poniedziałek, 17 września 2012

Opatów


Opatów

Państwo Polska
Województwo świętokrzyskie
Powiat opatowski
Gmina Opatów
gmina miejsko-wiejska
Prawa miejskie 1282
Burmistrz Andrzej Stanisław Chaniecki
Powierzchnia 9,36 km²
Ludność (2010)
• liczba
• gęstość
6658
726 os./km²
Strefa numeracyjna
(+48) 15
Kod pocztowy 27-500
Tablice rejestracyjne TOP
Położenie na mapie Polski


Opatów
50°48′18″N 21°25′29″E
TERC
(TERYT) 3263406044
Urząd miejski
plac Obrońców Pokoju 34
27-500 Opatów
 Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa
Opatów – miasto w woj. świętokrzyskim, w powiecie opatowskim. Jest siedzibą powiatu, jak również miejsko-wiejskiej gminy Opatów. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. tarnobrzeskiego.
Według danych z 31 grudnia 2010 r. miasto miało 6658 mieszkańców[1].
Miasto położone jest w Małopolsce, w ziemi sandomierskiej[2].
Spis treści  [ukryj]
1 Położenie
2 Historia
3 Zabytki
4 Komunikacja
5 Turystyka
6 Współpraca międzynarodowa
7 Zobacz też
8 Bibliografia
9 Przypisy
10 Linki zewnętrzne
Położenie[edytuj]

Opatów położony jest na Wyżynie Sandomierskiej, na wzgórzach o wysokości od 200 do 300 m n.p.m. Nieopodal rozciągają się pasma Jeleniowskie i Iwaniskie Gór Świętokrzyskich. Przez miasto przepływa rzeka Opatówka, rozdzielając je na dwie części i przecinając głęboką doliną.
Opatów położony jest na skrzyżowaniu tras nr 9 (E371) Radom – Barwinek (granica państwa) i nr 74 Piotrków Trybunalski – Hrubieszów. W Opatowie początek ma droga wojewódzka nr 757 Opatów – Stopnica.
Według danych z 1 stycznia 2011 r. powierzchnia miasta wynosiła 9,36 km²[3].
Historia[edytuj]



Kolegiata pw. św. Marcina


Kolegiata od strony zachodniej
Pierwsza wzmianka pochodzi z 1189 r., pierwotnie własność książęca. Istnieją przesłanki (m.in. wzmianka w kronice Jana Długosza), że w Opatowie była pierwsza polska komandoria templariuszy założona za czasów Henryka Sandomierskiego, który uczestniczył w krucjatach do Ziemi Świętej u boku rycerzy-zakonników. Pozostałością klasztoru templariuszy ma być rzekomo kolegiata św. Marcina.
Przyjmuje się, że ok. 1237 r. z nadania książęcego Henryka Brodatego Opatów wraz z kilkunastoma wsiami przeszedł na własność biskupów lubuskich. W 1282 r. biskupi uzyskali od księcia Leszka Czarnego przywilej umożliwiający nadanie wsiom i miastom prawa niemieckiego – dokument ten uznawany jest za akt tożsamy (choć zasadniczo różny od podobnych aktów z tego okresu) z nadaniem dla Opatowa prawa magdeburskiego – była to pierwsza lokacja na terenie grodziska (Żmigrodu), druga lokacja miała miejsce ok. 1328 r. i wiązała się z translacją na przeciwległy brzeg rzeki Opatówki.
Od XV w. do utraty niepodległości Opatów był miejscem sejmików województwa sandomierskiego.
Podczas najazdu Tatarów w 1502 r. został niemal całkowicie zniszczony. W 1514 r. dobra opatowskie kupił kanclerz wielki koronny Krzysztof Szydłowiecki. W tym czasie miasto zostało ufortyfikowane (z tego okresu zachowały się do dziś pozostałości murów miejskich z jedyną zachowaną bramą – Warszawską). Po śmierci Szydłowieckiego miasto było własnością kolejno: Tarnowskich, Ostrogskich, Lubomirskich, Potockich i Karskich i do 1864 r. pozostawało własnością prywatną.
W 1760 r. król August III Sas mianował Pejsaka Chaimowicza mieszkańca Opatowa, królewskim syndykiem do spraw żydowskich i jednym z faktorów warszawskiego dworu.
W XVIII w. Opatów stał się przystanią dla wielu Greków, którzy na ziemiach Królestwa Polskiego szukali schronienia przed prześladowaniami tureckimi. Uzyskali oni pozwolenie na zakładanie świątyń i odprawianie nabożeństw w obrządku bizantyjskim. Już w 1778 r. w mieście powstała prawosławna parafia pw. św. Mikołaja, która w 1837 r. została przeniesiona do Radomia.
W okresie powstania styczniowego, miasto było miejscem bitwy pomiędzy oddziałami II korpusu generała Józefa Hauke-Bosaka a Rosjanami. Opatów w czasie powstania styczniowego wielokrotnie przechodził z rąk do rąk. Oddziały gen. Bosaka zdobyły Opatów 25 listopada 1863 r. Poległ wtedy jedynie por. Tyszkiewicz. Zdobyto broń i amunicję. Drugie uderzenie 21 lutego 1864 r. nie było udane. Bitwa opatowska przeszła do historii jako największa, a zarazem ostatnia bitwa powstańcza.
W międzywojniu Opatów odwiedził Jarosław Iwaszkiewicz i opisał go w swoich "Podróżach po Polsce". W wiosce Zochcin dwa kilometry od Opatowa urodził się pisarz Stanisław Czernik, którego imieniem nazwana jest biblioteka powiatowa. W innej pobliskiej wsi, Małoszycach urodził się Witold Gombrowicz, autor "Ferdydurke". Popiersie pisarza znajduje się na skwerze w środku miasta.
W czasie II wojny światowej Opatów był terenem aktywnej działalności podziemnej. W nocy z 12 na 13 marca 1943 oddział "Jędrusiów" przy współudziale miejscowej partyzantki AK dokonał udanej akcji odbicia 82 więźniów z tutejszego więzienia.


