środa, 19 września 2012

Maków Mazowiecki


Maków Mazowiecki

Województwo mazowieckie
Powiat makowski
Gmina gmina miejska
Prawa miejskie 1421
Burmistrz Janusz Jankowski
Powierzchnia 10,3 km²
Ludność (2011)
• liczba
• gęstość
10 112[1] ▲
982 os./km²
Strefa numeracyjna
+48 29
Kod pocztowy 06-200
Tablice rejestracyjne WMA
Położenie na mapie Polski


Maków Mazowiecki
52°52′N 21°06′E
Urząd miejski
ul. Moniuszki 6
06-200 Maków Mazowiecki
 Hasło Maków Mazowiecki w Wikisłowniku
Strona internetowa


Rzeka Orzyc w Makowie Maz.
Maków Mazowiecki (do 1928 Maków nad Orzycem[2]) – miasto powiatowe w województwie mazowieckim położone nad rzeką Orzyc, o powierzchni 10,3 km², 77 km na północ od Warszawy. Znajduje się na skrzyżowaniu drogi krajowej nr 60 z drogą krajową nr 57, trasą turystyczną z Warszawy na Pojezierze Mazurskie.
W mieście znajduje się zalew o powierzchni 17 ha, który stwarza wszechstronne możliwości wypoczynku, uprawiania sportów wodnych, turystyki i wędkarstwa. W 2010 roku sanepid wydał pozytywną opinię o przydatności wody do kąpieli w makowskim zbiorniku.
Spis treści  [ukryj]
1 Demografia[3].
2 Historia
3 Noc Muzeów
4 Dni Makowa
5 Życie religijne
5.1 Kościoły
5.2 Cmentarze
6 Pomniki
7 Ważniejsze obiekty
8 Gospodarka
8.1 Banki
8.2 Salony sieci komórkowych
8.3 Sklepy wielkopowierzchniowe
8.4 Galerie Handlowe
8.5 Zakłady przemysłowe
9 Media
9.1 Prasa
9.2 Radio
10 Edukacja
10.1 Szkoły podstawowe
10.2 Gimnazja
10.3 Szkoły ponadgimnazjalne
10.4 Szkoły policealne
11 Kultura
11.1 Biblioteki
11.2 Domy i ośrodki kultury
11.3 Stowarzyszenia regionalne
11.4 Kultura niezależna
12 Transport
12.1 Transport drogowy
12.2 Kolej wąskotorowa
13 Osiedla
14 Sport
15 Osoby związane z Makowem Mazowieckim
15.1 Urodzeni w Makowie Mazowieckim
15.2 Inni
16 Zobacz też
17 Przypisy
18 Bibliografia
19 Linki zewnętrzne
Demografia[3].[edytuj]


Historia[edytuj]

