poniedziałek, 24 września 2012

Góra


Góra

Państwo Polska
Województwo dolnośląskie
Powiat górowski
Gmina Góra
gmina miejsko-wiejska
Burmistrz Irena Krzyszkiewicz (od 2008; w wyborach przedterminowych)
Powierzchnia 13,65 km²
Ludność (2011)
• liczba
• gęstość
12 575 ▲[1]
909,1 os./km²
Strefa numeracyjna
(+48) 65
Kod pocztowy 56-200
Tablice rejestracyjne DGR
Położenie na mapie Polski


Góra
51°40′N 16°33′E
TERC
(TERYT) 5020204014
Urząd miejski
ul. Mickiewicza 1
56-200 Góra
 Multimedia w Wikimedia Commons
 Hasło Góra w Wikisłowniku
Strona internetowa
Góra (niem. Guhrau) – miasto w woj. dolnośląskim, w powiecie górowskim, siedziba władz gminy miejsko-wiejskiej Góra. Historycznie leżące Dolnym Śląsku. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. leszczyńskiego.
Według danych z 31 marca 2011 miasto miało 12 575 mieszkańców.
Spis treści  [ukryj]
1 Nazwa
2 Historia
2.1 Kalendarium
3 Zabytki
4 Przypisy
5 Miasta partnerskie
6 Zobacz też
7 Przypisy
8 Linki zewnętrzne
Nazwa[edytuj]



Góra jako Gurow wśród innych nazw śląskich miejscowości w urzędowym pruskim dokumencie z 1750 roku wydanym w języku polskim w Berlinie[2].


Zamek w Górze


Widok Góry przed 1819 r.


Kościół pw. Św. Katarzyny w Górze


Wieża Głogowska w Górze


Wieża ciśnień w Górze


Młyn w Górze


Budynek poczty w Górze


Kolejowa wieża ciśnień


Góra widziana z lotu ptaka


Nieczynny dworzec kolejowy


Mury obronne w Górze Śląskiej
W dziele Matthäusa Meriana pt. "Topographia Bohemiae, Moraviae et Silesiae" z 1650 roku miejscowość wymieniona jest pod niemieckimi nazwami Guhr, Guhra oraz Guhrau.[3]
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego wymienia dwie nazwy miejscowości - Góra oraz zgermanizowaną Guhrau[4] W 1750 roku nazwa Gurow wymieniona jest w języku polskim przez Fryderyka II pośród innych miast śląskich w zarządzeniu urzędowym wydanym dla mieszkańców Śląska[5].
Historia[edytuj]


