piątek, 14 września 2012

Ropczyce


Ropczyce

Państwo Polska
Województwo podkarpackie
Powiat ropczycko-sędziszowski
Gmina Ropczyce
gmina miejsko-wiejska
Prawa miejskie 1362
Burmistrz Bolesław Bujak
Powierzchnia 47,10 km²
Ludność (2010)
• liczba
• gęstość
15 369
326,0 os./km²
Strefa numeracyjna
(+48) 17
Kod pocztowy 39-100
Tablice rejestracyjne RRS
Położenie na mapie Polski


Ropczyce
50°05′N 21°38′E
TERC
(TERYT) 3182415034
Urząd miejski
ul. Krisego 1
39-100 Ropczyce
 Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa


Centrum Kultury w Ropczycach


Widok na centrum Ropczyc
Ropczyce (ji. ראָפּשיץ) – miasto w zachodniej części województwa podkarpackiego, siedziba powiatu ropczycko-sędziszowskiego i miejsko-wiejskiej gminy Ropczyce. Położone jest na pograniczu Pogórza Środkowobeskidzkiego i Kotliny Sandomierskiej, nad rzeką Wielopolką.
Według danych z 31 grudnia 2010 r. miasto miało 15 369 mieszkańców[1], co lokuje miasto pod względem ludności na 14. miejscu w województwie.
Miasto stanowi centrum administracyjne powiatu – znajduje się tu m.in. starostwo, sąd rejonowy, prokuratura rejonowa, komenda powiatowa Policji i Państwowej Straży Pożarnej.
Spis treści  [ukryj]
1 Położenie
2 Toponimia
3 Historia
3.1 Odkrycia archeologiczne
3.2 Miasto w XVII-XVIII w.
3.3 Miasto w XIX w.
4 Symbole miasta
5 Architektura
5.1 Układ urbanistyczny
6 Zabytki
7 Administracja
8 Przemysł
9 Edukacja
10 Media
11 Wspólnoty wyznaniowe
11.1 Parafie rzymskokatolickie
11.2 Świadkowie Jehowy
12 Sport i rekreacja
12.1 Kluby sportowe
12.2 Obiekty sportowe
12.3 Rekreacja
12.3.1 Trasy rowerowe
12.3.2 Trasy piesze
13 Współpraca międzynarodowa
14 Osoby związane z miastem
15 Honorowi obywatele Miasta Ropczyce
16 Przypisy
17 Zobacz też
18 Linki zewnętrzne
Położenie[edytuj]

Ropczyce (przy współrzędnych 50°05′N 21°38′E ) położone jest na granicy mezoregionów Pradoliny Podkarpackiej i Pogórza Strzyżowskiego, na granicy dwóch makroregionów Pogórza Środkowobeskidzkiego i Kotliny Sandomierskiej. Przez miasto przepływa rzeka Wielopolka.
Historycznie Ropczyce wchodziły w skład województwa sandomierskiego (I Rzeczpospolita), Galicji (XVIII – 1918 rok), województwa krakowskiego (okres II Rzeczypospolitej), województwa rzeszowskiego (wg podziału administracyjnego z okresu 1945-1975 i 1975-1998).
Według danych z 1 stycznia 2011 r. powierzchnia miasta wynosiła 47,10 km²[2].
Toponimia[edytuj]

Nazwy Ropczyce nie da się w żaden prosty sposób wyjaśnić. Istnieją 3 różne hipotezy na temat jej pochodzenia:
W 1906 Józef Sulisz, etnograf pochodzący z Ropczyc, szukał źródła jej nazwy. Napisał, że Pierwotnymi osadnikami mieli być Niemcy, a ponieważ w tych stronach były wtedy liczne bandy rozbójnicze, stąd nazwali swoją osadę z niemiecka Raub-schütze, by się mieć na baczność przed napastnikami[3].
W 1975 A. Orzechowska w swojej książce przytacza zapisy pt. Ropczyca, Ropczicze, Antiqua Roboczicze seu Chechli, Ropczyce. Twierdzi, że nazwa pochodzi od nazwy osobowej Ropek, która została zanotowana w 1482[4]
W dokumencie zakonu koprzywnickiego wystawionym w 1363 wśród świadków wymieniony jest Zbygniew de Ropaczycz. Dokument zachował się w późniejszej kopii[5]. W dokumencie z 1391 dotyczącym plebana ropczyckiego nazwa miasta została zapisana kilkakrotnie Robczicze, a raz Robszicze. To pierwszy zapis, który zachował się w oryginale[6]. W przywileju lokacyjnym Gnojnicy z 1394 wspomniane są też Ropczicze, w którym występuje Więcesław de Ropczicze[7]. Do końca XIV w. nazwa została zanotowana w sześciu różnych wariantach: Robcice (1400); Ropczyce (1356, 1394, 1397, 1399); Ropczyca (1362); Robczyce (1391, 1399, 1400); Robszyce (1391); Ropszyce (1399) [8][9].
Historia[edytuj]

