piątek, 14 września 2012

Przeworsk


Przeworsk

Państwo Polska
Województwo podkarpackie
Powiat przeworski
Gmina gmina miejska
Prawa miejskie 25.02.1393
Burmistrz Maria Dubrawska - Lichtarska
Powierzchnia 22,13[1] km²
Wysokość ok. 200 m n.p.m.
Ludność (2010)
• liczba
• gęstość
15 733
736 os./km²
Strefa numeracyjna
(+48) 16
Kod pocztowy 37-200
Tablice rejestracyjne RPZ
Położenie na mapie Polski


Przeworsk
50°04′N 22°30′E
TERC
(TERYT) 3182514011
Urząd miejski
ul. Jagiellońska 10
37-200 Przeworsk
 Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa


Widok ogólny
Przeworsk (łac. Prevorsc, ukr. Переворськ) – miasto i gmina w województwie podkarpackim, w powiecie przeworskim, na Podgórzu Rzeszowskim, nad Mleczką, przy trasie międzynarodowej E40, dawna siedziba magnaterii polskiej. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa przemyskiego. Jest członkiem Związku Miast Polskich. Według danych z 31 grudnia 2010 r. miasto miało 15 733 mieszkańców[2].
Spis treści  [ukryj]
1 Położenie
2 Demografia
3 Komunikacja
3.1 Tranzyt
3.2 Kolej
3.3 Ruch lotniczy
3.4 Planowane inwestycje komunikacyjne
4 Gospodarka
5 Środowisko geograficzne
5.1 Świat roślinny i zwierzęcy
5.2 Klimat
5.3 Gleby
6 Historia
7 Zabytki
7.1 Kościoły
7.2 Pozostałe
8 Miejsca Pamięci
9 Turystyka
10 Włodarze miasta
11 Znani ludzie związani z Przeworskiem
11.1 Duchowni
11.2 Naukowcy i lekarze
11.3 Politycy i arystokraci
11.4 Artyści
11.5 Sportowcy
11.6 Wojskowi
12 Honorowi obywatele
13 Parafie i obiekty sakralne
13.1 Parafia pw. Ducha Świętego
13.2 Parafia pw. Świętej Barbary
13.3 Parafia pw. Chrystusa Króla
13.4 Parafia pw. Świętego Józefa Sebastiana Pelczara
14 Kultura
14.1 Ośrodki kultury
14.2 Kino
14.3 Galerie
14.4 Muzea
14.5 Imprezy cykliczne
15 Edukacja
15.1 Szkoły wyższe
15.2 Szkoły ponadgimnazjalne
15.3 Gimnazja
15.4 Szkoły podstawowe
15.5 Przedszkola
15.6 Szkoły artystyczne
16 Media w Przeworsku
17 Sport
17.1 Kluby sportowe
17.2 Obiekty Sportowe
18 Stowarzyszenia
19 Opieka zdrowotna
20 Współpraca międzynarodowa
21 Galeria
22 Zobacz też
23 Przypisy
24 Linki zewnętrzne
Położenie[edytuj]

Według danych z roku 2009[3] Przeworsk ma obszar 22,13 km², w tym:
użytki rolne: 76% (1676 ha)
użytki leśne: 0,4% (9 ha)
Miasto stanowi 3,17% powierzchni powiatu.
Sąsiaduje z gminami: Zarzecze, Kańczuga, Sieniawa, Adamówka, Gać, Jawornik Polski, Tryńcza. Leży przy międzynarodowej trasie E40 (Drezno-Lwów), nad rzeką Mleczką. Jego herbem jest Leliwa.
Leży na terenie, którego część tworzy dno doliny fluwioglacjalnej, będącej częścią Niziny Sandomierskiej. Krawędź niecki stanowią: od południa – próg karpacki, od północy – wał moreny czołowej za Sanem i Wisłokiem. Kolejna południową część terenu powiatu, tworzy pasmo Pogórza Karpackiego przedzielone przez rzekę Mleczkę, do której prostopadle przylegają wąskie i krótkie doliny.[potrzebne źródło]
Demografia[edytuj]

Dane z 14 września 2010 Źródło: Urząd Miasta Przeworsk
Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób % osób % osób %
populacja 16 205 100 8453 52,2 7752 47,8
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²) 736,6 384,3 352,4
Komunikacja[edytuj]