Maków uzyskał prawa miejskie w 1421 od mazowieckiego księcia Janusza I Starszego, ale jako osada istniał już dużo wcześniej[potrzebne źródło]. W XVII wieku nastąpił upadek miasta. Spowodował to wielki pożar w 1620. Prace przy odbudowie postępowały bardzo powoli. Następny pożar w 1787 zniszczył połowę miasta. W tym czasie Maków znalazł się pod zaborem pruskim. Miasto należało w swojej historii do kilku różnych okręgów, m.in. Księstwa Warszawskiego, potem do okręgu płockiego i łomżyńskiego. W mieście rozwijały się powoli różne rzemiosła. Powstały garbarnie, browar i wytwórnia miodu pitnego. W czasie wojen napoleońskich wojska francuskie w kościele pod wezwaniem Bożego Ciała urządziłu młyn połączony z piekarnią oraz stajnie. Świadectwem tej obecności jest koło młyńskie wmurowane w ścianę kościoła tuż przy wejściu do zakrystii.
W trakcie wojny polsko-bolszewickiej linią Orzyca przebiegała przez kilka dni linia frontu. W okresie międzywojennym w Makowie zamieszkiwało wielu Żydów (ok. 3000 osób na 7 tys. mieszkańców). Zajmowali się oni przede wszystkim handlem i rzemiosłem. Jedyne źródło energii elektrycznej dla zamożniejszym mieszkańców miasta stanowiła elektrownia wodna na Orzycu. Jej pozostałości, w postaci progu spiętrzającego wodę, można oglądać z kładki pieszej przez rzekę. W rękach żydowskich przedsiębiorców znajdowały się m.in. 3 młyny na terenie Makowa. Zagładę tej społeczności przyniosła II wojna światowa. Najpierw hitlerowcy utworzyli getto w kwartale ulic: Przasnyska, północna krawędź Rynku, rzeka Orzyc, teren obecnego dworca PKS.
W 1942 na rozkaz władz okupacyjnych miejscowi rolnicy zmuszeni zostali do podstawienia zaprzęgów konnych na teren getta i wywiezienia, pod strażą, pozostałych przy życiu Żydów na stację kolejową do Mławy. Stamtąd wywiezieni oni zostali do obozów zagłady. Macewy z dwóch istniejących w mieście żydowskich cmentarzy Niemcy wykorzystali jako krawężniki. Jeszcze wiele lat po wojnie część z nich poniewierała się rozrzucona po mieście.
W 1986 zebrano je i zbudowano lapidarium. Znajduje się ono na terenie dworca PKS, gdzie istniał stary cmentarz. W 1897 w mieście powstał drugi cmentarz żydowski. Znajdował się on na terenie nieistniejących już zakładów ZREMB, przylegając do ulicy Ciechanowskiej.
Brutalnemu terrorowi podlegała także ludność polska. Kara śmierci groziła za samowolne zabicie świniaka, za niezejście z chodnika przed nadchodzącym Niemcem, a w niektórych okresach okupacji nawet za posiadanie psa (w ten sposób narodowi socjaliści walczyli z epidemią wścieklizny).
Zabronione było zawieranie małżeństw przez kobiety poniżej 25., a mężczyzn – 28. roku życia. Lepsze domy i gospodarstwa rolne były zajmowane wprost przez Niemców, z całym znajdującym się w nich majątkiem, dając Polakom kilka minut na wyprowadzkę donikąd. Przy użyciu ciężkiego sprzętu hitlerowcy zrównali z ziemią cmentarz rzymskokatolicki przy ulicy Moniuszki i urządzili w tym miejscu park. Wzdłuż Orzyca urządzili żwirową alejkę spacerową, z ławkami i młodymi drzewkami, po której chodzić mogli wyłącznie Niemcy. Wszelkie próby czynnego oporu były kolejnym pretekstem do masowych rozstrzeliwań. W tych warunkach ruch oporu musiał przybrać bardziej zakamuflowane formy. Jedną z nich było wsypywanie do kieszeni płaszczy należących do Niemców proszku z bakteriami gruźlicy lub tyfusu. Miejscowy aparat okupacyjny składał się w większości z volksdeutschy, przedstawicieli lokalnej mniejszości niemieckiej zamieszkującej tereny północnego Mazowsza. W jakimś sensie pomagało to zdobywać broń. Pijanych Niemców, jeżeli tacy nieopatrznie zapuścili się poza zamieszkane przez nich okolice, zabijano, zabierano broń, ukrywano ciało, a do władz wysyłano list, w którym pisano, iż dany hitlerowiec przeszedł na stronę partyzantów. W ten sposób unikano zemsty ze strony Niemców. W zamyśle okupantów Maków miał zostać zasiedlony przez Niemców. W tym celu, siłami polskich niewolników, wybudowali oni wzdłuż ulicy Mickiewicza rząd bloków mieszkalnych a nawet doprowadzili do nich z Ciechanowa prąd. Niekorzystny przebieg wojny nie pozwolił im jednak na pełne zasiedlenie budynków. Na początku 1940 roku hitlerowcy obłudnie ogłosili, iż będą leczyć wszystkich chorych - szczególnie inwalidów, starców, osoby upośledzone i przewlekle chore. W tym celu nakazali oni zgłosić się wszystkich takim osobom do nieistniejącej już szkoły podstawowej znajdującej się na terenie obecnej jednostki Państwowej Straży Pożarnej. Z całego powiatu zgłosiło się się około 500 osób. Wiele rodzin naiwnie wierzyło, że dysponujący nowoczesną techniką Niemcy będą potrafili pomóc ich bliskim. Przebrani za lekarzy funkcjonariusze SS pomogli wszystkim wsiąść na samochody ciężarowe. 12 lutego 1940 roku ludzie ci zostali rozstrzelani w lesie w okolicach Czerwonki w miejscu zwanym jako Wąski Las. Obecnie znajduje się tam pomnik stanowiący znak tragicznego losu który spotkał tych bezbronnych ludzi[4].
Szacuje się, że poza ofiarami spoczywającymi w Wąskim Lesie, zamordowanych zostało jeszcze około 1 tys. mieszkańców powiatu makowskiego. Liczba ta ma jednak jedynie charakter orientacyjny, oparty na dostępnych dokumentach i relacjach świadków, wiadomo bowiem, że w ramach prowadzonej przez siebie polityki biologicznej eksterminacji ludności polskiej hitlerowcy dokonywali wielu potajemnych, masowych egzekucji.
W czasie zdobywania miasta 14 stycznia 1945 zniszczono 90% zabudowań. Tereny na wschód od miasta i samo miasto zostały silnie zaminowane. Wycofując się, poza klasycznymi minami zakopanymi w ziemi, Niemieccy saperzy pozostawiali także miny-pułapki wymierzone przeciwko ludności cywilnej, szczególnie dzieciom. Ładunki wybuchowe zamontowane były np. pod porzuconymi celowo zabawkami, przyborami do pisania, butami i eksplodowały przy próbie podniesienia.
Mało zbadanym fragmentem historii Makowa jest okres lat 1945–1989. Rok po wojnie liczba mieszkańców wynosiła ok. 3000. Na terenie powiatu makowskiego działały po wojnie organizacje niepodległościowe. Świadectwem ich aktywności była chociażby tablica pamiątkowa wmurowana przy Komendzie Powiatowej Policji w Makowie z nazwiskami funkcjonariuszy MO i UB poległych w walkach z tzw. "reakcyjnym podziemiem", zdemontowana w 2006. W pierwszych powojennych latach w dawnej siedzibie Urzędu Miasta przy ulicy Moniuszki znajdowała się siedziba UB, a w jej piwnicach ciężkie więzienie. W końcu lat dziewięćdziesiątych powstało kilka zakładów produkcyjnych, m.in. w 2003 Dr. Oetker.
Noc Muzeów[edytuj]

