Bytów

Bytów

Państwo Polska
Województwo pomorskie
Powiat bytowski
Gmina Bytów
gmina miejsko-wiejska
Prawa miejskie 1346
Burmistrz Ryszard Jan Sylka
Powierzchnia 8,72 km²
Ludność (31.03.2011)
• liczba
• gęstość
17 121▲[1]
1963,4 os./km²
Strefa numeracyjna
(+48) 59
Kod pocztowy 77-100
Tablice rejestracyjne GBY
Położenie na mapie Polski


Bytów
54°08′N 17°30′E
TERC
(TERYT) 6222801024
SIMC 0977290
Urząd miejski
ul. 1 Maja 15
77-100 Bytów
 Multimedia w Wikimedia Commons
 Hasło Bytów w Wikisłowniku
Strona internetowa
Bytów (dodatk. nazwa w j. kaszub. Bëtowò; niem. Bütow, ukr. Битів) – miasto w woj. pomorskim, w powiecie bytowskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Bytów, położone na Pojezierzu Bytowskim, nad rzekami Borują oraz Bytową i jeziorem Jeleń. Miasto stanowi lokalny węzeł drogowy (DK20, DW209, DW212, DW228). W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. słupskiego.
Według danych z 30 czerwca 2009 roku, miasto miało 16 733 mieszkańców[2].
Ośrodek turystyczno-wypoczynkowy. Przemysł elektrotechniczny, spożywczy, drzewny i metalowy.
W miejscowości działał Zakład Rybacki Bytów wchodzący w skład Państwowego Gospodarstwa Rybackiego Słupsk[3].
Spis treści  [ukryj]
1 Historia
2 Zabytki
3 Transport
3.1 Kolej
4 Edukacja
5 Wspólnoty religijne
6 Współpraca samorządowa
7 Wywodzący się z Bytowa
8 Zobacz też
9 Przypisy
10 Linki zewnętrzne
Historia[edytuj]


Ta sekcja wymaga uzupełnienia źródeł podanych informacji.
Informacje nieweryfikowalne mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Aby uczynić sekcję weryfikowalną, należy podać przypisy do materiałów opublikowanych w wiarygodnych źródłach.
Adnotacja: 2009-03.
Uwaga: Aby ułatwić pracę, dodaj do szablonu parametr |data=2012-09
Dawny gród pomorski wzmiankowany w powstałej około 1113 kronice Galla Anonima (łac.castrum nomine Bitom), jako zdobyty i złupiony przez Bolesława III Krzywoustego.
"Innym razem podobnie zdobył inny gród, zwany Bytom [Bytów], skąd nie mniej wyniósł sławy i pożytku, jak z tamtego. Albowiem wyprowadził stamtąd obfitą zdobycz i jeńców, a miejsce samo zamienił w pustynię."[4]
W 1329 zajęty przez Krzyżaków. Prawa miejskie otrzymał 12 lipca 1346[5]. Od roku 1410 po bitwie pod Grunwaldem należał ponownie do Polski. Został przekazany przez króla Władysława Jagiełło księciu pomorskiemu Bogusławowi VIII , następnie w roku 1466 Kazimierz Jagiellończyk podarował go księciu szczecińskiemu Erykowi II[6]. W latach 1526-1637 wraz z całą ziemią lęborsko-bytowską był lennem Polski. W 1637 Bytów z Lęborkiem zostaje przyłączony do Królestwa Polskiego. W dniu 6 listopada 1657 Bytów po traktacie bydgoskim trafia pod władzę Brandenburgii (dynastii Hohenzollernów), formalnie jako lenno Polski.
W 1912 Polacy stanowili w powiecie bytowskim ok. 15% ludności i Traktat Wersalski pozostawił miasto w granicach Niemiec. Mimo to w okresie 1919-1939 działały tu liczne polskie organizacje. W okresie II wojny światowej ośrodek konspiracji (Gryf Kaszubski). W 1945 zniszczony w 70% i włączony do Polski; niemiecką ludność miasta wysiedlono. Stopniowo odbudowywany; siedziba powiatu 1946-1975. Po 1947 Bytów oraz okolice został zasiedlony osadnikami z wschodniej i centralnej Polski, m.in. w ramach ("Akcji Wisła").
Zabytki[edytuj]



Zamek
Zabytkami prawnie chronionymi są[7]:
śródmieście miasta,
wieża – pozostałość po d. katolickim kościele pw. św. Katarzyny, ob. galeria sztuki, ul. Starokościelna, poł. XIV,
kościół ewangelicki pw. św. Elżbiety, ob. rzym.-kat. par. pw. św. Katarzyny, wzorowany na kościele św. Macieja w Fehrbellin projektu F.A. Stülera, 1847-1854, ul. Jana Pawła II 16,
cerkiew pw. św. Jerzego, dawny kościół ewangelicki ob. greckokatolicki, ul. Josyfa Slipyja, XVII, cmentarz,
zamek krzyżacki, XIV/XV, XVI/XVII,
młyn zamkowy, ul. Młyńska 6, 1791, ob. dyskoteka,
kamienice, ul. Jana Pawła II nr 10, 12, 14 , XVIII/XIX,
bank (ob. Pekao S.A.), ul. Bauera 3, XIX,
dom, ul. 1 Maja 2, pocz. XIX,
Poczta, ul. Wojska Polskiego 10, ok. 1800,
dom, ul. Wojska Polskiego 22, pocz. XIX,
spichlerz, ul. Ogrodowa 10, szachulcowy, poł. XIX,
most kolejowy (kamienno-ceglany) na rzece Boruji, 1882-84,
Cennymi zabytkami architektury (niechronionymi) są[8]:
Szpital przy ul. Lęborskiej z 1933, ob. rozbudowany
Dom modernistyczny z lat 30. XX w., ul. Prosta 3
Dom modernistyczny z 1935 (projekt), ul. Zielona 2-4
Transport[edytuj]