Przeworska Kolej Wąskotorowa
Tranzyt[edytuj]
Droga międzynarodowa E40 Calais – Kolonia - Zgorzelec - Kraków - Przeworsk - Korczowa – Lwów - Wołgograd - Ridder
(Droga krajowa nr 4 Zgorzelec - Katowice - Kraków - Tarnów - Rzeszów - Przeworsk - Korczowa)
Droga wojewódzka nr 835, Lublin – Biłgoraj - Przeworsk – Dynów - Grabownica Starzeńska
Kolej[edytuj]
Stacja węzłowa łączy linie kolejowe:
Linia kolejowa 96 Kraków – Przeworsk – Medyka
Linia kolejowa 68 Lublin - Kraśnik - Stalowa Wola Rozwadów - Stalowa Wola Południe - Przeworsk
Linia kolejowa Przeworsk – Bełżec
Przeworska Kolej Wąskotorowa:
Przeworsk – Dynów
Ruch lotniczy[edytuj]
Najbliższy port lotniczy znajduje się w oddalonej o 40 km Jasionce pod Rzeszowem.
Planowane inwestycje komunikacyjne[edytuj]
Planowana jest budowa ciągów komunikacyjnych:
Obwodnica miasta w ciągu drogi krajowej nr 4, która przebiegać będzie południową stroną miasta o długości 6,7 km[4]
Węzeł Przeworsk - Gorliczyna ze zjazdem z planowanej autostrady A4 na drogę wojewódzką nr 835, a następnie na drogę krajową nr 4 oraz węzłem obwodnicy miasta[5]
Gospodarka[edytuj]

Przeworsk jest miejscem działania ponad 1300 podmiotów gospodarczych, wśród jednostek zarejestrowanych w rejestrze REGON przeważającą większość stanowią podmioty działające w sektorze prywatnym. Działające na terenie miasta podmioty gospodarcze to przede wszystkim firmy małe zatrudniające poniżej 50 pracowników, w grupie tej dominują mikroprzedsiębiorstwa zatrudniające do 10 pracowników, na przestrzeni lat w grupie makro zostało zarejestrowanych najwięcej nowych podmiotów. Sieć placówek handlowych w Przeworsku jest rozwinięta w stopniu wystarczającym[6]. Do najważniejszych firm o znaczącej renomie krajowej i zagranicznej należą:
"O.K." - Owocowe Koncentraty
Zakłady Gumowe "Geyer & Hosaja" Sp. z o.o.
Zakład Produkcji Okien i Drzwi "Megastyl"
„TRAX-BRW Sp.z o.o."
Fabryka Okien "Szewpol Plus" (Gwizdaj k. Przeworska)
Zakłady Odzieżowe "Alex"
Przedsiębiorstwo Produkcji Kruszywa i Usług Geologicznych "Kruszgeo" S.A.
Zakład Przemysłu Odzieżowego "Men's field"
"BUDINSTEL" ZUH Jan Ciąpała
Zakład Rzeźniczo - Wędliniarski - Benbenek Karol
Piekarnia - Ścisłowicz Felicja
Firma budowlana - Józef Słota[7]
Dzięki dobrym połączeniom komunikacyjnym, w Przeworsku zlokalizowane zostało centrum logistyczne firmy "Damianex" S.A. - należące do Central European Distribution Corporation - grupy polskich hurtowni alkoholi, notowanej na amerykańskiej giełdzie NASDAQ. Rozwój wymienionych firm oraz wspomniana aktywność gospodarcza mieszkańców Przeworska znacząco wpłyneły na spadek bezrobocia. Miasto zapewnia inwestorom przyjazne otoczenie biznesowe. Funkcjonują tu liczne organizacje i inwestycje ułatwiające prowadzenie działalności gospodarczej. Usługi około biznesowe świadczą ośrodku doradczo - szkoleniowe takie jak: Biuro Terenowe Rzeszowskiej Agencji Rozwoju Regionalnego, regionalne Centrum Informacji Europejskiej, Centrum Współpracy Transgranicznej. W Przeworsku działa także Punkt Konsultacyjno - Doradczy przy Leżajskim Stowarzyszeniu Rozwoju oraz Przeworskie Stowarzyszenie Wspierania Inicjatyw Gospodarczych. Inwestorom profesjonalną obsługę zapewniają także liczne oddziały i filie banków, w mieście funkcjonują pozabankowe instytucje finansowe oraz kredytowe.[potrzebne źródło]
Środowisko geograficzne[edytuj]