Odkrycia archeologiczne[edytuj]
Okolice Ropczyc są ubogie w skarby archeologiczne. Najstarsze znaleziska archeologiczne okolic miasta to dwa fragmenty toporków z przewierconymi otworami, odkryte w 1863 w Rzegocinie koło Wielopola Skrzyńskiego, przekazane do Muzeum Diecezjalnego w Tarnowie. Najciekawszego jednak odkrycia dokonał W. Demetrykiewicz, który znalazł grodzisko wczesnośredniowieczne w Braciejowej[10]. W dwudziestoleciu międzywojennym, podczas budowy linii kolejowej w Sędziszowie Małopolskim, odkryto dwie bardzo stare monety rzymskie[11]. Większe zainteresowanie archeologów okolicami Ropczyc obserwować można od lat 60. Największe wyprawy to:
Badania sondażowe na grodzisku w Będziemyślu, prowadzone przez A. Kunysza[12]
Badania powierzchniowe i weryfikacyjne prowadzone w 1961 przez A. Jodłowskiego i A. Talara z inspiracji Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków Archeologicznych w Rzeszowie. Objęły one Brzyznę, Kamionkę, Ropczyce, Skrzyszów i Sędziszów Małopolski. Uzyskane zabytki złożono w Muzeum Okręgowym w Rzeszowie.
Badania prowadzone przez W. Blajera, G. Ilasz, A. Kostek i G. Marzec w 1977 na zlecenie Rzeszowskiego Muzeum Okręgowego[13]. Objęły one zasięgiem Brzezówkę i Lubzinę. Były to największe tego typu poszukiwania.
Badania prowadzone przez A. Barłowską i A. Gruszczyńską w ramach akcji Archeologicznego Zdjęcia Polski w latach 1980-1981. Zebrane materiały to wyroby krzemienne i mało charakterystyczne ułamki ceramiki, pochodzące z neolitu[14].
Dorobek ten uzupełniają jeszcze toporek kamienny z Czarnej Sędziszowskiej i siekierka krzemienna z Sielca[15].
Miasto w XVII-XVIII w.[edytuj]
Na temat dziejów miasta w tych latach nie ma żadnych drukowanych opracowań historycznych. Do dyspozycji pozostają rozsiane po bibliotekach archeologicznych i naukowych materiały źródłowe. Niektóre z nich to:
Szczątki ksiąg radzieckich i ławniczych z lat 1674-1704[16],
Inwentarze z archiwum rodziny Jaworskich – Starzeńskich z Góry Ropczyckiej z lat 1765 i 1778[17]. ,
Biblioteka Oddziału PAN w Krakowie i Biblioteka Jagiellońska.
Wojskowy spis ludności z 1799, Archiwum Państwowe w Krakowie, Teki Schneidra, sygn. 1849.
Starostwo ropczyckie
Ropczyce w tych czasach podzieliły los innych miast polskich, ulegając procesom degradacji we wszystkich dziedzinach życia miejskiego. Spadek ten spotęgowany został przez nawiedzające Rzeczpospolitą liczne wojny i klęski. Wszystkie te zjawiska nie ominęły Ropczyc i na długi czas zamroziły rozwój miasta. Tworzyło ono wraz z okolicznymi wsiami niewielkie starostwo ropczyckie, które powstało zapewne w 1614. Listę starostów otwiera Mikołaj Spytek Ligęza. Po jego śmierci w 1637 wdowa po nim Zofia Krasińska wyszła za mąż za Krzysztofa Ossolińskiego, który otrzymał po żonie akces na starostwo ropczyckie. Z drugą żoną miał syna Baldwina Krzysztofa, który po śmierci ojca w 1645 przejął cały jego majątek. W posiadanie starostwa Ropczyckiego wszedł dopiero po 1656, po swojej śmierci w 1649 pod Zborowem. Bezpośrednio bowiem po Krzysztofie Ossolińskim jako starosta występuje Dominik Zasławski-Ostrogski[18]. Potomstwu Baldwina nie udało się utrzymać starostwa. Następnym obejmującym ten urząd był Stanisław Rewera Potocki. W spadku po nim obejmowali go kolejno: Feliks Kazimierz Potocki, Józef Potocki i Franciszek Salezy Potocki. W 1768 starostwo otrzymał Stanisław Kostka Sadowski, marszałek konfederacji barskiej i poseł na sejm w 1784. Sadowski umarł 23 sierpnia 1794, jeszcze przed śmiercią sprzedał starostwo ropczyckie hr. Gabrielowi Bobronicz-Jaworskiemu. W 1799 zarządcą dominium ropczyckiego obejmującego wsie: Brzyzna, Chechły, Gryfów, Hucisko, Pietrzejowa, Poręby, Ropczyce i Wola Domatkowska był Marceli Wyszkowski.
Miasto w XIX w.[edytuj]
Dominium ropczyckie
W 1772 starostwo ropczyckie zostało zajęte przez władze austriackie, które wprowadziły nowy podział terytorialny, dzieląc zagarnięte tereny na cyrkuły, okręgi i dominia. Starostwo ropczyckie przestało istnieć, a Ropczyce z okolicznymi wsiami jako dominium weszły w skład cyrkułu pilźnieńskiego (z siedzibą w Rzeszowie) a później cyrkułu tarnowskiego.
Kolejnymi właścicielami Ropczyc byli Starzeńscy, m.in. w 1851 był nim hr. Kazimierz Starzeński.
Powiat ropczycki
Po reformie administracyjnej w 1855 utworzono powiat ropczycki wchodzący w skład cyrkułu tarnowskiego. Oddzielono od miast i gmin wiejskich obszary dworskie.
Symbole miasta[edytuj]