14 maja 2011 roku miasto po raz pierwszy wzięło udział w Nocy Muzeów, zorganizowanej przez fundację "Kocham Maków". Udostępniony do zwiedzania wtedy został budynek dawnej komendy policji, który wkrótce ulegnie rozbiórce. Odbyła się również prelekcja filmu "Jedno miasto, dwie kultury".
Dni Makowa[edytuj]

Co roku w mieście w czerwcu odbywają się Dni Makowa. Rozpoczyna je korowód przygotowany przez uczniów szkół. Organizowane są wtedy koncerty i wesołe miasteczka. Od 2007 roku organizowane są „Wyścigi Smoczych Łodzi”. Z okazji Dni Makowa w mieście gościły takie gwiazdy jak:
Szymon Wydra & Carpe Diem
Łzy
Doda (2009)
Akcent (2010)
Robert Janowski (2010)
Marcin Rozynek
Golec uOrkiestra (2008)
Trubadurzy (2010)
Kombi
Lombard
Elektryczne Gitary (2011)
Życie religijne[edytuj]

Kościoły[edytuj]
rzymskokatolickie
Kościół pw. Bożego Ciała
Kościół pw. św. Brata Alberta
protestanckie
Wspólnota Kościołów Chrystusowych
Cmentarze[edytuj]
rzymskokatolickie
Cmentarz parafialny,
Stary Cmentarz Chrześcijański
wojskowe
Cmentarz Żołnierzy Armii Radzieckiej
Zlokalizowany jest w południowo-wschodniej części miasta. Należy do największych w Polsce. Jego powierzchnia zajmuje 3,1 ha. Spoczywa na nim obecnie 15549 żołnierzy w 614 mogiłach zbiorowych i 50 pojedynczych mogiłach oficerów, którzy zginęli w 1944 – 1945 na terenie powiatów: makowskiego, przasnyskiego i częściowo ostrowskiego. Ekshumacji zwłok dokonano w 1950 r. Ostatnią ofiarę wojny znaleziono niedaleko Krzyżew-Borowych i pochowano w 2008 r.
żydowskie
Stary cmentarz żydowski w Makowie Mazowieckim
Nowy cmentarz żydowski w Makowie Mazowieckim
Pomniki[edytuj]

Pomnik Chwały Poległym Saperom,
Pomnik w hołdzie nauczycielom miasta i powiatu pomordowanym i umęczonym w obronie mowy ojczystej,
Pomnik Ofiar II Wojny Światowej,
Lapidarium poświęcone pamięci makowskich Żydów, poległych w czasie okupacji hitlerowskiej,
Pomnik poświęcony żołnierzom poległym w latach 1914 – 1920 w walkach o odzyskanie niepodległości,
Obelisk upamiętniający 550. rocznicę uzyskania praw miejskich przez Maków
Ważniejsze obiekty[edytuj]

