP
Aeroklub Białostocki
Stowarzyszenie Klub Balonowy Białystok
Automobilklub Podlaski
Zakładowy Klub Sportowy "Instal"
Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji
Podlaski Klub Taekwondo "So-san"
Białostocki Ośrodek Japońskich Sztuk Walki "SHOBUKAI"
Białostocka Drużyna Hokeja na lodzie "ADH Białystok"
Podlaskie Stowarzyszenie Sportu Osób Niepełnosprawnych "Start" Białystok
Między Osiedlowy Klub Sportowy "Słoneczn Stok"
Obiekty sportowo-rekreacyjne[edytuj]


Hala widowiskowo-sportowa Politechniki Białostockiej
Stadiony i hale sportowe
Stadion lekkoatletyczny MOSiR
Stadion Miejski w Białymstoku
Stadion KS Włókniarz
Stadion KKS Ognisko
Hala widowiskowo-sportowa Politechniki Białostockiej
Hala Sportowa Uniwersytetu Medycznego
Baseny
MOSiR (Mazowiecka, Włókiennicza, Stroma) (kryte)
Międzyszkolny Ośrodek Sportowy (kryty)
BKS Hetman (otwarty)
Hotel Gołębiewski (basen tropicana)
Korty tenisowe
Korty Tenisowe Richi
Korty Tenisowe Politechniki Białostockiej
Korty Tenisowe Towarzystwa Tenisowego Stanley
Korty Tenisowe MOSiR
Inne
Ośrodek Sportów Wodnych "Dojlidy"
Centrum Zabaw dla Dzieci FIKOLAND & RE-kreacja
Centrum Sportu i Rekreacji "Maniac Gym"
Kompleks Rekreacyjny Tropikana – Hotel Gołębiewski
Skatepark
Lodowisko (w okresie letnim rolkowisko) MOSiR
Strzelnica sportowa LOK


Stawy Dojlidzkie
Opieka zdrowotna[edytuj]

Szpitale w Białymstoku
(1/5)▶

Białostockie Centrum Onkologii im. M. Skłodowskiej-Curie przy ul. Ogrodowej 12

Szpitale publiczne[edytuj]
Uniwersytecki Szpital Kliniczny w Białymstoku
Wojewódzki Szpital Zespolony im. J.Śniadeckich w Białymstoku
Szpital Miejski im. PCK w Białymstoku
Uniwersytecki Dziecięcy Szpital Kliniczny w Białymstoku
Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. Kazimierza Dłuskiego w Białymstoku
Białostockie Centrum Onkologii im. M.Skłodowskiej-Curie
Szpital Specjalistyczny - Zespół Gruźlicy i Chorób Płuc w Białymstoku
Szpital MSWiA w Białymstoku
Edukacja i nauka[edytuj]



