sobota, 29 września 2012

Brańsk


Brańsk

Państwo Polska
Województwo podlaskie
Powiat bielski
Gmina gmina miejska
Prawa miejskie 18 stycznia 1493
Burmistrz Czesław Sokołowski
Powierzchnia 32,43 km²
Ludność (2007)
• liczba
• gęstość
2 674
117,9 os./km²
Strefa numeracyjna
+48 85
Kod pocztowy 17-120
Tablice rejestracyjne BBI
Położenie na mapie Polski


Brańsk
52°45′N 22°50′E
TERC
(TERYT) 3202603021
Urząd miejski
Rynek 8
17-120 Brańsk
 Multimedia w Wikimedia Commons
 Hasło Brańsk w Wikisłowniku
Strona internetowa
BIP
Brańsk – miasto i gmina w województwie podlaskim, w powiecie bielskim; jest ponadto siedzibą władz wiejskiej gminy Brańsk. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa białostockiego.
Według danych z 31 grudnia 2007[1] miasto liczyło 3822 mieszkańców.
Położone jest na Równinie Bielskiej, nad rzeką Nurzec, przy trasie z Warszawy do Bielska Podlaskiego i Białowieży. Sąsiaduje z gminą Rudka.
Spis treści  [ukryj]
1 Struktura powierzchni
2 Demografia
3 Historia
3.1 Wiek XIII
3.2 Wiek XIV
3.3 Wiek XV
3.4 Wiek XVI
3.5 Wiek XVII
3.6 Wiek XVIII
3.7 Pod zaborami
3.8 II Rzeczpospolita
3.9 II wojna światowa
3.10 Po II wojnie światowej
4 Zabytki
4.1 Zabytki w okolicy
5 Edukacja
6 Religia
6.1 Kościół Rzymskokatolicki
6.2 Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny
7 Transport
8 Znane osoby
9 Zobacz też
10 Przypisy
11 Literatura
12 Linki zewnętrzne
Struktura powierzchni[edytuj]

Według danych z 2002[2] Brańsk ma obszar 32,43 km², w tym:
użytki rolne: 66%,
użytki leśne: 27%.
Miasto stanowi 2,34% powierzchni powiatu.
Demografia[edytuj]

Dane z 31 grudnia 2007[1]:
Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób % osób % osób %
populacja 3 822 100 1 944 50,9 1 878 49,1
powierzchnia 32,43 km²
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²) 117,9 59,9 57,9
Historia[edytuj]

Nazwa miasta pochodzi od rzeki Bronki. W pobliżu miasta znajdują się stanowiska kultury amfor kulistych. W X/XI w. istniał w Brańsku gród obronny w miejscu zwanym dzisiaj Zamczyskiem.
Wiek XIII[edytuj]
Na uroczysku „Kumat” we wschodniej części miasta 23 czerwca 1264 wojska polskie księcia Bolesława Wstydliwego stoczyły zwycięską bitwę z Jaćwingami pod dowództwem Komata.
Wiek XIV[edytuj]
W 1366 król Kazimierz Wielki przekazał te ziemie Litwie. Przez pewien czas należał on do posiadłości księcia mazowieckiego Janusza I Starszego.
Wiek XV[edytuj]
Od 1413 miasto wchodziło w skład województwa trockiego. W roku 1430 wzmiankowane jako Bransko. W latach ok. 1440–1444 należało przejściowo do księcia mazowieckiego Bolesława IV. Wtedy też prawdopodobnie miała miejsce lokacja na prawie chełmińskim i powstanie parafii rzymskokatolickiej (pierwsza wzmianka w roku 1446). Jako pierwsze miasto na Podlasiu, 18 stycznia 1493, Brańsk został lokowany na prawie magdeburskim przez wielkiego księcia litewskiego Aleksandra Jagiellończyka.
Wiek XVI[edytuj]
Na XVI w. przypada szczyt rozwoju miasta. Mieszczanie handlowali zwłaszcza drewnem, w mniejszym stopniu zbożem. Od 1532 w mieście odbywały się sejmiki szlacheckie. W roku 1530 powstała szkoła parafialna. Działał tu także szpital i kościół przyszpitalny Świętego Ducha. W latach 1533–1556 starostwo brańskie było zarządzane przez faktorów królowej Bony, a następnie prawa do niego przeszły na króla Zygmunta Augusta. W 1569 na prośbę mieszczan król Zygmunt August włączył miasto do Korony. W 1591 pożar strawił połowę miasta.
Wiek XVII[edytuj]
W 1628 sąd ziemski skazał na śmierć 26 banitów trudniących się przez ponad rok rozbojami. Stąd powstało przekleństwo: "A bodaj cię kat brański oprawił". W 1652 miasto dotknęła epidemia. W latach 1653–1670 starostą brańskim był Bogusław Radziwiłł. Na ten czas datują się wielkie zniszczenia miasta przez wojska polskie, szwedzkie, siedmiogrodzkie, tatarskie i szczególnie moskiewskie w styczniu 1660.
Wiek XVIII[edytuj]
W 1761, na tutejszym sejmiku został wybrany na posła na sejm walny ostatni król Polski Stanisław Poniatowski.
Pod zaborami[edytuj]


