czwartek, 6 września 2012

Żary


Żary[edytuj]
 Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też: inne miejscowości noszące tę nazwę.
Żary

Herb Żar Flaga Żar
Państwo Polska
Województwo lubuskie
Powiat żarski
Gmina gmina miejska
Założono 1030
Prawa miejskie 1260
Burmistrz Wacław Maciuszonek
Powierzchnia 33,49 km²
Wysokość 160 m n.p.m.
Ludność (2011)
• liczba
• gęstość
39 365 ▲
1157,4 os./km²
Strefa numeracyjna
(+48) 68
Kod pocztowy 68-200 do 68-205
Tablice rejestracyjne FZA
Położenie na mapie Polski


Żary
51°38′12″N 15°08′12″E
TERC
(TERYT) 4081111021
Hasło promocyjne: Miasto przyjazne inwestorom – Stolica polskich Łużyc
Urząd miejski
ul. Rynek 1-5
68-200 Żary
 Multimedia w Wikimedia Commons
 Hasło Żary w Wikisłowniku
Strona internetowa
Żary (łac. Sara, Sarove, niem. Sorau, dolnołużycki Żarow) – miasto i gmina w zachodniej Polsce, w województwie lubuskim, siedziba powiatu żarskiego. Położone na południowym skraju Wału Trzebnickiego.
Według danych z 31 marca 2011 r. miasto miało 39 365 mieszkańców[1].
Żary są 4. co do wielkości miastem w województwie. Są także największym miastem w polskiej części Łużyc i między innymi z tego względu noszą miano stolicy tego regionu[2].
Spis treści  [ukryj]
1 Położenie
2 Toponimia
3 Historia miasta
4 Zabytki
5 Dzielnice i osiedla Żar
6 Demografia
7 Wspólnoty religijne
8 Gospodarka
9 Komunikacja
10 Edukacja
11 Kultura
12 Media w Żarach
12.1 Telewizja
13 Miasta partnerskie
14 Urodzeni w Żarach
15 Zobacz też
16 Przypisy
17 Bibliografia
18 Linki zewnętrzne
Położenie[edytuj]

Żary znajdują się we wschodniej części mezoregionu Wzniesienia Żarskie, a południowo-wschodnia część już na terenach mezoregionu Bory Dolnośląskie. Miasto leży między dwoma lewobrzeżnymi dopływami Odry: Bobrem i Nysą Łużycką.
Historycznie teren ten należy do Łużyc Dolnych[3]. Urbanistycznie miasto rozwinęło się w kierunku południowym, gdyż Wzniesienia Żarskie, dość strome od strony północnej utrudniały kolonizację od tej strony.


Stary Rynek w Żarach
Według danych z 1 stycznia 2010 r. powierzchnia miasta wynosiła 33,49 km²[4]. Miasto stanowi 2,39% powierzchni powiatu.
Według danych z roku 2002 Żary mają obszar 33,24 km², w tym: użytki rolne 39%, użytki leśne 20%[5].
W latach 1950–1998 miasto należało do województwa zielonogórskiego.
Toponimia[edytuj]

Do XVIII wieku niemiecka nazwa miasta Soraw[potrzebne źródło]
Krótko po 1945 r. miasto miało nazwy Żuraw, Żóraw, Żarów. Później krótko Żary koło Żagania[6] W maju 1946 r. wprowadzono urzędowo nazwę Żary[7].
Żary w latach 80. XX w. w żargonie wojskowym złośliwie były nazywane – wspólnie z Żaganiem i Gubinem – Trójkątem Bermudzkim.[potrzebne źródło]
Historia miasta[edytuj]


Ta sekcja od 2009-01 wymaga uzupełnienia źródeł podanych informacji.
Informacje nieweryfikowalne mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Aby uczynić sekcję weryfikowalną, należy podać przypisy do materiałów opublikowanych w wiarygodnych źródłach.
Nazwa Zara pojawia się pierwszy raz w roku 1007 w kronice Thietmara. Około roku 1030 osada zastaje przyłączona przez Mieszka II do Polski. Przez terytorium plemienne Żarowian przebiegała droga handlowa zwana Traktem Niskim bądź Traktem Solnym. Miał istotne znaczenie dla rozwoju Żar i regionu w średniowieczu i nowszych dziejach.
Prawa miejskie oparte na tzw. prawie magdeburskim Żary uzyskały w 1260 roku. Burzliwa historia sprawiła, że miasto często zmieniało przynależność państwową. Do 1364 obejmowali nad miastem zwierzchnictwo Piastowie śląscy, do 1635 królowie czescy, a do 1815 elektorowie sascy. Na mocy postanowień kongresu wiedeńskiego Żary wraz z całymi Dolnymi Łużycami stały się częścią Prus i później Niemiec aż do 1945 roku.
Właścicielami Żar byli: Dewinowie, Packowie, Bibersteinowie oraz Promnitzowie, których okazałe rezydencje przetrwały do dziś w róznym stanie. Przez setki lat miasto było ośrodkiem Wolnego Państwa Stanowego Żary-Trzebiel. W XIV wieku zaczynały powstawać cechy sukienników, płócienników, piwowarów, szewców i farbiarzy. W XIX w. miasto stało się prężnym ośrodkiem przemysłowym, w którym głównie dominowały zakłady włókiennicze, zatrudniające 50% wszystkich pracujących w przemyśle. W latach 1888 - 1945 istniała tu znana manufaktura porcelany.
Podczas II wojny światowej, od 1942 w Żarach znajdował się oddział zakładów lotniczych Focke-Wulf przeniesiony tutaj z Bremy. Po nalocie alianckim 11 kwietnia 1944 ok. 12:10 spłonęła bądź legła w gruzach duża część zabudowy starego miasta. 13 lutego 1945 ok. 14:00 do Żar wkroczyły wojska 10. Korpusu Pancernego Armii Czerwonej; miasto zostało całkowicie zdobyte dopiero 16 lutego 1945. Na mocy postanowień konferencji poczdamskiej miasto przyłączone zostało do Polski.
Zabytki[edytuj]