Pałac Branickich zwany Wersalem Północy - siedziba Uniwersytetu Medycznego


Wydział Informatyki Politechniki Białostockiej na ul. Wiejskiej 45A


Centrum Nowoczesnego Kształcenia


Wydział Prawa UwB na ul. Mickiewicza 1


Wydział Ekonomii i Zarządzania UwB na ul. Warszawskiej 63


Katedra Teologii Katolickiej UwB na ul. Warszawskiej 50
Wyższe uczelnie[edytuj]
Politechnika Białostocka
Uniwersytet Medyczny w Białymstoku
Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina w Warszawie filia w Białymstoku
Uniwersytet w Białymstoku
Akademia Teatralna w Warszawie filia w Białymstoku
Archidiecezjalne Wyższe Seminarium Duchowne w Białymstoku
Papieski Wydział Teologiczny Sekcja św. Jana Chrzciciela Studium Teologii w Białymstoku
Wyższa Szkoła Administracji Publicznej w Białymstoku
Wyższa Szkoła Ekonomiczna w Białymstoku
Wyższa Szkoła Kosmetologii i Ochrony Zdrowia w Białymstoku
Wyższa Szkoła Finansów i Zarządzania w Białymstoku
Wyższa Szkoła Menedżerska w Białymstoku
Wyższa Szkoła Dziennikarska im. Melchiora Wańkowicza w Warszawie filia w Białymstoku
Wyższa Szkoła Matematyki i Informatyki Użytkowej w Białymstoku
Wyższa Szkoła Gospodarowania Nieruchomościami w Warszawie filia w Białymstoku
Wyższa Szkoła Wychowania Fizycznego i Turystyki
Niepaństwowa Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Białymstoku
Nauczycielskie Kolegium Rewalidacji, Resocjalizacji i Wychowania Fizycznego w Białymstoku
Instytucje Naukowo-Badawcze[edytuj]
Oddział Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej w Warszawie
Stacja Doświadczalna Instytutu Ochrony Roślin w Poznaniu
Zakład Doświadczalny Instytutu Energetyki w Warszawie
Podlaskie Laboratorium Oceny Mleka
Centrum Doskonałości Zrównoważonego Rozwoju i Zarządzania Środowiskiem PB
Centrum Innowacji i Transferu Technologii PB
Wschodni Ośrodek Transferu Technologii UwB
Oddział Instytutu Pamięci Narodowej
Regionalny Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków
Ośrodek Diagnostyczno-Badawczy Chorób Przenoszonych Drogą Płciową
Oddział Krajowej Stacji Chemiczno-Rolniczej
Oddział Krajowego Centrum Hodowli Zwierząt w Warszawie
Pracownia Badań Żywności Genetycznie Modyfikowanej WSSE w Białymstoku (bada żywność także w województwach warmińsko-mazurskim, pomorskim oraz mazowieckim)
Historia oświaty[edytuj]
We wrześniu i listopadzie 1939 roku w Białymstoku było 55 szkół wszystkich typów, w tym 6 gimnazjów państwowych, 6 gimnazjów prywatnych, liceum pedagogiczne i liceum handlowe. Po wejściu Białegostoku w skład Białoruskiej SRR władze radzieckie na ich bazie w roku szkolnym 1940/1941 zaczęły tworzyć technika, „dziesięciolatki”, „siedmiolatki” i szkoły początkowe. Wszystkie szkoły prywatne upaństwowiono. W ten sposób starano się upodobnić szkolnictwo do systemu panującemu w innych częściach ZSRR. Zmiany przerwał wybuch wojny niemiecko-radzieckiej[45].
Najstarszą uczelnią w Białymstoku jest Uniwersytet Medyczny (zał. 1950, 3900 studentów), zarządzający dwoma szpitalami klinicznymi: Uniwersyteckim Dziecięcym Szpitalem Klinicznym i Uniwersyteckim Szpitalem Klinicznym. Dzięki Klinice Ginekologii UMB (pierwsze w Polsce zapłodnienie in vitro) oraz Kriobankowi Białystok jest znanym ośrodkiem leczenia niepłodności. Do grona najlepszych w Polsce placówek badających alergie pokarmowe należy III Klinika Chorób Dziecięcych UMB.
Politechnika Białostocka powstała w 1964 r. i obecnie jest największą uczelnią techniczną (15 tys. studentów) w północno-wschodniej Polsce.
W 1968 r. powstała filia Uniwersytetu Warszawskiego, która w 1997 r. przekształcona została w samodzielny Uniwersytet w Białymstoku (16 tys. studentów). Jest to największa uczelnia w województwie podlaskim.
Białostockie środowisko muzyczne dążyło do utworzenia uczelni muzycznej, mającej być kontynuatorką tradycji Konserwatorium Wileńskiego. Udało się to w 1974 roku. Powstała wtedy filia warszawskiej Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej (później Akademii Muzycznej im. Fryderyka Chopina). Filia dostała już od macierzystej uczelni zgodę na usamodzielnienie się.
W 1975 r. powstał Wydział Sztuki Lalkarskiej Akademii Teatralnej im. A. Zelwerowicza w Warszawie, który z Białostockim Teatrem Lalek, rozsławił miasto i uczynił je polskim centrum sztuki lalkarskiej.
Po 1990 roku w Białymstoku zaczęły powstawać uczelnie prywatne (obecnie jest ich 12), są to m.in. Wyższa Szkoła Finansów i Zarządzania (zał. 1993, jedna z najlepszych niepaństwowych uczelni magisterskich w Polsce) oraz Wyższa Szkoła Ekonomiczna (1996).
Uczelnie niepubliczne – Wyższa Szkoła Administracji Publicznej w Białymstoku 1996, najlepsza polska uczelnia zawodowa 2005 i 2007 wg rankingu "Rzeczpospolitej" i "Perspektyw"). Została założona przez Fundację Rozwoju Demokracji Lokalnej. Od roku akademickiego 2008/2009 istnieje tam możliwość kształcenia na studiach drugiego stopnia (studia magisterskie) na kierunku "administracja".
W Białymstoku działa również Archidiecezjalne Wyższe Seminarium Duchowne, a także Sekcja św. Jana Chrzciciela Papieskiego Wydziału Teologicznego, która prowadzi Studium Teologii.
Lokalne media[edytuj]