Świat roślinny i zwierzęcy[edytuj]
Świat roślinny i zwierzęcy okolic Przeworska, jest stosunkowo ubogi. Do rzadkości należą większe skupiska leśne, które spotkać można w widłach Wisłoka i Sanu. Spotkać można tutaj piękny modrzew europejski. Na Pogórzu występują lasy mieszane, młode z sosnami, jodłami, świerkami, bukami, brzozami, grabami, dębami i innymi. Wierzby, olchy, osiki i topole rosną głównie nad brzegami rzek. Ziemia przeworska nie posiada bogatej szaty roślinnej. Liczniejsze okazy naturalnych skupisk roślinnych pojawiają się jedynie na łąkach Rynny Podkarpackiej, występują tam takie okazy roślin jak: pełnik europejski, goryczka wąskolistna, kosaciec syberyjski, goździk pyszny, goździk storczykowaty i inne. Świat zwierząt na tym obszarze jest światem małym i niezróżnicowanym, co jest naturalną konsekwencją występowania niewielu zespołów leśnych, a tym samym braku odpowiedniego habitatu dla zwierząt. Żyją tu powszechnie spotykane gatunki ptaków, ryb i owadów, a także sarny, dziki i z rzadka jelenie.
Klimat[edytuj]
Klimat jest bardzo specyficzny, ze względu na następujące, często w bardzo krótkim czasie – zmiany pogodowe. Zimy nadchodzące ze wschodu bywają różne: wyjątkowo surowe, bądź wyjątkowo łagodne. Lato, które przychodzi z południa jest upalne z niewielką ilością burz i opadów, albo chłodne i zachmurzone. Dlatego rozkład opadów jest bardzo niezrównoważony. Wiosna nadchodzi z zachodu, zaś jesień, podobnie jak zima, ze wschodu. Rejon przeworski znajduje się pod wpływem działania pn. – zach. prądów oceanicznych i wiatrów wiejących z pd. – wsch. niosących ze sobą silne i długotrwałe opady, zwłaszcza w letniej porze roku. Cechę charakterystyczną stanowi gwałtowność burz wywoływana silnymi wiatrami wiejącymi od Przełęczy Dukielskiej.
Gleby[edytuj]
Na ziemi przeworskiej gleby są jakościowo zróżnicowane. Wzdłuż koryta Mleczki znajdują się bardzo korzystne dla rolnictwa mady. Na wyższych partiach doliny Mleczki wykorzystuje się je pod uprawę orne, na niższych, bardziej podmokłych pod łąki i pastwiska. Z kolei w okolicach linii kolejowej Łańcut – Przeworsk - Jarosław ciągnie się pas urodzajnych lessów, wyjątkowo dobrych, odpowiednich pod wszystkie uprawy, a szczególnie pod pszenicę i buraki cukrowe. Na północ od pasa lessowego występują głownie iły i mady.
Historia[edytuj]