Urząd Miasta
Fabryka Elementów Złącznych MGT Bolt
Fabryka Dr. Oetker
Mieszalnia pasz Dossche
Stadion Miejski
Hala Sportowa im. Władysława Pomaskiego połączona z ZS nr 2
Miejski Dom Kultury
Dom Pomocy Społecznej
Gospodarka[edytuj]

Ośrodek usługowy i przemysłowy. W mieście znajduje się zakład produkcyjny Dr. Oetker oraz dwa niewielkie tartaki. Jest również fabryka elementów złącznych M.G.T BOLT. Głównie przemysł spożywczy, odzieżowy i urządzeń elektrotechnicznych.
Banki[edytuj]
Bank Pekao SA;
PKO BP SA;
Kredyt Bank S.A.;
Bank Spółdzielczy;
Getin Bank;
Bank Gospodarki Żywnościowej;
Alior Bank;
Salony sieci komórkowych[edytuj]
T-Mobile
Plus
Play
Orange
Cyfrowy Polsat
Sklepy wielkopowierzchniowe[edytuj]
2 sklepy Biedronka
Zielony Market
POLOmarket
Stokrotka
Lidl
AvansEUROZurt
Partner RTV&AGD Eldom
Neonet
Media Expert
Fachowiec
Carrefour Express
Tesco
Rossmann
PSB Mrówka
MarcPol (w budowie)
Galerie Handlowe[edytuj]
Galeria nad drogerią Aster.
Galeria nad supermarketem Tesco (12 sklepów oraz przychodnia).
"Chińskie Centrum Handlowe" nad supermarketem Biedronka
Zakłady przemysłowe[edytuj]
Dossche – ul. Przemysłowa → jeden z zakładów koncernu produkującego pasze dla zwierząt.
Dr. Oetker – ul. Przasnyska → jeden z zakładów niemieckiego koncernu w którym wytwarzane są produkty mleczarskie. Wcześniej zakład spółki Onken-Andex.
MGT Bolt – ul. Przasnyska → producent części dla przemysłu motoryzacyjnego (Isuzu Motors Polska, Zaset), podzespołów dla GE. Część produkcji wykonywana jest na tokarkach CNC marki Hass, np. specjalne śruby.
SZiZ (Spółdzielnia Zaopatrzenia i Zbytu) – ul. Spółdzielcza → firma zajmująca się produkcją chleba (piekarnia), sprzedażą węgla, sprzedażą części zamiennych do maszyn rolniczych i ciągników. Posiadająca dużą bazę lokalową, którą wynajmuje na lokale handlowe i biurowe.
AUTO-HIT Sp. z o.o.- ul. Przasnyska 77- Działalność firmy obejmuje m.in. produkcję naczep niskopodwoziowych, specjalistycznego sprzętu transportowego dla wojska, do przewozu maszyn budowlanych i elementów ponadgabarytowych oraz produkcję konstrukcji stalowych wykorzystywanych m.in. w budowie dróg, mostów i hal.
Media[edytuj]

Prasa[edytuj]
Kurier Makowski
Tygodnik Ostrołęcki (wydanie makowskie)
Nowy Tygodnik Makowski*
Radio[edytuj]
Nieistniejące już radio internetowe MFM miało na celu przekazywanie rozrywki i wiadomości z Makowa Mazowieckiego, a także jego okolic. Oficjalnie radio zakończyło swoją działalność 26 stycznia 2012 roku.
Edukacja[edytuj]

Szkoły podstawowe[edytuj]
Szkoła Podstawowa nr 1 im. Władysława Broniewskiego
Szkoła Podstawowa nr 2 im. Jana Kochanowskiego
Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy (dawna Szkoła nr 3)
Gimnazja[edytuj]
Publiczne Gimnazjum nr 1
Publiczne Gimnazjum nr 2
Specjalny Ośrodek Szkolno – Wychowawczy (dawna Szkoła nr 3)
Szkoły ponadgimnazjalne[edytuj]
Liceum Ogólnokształcące im. Marii Skłodowskiej-Curie
Zespół Szkół im. Żołnierzy Armii Krajowej
Szkoły policealne[edytuj]
Policealne Studium Zawodowe Ochrony Osób i Mienia "VIP"
Kultura[edytuj]