 Z tym tematem związana jest kategoria: Media w Białymstoku.
Wspólnoty wyznaniowe[edytuj]



Kościół św. Rocha


Cerkiew Świętego Ducha


Meczet w Bohonikach


Budynek dawnej synagogi Piaskower
Chrześcijaństwo[edytuj]
Katolicyzm
Miasto jest stolicą metropolii i archidiecezji białostockiej Kościoła rzymskokatolickiego. Powstanie diecezji, a następnie archidiecezji i metropolii białostockiej zakończyło okres tymczasowej administracji kościelnej na ziemiach białostocczyzny należących przez wieki do diecezji wileńskiej, a które po II wojnie światowej pozostały w granicach Polski. Ojciec Święty Jan Paweł II w dniu 5 czerwca 1991 r., w czasie wizyty w Białymstoku ogłosił decyzję o utworzeniu diecezji białostockiej[46]. W dniu 25 marca 1992 r., Jan Paweł II w bulli Totus Tuus Poloniae Populus dokonał reorganizacji metropolii i diecezji polskich. Dokumentem tym podniósł diecezję białostocką do rangi archidiecezji i ustanowił metropolię białostocką, składającą się z archidiecezji białostockiej oraz diecezji łomżyńskiej i drohiczyńskiej. Utworzenie diecezji białostockiej (1991) i podniesienie jej do rangi arcybiskupstwa, a Białegostoku do godności stolicy metropolii (1992), było ukoronowaniem procesu usamodzielniania się tego Kościoła lokalnego[46]. Pierwszym arcybiskupem metropolitą białostockim w dniu 25 marca 1992 r. został mianowany dotychczasowy biskup białostocki dr Edward Kisiel, któremu papież w czasie uroczystej Mszy św. w bazylice św. Piotra na Watykanie dnia 29 VI 1992 r. wręczył paliusz arcybiskupi. Abp Kisiel odbył uroczysty ingres do Bazyliki Metropolitalnej Białostockiej w dniu 4 X 1992 r.[46]
Miasto posiada 36 parafii, które znajdują się 6 dekanatach. W Białymstoku znajduje się również Archidiecezjalne Wyższe Seminarium Duchowne oraz filia Papieskiego Wydziału Teologicznego. Na Uniwersytecie w Białymstoku istnieje Międzywydziałowa Katedra Teologii Katolickiej.
Prawosławie
Miasto jest stolicą diecezji białostocko-gdańskiej Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego.
Białystok jest największym skupiskiem wyznawców prawosławia w Polsce. Istnieje tu 12 parafii prawosławnych[47] (w tym 1 wojskowa). Działają m.in. Centrum Kultury Prawosławnej, Radio Orthodoxia, Bractwo Świętych Cyryla i Metodego, Bractwo Młodzieży Prawosławnej, Chór AKSION oraz Prawosławny Ośrodek Miłosierdzia "Eleos". Diecezja posiada także własną przychodnię. Wydawane są czasopisma: "Arche. Wiadomości Bractwa", "Fos" oraz "Przegląd Prawosławny". Odbywają się liczne prawosławne festiwale, m.in. Międzynarodowy Festiwal Hajnowskie Dni Muzyki Cerkiewnej oraz Białostockie Dni Muzyki Cerkiewnej. W strukturach Uniwersytetu w Białymstoku działa Katedra Teologii Prawosławnej. W pobliskim Supraślu znajduje się Akademia Supraska oraz męski Klasztor Zwiastowania Bogurodzicy, a w podbiałostockiej wsi Zwierki – żeński Klasztor Narodzenia Bogurodzicy. W Białymstoku znajduje się największa w Polsce świątynia prawosławna, Cerkiew Świętego Ducha. Od 2007 r. w Białymstoku działa Prawosławna Szkoła Podstawowa im. św. św. Cyryla i Metodego. Na razie w szkole jest jedna klasa.
Protestantyzm
W Białymstoku działalność prowadzą następujące kościoły protestanckie: parafia luterańska, 2 zbory zielonoświątkowe, 2 zbory baptystów, zbór Kościoła Bożego w Chrystusie oraz zbór Adwentystów Dnia Siódmego.
Mormoni
zbór Kościoła Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich.
Świadkowie Jehowy
cztery Sale Królestwa Świadków Jehowy.
Wolni Badacze Pisma Świętego
zbór Wolnych Badaczy Pisma Świętego.
Islam[edytuj]
W stolicy województwa mieszkają również muzułmanie ponad 2 tys. (gł. Tatarzy). Działa tu Centrum Islamskie, Dom Modlitwy oraz organizacje: Muzułmańska Gmina Wyznaniowa, Stowarzyszenie Studentów Muzułmańskich oraz Muzułmańskie Stowarzyszenie Kształtowania Kulturalnego. Wydawane jest czasopismo "Pamięć i trwanie". Budowane jest także Centrum Kultury Islamu oraz meczet.
Judaizm[edytuj]
W 1931 roku w Białymstoku mieszkało 40 tysięcy Żydów na ok. 100 tysięcy mieszkańców , funkcjonowało ponad 60 synagog oraz innych placówek żydowskich. W 2008 roku w mieście z inicjatywy Fundacji Uniwersytetu w Białymstoku utworzono turystyczno-edukacyjny Szlak Dziedzictwa Żydowskiego[48].
 Zobacz też: Synagogi Białegostoku.
Buddyzm[edytuj]
Buddyjski Związek Diamentowej Drogi Linii Karma Kagyu
Baha'i[edytuj]
Pierwsze artykuły o bahaitach w lokalnej prasie ukazały się w lokalnej prasie w drugiej połowie 1991 roku po wizytach bahaitów esperantystów oraz innych nauczycieli z Polski i zza granicy. W lipcu 1992 roku pierwszym białostockim bahaitą został Jan Zimnoch. We wrześniu utworzone zostało pierwsze Lokalne Zgromadzenie Duchowe składające się z dziewięciu dorosłych bahaitów, w tym czterech czarnoskórych studentów medycyny. W październiku 1992 roku odbywa się na terenie Szkoły Gastronomicznej Jesienna Szkoła Baha'i, na którą przyjeżdża kilkadziesiąt osób z Polski i zza granicy. Inne ciekawe wydarzenia tego roku odbywają się w Akademii Medycznej, Klubie Esperanto, Klubie Herkulesy. W kolejnych latach bahaici organizują kameralne spotkania modlitewne, spotykają się na świętach, uczestniczą też w międzynarodowych projektach, m.in. spotykając się z bahaitami ze wspólnot Białorusi, Litwy, Łotwy, Estonii, Rosji i Ukrainy. Na dzień dzisiejszy w Polsce mieszka ok. 400 wyznawców, z czego kilkunastu w Białymstoku.
 Zobacz też: Bahaizm.
Linki zewnętrzne[edytuj]
http://www.bahai.org.pl/
http://bahaizm.blogspot.com/2009/03/kushtar.html
Bezpieczeństwo[edytuj]