Początki miejscowości sięgają X w. Pierwsza pisemna wzmianka o Przeworsku pochodzi z 1280 i związana jest ze zwycięstwem Leszka Czarnego pod Koprzywnicą nad wojskami Księcia ruskiego Lwa, po którym Leszek Czarny uderzył na ziemie pogranicza zdobywając m.in. wieś „Pereworesk” która została przez niego spalona.
 Osobny artykuł: Bitwa pod Goźlicami.
W roku 1340 wieś ”Pereworesk” została włączona do Polski przez króla Kazimierza Wielkiego. Za panowania tego króla nastąpił kolejny etap rozwoju osadnictwa na ziemi przeworskiej. Na opustoszałe, wyludnione tereny przybywali Wołosi, Węgrzy, Rusini, osadzono tu również wziętych do niewoli Tatarów. Stopniowo zagęszczała się sieć osad, następował rozwój gospodarczy regionu. W 1387 roku król Władysław Jagiełło aktem z 27 listopada 1387 r. w uznaniu za zasługi nadał osadę i szereg innych włości Janowi z Tarnowa ówczesnemu wojewodzie sandomierskiemu, którego pieczęcią i herbem była Leliwa. Dzięki Tarnowskim Przeworsk umocnił się gospodarczo, co zaowocowało nadaniem mu, 25 lutego 1393 roku, praw miejskich. Rok później król Władysław Jagiełło wydał przywilej poszerzający te prawa. Ustanowił m.in. trzy jarmarki w roku, urząd burmistrza, sąd miejski z „prawem miecza” czyli uprawnieniami do wykonywania publicznie na rynku wyroków śmierci. Mieszczan wyłączono spod władzy urzędników królewskich.
Przeworsk uzyskując liczne przywileje dynamicznie się rozwijał. W 1469 roku król Kazimierz Jagiellończyk nadał miastu prawo do organizowania corocznego jarmarku. Od 1470 roku miasto było siedzibą ziemskiego sądu szlacheckiego dla zachodnich obszarów ziemi przemyskiej. Przeworsk od XV wieku stał się ważnym ośrodkiem życia gospodarczego, głównie rzemiosła oraz wymiany handlowej. Cechy odgrywały bardzo ważną rolę w życiu miasta, organizowały obowiązkowy udział członków w obronie miasta, bezpieczeństwie przeciwpożarowym, religijnych uroczystościach czy kształtując cechowe towarzystwo. W przeworskich aktach miejskich znajduje się zapisek, iż około 1786 roku mieszkańcy Przeworska wykonywali około 30 zawodów zgrupowanych w 7 cechach: szewski, piekarzy, krawiecki, bednarzy, kowali, kowalski (zbiorowy), sukienników. Z końcem XVI w. płóciennictwo stanowiło podstawę życia ekonomicznego miasta, w okresie rozkwitu zatrudnienie miało tu blisko 1000 tkaczy pracujących w około 600 warsztatach.
Lata 1804–1848 to rządy cesarzy austriackich Franciszka I oraz Ferdynanda I, czasy rządów policyjnych wykonywanych w duchu centralistycznym i germanizacyjnym. Wysokie podatki rujnowały rzemiosło, a ustanowienie nowych granic celnych spowodowało upadek przemysłu tkackiego. W 1859 roku zaborca wydał nową ustawę przemysłową, która pozwalała niecechowym rzemieślnikom tzw. partaczom na wykonywanie zawodu.
Rzemieślnicy idąc śladem większych miast, założyli w 1892 r., Stowarzyszenie Mieszczan „Gwiazda”. Rozwinęło to rzemiosło usługowe, a szczególnie rzeźnictwa, zwiększyło się zapotrzebowanie na nowe sklepy, wzrosło znaczenie handlu. Nowy etap w rozwoju miasta rozpoczęło wybudowanie cukrowni w 1895 roku, z uruchomieniem jej wiąże się budowa kolei szerokotorowej Przeworsk – Rozwadów w 1899 r., a w roku 1902 wąskotorowej do Dynowa – była to 2 tego rodzaju kolej w Galicji. Budowa cukrowni i rozwijający się węzeł kolejowy pociągnął za sobą wzrost zatrudnienia, zwiększył się handel, powstały nowe domy i urządzenia komunalne a miasto zaczęło nabierać nowego wyglądu. W roku 1903 rozpoczęto budowę bazaru, który został zlokalizowany na Rynku. Budowa cukrowni i rozwijający się węzeł kolejowy pociąga za sobą wzrost zatrudnienia, zwiększył się handel, powstały nowe domy i urządzenia komunalne a miasto zaczęło nabierać nowego wyglądu. W roku 1903 rozpoczęto budowę bazaru, który został zlokalizowany w Rynku. Budowa szkoły żeńskiej, dobudowa skrzydła do szkoły męskiej i budowa elektrowni to projekty kilku większych inwestycji w ostatnim dziesięcioleciu przed I wojną światową. Realizację tych zamierzeń przerwała wojna, zahamowała również pomyślnie zapoczątkowany rozwój miasta. Cztery lata wojny cofnęło Przeworsk w rozwoju o kilkanaście lat. Zrujnowane miasto przedstawiało obraz typowego, podupadłego miasteczka galicyjskiego. Po wojnie lata 1925-1933 należały do najpomyślniejszych pod względem przypływu dochodu, wykorzystano je na szereg inwestycji, m.in. budowę elektrowni, szkoły żeńskiej.
W nocy z 25 na 26 kwietnia 1930 r., wybuchł pożar podczas którego spłonęło 38 budynków. To wydarzenie wykazało brak odpowiedniego zabezpieczenia przeciwpożarowego, dlatego też, aby w przyszłości uniknąć tego typu niespodzianek Rada Miejska uchwałą z dnia 11 marca 1931 roku postanowiła rozpocząć budowę wieży wodnej z rurociągami i hydrantami. Kolejnym ważnym wydarzeniem było utworzenie wyczekiwanego przez 35 lat samorządu powiatowego i odłączenie się od Łańcuta 16 marca 1929 r. W 1938 r. zarząd miejski przy współudziale Związku Miast Polskich przystąpił do opracowania planu zagospodarowania przestrzennego na skutek wzmożonego ruchu budowlanego oraz przygotowania terenów dla budownictwa mieszkaniowego i przemysłowego. Przyczyniło się to do rozwoju miasta, które zaczęło nabierać tempa, zahamowanego na długie lata przez wybuch II wojny światowej. Czas ten okrutnie pogorszył sytuacje, ograniczył swobodę obywatelską, a polityka okupanta prowadziła do fizycznego i biologicznego wyniszczenia narodu polskiego. Ważnym osiągnięciem i elementem walki z okupantem było zorganizowanie w 1940 r., tajnego nauczania na poziomie szkoły średniej ogólnokształcącej przez ks. Józefa Stefańskiego, później przez akcje Tajnej Organizacji Nauczycielskiej na czele z Kazimierzem Koczocikiem.
27 lipca 1944 r. 121 dywizja gwardii, 112 rylsko - korosteńska dywizja piechoty oraz 8 gwardyjski korpus pancerny wchodzące w skład 1 Frontu Ukraińskiego oswobodzili Przeworsk. Po wojnie rozpoczął się trudny okres, mieszkańcy przystąpili do usuwania zniszczeń. Dzięki zaangażowaniu ludności Przeworska w szybkim czasie uruchomiono nauczanie w szkołach, powstawały nowe miejsca pracy oraz zakłady. Rozwijało się rolnictwo, gospodarka komunalna, budownictwo mieszkaniowe. Miasto nabrało nowego wyglądu estetycznego, polepszono warunki bytowe i mieszkaniowe, wybudowano elektrownie, rzeźnie, łaźnie i pralnie, wodociągi, kanalizację i gazociągi. Na przełomie lat 70 i 80 XX wieku dzięki inwestycjom prowadzonym na szeroką skalę i ciężkiej pracy mieszkańców miasto otrzymało tytuł Mistrza Gospodarności.
Po kilku latach w Przeworsku zmodernizowano ulice, wyremontowano placówki handlowo – usługowe i gastronomiczne, zbudowano nowe bloki mieszkalne, nowoczesne fabryki m.in. Zakład Przemysłu Odzieżowego „Vistula”, hotel „Leliwa”, dom kultury, basen kąpielowy, szpital. Od roku 1989 rozpoczęły się zmiany ustrojowe i polityczne. Wówczas władze dbały o polepszenie warunków bytowych i mieszkalnych poprzez rozbudowę sieci wodociągowych, kanalizacyjnych i gazowych. Władze miasta rozbudowały także placówki oświatowe – oddając do użytku Gimnazjum z nowoczesną halą sportową. Zmiany gospodarcze spowodowały upadek kilku przeworskich firm i zakładów. W ostatnich latach w Przeworsku rozpoczęto wiele inwestycji, niektóre ze wsparciem unijnych funduszy. Od 2008 roku tworzona jest miejska teleinformatyczna sieć szerokopasmowa. Mieszkańcy Przeworska dzięki temu mają dostęp do darmowego internetu za pomocą technologii Wi-Fi.
Zabytki[edytuj]



