czwartek, 20 września 2012

Lipiany


Lipiany

Państwo Polska
Województwo zachodniopomorskie
Powiat pyrzycki
Gmina Lipiany
gmina miejsko-wiejska
Prawa miejskie 1334
Burmistrz Krzysztof Boguszewski
Powierzchnia 5,54 km²
Ludność (2008)
• liczba
• gęstość
4159
750,7 os./km²
Strefa numeracyjna
(+48) 91
Kod pocztowy 74-240
Tablice rejestracyjne ZPY
Położenie na mapie Polski


Lipiany
53°00′11″N 14°58′10″E
TERC
(TERYT) 4324312034
SIMC 0979120
Urząd miejski
pl. Wolności 1
74-240 Lipiany
 Multimedia w Wikimedia Commons
 Hasło Lipiany w Wikisłowniku
Strona internetowa
Lipiany (niem. Lippehne) – miasto w południowo-zachodniej części woj. zachodniopomorskiego, w powiecie pyrzyckim, położone na Pojezierzu Myśliborskim, pomiędzy jeziorami Wądół i Kościelnym. Siedziba gminy miejsko-wiejskiej Lipiany i dekanatu Lipiany. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. szczecińskiego.
Według danych z 31 grudnia 2008 miasto miało 4159 mieszkańców[1].
Przez miasto przechodzi droga wojewódzka nr 156 biegnąca w kierunku wschodnim do Barlinka.
Spis treści  [ukryj]
1 Historia
2 Zabytki
3 Pomniki przyrody
4 Gospodarka
5 Oświata i kultura
6 Sport
7 Administracja
8 Miasta partnerskie
9 Zobacz też
10 Przypisy
11 Linki zewnętrzne
Historia[edytuj]

Lipiany położone są na skraju Pojezierza Myśliborskiego w miejscu o naturalnych walorach obronnych, jakie stanowiły wody Jeziora Wądół i Jeziora Kościelnego, otaczając miasto od północy, wschodu i południa.
W IX w. powstał na półwyspie jeziora Wedyjskiego (obecnie Wądół i Kościelne) warowny gród Pomorzan, który wchodził w skład systemu obronnego plemienia Pyrzyczan, stanowiąc ich południową strażnicę. Wokół grodu powstała osada podgrodowa, której mieszkańcy zajmowali się rolnictwem, rybołówstwem, częściowo handlem i rzemiosłem[2].
Do XIII wieku tereny te należały do księstwa pomorskiego. 18 sierpnia 1276 biskup kamieński Herman sprzedał ziemię lipiańską za 3000 srebrnych marek margrabiom brandeburskim[3] Ottonowi, Johannowi i Konradowi, którzy włączyli ją do Nowej Marchii. Po wygaśnięciu dynastii askańskiej (1320 r.) i po długotrwałych sporach o sukcesję w 1337 r. jako lenno biskupa kamieńskiego miasto pozostało ostatecznie przy Brandenburgii. Od 1402 r. do 1454 r. znajdowało się pod panowaniem Zakonu Krzyżackiego. Lipiany zostały spustoszone przez husytów w 1433 r., przez Pomorzan w 1467 r., następnie przez strony walczące podczas wojny trzydziestoletniej.
Prawa miejskie miejscowość uzyskała na początku XIV wieku.
W 1344 roku mieszczanie z Lipian otrzymali przywilej wedle którego mogli być sądzeni tylko w obrębie murów obronnych, a rajcy przed sądem dworskim margrabiego[4]. Od najdawniejszych czasów Lipiany miały prawo odbywania 4 jarmarków rocznie.
Po 1840 r. wybudowano drogę łączącą Lipiany z Pyrzycami i Myśliborzem, w 1882 r. miasto uzyskało połączenie kolejowe z Kostrzynem, a rok później ze Stargardem Szczecińskim. Pod koniec XIX wieku założono tu kilka fabryk m.in. wikliniarską (w 1890 r.)
W 1945 r. miasto zostało zajęte przez Armię Czerwoną, ponosząc stosunkowo niewielkie straty - zniszczeniu uległo tylko 39 budynków. Wkrótce Lipiany przekazane zostały administracji polskiej. Dotychczasowa ludność miasta uległa wysiedleniu do Niemiec i została zastąpiona polskimi osadnikami. Przejściowo funkcjonowały nazwy Lipiny oraz Lipiana[5] (ta druga pojawia się m.in. w przedwojennym Atlasie nazw geograficznych Słowiańszczyzny Zachodniej Stanisława Kozierowskiego[6]). Obowiązującą do dziś nazwę wprowadzono formalnie 7 maja 1946 roku[7].
Od 1991 r. działa Radio Lipiany (obecnie VOX FM Lipiany, a wcześniej Radio Puls Lipiany).
Zabytki[edytuj]