Ta sekcja od 2009-03 wymaga uzupełnienia źródeł podanych informacji.
Informacje nieweryfikowalne mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Aby uczynić sekcję weryfikowalną, należy podać przypisy do materiałów opublikowanych w wiarygodnych źródłach.
Pierwsza wzmianka o wsi Góra pojawiła się już w 1155 r. w bulli papieża Hadriana IV, która opisuje posiadłości biskupstwa wrocławskiego. Nazwa miejscowości ma związek z położeniem na wzniesieniu terenu.
W II poł. XIII wieku w niewielkiej odległości od wsi zaczęła się tworzyć osada typu miejskiego. Lokacji Góry na prawie niemieckim dokonał książę Henryk III głogowski. Dokument lokacyjny zaginął; przypuszcza się, że nastąpiło to w 1288 lub 1289 r. Wówczas wieś Górę poczęto nazywać Starą Górą.
Rozwój miasta postępował bardzo szybko, gdyż w ciągu niewielu lat wykupiono od księcia szereg przywilejów: prawo targowe, handel solą i mennicę (poświadczona już w 1300 r.). W 1304 r. istniała już rada miejska z burmistrzem i rajcami. W 1319 r. Góra przeszła we władanie linii ścinawskiej Piastów śląskich, pod koniec XIV w. – Piastów cieszyńskich, a w 1506 r. – w ręce czeskie. W II poł. XV stulecia nawiedziły Górę dwa wielkie pożary. Pierwszy całkowicie spopielił miasto. Drugi ponownie zniszczył świeżo odbudowane budynki. Prawdopodobnie po drugim pożarze mieszczanie przystąpili do budowy gotyckiego ratusza. Jego wieża zachowała się jako dzwonnica wzniesionego później zboru ewangelickiego. Ten ślad ratusza zniknął bezpowrotnie w 1966 r., kiedy to zbór rozebrano do fundamentów, a na jego miejscu powstał skwer, na którym obecnie znajduje się Pomnik Wolności.
O zamożności Góry stanowiło sukiennictwo. Nabrało także dużego znaczenia młynarstwo wiatrakowe. Podstawowym czynnikiem warunkującym pomyślny rozwój gospodarczy było dogodne położenie geograficzne – tuż przy granicy z Polską – co pozwoliło utrzymywać bardzo korzystne stosunki handlowe. W II poł. XVI i w początkach XVII w. miasto przeżywało największy w swych dziejach rozkwit. Przed wojna trzydziestoletnią Góra liczyła 5 tys. mieszkańców i posiadała 699 domów. Stawiało to ją w rzędzie śląskich miast średniej wielkości.
Wojna trzydziestoletnia przerwała ten rozwój. Obrządek luterański znalazł tu wielu wyznawców, toteż przymusowa rekatolicyzacja spowodowała, że z Góry i jej okolic wywędrowało 4 tys. protestantów, którzy osiedlili się w granicach państwa polskiego.
W styczniu 1741 r. Góra wraz z innymi miastami śląskimi przeszła pod panowanie pruskie. W czasie wojny siedmioletniej miasto spotkała największa w jego historii klęska żywiołowa. W 1759 r. zostało podpalone przez wojska rosyjskie i doszczętnie strawione przez ogień. Dopiero po 25 latach odbudowa dobiegła końca. Zabudowano nawet puste place, które pozostały po wojnie trzydziestoletniej. Na przełomie XVIII i XIX stulecia położenie gospodarcze Góry zaczęło się zmieniać. Zmalała rola sukienników. Wpłynął na to z jednej strony rozwój przemysłu tekstylnego, z drugiej – protekcjonizm władz rosyjskich. Główną rolę zaczęło odgrywać młynarstwo i handel artykułami żywnościowymi.
14 grudnia 1885 Góra Śląska została połączona jednotorową linią kolejową z Bojanowem o długości 15,2 km. W październiku 1906 otwarto 35-kilometrową, jednotorową linię kolejową do Odrzycka, dzięki czemu Góra uzyskała połączenie z resztą sieci kolejowej Dolnego Śląska (w latach 1920-1939 z powodu wytyczenia granicy polsko-niemieckiej zamknięto 5,4 km odcinek Bojanowo-Zaborowice)[6]. W styczniu 1992 zawieszono przewozy pasażerskie na całej 50 km linii kolejowej Bojanowo-Góra Śląska-Odrzycko.
W pobliżu stacji kolejowej wzniesiono największy zakład przemysłowy Góry – cukrownię (1889). W tym czasie powstały także mleczarnia (1882), młyn parowy z piekarnią (1892) i rzeźnia (1892) – oparte na rolniczym zapleczu.
Po I wojnie światowej powstanie granicy niemiecko-polskiej podkopało egzystencję ekonomiczną Góry. W okresie międzywojennym stała się miastem prowincjonalnym. W wyniku przegranej przez Niemcy II wojny światowej Góra wraz z całym Dolnym Śląskiem weszła w skład państwa polskiego. Została zasiedlona przede wszystkim przez Polaków z ziem przyłączonych do Związku Radzieckiego[7].
Kalendarium[edytuj]
1155 – pierwsza źródłowa informacja o wsi Góra (w bulli papieża Hadriana IV). Na gruntach tej wsi powstało później miasto.
1288/1289 – lokacja miasta Góra dokonana przez księcia Henryka III głogowskiego. Wieś Góra dla odróżnienia zaczęto zwać Starą Górą.
1300 – mieszczanie górowscy odkupili od księcia Henryka mennicę, prawo targowe i prawo targu solą – przywileje bardzo znaczące dla rozwoju ekonomicznego miasta. W mennicy bito kwartniki i halerze.
1310 – Góra stała się ośrodkiem administracji książęcej, któremu podlegało ponad 30 okolicznych wsi (m.in. w zakresie sądownictwa). W tymże samym roku Góra przystąpiła do konfederacji miast księstwa głogowskiego utworzonej przeciw bandytom, złodziejom i innym przestępcom.
1329 – ówczesny właściciel Góry książę Jan Ścinawski przekazał swoje księstwo w lenno królowi Czech Janowi Luksemburczykowi. Od tego czasu Góra jeszcze wielokrotnie będzie zmieniała właściciela.
1343 – z tego roku pochodzi pierwsza wiadomość o istnieniu w Górze szkoły parafialnej.
1375 – miasto zostało podzielone na dwie części. Jedna z nich należała do króla Czech Wacława, a druga do książąt głogowskich i żagańskich.
1389 – w Górze funkcjonowały 4 cechy rzemieślnicze: sukienników, rzeźników, szewców i piekarzy.
1404 – miasto stało się lennem a następnie własnością książąt cieszyńskich.
1457 – pierwszy z wielkich pożarów miasta, w wyniku którego Góra została praktycznie całkowicie zniszczona.
1458 – książę Włodko nadał zakonowi franciszkanów grunty we wsi Kajęcin – z przeznaczeniem na klasztor.
1478 – kolejny pożar. W odbudowywanym mieście ocalało tylko 40 domów, kościół i młyn.
1480 – walki o miasto i księstwo głogowskie pomiędzy Janem Żagańskim a Małgorzatą hrabiną Cilly, wdową po Władysławie cieszyńskim, do którego Góra od 1442 należała.
1491 – właścicielem Góry jest Jan Olbracht, późniejszy król Polski.
1499 – namiestnikiem na Śląsku i w księstwie głogowskim jest Zygmunt, późniejszy król Zygmunt I Stary.
1508 – inkorporacja księstwa głogowskiego ( w tym Góry) do korony czeskiej, dokonana przez króla Czech i Węgier Władysława Jagiellończyka.
1526 – miasto wraz z okręgiem znalazło się pod panowaniem Habsburgów austriackich.
1528 – wprowadzenie reformacji w powiecie górowskim
1567 – cesarz Maksymilian II w Pradze potwierdził wszystkie wcześniej uzyskane przez Górę prawa i przywileje.
1577 – podobnego potwierdzenia praw Góry dokonał kolejny władca, cesarz Rudolf II w Wiedniu.
1581 – z tego roku pochodzi najstarszy zachowany akt prawny dotyczący Górowskiego Bractwa Strzeleckiego.
1590 – w Górze powstała pierwsza apteka.
1597 – w Górze istniało kilkanaście cechów: sukienników, rzeźników, szewców, piekarzy, krawców, kuśnierzy, ślusarzy i kowali, płatnerzy, rękawiczników, stolarzy, kołodziejów i stelmachów, garncarzy, tkaczy i 1 cech wspólny dla pozostałych rzemieślników. Najznaczniejszym był cech sukienników.
1601 – miasto wykupiło od cesarza lenno zamkowe tzn. przywileje, daniny, opłaty i prawa, z których dochody znacznie wzbogaciły kasę miejską.
1618 – w Europie rozpoczęła się wojna trzydziestoletnia, która nie ominęła Góry i była przyczyną jej ekonomicznego upadku.
1618/1621 – w Górze działała oficyna drukarska. Z tego okresu zachowały się trzy druki muzyczne.
1626 – w mieście stacjonowały wojska Mansfelda, Wallensteina, Lichtensteina. Mieszkańcy zobowiązani byli do świadczeń na ich utrzymanie.
1629 – znaczne wyludnienie miasta (rekatolicyzacja – ewangelicy wyemigrowali do pobliskiego Leszna, Wschowy, Bojanowa, Rawicza, Jutrosina, Zaborowa, Szlichtyngowy).
1632-1635 – w Górze stacjonowały wojska saksońskie, brandenburskie i szwedzkie. Miasto dotkliwie odczuło ich pobyt.
1653/1654 – postępująca rekatolicyzacja. W powiecie Góra w ręce katolików powróciło 20 kościołów.
ok. 1660 – słynny proces o czary, jeden z ostatnich w księstwie głogowskim. Górowski grabarz Hennig posądzony o konszachty z diabłem zostaje spalony na stosie.
1707–1741 – ewangelicy górowscy, którzy ponownie pojawili się w mieście, z braku świątyń dla nich przeznaczonych zbierali się na modły na łąkach, pod lasami.
1741 – Góra wraz ze Śląskiem przeszła we władanie pruskie. W mieście utworzony został garnizon huzarów (1 szwadron).
1759
w mieście i na przedmieściach zamieszkiwało 3 361 mieszkańców.
trzeci wielki pożar Góry. Miasto zostało podpalone przez wojska rosyjskie. Odbudowa trwała do 1784.
1765 – na wieży ratuszowej zainstalowano zegar miejski.
1770 – średniowieczne mury miejskie okalające miasto zostały częściowo rozebrane, a fosa zasypana. Na tym miejscu powstały ogrody.
1791 – miasto odwiedził (podróżujący po Śląsku) król Fryderyk Wilhelm II.
1798 – wybudowanie nowego budynku szkolnego w miejsce czterech mniejszych, spalonych w trakcie pożaru.
1802 – Góra liczy 2 790 mieszkańców.
1812 – w miejsce zlikwidowanego garnizonu powstała Gwardia Obywatelska skupiająca mężczyzn do 40 roku życia.
1816 – początek tradycji świętowania zwycięstwa nad Napoleonem, które stało się w Górze lokalnym świętem o charakterze zabawy ludowej, znanym jako Guhrauer Kinderfest ("górowskie święto dzieci"); odbywało się zawsze w sierpniu, a od 1830 r. – w lipcu, z przerwą w latach 1914-1920.[8]
1945 – miasto włączone do Polski
Zabytki[edytuj]

Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są obiekty[9]:
zespół budowlany i założenie urbanistyczne, XIV-XIX
kościół pw. św. Katarzyny Aleksandryjskiej z l. 1460-1550 - XV/XVI w., poł. XVIII, 1968 r.
kościół cmentarny pw. Bożego Ciała, z XV/XVI w., z l. 1690-94, 1705 r.
dawna wieża - baszta obronna pełniąca także funkcję więzienia, uznawana również za relikt zamku – XIV/XVI w.
brama - wieża głogowska, z XIV-XIX do 1915 r.
dom, ul. Bolesława Chrobrego 22, z pocz. XVIII w., XIX/XX w.
dom, ul. Piłsudskiego 29, z pocz. XIX w.
szkoła, ul. Poznańska 2, z l. 1923-28
dwa domy, ul. Starogórska 17 i 19, z pierwszej poł. XIX w.
dom, ul. Ściegiennego 27, z XVIII w., XIX/XX w.
dom z pozostałością Bramy Polskiej, ul. Wrocławska 1, z XV w., z XVIII w., z XIX/XX w.
wiatrak-młyn, ul. Sikorskiego 25, z drugiej poł. XIX w.
inne zabytki:
mury obronne, z XV w.
wieża ciśnień
budynek Poczty Polskiej
wiatrak młyński, z XV/XVI w.
budynek przy ulicy Podwale, z 1887 r.
budynek na ulicy Zielonej, z 1917 r.
Urząd Miasta w Górze
Przypisy