Ratusz


Dwór w skansenie
Zespół zabytków miasta Przeworska (XIV-XIX) figuruje w Rejestrze Zabytków (nr rej.: A-712 z 6.12.1972)
Kościoły[edytuj]
Bazylika kolegiacka Ducha Świętego (Bożogrobców) z kaplicą Bożego Grobu i klasztorem (obecnie plebania)
Kościół i klasztor OO. Bernardynów pw. św. Barbary w Przeworsku
Kościół M.B. Śnieżnej w Przeworsku
Pozostałe[edytuj]
Ratusz
Zespół Pałacowo-Parkowy w Przeworsku
Jedyny w Polsce żywy skansen – zajazd "Pastewnik"
Kopiec Tatarski w Przeworsku
Fragmenty murów obronnych
Cukrownia w Przeworsku
Cmentarz z XIX w.
Zespół dworca kolei wąskotorowej Przeworsk Główny
Kamienice i domy: w Rynku, przy ul. Krakowskiej, Konopnickiej, Lubomirskich, Piłsudskiego, Bernardyńskiej, Tkackiej
Dworek "Skaliszówka"
Drewniane domy przymurowe przy ul. Kilińskiego
Gmach Szkoły Muzycznej (1912 r.)
Budynek dawnej Szkoły Męskiej (1904 r.)
Budynek dawnego Urzędu Podatkowego i Kasy Zaliczkowej (1900 r.)
Budynek Starej Poczty i Starostwa (1905 r.)
Miejsca Pamięci[edytuj]

Krzyż Harcerski (ul. Tysiąclecia)
Pomnik Chrystusa Króla w Przeworsku (plac Bazyliki)
Pomnik Króla Władysława Jagiełły (Rynek)
Pomnik 200-lecia Konstytucji 3 Maja
Pomnik Adama Mickiewicza (pl. Mickiewicza)
Pomnik Milenijny (pl. Jana Pawła II)
Pomnik Pamięci Żydów (ul. 11 Listopada)
Pomnik Smoleński w Przeworsku (okolice ul. Wierzbowej)
Tablica gen. Jana Władysława Chmurowicza (elewacja budynku Biblioteki Miejskiej)
Tablice Dyrektorów Gimnazjum i Liceum: Jana Ćwierza, Stanisława Zabielskiego i Kazimierza Karpa (Liceum Ogólnokształcące)
Tablica 100-lecia chóru "Echo" (kruchta Bazyliki)
Tablica Harcerzy (elewacja budynku Biblioteki Miejskiej)
Tablica Doktora Henryka Jankowskiego (elewacja Szpitala Rejonowego)
Tablica Marii Konopnickiej (elewacja budynku PTTK)
Tablica 1000-lecia Państwa Polskiego (Park)
Tablica Józefa Piłsudskiego (elewacja Ratusza)
Tablica Księdza Jerzego Popiełuszki (kruchta Bazyliki)
Tablica Tadusza Ruta (Hala sportowa)
Tablica króla Jana III Sobieskiego (elewacja Pałacu)
Tablica Dyrektora Lesława Ścisłowicza (Zespół Szkół Zawodowych)
Tablica Wincentego Witosa (elewacja Urzędu Miasta)
Turystyka[edytuj]

