poniedziałek, 24 września 2012

Góra Kalwaria


Góra Kalwaria

Państwo Polska
Województwo mazowieckie
Powiat piaseczyński
Gmina Góra Kalwaria
gmina miejsko-wiejska
Założono XIII wiek
Prawa miejskie 1670
Burmistrz Dariusz Zieliński
Powierzchnia 13,67[1] km²
Ludność (2008)
• liczba
• gęstość
11 359[1]
831 os./km²
Strefa numeracyjna
+48 22
Kod pocztowy 05-530
Tablice rejestracyjne WPI
Położenie na mapie Polski


Góra Kalwaria
51°58′24″N 21°12′52″E
Urząd miejski
ul. 3 Maja 10
05-530 Góra Kalwaria
 Multimedia w Wikimedia Commons
 Hasło Góra Kalwaria w Wikisłowniku
Strona internetowa
Góra Kalwaria (jid. גער Ger) – miasto w województwie mazowieckim, w powiecie piaseczyńskim, nad Wisłą, 34 km od centrum Warszawy.


Kościół parafialny proj. Fontana


Remiza strażacka w stylu klasycystycznym


Dwór cadyka Altera


Cmentarz katolicki


Cmentarz żydowski


Klasycystyczny budynek ratusza


Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego
Spis treści  [ukryj]
1 Historia
2 Zabytki
3 Demografia
4 Kultura
5 Administracja
6 Wojsko w Górze Kalwarii
7 Ludzie związani z Górą Kalwarią
8 Zobacz też
9 Przypisy
10 Linki zewnętrzne
Historia[edytuj]
Wieś rycerska Góra istniała już w XIII w., ale większe znaczenie zaczęła odgrywać od r. 1666, z chwilą gdy stała się własnością biskupa poznańskiego Stefana Wierzbowskiego. Zniszczenie wsi w czasie potopu szwedzkiego umożliwiło zrealizowanie planowanego założenia urbanistycznego – systemu dróg kalwaryjskich, przystosowanych do odprawiania nabożeństw pasyjnych. W roku 1670 wydany zostaje przywilej miejski (prawo magdeburskie) oraz nadana nazwa Nowa Jerozolima. Zostają osadzone zakony dominikanów, dominikanek, franciszkanów obserwantów, bernardynów, pijarów i marianów (1677), a samo miasto w całości przeznaczone jest dla katolików (zabroniono osiedlać się w nim Żydom). Po śmierci Wierzbowskiego następuje stopniowy upadek. Pod koniec XVIII w. i na początku XIX w. większość kościołów i kaplic zostaje rozebrana, a na początku XIX w. zostaje uchylony zakaz osiedlania się Żydów, którzy w krótkim czasie stają się największą grupą wyznaniową w mieście. Góra Kalwaria staje się wtedy jednym z ważniejszych w Polsce centrów chasydyzmu (działa tu m.in. cadyk Yitzchak Meir Alter). W latach 1867–1879 siedziba powiatu, 1883–1919 pozbawiona praw miejskich. Do II wojny światowej w Górze Kalwarii istniała Główna Szkoła Straży Granicznej oraz stacjonował 1 Pułk Artylerii Najcięższej (PAN)[2].
Zabytki[edytuj]
układ urbanistyczny zrealizowany po 1670 r., oparty w planie o formę krzyża łacińskiego, wytyczony na podstawie średniowiecznych planów Jerozolimy, z możliwym udziałem Tylmana z Gameren i charakteryzujący się wykorzystaniem naturalnego ukształtowania terenu. Został częściowo zatarty na skutek rozbudowy miasta na początku XIX w.
kościół pobernardyński Niepokalanego Poczęcia NMP (obecnie parafialny). Pierwotny drewniany kościół parafialny w tym miejscu stał już w XIII w., kolejny został wybudowany z fundacji biskupa Wierzbowskiego w 60. XVII w. i przekazany bernardynom. Obecny, trzeci z kolei został zbudowany w latach 1765–1770 z fundacji marszałka Franciszka Bielińskiego według projektu Jakuba Fontany (jest to jedyne udokumentowane dzieło kościelne tego architekta)
kaplica kalwaryjska: tzw. "Ratusz Piłata", obecnie kościół filialny p. w. Podwyższenia Krzyża Św., barokowy 2 poł. XVII w.,
kaplica kalwaryjska Zwiastowania
dawny kościół marianów, tzw. "Wieczernik" z 1674 r.
dawne kolegium zakonu Pijarów z 1675, przebudowane w XIX w.
klasycystyczne budynki z 1 połowy XIX w.:
ratusz (Witkowski, Marconi),
jatki,
Synagoga w Górze Kalwarii (ul. Pijarska 10/12)
Synagoga w Górze Kalwarii (ul. Pijarska 5)
Kirkut
Dwór Cadyka Altera, ul. Pijarska 10/12
Demografia[edytuj]