Herb Ropczyc
Herb miasta przedstawia w polu błękitnym ptaka – symbolizującego sokoła, barwy naturalnej (cielistej), o rozpostartych skrzydłach, ze złotą literą „R” w dziobie, stojącego na białej podkowie ze złotym krzyżem maltańskim w środku[19].
Architektura[edytuj]

Układ urbanistyczny[edytuj]
We współczesnym planie miasta wyraźnie widać, że zabudowa miejska koncentruje się wzdłuż głównych dróg przebiegających przez miasto (przed oddaniem obwodnicy miasta), tj. drogi krajowej nr 4 (E40) i drogi wojewódzkiej nr 986. 10 października 2010 oddano do użytku obwodnicę miasta o długości 4,7 km[20][21].
Widocznym podziałem miasta są osiedla o odmiennej zabudowie urbanistycznej. Najbardziej charakterystyczne to tzw. górka, czyli osiedla św. Barbary i Północ. Potoczna nazwa wzięła się od ulokowania osiedli na wzgórzu. Dominuje tu budownictwo mieszkalne wielorodzinne zbudowane z wielkiej płyty w latach 80. i 90. XX wieku (os. Św. Barbary i Północ I) oraz zabudowa mieszkalna jednorodzinna (os. Północ II). Odmienny typ to tzw. dół lub miasto, czyli osiedle Śródmieście z typową miejską zabudową, gdzie zlokalizowane są urzędy, sklepy, gastronomia oraz budynki mieszkalne jednorodzinne i wielorodzinne, tutaj znajduje się centralny punkt miasta, czyli rynek oraz planty. Osiedle Czekaj natomiast to część przemysłowa miasta gdzie znajdują się największe ropczyckie zakłady pracy, osiedle mieszkaniowe wielorodzinne zbudowane w latach 90. XX wieku dla pracowników cukrowni oraz typowe budownictwo jednorodzinne. Pozostałe osiedla w Ropczycach mają charakter budownictwa jednorodzinnego z większym lub mniejszym charakterem rolniczym.
Zabytki[edytuj]

Kościół Parafialny pw. Przemienienia Pańskiego zbudowany ok. 1368 r. przebudowany po pożarze w 1873 r.
Sanktuarium Matki Bożej Królowej Rodzin wzniesione ok. 1730 r., dwukrotnie remontowane w latach 1883 i 1951, wraz z bramą wejściową i ogrodzeniem z XIX w.
Kapliczka św. Jana Nepomucena, zbudowana w XIX w.
Dom drewniany z XIX w. (ul. Najświętszej Marii Panny) – miejsce urodzenia Józefa Mehoffera.
Cmentarz żydowski w Ropczycach
Administracja[edytuj]