Przez Przeworsk przebiegają:
 Via Regia – odcinek Drogi Świętego Jakuba - szlaku pielgrzymkowego do grobu św. Jakuba w Santiago de Compostela w Hiszpanii (Przemyśl - Przeworsk - Rzeszów - Tarnów - Kraków)[8]
 Turystyczny Szlak Gniazd Rodowych Lubomirskich - szlak łączący miejscowości, w których istnieją po dziś dzień rezydencje lub znaczące obiekty ufundowane przez Lubomirskich (Stalowa Wola - Baranów Sandomierski - Rzeszów - Boguchwała - Łańcut - Przeworsk - Przemyśl - Lwów - Stara Lubowla - Podoliniec - Nowy Sącz - Nowy Wiśnicz)[9]
 Szlak Architektury Drewnianej (Trasa łącznikowa Przeworsk – Lubaczów)
 Trasa rowerowa: Przeworsk - Studzian - Nowosielce - Białoboki - Ostrów - Mikulice - Krzeczowice - Urzejowice - Przeworsk[10]
Włodarze miasta[edytuj]


Ta sekcja od 2011-09 wymaga uzupełnienia źródeł podanych informacji.
Informacje nieweryfikowalne mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Aby uczynić sekcję weryfikowalną, należy podać przypisy do materiałów opublikowanych w wiarygodnych źródłach.
Feliks Świtalski (1861–1880)
Andrzej Iszczak (1865)
Jan Koncowicz (1880–1883)
Marcin Lisiewicz (1883–1886)
Jan Wodecki (1887–1896)
Władysław Świtalski (1898–1918)
Kazimierz Zawilski (1918–1921)
Walenty Rybacki (1921–1934)
Marcin Głąb (1934–1939)
Bernhard Bonk (1939–1940)
Teodor Gralik (1940–1944)
Stanisław Michalik (1944–1947)
Tadeusz Romaniszyn (1948–1950)
Władysław Szkoda (1951–1952)
Franciszek Wyszyński (1952–1954)
Józef Pawłowski (1955–1958)
Bolesław Czajkowski (1958–1961)
Jan Skalski (1961–1965)
Tadeusz Szozda (1965–1969)
Antoni Piela (1969–1973) (1980)
Władysław Dziedzic (1973–1977)
Henryk Fil (1978–1982)
Władysław Dziedzic (1982–1986, 1986–1990)
Kazimierz Borcz (1990–1994, 1994–1998)
Janusz Magoń (1998–2002, 2002–2006, 2006–2010)
Maria Dubrawska-Lichtarska (od 2010)
Znani ludzie związani z Przeworskiem[edytuj]

Duchowni[edytuj]
ks. prał. Adam Ablewicz, proboszcz parafii pw. Ducha Świętego
o. Rufin Janusz OFM, kapelan AK, ofiara represji komunistycznych
ks. Józef Kotliński, misjonarz w Brazylii
o. Wojciech Kowal OMI, wykładowca prawa kanonicznego
ks. Krzysztof Lechowicz, poeta
o. Franciszek Lekszycki OFM, malarz
ks. Jan Machniak, doktor teologii, wykładowca PAT
ks. dr Antoni Michno, duszpasterz niepełnosprawnych
kard. Jan Puzyna, biskup krakowski
o. Klemens Ramułt OFM, bernardyn-kaznodzieja
bp Bolesław Ł. Taborski, sufragan przemyski
bł. Władysław z Gielniowa
Menachem Mendel, rabin
Naukowcy i lekarze[edytuj]
prof. dr hab. Jerzy Armata, lekarz pediatra - onkolog i hematolog
Antoni Bukowy, lekarz pulmonolog i epidemiolog
inż. Wilhelm Chwałek
prof. dr hab. Jan Dyduch, profesor nasiennictwa i warzywnictwa
prof. dr hab. n. med. Jan Roman Haftek, lekarz neurochirurg
prof. dr hab. n. med. Antoni Hrycek
prof. dr hab. Andrzej Kojder, socjolog
dr Szczepan Kozak, historyk
prof. zw. dr hab. inż. Józef Kubicki
prof. dr hab. inż. Tadeusz Pieniążek, chemik
Jakub Przeworski, wydawca i księgarz
Roman Reinfuss, etnograf
dr hab. Maciej Rogalski, prawnik
prof. dr hab. Andrzej Skawina, lekarz anatom
prof. dr hab. Stefan Skowronek, archeolog
prof. dr hab. Józef Stuchliński, epistemolog
dr Antoni Sydor, lekarz internista i nefrolog
Politycy i arystokraci[edytuj]
Jan Bury (syn Józefa), poseł
Andrzej Ćwierz, poseł
Stanisław Janusz, poseł
Rafał Jarosławski z Przeworska, kasztelan wojnicki i starosta lwowski
Krzysztof Kłak, poseł
Izabela Maria Lubomirska, księżna
Andrzej Lubomirski, poseł, działacz społeczny
Jerzy Henryk Lubomirski, ordynat przeworski
Józef Lubomirski, senator, wojewoda czernihowski
Elżbieta Piela-Mielczarek, poseł
Jan Krzysztof Tarnowski, kasztelan wojnicki, starosta sandomierski, stryjski i doliński
Artyści[edytuj]
Marek Barbasiewicz, aktor
Fryderyk Bauman, architekt i rzeźbiarz-dekorator okresów klasycyzmu
i romantyzmu
Józef Figiela, marynarz, malarz-marynista
Janusz Morgenstern, reżyser
Zygmunt Mycielski, kompozytor, publicysta, pisarz i krytyk muzyczny
Antoni Rarogiewicz, rzeźbiarz
Leon Trybalski, regionalista, działacz kulturalno-oświatowy
Piotr Trybalski, fotograf, podróżnik
Sportowcy[edytuj]
dr Marek Mirkiewicz
Emil Ochyra, polski szermierz, szablista, mistrz świata i medalista olimpijski
Tadeusz Rut, lekkoatleta, mistrz Europy i medalista olimpijski
Andrzej Sztolf, polski skoczek narciarski, olimpijczyk
Bartosz Krupa, polski koszykarz
Wojskowi[edytuj]
gen. bryg. Jan Chmurowicz, kapitan artylerii Cesarskiej i Królewskiej Armii, generał brygady Wojska Polskiego
kpt. Ferdynand Władysław Czaplicki, powstaniec styczniowy
mjr Jan Gryczman, chorąży Wojska Polskiego II RP, obrońca Westerplatte
gen. bryg. Eugeniusz Ignacy Luśniak, oficer artylerii Cesarskiej i Królewskiej Armii, generał brygady Wojska Polskiego
mjr Antoni Łotuszka
gen. bryg. Bolesław Nieczuja-Ostrowski
płk Tadeusz Rolski, pilot Wojska Polskiego
płk dr. hab. inż. Józef Zubek
Honorowi obywatele[edytuj]