Stacjonuje tu 18 Pułk Rozpoznawczy (ul. Kawaleryjska).
Administracja[edytuj]



Oficjalna pieczęć prezydenta miasta
Administracja publiczna w Białymstoku
(1/11)▶

Podlaski Urząd Wojewódzki w Białymstoku

Białystok ma status miasta na prawach powiatu. Mieszkańcy wybierają do Rady Miasta Białystok 28 radnych. Organem wykonawczym władz jest prezydent miasta. Siedziba władz miasta znajduje się na ul. Słonimskiej.
Prezydenci Białegostoku:
II Rzeczpospolita
Józef Karol Puchalski (1919)
Bolesław Szymański (1919–1927)
Wincenty Hermanowski (1928–1932)
Seweryn Nowakowski (1934–1939)
III Rzeczpospolita
Jerzy Czaban (1989-1990)
Lech Rutkowski (1990-1994)
Andrzej Piotr Lussa (1994-1995)
Krzysztof Jurgiel (1995-1998)
Ryszard Tur (1998-2006)
Tadeusz Truskolaski (od 2006)
W 2007 roku władze miasta powołały do życia Młodzieżową Radę Miasta, która jest organem samorządowym młodzieży zamieszkałej na terenie Białegostoku i uczącej się w szkołach gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych w mieście. Młodzieżowa Rada jest apolitycznym organem konsultacyjnym dla organów samorządu miejskiego[49].
Białystok jest stolicą województwa podlaskiego, Urząd Wojewódzki mieści się na ulicy Mickiewicza. Miasto jest siedzibą starostwa powiatu białostockiego.
Białystok należy do kilku organizacji miejskich: Unia Metropolii Polskich, Euroregion Niemen, Fundacja Zielone Płuca Polski (siedziba), Eurocities.
Podział administracyjny[edytuj]