Pamiątka czynów Armii Krajowej
Po wojnie w mieście rozwinął się przemysł przetwórczy – spożywczy i włókienniczy. Wybudowano nowe osiedle mieszkaniowe im. Mikołaja Kopernika, Miejski Dom Kultury. Obecnie miasto straciło na znaczeniu, ale swoje szanse upatruje w rozwoju turystyki.
Zabytki[edytuj]



Opatów – klasztor oo. Bernardynów
W mieście znajduje się wiele obiektów historycznych wpisanych na listę zabytków:
Kolegiata św. Marcina, świątynia w stylu romańskim pochodząca z II poł. XII w., w 2006 r. obchodząca 800-lecie nadania statusu kolegiaty; znajduje się w niej szereg unikatowych zabytków, np. odlany z brązu Lament Opatowski, przedstawiający rozpacz 41 mieszkańców Opatowa po śmierci Krzysztofa Szydłowieckiego, obok nagrobka kanclerza znajduje się także nagrobek jego córki, a także płyty nagrobne dwóch jego synów. Ponadto w na ścianach kolegiaty znajdują się malowidła przedstawiające sceny słynnych bitew – odsiecz wiedeńską, Psie Pole i Grunwald. Cenne są również XVIII-wieczne ławki i stalle, a także organy, dzieło sztuki organowej.
Pozostałości murów miejskich wzniesionych przez kanclerza Krzysztofa Szydłowieckiego z jedyną zachowaną bramą – Warszawską;
Barokowy klasztor oo. Bernardynów wzniesiony w XIV-XV w. na miejscu osady Żmigród. Wsławił się bohaterską obroną podczas wspomnianego najazdu Tatarów w XVI w. Wewnątrz szczególnie interesujący jest rokokowy ołtarz główny, iluzjonistyczne ołtarze boczne, wśród nich Tłocznia Mistyczna, oraz odnowione malowidła ścienne.
Podziemia – system dawnych piwnic kupieckich wydrążonych w lessie pod rynkiem starego miasta (Placem Obrońców Pokoju).
Dawna synagoga przy ul. Szerokiej, niedaleko rynku (obecnie nie istnieje).
Dom z podcieniami na Rynku z XVI w., zniszczony w czasie II wojny światowej i odbudowany po wojnie, obecnie urząd miasta (ratusz)
Kapliczka św. Jana Nepomucena z przełomu XVIII i XIX w. – drewniana, z krytym gontem namiotowym daszkiem, pod którym znajduje się figura świętego. Odnowiona w latach 90. XX w., a następnie w 2012 r.
Mogiła Ludwika Topór-Zwierzdowskiego
Mogiła powstańców z 1863 r. w Opatowie
Mogiła ks. Przybyłowskiego


Panorama Opatowa
Komunikacja[edytuj]

W Opatowie nie ma stacji kolejowej - najbliższa stacja jest w Ostrowcu Świętokrzyskim (17 km). Dobrze rozbudowana jest sieć komunikacji PKS oraz prywatnych busów.
Turystyka[edytuj]



Opatów – plan miasta
Przez Opatów przechodzi  niebieski szlak turystyczny z Gołoszyc do wsi Dwikozy.
Opatów jest punktem początkowym szlaków rowerowych:
 czerwonego
 zielonego
 niebieskiego
 żółtego do Sandomierza
 czarnego do Nowej Słupi
Współpraca międzynarodowa[edytuj]

Miasta i gminy partnerskie:  Modrý Kameň – Słowacja [potrzebne źródło]
Zobacz też[edytuj]

Cmentarz żydowski w Opatowie
Bibliografia[edytuj]

Kalendarz świętokrzyski 2005. Z dnia na dzień przez stulecia. Kielce 2004.

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz

+1