sobota, 29 września 2012

Bieruń



Bieruń


Państwo Polska
Województwo śląskie
Powiat bieruńsko-lędziński
Gmina gmina miejska
Aglomeracja konurbacja górnośląska
Założono ok. 1290
Prawa miejskie 1387
Burmistrz Bernard Pustelnik
Powierzchnia 40,31 km²
Ludność (2010)
• liczba
• gęstość
19 519
484,2 os./km²
Strefa numeracyjna
(+48) 32
Kod pocztowy 43-150, 43-155
Tablice rejestracyjne SBL
Położenie na mapie Polski


Bieruń
50°05′23″N 19°05′34″E
Urząd miejski
Rynek 14
43-150 Bieruń
 Multimedia w Wikimedia Commons
 Hasło Bieruń w Wikisłowniku
Strona internetowa
Bieruń (niem. Berun) – miasto i gmina, w województwie śląskim, wchodzące w skład powiatu bieruńsko-lędzińskiego.
Według danych z 31 grudnia 2010 r. miasto miało 19 519 mieszkańców[1].
Spis treści  [ukryj]
1 Położenie
2 Nazwa
3 Historia
4 Zabytki
5 Przemysł
6 Transport
7 Edukacja
8 Sport
9 Miasta partnerskie
10 Znani bierunianie
11 Zobacz też
12 Przypisy
13 Linki zewnętrzne
Położenie[edytuj]

Według danych z 1 stycznia 2010 r. powierzchnia miasta wynosiła 40,49 km²[2].
W skład Bierunia wchodzi Bieruń Stary, Bieruń Nowy, Ściernie, Jajosty, Bijasowice i Czarnuchowice.
Nazwa[edytuj]

Od chwili zaistnienia, aż do obecnych czasów, czyli do odzyskania samodzielności prawnej w 1991, używano jednej nazwy w wymowie Bieruń. W zależności od reguł pisowni używano nazw Bieron, Bierun. W źródłach historycznych nazwa osady "de Beruna" użyta została dopiero w 1376. Śląsk znajdował się wówczas pod panowaniem czeskich Przemyślidów. Na mapie Abrahama Orteliusa z 1603 roku miejscowość widnieje pod nazwą Bierun. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego wydany pod koniec wieku XIX podaje dwie polskie nazwy miejscowości - Beruń i Bieruń oraz zgermanizowaną Berun.[3].
Historia[edytuj]



Bieruń na starej mapie z 1603 roku autorstwa Abrahama Orteliusa
Położone przy granicy województwa śląskiego i małopolskiego, którą stanowi Wisła. Sąsiaduje z miastami: Tychy, Oświęcim, Lędziny, a także gminami: Chełm Śląski, Bojszowy. Koło Bierunia znajdowała się antyczna osada Leucaristus. Została ona odwzorowana na antycznej mapie Klaudiusza Ptolemeusza z lat 142- 147 naszej ery. O tym, że miejscowość ta znajdowała się w sąsiedztwie Bierunia, informuje skorowidz nazw historycznych ORBIS LATINUS oraz wynika to z położenia wśród innych zidentyfikowanych miejscowości Śląska.
W X-XI wieku istniał tu otoczony palisadą i niewątpliwie posiadający wieżę obserwacyjną gródek obronny mający za zadanie chronić kupców przeprawiających się przez rzekę. Pozostałość - bieruński kopiec na szczycie którego stoi obecnie XIX-wieczna kapliczka św. Jana Nepomucena - figuruje na liście zabytków województwa śląskiego[4]. W średniowieczu na pobliskiej Orlej Górce prawdopodobnie oddawano też hołd starosłowiańskiemu bogu Perunowi[potrzebne źródło]. Obecnie planowany od niej jest szlak historyczny.
Bieruń otrzymał prawa miejskie w 1387 od księcia opawsko-raciborskiego Jana II Żelaznego. Akt ten polegał na nadaniu praw wójtowskich Kusowiczowi za jego długoletnią wierną służbę. O istnieniu na obszarze miasta osadnictwa świadczą wzmianki zamieszczone w dokumentach, na przykład o Ścierniach z 1272, Bijasowicach z 1360, Bieruniu z 1376.
Do 1551 własność Piastów śląskich, od 1327 pod zwierzchnictwem Czech jako lenno. Od 1743 w państwie pruskim i utrata praw miejskich. Od 1865 ponownie miasto i zmiana nazwy na Bieruń Stary (Alt Berun). Od 1922 w granicach Polski, w czasie II wojny światowej wcielony do Niemiec. W latach 1975-1991 dzielnica Tychów. W 1991 ponownie pod nazwą Bieruń, wraz z Bieruniem Nowym, Bijasowicami, Czarnuchowicami i Jajostami utworzył miasto. Od odzyskania samodzielności przez Bieruń datuje się konflikt między tym miastem a sąsiednimi Tychami o tereny fabryczne Fiat Auto Poland (b. FSM), oraz osiedle zbudowane przy tej fabryce. Obecnie osiedle leży już w granicach administracyjnych Bierunia, natomiast sama fabryka pozostaje w Tychach. Historycznie sporny teren należał do Bierunia, jednakże pozostawienie go w granicach Tychów było warunkiem zgody tego miasta na odłączenie Bierunia. Spór odżył w 2010, bieruńscy samorządowcy domagają się od Tychów zwrotu 123 ha terenów fabrycznych, na których działa kilka spółek-córek firmy FIAT Auto Poland. Tychy proponują korektę granicy o 123 ha na korzyść Bierunia, lecz w innym miejscu, na obszarze niezabudowanym. Roszczenia Bierunia negatywnie zaopiniował wojewoda śląski[5].
Bieruń składa się z dwóch części Starego i Nowego Bierunia.
W latach 1945-1954 istniała wiejska gmina Bieruń Nowy.
W latach 1973-1975 miasto było siedzibą gminy wiejskiej Bieruń Stary.
W 1993 po raz pierwszy odbył się w Bieruniu I Festiwal Filmów Nieprofesjonalnych im. Leona Wojtali. Został on zorganizowany przy pomocy KWK "Piast". W 2005 odbyła się siódma edycja tego festiwalu, gdzie zanotowano rekordową ilość uczestników z całej Polski.
Zabytki[edytuj]