Ta sekcja od 2009-02 wymaga uzupełnienia źródeł podanych informacji.
Informacje nieweryfikowalne mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Aby uczynić sekcję weryfikowalną, należy podać przypisy do materiałów opublikowanych w wiarygodnych źródłach.
 Osobny artykuł: podział administracyjny Białegostoku.
Zgodnie z uchwalonym podziałem administracyjnym, Białystok podzielony jest na 28 osiedli, z których każde posiada swoją radę i zarząd.
Do zadań organów osiedla należy dbanie o potrzeby mieszkańców, m.in. załatwianie spraw związanych z życiem osiedla, zapewnianie ścisłego współdziałania z organami władz miasta w sprawach związanych z osiedlem, wyrażanie opinii, o które zwrócą się organy miasta, organizowanie prac mieszkańców na rzecz osiedla, współdziałanie z jednostkami organizacyjnymi.
Miasta partnerskie[edytuj]

 Eindhoven
 Kaliningrad
 Kowno
 Jełgawa
 Grodno
 Milwaukee
 Dijon
 Częstochowa
 Miszkolc
Komunikacja[edytuj]

Białystok to największy węzeł komunikacyjny północno-wschodniej Polski. Przez miasto przebiega linia kolejowa o znaczeniu europejskim Warszawa – Suwałki – Kowno – Ryga – Tallinn, która krzyżuje się tu z linią kolejową Ełk – Czeremcha – Siedlce. Białystok posiada bezpośrednie połączenia kolejowe między innymi z: Warszawą, Olsztynem, Bydgoszczą, Gdańskiem, Poznaniem. Pociągi lokalne docierają do Suwałk, Ełku, Sokółki, Kuźnicy, Czeremchy, Łap, Szepietowa, Czyżewa, a do niedawna również do Małkini.
Rozwinięta jest również komunikacja autobusowa. Dominującą pozycję na rynku przewozów autobusowych ma przedsiębiorstwo PKS Białystok, które utrzymuje wiele linii dalekobieżnych ( m.in. do Warszawy, Zakopanego, Zielonej Góry, Gdańska, Szczecina, Lublina, Gołdapi, Suwałk[potrzebne źródło]) oraz lokalnych do większości miast i wsi województwa podlaskiego. Coraz większą rolę odgrywają też przewoźnicy prywatni obsługujący połączenia m.in. do Warszawy, Moniek, Bielska Podlaskiego, Czeremchy, Czarnej Białostockiej i Tykocina oraz Krynek.
Drogi[edytuj]
Drogi w Białymstoku
(1/3)▶

Aleja Jana Pawła II

Przez Białystok przebiega międzynarodowa drogowa trasa europejska E67, pokrywająca się na terenie kraju z drogą krajową nr 8, łącząca kraje Europy Zachodniej ze Skandynawią, znana też pod nazwą Via Baltica. W mieście krzyżuje się ona z drogą krajową nr 19. Planowana jest ich rozbudowa do standardu dróg ekspresowych: droga ekspresowa S19 oraz droga ekspresowa S8 . Z Białegostoku biegnie również droga krajowa nr 65, którą można dojechać do przejścia granicznego z Białorusią (Bobrowniki-Bierestowica).
W skrócie
droga wojewódzka nr 676 Białystok - Supraśl - Krynki
droga wojewódzka nr 678 Białystok - Łapy - Wysokie Mazowieckie
droga krajowa nr 8 Kudowa-Zdrój - Wrocław - Warszawa - Białystok - Suwałki - Budzisko
droga krajowa nr 19 Rzeszów - Lublin - Białystok - Kuźnica Białostocka
droga krajowa nr 65 Bobrowniki - Białystok - Grajewo - Ełk - Gołdap
E67 Helsinki – Kowno – Warszawa – Praga
Kolej[edytuj]