W mieście krzyżują się drogi:
droga krajowa nr 20: Stargard Szczeciński – Szczecinek – Bytów – Gdynia
droga wojewódzka nr 209: Warszkowo – Bytów
droga wojewódzka nr 228: Bytów - Kartuzy
droga wojewódzka nr 212: Osowo Lęborskie – Bytów – Chojnice – Kamionka nad jeziorem Zamarte
Dawniej przez Bytów przebiegała linia kolejowa Miastko – Bytów – Lębork.
Kolej[edytuj]
Kolej dotarła do miasta od strony Słupska w 1884; w 1901 połączono je z Lipuszem, w 1902 z Lęborkiem, w 1909 z Miastkiem. W ten sposób Bytów stał się stacją węzłową, jednak po przejściu frontu w 1945 odcinki Bytów-Lębork oraz Bytów-Miastko rozebrano. Ostatecznie kolejową komunikację pasażerską zlikwidowano w 1991. W 2008 z dworca PKP w Bytowie wyruszył specjalny pociąg Transcassubia, który zawiózł bytowskich Kaszubów na X Zjazd Kaszubów do Gdańska. Z uwagi na zły stan torów 23-kilometrowy odcinek z Bytowa do Lipusza pociąg pokonywał z prędkością 20 km/h. W Lipuszu połączono dwa składy pociągów – z Chojnic i Bytowa, by dalej razem pomknąć do stolicy województwa. 4 lipca 2009 w Bytowie odbył się XI Zjazd Kaszubów z udziałem premiera D. Tuska. Pociągi specjalne "Transcassubia" przywiozły uczestników na XI Zjazd z Helu, Gdyni i Chojnic[potrzebne źródło]. W lipcu 2012 z dworca kolejowego w Bytowie wyruszy specjalny pociąg "Transcassubia", który przywiezie bytowskich i innych Kaszubów na XIV Zjazd Kaszubów do Sopotu.
Przywrócenie pasażerskiego połączenia kolejowego z Gdańskiem i Gdynią ma zapewnić Pomorska Kolej Metropolitalna[9]
Edukacja[edytuj]

W Bytowie znajdują się 3 szkoły ponadgimnazjalne (Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych, Zespół Szkół Ogólnokształcących, Zespół Szkół Ekonomiczno-Rolniczych im. Stanisława Staszica), 2 gimnazja, 2 szkoły podstawowe, Ośrodek Szkolno-Wychowawczy oraz Filia Państwowej Szkoły Muzycznej I i II stopnia w Słupsku
W Bytowie działają również szkoły niepubliczne prowadzone przez Prywatne Centrum Edukacyjne Marmołowski:
Zaoczne Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych (1999)
Zaoczne Uzupełniające Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych (2008)
Policealne Studium Zawodowe (1999)
Wspólnoty religijne[edytuj]

Na terenie miasta działalność religijną prowadzi Kościół Rzymskokatolicki który posiada dwie parafie (pw. św. Katarzyny i pw. św. Filipa Neri), Kościół Greckokatolicki obrzędu bizantyjsko-ukraińskiego, Kościół Zielonoświątkowy – protestancka wspólnota o charakterze ewangelicznym oraz zbór Świadkowie Jehowy.
Kościół Greckokatolicki
parafia św. Jerzego
Kościół Rzymskokatolicki
parafia św. Filipa Neri
parafia św. Katarzyny
Kościół Zielonoświątkowy
Świadkowie Jehowy.
zbór
Współpraca samorządowa[edytuj]

Miasta partnerskie[10]:
 Markaryd
 Zaleszczyki
 Frankenberg
 Winona
 Gdańsk
Wywodzący się z Bytowa[edytuj]

Krzysztof Czeczot – aktor, dramaturg.
Hermann Gutzmann – niemiecki lekarz, jeden z pionierów foniatrii.
Czesław Lang - działacz sportowy oraz organizator Tour de Pologne i Škoda Auto Grand Prix MTB.
Roman Malek – prof. dr, polski sinolog, ksiądz ze Zgromadzenia Słowa Bożego (Werbiści), dyrektor sinologicznego instytutu Monumenta Serica w Sankt Augustin koło Bonn w Niemczech.
Rafał Mohr - polski aktor filmowy i teatralny.
Edmund Wnuk-Lipiński - polski socjolog (prof.), założyciel i pierwszy dyrektor Instytutu Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk w Warszawie.
Jerzy Jeszke - polski aktor musicalowy, wokalista-śpiewak, wysoki (baryton) rockowy.
Krystyna Kamińska - polska prawnik specjalizująca się w historii administracji i historii powszechnej państwa i prawa.
Barbara Kosmowska - autorka książek dla młodzieży
Leszek Pękalski - seryjny morderca znany też jako "Wampir z Bytowa"
Zobacz też[edytuj]

Cmentarz żydowski w Bytowie
Most kolejowy w Bytowie