Miasto ma 9 jednostek pomocniczych zwanych osiedlami: Świętej Barbary, Brzyzna, Chechły, Czekaj, Granice, Pietrzejowa, Północ, Śródmieście, Witkowice. W każdej z nich mieszkańcy wybierają radę osiedla, która z kolei wybiera zarząd osiedla i przewodniczącego zarządu.
Organem wykonawczym władz jest burmistrz, którym obecnie jest Bolesław Bujak (PSL), wybrany po raz kolejny w wyborach samorządowych. Siedzibą władz jest budynek na ul. Krisego, w którym mieści się także większość urzędów.
Burmistrzowie Ropczyc (od 1990 r.)
1990-1998 do uzupełnienia
Bolesław Bujak (1998-2001 w trakcie pełnienia kadencji został wybrany na posła do Sejmu IV kadencji)
Ryszard Kapała (2001-2002 wybrany w miejsce ustępującego Bolesława Bujaka)
Stanisław Fąfara (Porozumienie Samorządowe, 2002-2006)
Bolesław Bujak (od 2006 – nadal)
W Ropczycach znajdują się 3 biura poselskie: Kazimierza Moskala (PiS), Jana Tomaki (PO) oraz Wiesława Rygla (PSL). Parlamentarzyści zostali wybrani z okręgu wyborczego numer 23 (rzeszowsko-tarnobrzeski). W Ropczycach działa prokuratura rejonowa, znajduje się tu również sąd rejonowy, urząd skarbowy.
Przemysł[edytuj]


Ta sekcja wymaga określenia jasnych kryteriów wyboru.
Kryteria powinny być poparte źródłami, nie mogą naruszać zasady neutralnego punktu widzenia, należy też unikać próżnych wyrażeń takich jak "znani", "najlepsi" itd. Kryteria możesz omówić w dyskusji artykułu.
Zobacz też: Zasady tworzenia list.
Zakład Produkcji Cukierniczej CUKROMIX-BIS Sp. z o.o.
Zakłady Magnezytowe „Ropczyce” S.A.
Gloria GmbH – produkcja przenośnych gaśnic
REGA YACHT
Cukrownia Ropczyce
Cargill Pasze Sp. z o.o
WELDON Sp. z o.o.
Eurovia Polska S.A.
GS Ropczyce
BRAM-POL
Edukacja[edytuj]

Wyższa Szkoła Inżynieryjno-Ekonomiczna (obecnie uczelnia ta ma swoją siedzibę w Rzeszowie)
Liceum Ogólnokształcące im. Tadeusza Kościuszki
Zespół Szkół im. ks. dr Jana Zwierza
Zespół Szkół Agrotechnicznych im. Wincentego Witosa
Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych
Centrum Kształcenia Praktycznego
Biblioteka Powiatowa oraz 2 filie miejskie
Centrum Kultury
Media[edytuj]

miesięcznik „Ziemia Ropczycka”
tygodnik „Głos Powiatu Ropczycko-Sędziszowskiego”
tygodnik „Dobry Tydzień”
Telewizja Miejska
Tygodnik „Reporter”
Wspólnoty wyznaniowe[edytuj]

Parafie rzymskokatolickie[edytuj]
Parafia św. Anny w Ropczycach
Parafia św. Barbary w Ropczycach
Parafia św. Michała Archanioła w Ropczycach
Parafia Przemienienia Pańskiego w Ropczycach
Parafia Świętej Rodziny w Ropczycach
Parafia św. Urszuli Ledóchowskiej w Ropczycach
Świadkowie Jehowy[edytuj]
Zbór w Ropczycach[potrzebne źródło]
Sport i rekreacja[edytuj]