↑ Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 31 III 2011.
↑ Pruski dokument z roku 1750 ustalający urzędowe opłaty na Śląsku – "Wznowione powszechne taxae-stolae sporządzenie, Dla samowładnego Xięstwa Sląska, Podług ktorego tak Auszpurskiey Konfessyi iak Katoliccy Fararze, Kaznodzieie i Kuratusowie Zachowywać się powinni. Sub Dato z Berlina, d. 8. Augusti 1750"
↑ Matthäusa Meriana,"Topographia Bohemiae, Moraviae et Silesiae", Frankfurt am Main 1650.
↑ Kożuchów w "Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego" Tom VII, str. 577
↑ "Wznowione powszechne taxae-stolae sporządzenie, Dla samowładnego Xięstwa Sląska, Podług ktorego tak Auszpurskiey Konfessyi iak Katoliccy Fararze, Kaznodzieie i Kuratusowie Zachowywać się powinni. Sub Dato z Berlina, d. 8. Augusti 1750".
↑ Ogólnopolska Baza Kolejowa (pol.). [dostęp 18 stycznia 2009].
↑ Trojak Barbara: Góra. Studium historyczne miasta, [w:] Kononowicz Wanda, Niemczyk Ernest, Trojak Barbara: Studium historyczno-urbanistyczno-konserwatorskie miasta Góra, Wrocław 1983 s. 5-42 (maszynopis na prawach rękopisu w posiadaniu Urzędu Miasta i Gminy w Górze)
↑ (gr): Górowskie Święto Dzieci. Tł. Daniel Wojciechowski. Kw. Górow. 2008 nr 23 s. XIV (pierwodruk: (gr): Guhrauer Kinderfest. Guhrauer Kreiszeitung 1988 nr 7 s. 11-12; Kilian Kathe: O pewnym czeladniku i obchodach górowskiej uroczystości dla dzieci ... Z Kalendarza Miasta i Gminy Góra 1939 r. Tł. Daniel Wojciechowski. Kw. Górow. 2008 nr 23 s. XV-XVIII (pierwodruk: Kilian Kathe: Wie einer das Guhrauer Kinderfest erleben kann ... Aus Heimatkalendar fur Stadt und Kreis Guhrau 1939. Guhrauer Kreiszeitung 1988 nr 6 s. 14-15
↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. [dostęp 6.9.2012]. s. 23.
Miasta partnerskie[edytuj]

 Herzberg am Harz[potrzebne źródło]
 Maasdonk[potrzebne źródło]
 Troki[potrzebne źródło]
Zobacz też[edytuj]

Parafia św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Górze Śląskiej
Góra Śląska
Zamek w Górze
Powiat górowski
Parafia św. Faustyny w Górze Śląskiej
Cmentarz żydowski w Górze

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz

+1