Widok na XIX-wieczny dworzec PKP


Poczekalnia dworcowa i kasy


Lotnisko Białystok-Krywlany
 Osobny artykuł: Białystok (stacja kolejowa).
Komunikacja miejska[edytuj]
 Zobacz też: Tramwaje w Białymstoku.
Aglomerację białostocką obsługuje Urząd Miasta w Białymstoku (Wydział Transportu Miejskiego). Białystok jest największym miastem w Polsce posiadającym tylko jeden rodzaj komunikacji miejskiej (autobusową). W ramach komunikacji organizowanej przez UM w Białymstoku operują trzy przedsiębiorstwa autobusowe: Komunalny Zakład Komunikacyjny, Komunalne Przedsiębiorstwo Komunikacji Miejskiej oraz Komunalne Przedsiębiorstwo Komunikacyjne, jeszcze istniała spółka BIATRA.
Białostocka komunikacja miejska wyróżnia się prowadzeniem mobilnego systemu informacji o rozkładzie jazdy, który jest dostępny także dla osób niewidomych i słabowidzących – Ginger.
W czerwcu 2009 roku powstał Klub Miłośników Komunikacji Miejskiej w Białymstoku. Stowarzyszenie ma na celu usprawnianie funkcjonowania komunikacji miejskiej w mieście poprzez m.in. działania na rzecz poprawy infrastruktury drogowej, działania o charakterze doradczym przejawiające się poprzez formułowania wniosków dotyczących pomysłów działań na rzecz poprawy funkcjonowania komunikacji. Celem statutowym organizacji jest również zachowanie wycofanych, nie raz już zabytkowych i unikatowych autobusów, które stanowią historyczną wartość dla komunikacji miejskiej w Białymstoku. Stowarzyszenie skupia przede wszystkim młodych mieszkańców Białegostoku, zainteresowanych tematyką obejmującą zagadnienia związane z komunikacją miejską, ekonomiką transportu, a także entuzjastów starej motoryzacji. Spotkania organizowane są cyklicznie w każdą pierwszą i trzecią niedzielę miesiąca.
Obecnie miasto Białystok posiada 41 linii autobusowych, w tym 28 linii miejskich dziennych (1 - 28), 3 linie miejskie nocne (3N, 5N, 21N) oraz 10 linii podmiejskich (100 - 107,110,111). (stan na 01.03.2012 r.)
 Osobny artykuł: autobusy miejskie w Białymstoku.
Infrastruktura rowerowa[edytuj]
W Białymstoku od połowy lat 90. wybudowano ponad 40 km dróg rowerowych. Przyjęty w połowie lat 90. XX w. tzw. AZ Plan zakładał pokrycie całego miasta gęstą siecią ścieżek, jednak część projektu nie została zrealizowana. Obecnie przy prawie każdej większej inwestycji drogowej jest tworzona wydzielona droga dla rowerów. Liczba ścieżek rowerowych wzrasta dzięki ujmowaniu w ramach inwestycji drogowych również sąsiadujących traktów rowerowych. Istnieje również plan połączenia ścieżką rowerową wszystkich województw Polski Wschodniej, dzięki czemu Białystok znalazłby się w ciągu "północ - południe" rowerowej komunikacji.
Lotnisko[edytuj]
Na obszarze miasta istnieje lotnisko sportowe Aeroklubu Białostockiego. Od wielu lat trwają dyskusje co do miejsca lokalizacji, celowości i zakresu działania nowego lotniska, gdyż z uwagi na położenie miasta nie będzie miało ono charakteru portu lotniczego.
Decyzją z dnia 31 lipca 2009 r. zarząd województwa postanowił, iż podlaskie lotnisko regionalne, będzie budowane w Sanikach, znajdujących się około 27 km od centrum Białegostoku.
Urodzeni w Białymstoku[edytuj]