 Osobny artykuł: Honorowi Obywatele Miasta Przeworska.
Parafie i obiekty sakralne[edytuj]



Bazylika Ducha Świętego
Parafia pw. Ducha Świętego[edytuj]
Bazylika Mniejsza pw. Ducha Świętego (Kolegiata)
Kościół SS. Szarytek pw. Matki Bożej Śnieżnej,
Kaplica pw. Matki Bożej Bolesnej w Szpitalu Rejonowym,
Parafia pw. Świętej Barbary[edytuj]
Kościół OO. Bernardynów pw. Świętej Barbary
Parafia pw. Chrystusa Króla[edytuj]
Kościół pw. Chrystusa Króla (w budowie)
Kaplica pw. Chrystusa Króla
Kaplica cmentarna na "Nowym Cmentarzu"
Parafia pw. Świętego Józefa Sebastiana Pelczara[edytuj]
Kościół pw. Świętego Józefa Sebastiana Pelczara
Kultura[edytuj]



Zespół Pałacowo – Parkowy Lubomirskich


Muzeum Pożarnictwa
Ośrodki kultury[edytuj]
Miejski Ośrodek Kultury im. Oskara Kolberga w Przeworsku
Kino[edytuj]
Kino "Warszawa" w Przeworsku
Galerie[edytuj]
Galeria w Miejskim Ośrodku Kultury w Przeworsku
Galeria "Magnez" Zespół Pałacowo-Parkowy w Przeworsku
Galeria Łowiecka Jerzego Mańkuta
Muzea[edytuj]
Muzeum - Zespół Pałacowo-Parkowy
Muzeum Historii Pożarnictwa
Imprezy cykliczne[edytuj]
Dni Przeworska
Przeworsk Blues Festiwal
Ogólnopolskie Spotkanie Kapel Podwórkowych
Przegląd "Godne Święta"
Finał Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy
Przeworski Przegląd Amatorskiej Sztuki Filmowej
Edukacja[edytuj]

Szkoły wyższe[edytuj]
Wyższa Szkoła Społeczno-Gospodarcza
Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych
Szkoły ponadgimnazjalne[edytuj]
Zespół Szkół Zawodowych im. Jana III Sobieskiego
Zespół Szkół Ogólnokształcących i Zawodowych im. Króla Władysława Jagiełły
Gimnazja[edytuj]
Gimnazjum nr 1 im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego
Szkoły podstawowe[edytuj]
Szkoła Podstawowa nr 1 im. Jana Pawła II
Szkoła Podstawowa nr 2 im. Hugona Kołłątaja
Szkoła Podstawowa nr 3 im. Józefa Piłsudskiego
Przedszkola[edytuj]
Przedszkole Miejskie nr 2
Przedszkole Miejskie nr 3
Przedszkole Miejskie nr 4
Przedszkole Sióstr Miłosierdzia im. św. Wincentego a Paulo
Szkoły artystyczne[edytuj]
Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia im. Mieczysława Karłowicza
Media w Przeworsku[edytuj]