Kluby sportowe[edytuj]
KS Błękitni Ropczyce – siatkówka mężczyzn
MZKS Błękitni Ropczyce – piłka nożna
UKS Sokół Ropczyce – badminton
MUKP „Fala” Ropczyce – pływanie
UKS Czekaj Ropczyce – piłka nożna
Obiekty sportowe[edytuj]
Kryta pływalnia
Hala Widowiskowo-Sportowa
„Moje Boisko – Orlik 2012” powstałe w ramach programu Orlik 2012.
Sztuczne lodowisko
Rekreacja[edytuj]
Rezerwat przyrody Szwajcaria Ropczycka
Planty miejskie
Rynek
Miejsko-Powiatowy Ośrodek Sportu i Rekreacji
Deptako-park przy ul. Witosa
Trasy rowerowe[edytuj]
Ropczyce – Gnojnica – Ropczyce
Ropczyce – Mała – Ropczyce
Ropczyce – Kamionka – Ropczyce
Trasy piesze[edytuj]
 Ropczyce – Łączki Kucharskie – Mała – Brzeziny – Góra Bardo (skrzyżowanie szlaków)
 Ropczyce – Zawada – Pustków – Ocieka – Blizna – Niwiska (skrzyżowanie szlaków)
 Ropczyce – Borki Chechelskie – Broniszów – Wielopole Skrzyńskie – Szufnarowa-Pniaki (skrzyżowanie szlaków)
Współpraca międzynarodowa[edytuj]

Miasta i gminy partnerskie:
 Ochsenfurt
 Busk
 Stropkov
 Lokeren
Osoby związane z miastem[edytuj]

Jan Babicz – polski polityk ludowy i samorządowiec, poseł na Sejm Ustawodawczy
Adam Banaś (polityk) – polski polityk, poseł na Sejm PRL IX kadencji
Bolesław Bujak – polski polityk, samorządowiec, poseł na Sejm III RP IV kadencji
Rafał Buszek – polski siatkarz, zawodnik Asseco Resovii Rzeszów, wychowanek Błękitnych Ropczyce
Marcin Daniec – artysta, satyryk
Wojciech Durek – polski artysta rzeźbiarz i malarz
Michał Grendys – działacz państwowy za czasów PRL, prawnik
Stanisław Jarmoliński -polski polityk i lekarz
Jan Henryk Jedynak – działacz ludowy okresu II RP, polityk sanacji, wicemarszałek sejmu V kadencji
Tadeusz Kantor – polski reżyser, malarz, scenograf, grafik
Grzegorz Kopala – polski kompozytor, wokalista
Stanisław Kot – polski historyk i polityk
Maciej Kuciapa – żużlowiec
Wilhelm Mach – polski prozaik, eseista i krytyk literacki
Edward Mazur – polski przedsiębiorca działający w USA
Józef Mehoffer – artysta malarz
Piotr Michałowski – artysta malarz
Lidia Miś – polska pisarka, twórczyni literatury dla dzieci i młodzieży
Kazimierz Moskal (polityk) – polski polityk, nauczyciel, poseł na Sejm III RP V i VI kadencji.
Naftali z Ropczyc – cadyk, rabin
Henryk Józef Nowacki – arcybiskup tytularny Blery, nuncjusz apostolski w Nikaragui, prałat honorowy papieża, kapelan honorowy Jego Świątobliwości.
Karol Olszewski – polski fizyk i chemik
Julian Rataj – pułkownik Ludowego Wojska Polskiego i działacz ruchu ludowego, poseł na Sejm Ustawodawczy RP
Józef Rojek (poseł) – polski polityk, samorządowiec, poseł na Sejm III RP V i VI kadencji
Kazimierz Rymut – polski językoznawca, onomasta
Tadeusz Sinko – polski filolog klasyczny
Stanisław Skorodecki – polski duchowny katolicki, kapelan prymasa Stefana Wyszyńskiego w więzieniu
Franciszek Stachnik – polski polityk ludowy, poseł na Sejm III kadencji (1930–1935) oraz na Sejm Ustawodawczy (1947–1952)
Karolina Stachoń-Weit – łączniczka i skarbniczka dębickich Szarych Szeregów w pierwszych latach II wojny światowej.
Łukasz Trałka – piłkarz, reprezentant Polski w piłce nożnej
Seweryn Udziela – etnograf, badacz i popularyzator folkloru i kultury ludowej Małopolski
Tomasz Wrotoń – piłkarz, trener piłki nożnej
Roman Zawiliński – językoznawca, pedagog i etnograf
Jan Zwierz – kapłan, społecznik
Honorowi obywatele Miasta Ropczyce[edytuj]

ks. Stanisław Skorodecki
Magdalena Kocój
Stanisław Misztal
Jan Winter
ks. prałat Stanisław Słowik
Mirosław Karapyta
ks. prałat Michał Heller w maju 2010 r.

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz

+1