Brańsk 1804
Brańsk najpierw znajdował się pod zaborem pruskim, a następnie, po traktacie w Tylży w 1807 – pod zaborem rosyjskim. W Brańsku powstała w XIX wieku duża społeczność żydowska (od 7% w 1807 w do 58% w 1897), która w 1820 uniezależniła się i utworzyła własny kahał. W styczniu 1826 doszło tutaj do jedynego w Polsce większego wystąpienia dekabrystów, kiedy to żołnierze miejscowego batalionu saperów Samodzielnego Korpusu Litewskiego odmówili złożenia przysięgi na wierność rosyjskiemu carowi. Do kolejnych wystąpień zbrojnych dochodziło w czasie powstania listopadowego – przez Brańsk przemaszerował w drugiej połowie maja 1831 w drodze na Litwę 700-osobowy korpus pułkownika Dezyderego Chłapowskiego. W 1839 odebrano kościół unitom i przekształcono go w prawosławną cerkiew. W trakcie powstania styczniowego miały miejsce wystąpienia zbrojne. Do dużych zniszczeń miasta doszło w czasie I wojny światowej.
II Rzeczpospolita[edytuj]
W 1919 miasto powróciło w granice państwa polskiego. W dniach 30 i 31 lipca 1920 odbyła się tu bitwa w czasie wojny polsko-bolszewickiej.
II wojna światowa[edytuj]
10 września 1939 do Brańska wkroczył oddziały niemieckie gen. mjr Schaala. Na mocy paktu Ribbentrop-Mołotow 24 września 1939 do Brańska wkroczyła Armia Czerwona. W czasie wojny miasto zostało zniszczone w 35%. Po ataku Niemiec na Związek Radziecki w 1941 wiele osób z terenu miasta (głównie Żydzi, którzy na początku zostali umieszczeni w getcie)) zostało zgładzonych w obozie w Treblince. Brańsk został zajęty przez Armię Czerwoną 1 sierpnia 1944.
Po II wojnie światowej[edytuj]
Po zakończeniu wojny miasto zaczęło powoli się rozwijać: rozpoczęto odbudowę zniszczonych obiektów, w tym kościoła, a także stworzono gminę Brańsk. 15 marca 1947 Brańsk został opanowany przez partyzantów 6 Brygady Wileńskiej AK kpt. Władysława Łukasiuka "Młota", którzy rozbroili posterunek Milicji Obywatelskiej i rozstrzelali zastępcę komendanta do spraw politycznych, członka Komunistycznej Partii Zachodniej Białorusi i Polskiej Partii Robotniczej, a zarazem współpracownika UB.
W 1977 Brańsk zdobył główną nagrodę w ogólnopolskim konkursie „Mistrz Gospodarności”. Obecnie ośrodek handlowo-usługowy regionu rolniczego.
Zabytki[edytuj]

układ przestrzenny, 1493–XVIII w. (nr rej.:457 z 17.12.1979)
kościół parafialny pod wezwaniem Wniebowzięcia NMP, 1859–1862 (nr rej.:680 z 9.12.1987)
dzwonnica z 1863 (nr rej.:681 z 9.12.1987)
kapliczka z figurą św. Piotra, ul. Binduga/Jana Kilińskiego, poł. XIX w. (nr rej.:535 z 29.12.1983)
cmentarz rzymskokatolicki, 1852 (nr rej.:A-75 z 27.10.1993)
cmentarz prawosławny, 1803 (nr rej.:A-79 z 17.12.1979)
cmentarz żydowski (nr rej.:A-76 z 20.10.1993)
drewniany dom, ul. Józefa Piłsudskiego 3, 1900 (nr rej.:675 z 22.12.1987)
zagroda, ul. Józefa Piłsudskiego 15, XVIII–XIX w. (nr.rej.:391 z 14.02.1977):
drewniany dom mieszkalny,
stodoła,
obora[3];
grodzisko z XI w.
drewniane koszary carskie z lat 1875–1890
Zabytki w okolicy[edytuj]
Domanowo – kościół pw. św. Doroty z XVII w. z dzwonnicą z tego samego okresu; pomnik na mogile żołnierzy Podlaskiej Brygady Kawalerii poległych we wrześniu 1939,
Kalnica – park dworski z połowy XVIII w.,
Klichy – kościół pw. Matki Bożej Wspomożenia Wiernych.
Edukacja[edytuj]

W Brańsku działa Zespół Szkół Szkół im. Armii Krajowej, w skład którego wchodzi szkoła podstawowa, gimnazjum, liceum oraz zasadnicza szkoła zawodowa[4]. Na terenie placówki znajduje się także hala sportowa i pełnowymiarowe boisko piłkarskie.
Religia[edytuj]



Cerkiew prawosławna
Kościół Rzymskokatolicki[edytuj]
Parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny
Kościół parafialny Wniebowzięcia NMP
Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny[edytuj]
Cerkiew filialna św. Symeona Słupnika (ul. Tadeusza Kościuszki 2), zbudowana w latach 1997-2005, należąca do parafii Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Maleszach.
Transport[edytuj]

W mieście krzyżują się drogi krajowe i wojewódzkie:
66 Zambrów – Brańsk – Bielsk Podlaski,
681 Łapy – Brańsk – Ciechanowiec.
Znane osoby[edytuj]

Cezary Kosiński – polski aktor
Aleksander Sewruk – polski aktor
Zobacz też[edytuj]

Bitwa pod Brańskiem
Mykwa w Brańsku

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz

+1