Drewniany kościół św. Walentego
Drewniany kościół cmentarny św. Walentego z lat 1598 - 1628
Drewniany cmentarny kościółek św. Walentego z przełomu XVI/XVII wieku. Zwany przez mieszkańców Bierunia, „Walencinkiem”, należy do parafii św. Bartłomieja w Bieruniu Starym. Dnia 14 października 1929 kościółek został uznany za zabytek, posiada relikwie św. Walentego, których autentyczność potwierdzona jest dokumentem z 28 lutego 1961.
13 lutego 2004, w wigilię odpustu św. Walentego, miasto ogłosiło tego świętego swoim patronem. Kościół znajduje się na szlaku architektury drewnianej województwa śląskiego.
Kościół św. Bartłomieja z XVIII wieku
Pomnik Powstańców Śląskich
Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa z 1909
Kopalnia Piast
Cmentarz żydowski w Bieruniu Starym
Przemysł[edytuj]



Kopalnia Piast
Na terenie miasta znajduje się kilka dużych zakładów pracy, m.in. kopalnia węgla kamiennego "Piast", zakłady tworzyw sztucznych i materiałów wybuchowych "NITROERG" S.A., Johnson Controls, zakłady mleczarskie: "Danone" i Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Bieruniu. Na terenie Bierunia występują bogate złoża kruszyw żwiru i piasku. Złoża te ze względu na ochronę środowiska nie są eksploatowane.[potrzebne źródło]
Transport[edytuj]

Przez miasto przebiega droga krajowa nr 44 i linia kolejowa Mysłowice - Tychy oraz linia kolejowa (Katowice - Oświęcim). W ramach rozważanej budowy Kanału Śląskiego w Bieruniu miałby zostać zlokalizowany port żeglugi śródlądowej.
Edukacja[edytuj]

Liceum Ogólnokształcące im. Powstańców Śląskich
Powiatowy Zespół Szkół (dawna 'Górnicza')
Gimnazjum nr 1
Gimnazjum nr 2
Szkoła Podstawowa nr 1
Szkoła Podstawowa nr 3
Przedszkole nr 1
Przedszkole nr 2
Sport[edytuj]

W Bieruniu działają trzy kluby sportowe: założony w 1925 roku KS Unia Bieruń Stary (poza sekcją piłkarską posiada sekcje: badmintonową i szachową), Piast Bieruń Nowy oraz Uczniowski Klub Sportowy "Maraton-Korzeniowski.pl". UKS "Maraton-Korzeniowski.pl" rozpoczął swoją działalność 19 listopada 1999 r. i jest klubem jednosekcyjny o profilu lekkoatletycznym ukierunkowanym na przygotowanie młodzieży poprzez zorganizowany trening do startów w dyscyplinie chód sportowy.
Miasta partnerskie[edytuj]

Lista miast parnterskich Bierunia[6]:
 Moravský Beroun
 Gundelfingen
 Ostróg
 Meung-sur-Loire
Znani bierunianie[edytuj]

Stanisław Nagy - kardynał
Henryk Latocha - piłkarz, reprezentant Polski
Maciej Iwański - piłkarz, gracz ŁKS Łódź
Paweł Wieczorek - piosenkarz
Zobacz też[edytuj]

Kościół św. Walentego w Bieruniu
Synagoga w Bieruniu

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz

+1