Ludwik Zamenhof - twórca języka esperanto


Albert Sabin - lekarz , wynalazca szczepionki przeciwko wirusowi polio


Ryszard Kaczorowski - ostatni Prezydent RP na Uchodźstwie


Edward Linde-Lubaszenko - aktor
Tomasz Bagiński - rysownik, animator, reżyser
Jacek Bayer - piłkarz
Piotr Bobras - szachista
Jacek Chańko - piłkarz
Marek Citko - piłkarz
Izabela Dąbrowska - aktorka
Joanna Domańska – aktorka
Monika Dryl - aktorka
Aleksandra Ekster - malarka
Mieczysław Fiodorow - aktor
Tomasz Frankowski - piłkarz
Hermann Friedmann - filozof, prawnik
Anna Gajewska - aktorka
Jan Gałązka - bokser, olimpijczyk
Jarosław Gierejkiewicz - piłkarz
Małgorzata Guzowska - lekkoatletka
Ervin Hasbach - poseł
Szymon Hołownia - dziennikarz
Konrad Ignatowski - aktor
Bartosz Jurkowski - piłkarz
Joanna Kaczanowska - wokalistka
Ryszard Kaczorowski - Prezydent RP na uchodźstwie
Alfons Karny - rzeźbiarz
Boris Kaufman - operator filmowy, zdobywca Oskara w 1954, oraz Złotego Globu w 1955
Michaił Kaufman - operator filmowy i fotograf
Jarosław Kazberuk - kierowca i pilot rajdowy
Artur Krajewski - aktor
Antoni Komendo-Borowski - piłkarz
Marta Kosakowska (Marika) - wokalistka
Wojciech Kowalewski - piłkarz
Edward Linde-Lubaszenko - aktor
Maksim Litwinow - dyplomata ZSRR
Agnieszka Maciąg - modelka, aktorka
Jacek Markiewicz - piłkarz
Jarosław Matwiejuk - prawnik
Adam Piechocki (PIH) - raper
Mariusz Piekarski - piłkarz
Samuel Pisar - pisarz
Łucja Prus - piosenkarka
Damian Raczkowski - polityk
Anna Romantowska - aktorka
Rafał Rutkowski - aktor
Albert Sabin - lekarz , wynalazca szczepionki przeciwko wirusowi polio
Piotr Sawicki - polski karateka kyokushin
Izabella Scorupco - aktorka
Simon Segal - malarz, grafik i projektant tkanin
Marcin Siegieńczuk - piosenkarz
Hubert Siejewicz - sędzia piłkarski
Justyna Sieńczyłło - aktorka
Chaim Zelig Słonimski - pisarz, matematyk, astronom
Radosław Sobolewski - piłkarz
Joanna Sydor-Klepacka - aktorka
Jakub Szapiro - dziennikarz, literat
Jarosław Tioskow - gitarzysta, wokalista
Aneta Todorczuk-Perchuć - aktorka
Łukasz Tupalski - piłkarz
Marek Twardowski - kajakarz
Robert Tyszkiewicz - poseł
Marek Wasiluk - piłkarz
Max Weber - malarz
Dziga Wiertow - scenarzysta, reżyser filmowy, twórca idei kroniki filmowej
Adam Woronowicz - aktor
Maciej Wysocki - tłumacz dubbingowy
Dariusz Zakrzewski - kolarz szosowy
Ludwik Zamenhof - inicjator języka międzynarodowego esperanto
Jacek Żalek - poseł
 Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Białymstokiem.
Honorowi obywatele Białegostoku[50][51][edytuj]

Józef Piłsudski – 1921
Marian Zyndram-Kościałkowski – 1934
Alfons Karny – 1975
Lech Wałęsa – 1990
Ryszard Kaczorowski – 1990
Sławoj Leszek Głódź – 1995
Jan Paweł II – 1996
Stanisław Szymecki – 1998
Henryk Gulbinowicz – 2000
Jerzy Maksymiuk – 2000
Zdzisław Peszkowski – 2005
Wojciech Ziemba – 2006[52]
Calherine Stankiewicz von Ernst – 2006[52]
Ludwik Krzysztof Zamenhof-Zaleski – 2007[52]
Zobacz też[edytuj]

Gwara białostocka
Komedialnia – pierwszy stały teatr na ziemiach polskich – 1748
Bitwa pod Białymstokiem – 1769
Bialy – rodzaj małej bułki
Pogrom białostocki – 1906
Wielka Synagoga w Białymstoku
Bitwa białostocka – 1920
Pies Kawelin
Bezirk Bialystok – (1941-1944)
Getto w Białymstoku – (1941-1943)
Powstanie w getcie białostockim – 1943
Max Bialystock
19981 Bialystock – jedna z asteroid w pasie planetoid układu słonecznego nazwana na cześć miasta
Białystok (meteoryt)
Szlak Dziedzictwa Żydowskiego w Białymstoku
Fundacja Uniwersytetu w Białymstoku
Centrum im. Ludwika Zamenhofa w Białymstoku

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz

+1