Rok Liczba mieszkańców
1995 10884
1997 11022
2000 11010
2002 10960
2004 11060
2006 11225
Kultura[edytuj]

Do Góry Kalwarii co tydzień w sobotę oraz niedzielę ściągają gracze ASG oraz fani motocyklów terenowych. Spotykają się oni na byłym poligonie przy ulicy Strzeleckiej. Odbywają się tam rozgrywki airsoftowe oraz wyścigi terenowe.
W 2010 roku, po dwustu latach, reaktywowano tradycję misteryjną, która jest ściśle związana z historią Góry Kalwarii – nazywanej często Kalwarią Mazowsza[3]. Patrz: Misterium męki Pańskiej w Górze Kalwarii
W Górze Kalwarii działa również trupa teatralna "Młodzieżowa Inicjatywa Teatralna" oraz Ogólne Stowarzyszenie "Społeczna Inicjatywa Młodych".
Administracja[edytuj]

Góra Kalwaria jest członkiem stowarzyszenia Unia Miasteczek Polskich[4].
Wojsko w Górze Kalwarii[edytuj]

Formacje wojskowe i paramilitarne stacjonujące na terenie Góry Kalwarii.
5 Bateria Artylerii Pieszej Lejbgwardii Cesarskiej (korpus rezerwowy Gwardii Przybocznej Cara Rosji) - 1819-1830
3 Pułk Ułanów Królestwa Kongresowego - 1831
2 Batalion Saperów Armii Imperium Rosyjskiego podlegający 1. Brygadzie Saperów - po upadku powstania listopadowego
1 Batalion Saperów Armia Imperium Rosyjskiego - lata 50 XIX wieku.
1 pułk artylerii Legionów Polskich (dowództwo pułku) - listopad 1916 - 17 września 1917
Ośrodek Szkolenia Koni dla wojska - 1922-1924
Centralna Szkoła Straży Celnej - 1925-1928
Centralna Szkoła Straży Granicznej - 1928 - 1933 (przeniesiona do Rawy Ruskiej)
1 Pułk Artylerii Najcięższej (motorowy) - 1934-1939
1 pułk zmotoryzowany Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego -1945-1947
2 pułk zmotoryzowany Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego - 1945-1947
1 Mazowiecka Brygada Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego - 1947-1965
1 Mazowiecka Brygada Wojsk Obrony Wewnętrznej - 1966-1977
1 Mazowiecka Brygada Warszawskiego Okręgu Wojskowego - 1977-1989
1 Mazowiecki Pułk Ochrony Warszawskiego Okręgu Wojskowego 1989 - 1992
1 Mazowiecki Pułk Ochrony Nadwiślańskich Jednostek Wojskowych (JW 4829) - 1992 - 2001
Ludzie związani z Górą Kalwarią[edytuj]

Stefan Wierzbowski (1620-1687), biskup poznański (1663-1687), założyciel miasta
Stanisław Papczyński (1631-1701), kapłan Kościoła katolickiego, zakonnik, pijar, założyciel Zgromadzenia Księży Marianów, błogosławiony Kościoła katolickiego
Józef Chaciński (1889-1954), polityk i prawnik, poseł na Sejm II RP (1922-1930), członek Rady Jedności Narodowej
Yitzhak Meir Levin (1893-1971), polityk, twórca Agudat Israel, poseł na Sejm II RP (1937-1939), sygnatariusz Deklaracji Niepodległości Izraela, członek Knesetu 1, 2, 3, 4, 5, 6 i 7 kadencji, wieloletni minister Opieki Społecznej Izraela.
Zygmunt Sajna (1897-1940) – polski duchowny katolicki, błogosławiony Kościoła katolickiego, męczennik II wojny światowej
Wolf Messing (1899-1974), słynny jasnowidz
Adolf Dymsza (1900-1975), aktor
Stanisław Dąbrowski (Aleksander Stanisław Spiegel) (1889-1975). Aktor, reżyser, scenograf, dyrektor teatru, historyk i biograf teatru.
Rabini z chasydzkiej dynastii cadyków Alterów (Rothenbergów)
Icchak Meir Alter (1798-1866)
Juda Arie Leib Alter (1847-1905)
Abraham Mordechaj Alter (1866-1948)
Yisrael Alter (1895-1977)
Simchah Bunim Alter (1898-1992)
Pinchas Menachem Alter (1926-1996)
Yaakov Aryeh Alter (1939-...)
Zobacz też[edytuj]

Ludzie związani z Górą Kalwarią
Ger (dynastia chasydzka)
Getto w Górze Kalwarii
Góra Kalwaria Wąskotorowa
Stara Synagoga w Górze Kalwarii (nieistniejąca)

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz

+1