Stare Miasto posiada późnośredniowieczny układ urbanistyczny oparty na eliptycznym kształcie z centralnie umieszczonym placem rynkowym. Cały jego obszar wpisany jest do rejestru zabytków[8]. Ważniejsze obiekty w jego obrębie:
ratusz zbudowany w 2. połowie XVIII wieku w stylu barokowo-klasycystycznym, usytuowany w zachodniej części rynku jest siedzibą urzędu miejskiego. Przy bocznej ścianie ratusza znajduje się studzienka z płaskorzeźbą przedstawiająca mieszczan pijących słynne lipiańskie piwo.
kościół Wniebowzięcia NMP zbudowany z kwadr granitowych i cegły (XIII w.). W latach 1689-91 odbudowany, a w latach 1746-51 rozbudowany, ponownie odbudowany w latach 1861-62 i w 1915 r. wg projektu Friedricha Stülera
dwie gotyckie bramy z początku XV w. – Pyrzycka i Myśliborska
pozostałości murów obronnych po stronie północno-wschodniej Starego Miasta
gmach szkoły wzniesiony na początku XX w. nawiązujący do stylu barokowo-klasycystycznych rezydencji
budynki mieszkalne (ul. Armii Krajowej 29/31, Kościuszki 43, Szkolna 17, Jedności Narodowej 61, 63)
Pomniki przyrody[edytuj]

Dąb Pokoju (Piwowarów) – pomnik przyrody znajduje się na placu Wolności, obwód w pierśnicy 430 cm, wysokość 28 m, wiek 190 lat
lipa, tuja - na działce kościelnej
głaz narzutowy (na Półwyspie Leszczynowym jeziora Wądół) - granit różowy, średnioziarnisty, obwód 11,8 m[9], wys. 1,3 m nad lu­stro wody, częściowo zakopany, widoczne spękania erozyjne
Gospodarka[edytuj]

W mieście znajduje się remiza Ochotniczej Straży Pożarnej, komisariat policji, urząd pocztowy, dwa banki, piekarnia, wiele zakładów usługowych, lokali gastronomicznych i miejsc noclegowych. Lipiany to ośrodek produkcji armatur, blach, odzieży, części elektrycznych, a także przetwórstwa spożywczego. Wg danych[10] z 2006 roku w mieście było 409 prywatnych podmiotów gospodarczych, z czego 317 stanowiły osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą.
W miejscowości działał Zakład Rybacki Lipiany wchodzący w skład Państwowego Gospodarstwa Rybackiego Szczecin.[11]
Struktura demograficzna mieszkańców Lipian wg danych z 31 grudnia 2007[10]:
Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób % osób % osób %
populacja 4135 100 2132 51,56 2003 48,44
wiek przedprodukcyjny (0–17 lat) 752 18,19 379 9,17 373 9,02
wiek produkcyjny (18–65 lat) 2731 66,05 1289 31,17 1442 34,87
wiek poprodukcyjny (powyżej 65 lat) 652 15,77 464 11,22 188 4,55
Oświata i kultura[edytuj]

W mieście znajdują się dwie placówki oświatowe: Przedszkole Miejskie im. Kubusia Puchatka oraz Zespół Szkół w Lipianach, obejmujący szkołę podstawową, gimnazjum i liceum ogólnokształcące.
Ośrodkami kultury w mieście jest Miejska i Gminna Biblioteka Publiczna im. Agnieszki Osieckiej, a także Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury.
Sport[edytuj]

W mieście działa Miejski Klub Sportowy Stal Lipiany, który obecnie (2010) gra w V lidze piłki nożnej (grupa szczecińska). Zespół piłkarski rozgrywa mecze na swoim stadionie miejskim przy ulicy Lipowej. Klub powstał w 1949 roku, posiada barwy niebiesko-białe. Wychowankiem klubu jest Andrzej Miązek.
Administracja[edytuj]

Miasto podzielone jest na 3 okręgi wyborcze. Mieszkańcy Lipian wybierają do swojej rady miejskiej 10 radnych (10 z 15). Pozostałych 5 radnych wybierają mieszkańcy terenów wiejskich gminy Lipiany. Organem wykonawczym jest burmistrz, którym obecnie jest Krzysztof Boguszewski. Siedzibą władz jest zabytkowy ratusz przy placu Wolności.
Burmistrzowie Lipian:
Bożena Iwasiuk (2002 – 2006)
Krzysztof Boguszewski (od 2006)
Mieszkańcy Lipian wybierają parlamentarzystów z okręgu wyborczego Szczecin, a posłów do Parlamentu Europejskiego z okręgu wyborczego nr 13.
Miasta partnerskie[edytuj]

 Saint-Genest-d'Ambière
 Wietzendorf
Zobacz też[edytuj]

Cmentarz żydowski w Lipianach

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz

+1