Gazeta "Wiadomości Samorządowe Przeworska" wydawana przez Urząd Miasta Przeworska[11]
Gazeta "Powiat Przeworski" wydawana przez Starostwo Powiatowe w Przeworsku
Gazeta "Przy Bazylice" wydawana przez Parafię pw. Ducha Świętego w Przeworsku[12]
Gazeta "Z Chrystusem Królem" wydawana przez Parafię pw. Chrystusa Króla[13]
Sport[edytuj]

Kluby sportowe[edytuj]
Przeworski Klub Karate Kyokushinkai
Miejski Klub Sportowy "Orzeł" Przeworsk
Szkółka Szachowa
Szkółka Piłkarska "Orzełek" Przeworsk
Obiekty Sportowe[edytuj]
Pływalnia kryta całoroczna przy Szkole Podstawowej Nr 1
Basen odkryty sezonowy przy ul. Krakowskiej
Hala Sportowa im. Tadeusza Ruta
Boisko sportowe MOSiR
Stadion MKS "Orzeł"
Stowarzyszenia[edytuj]

Centrum Szkolenia Sportowego Dzieci i Młodzieży "Orzełek"
Gminny Szkolny Związek Sportowy w Przeworsku
Konwent Kierowników Jednostek Komunalnych Województwa Podkarpackiego w Przeworsku
Ognisko Towarzystwa Krzewienia Kultury Fizycznej "Sokół"
Orkiestra Dęta w Przeworsku
Polski Związek Emerytów, Rencistów i Inwalidów Odział w Przeworsku
Polski Związek Filatelistów Okręg Rzeszów Koło Nr 75 w Przeworsku
Polski Związek Niewidomych Koło Powiatowe
Przeworskie Koło Turystyki Rowerowej "Leliwa"
Przeworskie Stowarzyszenie Kolarskie
Przeworskie Stowarzyszenie Wspierania Inicjatyw Gospodarczych
Regionalny Związek Pszczelarzy w Jarosławiu. Koło Pszczelarzy w Jarosławiu
Stowarzyszenie Dzieci i Młodzieży Maryjnej w Przeworsku
Stowarzyszenie Emerytów i Rencistów Policyjnych w Przeworsku
Stowarzyszenie Klub Abstynenta "Bratek" w Przeworsku
Stowarzyszenie Kulturalne "Gloria" w Przeworsku
Stowarzyszenie Miejski Klub Sportowy "Orzeł"
Stowarzyszenie Miłośników Sieci Komputerowych - Planeta w Przeworsku
Stowarzyszenie Miłośników Przeworskiej Kolei Wąskotorowej w Przeworsku
Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Alternatywnych Źródeł Energii w Przeworsku
Stowarzyszenie na Rzecz Wspierania Gimnazjum Nr 1 w Przeworsku
Stowarzyszenie Obrony Wartości Człowieka i Ojczyzny RP w Przeworsku
Stowarzyszenie Piłki Ręcznej "Orzeł"
Stowarzyszenie Przeworsk - Powiat Bezpieczny w Przeworsku
Stowarzyszenie Przyjaciół Sanktuarium Opatrzności Matki Bożej w Niżankowicach
Stowarzyszenie Przyjaciół Szkoły Podstawowej Nr 1 im. Jana Pawła II w Przeworsku "Jedynka"
Stowarzyszenie Sympatyków MKS Orzeł 1945 Przeworsk
Stowarzyszenie Sympatyków Szkoły Podstawowej Nr 2 im. Hugona Kołłątaja w Przeworsku
Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej Zarząd Koła w Przeworsku
Towarzystwo Miłośników Przeworska i Regionu w Przeworsku
Towarzystwo Przyjaciół Dzieci Oddział Okręgowy w Przemyślu
Towarzystwo Rodzin i Przyjaciół Dzieci Uzależnionych "Powrót z U", Oddział Wojewódzki w Przeworsku
Uniwersytet Trzeciego Wieku w Przeworsku
Wzrastanie - świetlica
Związek Harcerstwa Polskiego Komenda hufca
Związek Harcerstwa Rzeczypospolitej 1 Przeworska Drużyna "Borek"
Związek Harcerstwa Rzeczypospolitej Przeworski Związek Drużyn Harcerek "Jarzębina"
Opieka zdrowotna[edytuj]

Szpitale:
Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Przeworsku
”San-Med” Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej
Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej A-W-MED
Współpraca międzynarodowa[edytuj]

Miasta i gminy partnerskie:
 Beregowo[14]
 Humenne[15]
 Mielnik[14]
 Moravsky Krumlov[14]
Galeria[edytuj]


Bazylika kolegiacka Ducha Świętego


Kościół i klasztor OO. Bernardynów pw. św. Barbary


Kościół i klasztor SS. Miłosierdzia


Skansen-Zajazd "Pastewnik"


Kopiec Tatarski


Przeworskie słonie


Pomnik Króla Władysława Jagiełły


Klasztorne mury obronne
Zobacz też[edytuj]

kultura przeworska
ser przeworski
Cmentarz żydowski w Przeworsku

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz

+1