Biblioteki[edytuj]
Miejska Biblioteka Publiczna w Makowie Mazowieckim
Filia nr 1
Domy i ośrodki kultury[edytuj]
Miejski Dom Kultury
Osiedlowy Dom Kultury
Stowarzyszenia regionalne[edytuj]
Towarzystwo Miłośników Ziemi Makowskiej
Muzeum Ziemi Makowskiej i Garnizonu Różan
Małe Księstwo Makowskie
Fundacja "Kocham Maków"
Stowarzyszenie "Młodzi w regionie" (działające również w okolicznych powiatach)
Kultura niezależna[edytuj]
Ancient Desire,
Kamienne Ogrody,
Basium Camoris,
Miejska Orkiestra Dęta,
Teatr Tańca z Ogniem "Mantra",
Grupa taneczna Planet Step Squad,
Grupa tańca z ogniem "Virtus"
Transport[edytuj]

Transport drogowy[edytuj]
Znaczący węzeł drogowy. Przez miasto przebiegają dwie drogi krajowe i droga wojewódzka:
Drogi krajowe:
droga krajowa nr 60 Łęczyca – Płock – Ostrów Mazowiecka,
droga krajowa nr 57 Bartoszyce – Szczytno – Pułtusk
Droga wojewódzka:
droga wojewódzka nr 626 Maków Mazowiecki – Nowa Wieś
Kolej wąskotorowa[edytuj]
Mławska Kolej Dojazdowa (obecnie stacja w Makowie jest nieczynna, a dojazd do niej - niemożliwy z powodu niedrożności szlaku kolejowego).
W 2008 roku podjęto próby oczyszczenia i odnowienia torów i rozjazdów przy stacji w Makowie w celu przywrócenia ruchu kolejowego na odcinku Maków Mazowiecki - Krasne, lecz były one bezskuteczne.
Osiedla[edytuj]

os. 1 Maja
os. Ciechanowska,
os. Grabówka (w latach 1939-45 Getto),
os. Grzanka,
os. Królów Polskich,
os. Pomowskie,
os. Polna,
os. Południe
os. Rzemiosła.
Sport[edytuj]

W mieście swą siedzibę ma klub piłkarski MKS Makowianka. Aktualnie występuje w klasie okręgowej, w grupie ostrołęcko-ciechanowskiej.
Pełna nazwa: Miejski Klub Sportowy Makowianka
Stadion: Stadion w Makowie Mazowieckim
pojemność: 1200
oświetlenie: brak
Prezes: Wojciech Traczewski
Trener: Krzysztof Kymona
W drużynie grali m.in.: Tony Uzoma Chukwuemeka, Kamil Majkowski, Michał Złotkowski, Rafał Majkowski, Krzysztof Napiórkowski
Pełna nazwa: Stowarzyszenie Sportów Siłowych "START"
Prezes: Ireneusz Pepłowski
Trener: Ireneusz Pepłowski
UKS "Mak"
UKS "Dwójka"
PUKS Albert
Osoby związane z Makowem Mazowieckim[edytuj]

Urodzeni w Makowie Mazowieckim[edytuj]
Hyman George Rickover (ur. 27 stycznia 1900 r. – zm. 8 lipca 1986 r.) – amerykański admirał US Navy
Kamil Majkowski (ur. 4 lutego 1989 r.) – piłkarz
Monika Tyburska (ur. 27 maja 1979 r.) – polska kolarka szosowa i torowa
ks. Wojciech Anzelm Szweykowski - Wojciech Anzelm Szweykowski (ur. 17 kwietnia 1773 w Makowie Maz., zm. 5 sierpnia 1838 w Warszawie) - ksiądz katolicki, członek zakonu pijarów, pierwszy Rektor Królewskiego Uniwersytetu Warszawskiego w latach 1818-1831.
David Azrieli - Kanadyjski multimiliarder, architekt, deweloper, filantrop. Urodził się w maju 1922 r. w Makowie.
Zygmunt Zaradkiewicz (ur. 26 lutego 1951 r. – artysta grafik, dyrektor Muzeum Karykatury w Warszawie
Eustachy Rudziński - poseł na Sejm Ustawodawczy
Inni[edytuj]
Maria Wille, autorka Tomika Poezji "TO CO W MOIM SERCU TKWI ..."[5] - laureatka wielu konkursów poetyckich (w tym Międzynarodowego Konkursu Poetyckiego "O wstęgę Orzyca")
Zobacz też[edytuj]

Stara Synagoga w Makowie Mazowieckim
Wielka Synagoga w Makowie Mazowieckim
Synagoga w Makowie Mazowieckim

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz

+1