Pałac Promnitzów oraz wieża zamku Dewinów-Bibersteinów


Kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa


Ratusz


Rewitalizacja bloków na żarskiej starówce
Pomimo poważnych zniszczeń wojennych, w Żarach zachowało się wiele ciekawych zabytków architektury i pozostał średniowieczny układ urbanistyczny.
Do obiektów zabytkowych należą:
Zamek Dewinów–Bibersteinów – Zamek gotycki został zbudowany z inicjatywy Albrechta Dziewina w drugiej połowie XIII w., przebudowany w latach 1540-1549 przez Bibersteinów i uzyskuje renesansowy charakter.
Sąsiadujący z zamkiem barokowy pałac Promnitzów, zaprojektowany przez włoskiego architekta Giovanniego Simonetti. Został zbudowany w latach 1710–1728 jako monumentalne, czteroskrzydłowe założenie z dziedzińcem pośrodku.
Park geometryczny z pałacem ogrodowym i Błękitną Bramą z 1708.
Kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa, który góruje nad starym miastem. Jest to gotycka świątynia, której zasadniczy kształt nadano w XV w., zaś północne fragmenty murów kościoła pochodzą z XII w. W latach 1670 – 1672 przy wschodniej ścianie dobudowano barokową kaplicę Promnitzów.
Nieopodal kościoła odnajdziemy gotycką plebanię i gotycko-renesansowy budynek nadintendentury. Dzisiaj mieści się tutaj archiwum miejskie.
Dzwonnica z XIV wieku. Wysokość 28 metrów. Jest to dawna gotycka baszta obronna z początków XIV wieku, która została podwyższona i zaadoptowana na dzwonnicę w XVI wieku.
Kościół pw św. Piotra – wczesnogotycki z drugiej połowy XIII wieku. Zbudowany z kamienia polnego. Jednonawowy z węższym i niższym prezbiterium.
Ratusz z przełomu XIV i XV w., z renesansowym portalem.
Warte uwagi są kamieniczki otaczające rynek oraz stojące przy ulicy Bolesława Chrobrego – głównej arterii handlowej miasta. Najstarsze pochodzą z XVII stulecia.
Pozostałości XV wiecznych średniowiecznych obwarowań miejskich, częściowo odrestaurowane, fragmenty murów, dwie wieże
Zielony Las, ulubione miejsce weekendowych spacerów mieszkańców, przylega do południowych granic miasta. Sporą atrakcją lasu są trzy wieże, m.in. przeciwpożarowa, widokowa, zbudowana przed wojną na najwyższym wzgórzu Wzniesień Żarskich (227 m n.p.m.), oraz "Wieża Promnitza". W pogodne dni można podziwiać z nich panoramę miasta oraz Karkonoszy.
Dzielnice i osiedla Żar[edytuj]

Miasto jest jednolitą gminą o statusie miejskim, bez prawnego podziału jej terytorium na dzielnice i osiedla, czyli na jednostki pomocnicze gminy. Jednakże w mieście istnieje zwyczajowy podział poszczególnych jego części wynikający ze względu na położenie tych terenów oraz z pewnych uwarunkowań historycznych i urbanistycznych. Dzielnice i osiedla mieszkaniowe nie stanowią oficjalnego podziału administracyjnego miasta. Są to nazwy zwyczajowe, które są powszechnie używane przez mieszkańców.
Dzielnice:
Śródmieście
Zatorze
Kunice
Lotnisko
Koszary
Osiedla mieszkaniowe:
Osiedle Moniuszki
Osiedle Na Zatorzu
Osiedle Lotnisko
Osiedle Zawiszy Czarnego
Osiedle Sportowa
Osiedle Odbudowane
Demografia[edytuj]

Dane z 30 czerwca 2004[8]:
Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób % osób % osób %
populacja 39 029 100 20 571 52,7 18 458 47,3
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²) 1174,2 618,9 555,3
Według danych z roku 2002 średni dochód na mieszkańca wynosił 1258,39 zł[5].
Wspólnoty religijne[edytuj]

Na terenie miasta działalność religijną prowadzą następujące związki wyznaniowe:
Gmina Wyznaniowa Żydowska we Wrocławiu Filia w Żarach
Synagoga w Żarach
Kościół ewangelicko-augsburski
Parafia Ewangelicko-Augsburska w Żarach
Kościół polskokatolicki
Parafia pw. Dobrego Pasterza
Kościół rzymskokatolicki
parafia św. Józefa Oblubieńca
parafia wojskowa Krzyża Świętego
parafia Matki Bożej Szkaplerznej
parafia Miłosierdzia Bożego
parafia Najświętszego Serca Pana Jezusa
parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny
Kościół Zielonoświątkowy w RP
Zbór w Żarach
Świadków Jehowy
Zbór i Sala Królestwa[potrzebne źródło]
Gospodarka[edytuj]

Położenie w pasie przygranicznym ma duży wpływ na rozwój gospodarczy miasta. Bogate tradycje przemysłowe wraz z korzystnymi warunkami rozwoju, stworzonymi przez władze Żar, sprawiły, że żarskie firmy szybko dostosowały się do nowych warunków ekonomicznych. Coraz większą rolę odgrywa w Żarach przemysł drzewny, elektryczny, metalowy oraz materiałów budowlanych. W wiele żarskich firm zainwestowali obcokrajowcy, korzystając z wykwalifikowanej kadry pracowniczej. Zainwestowany kapitał zagraniczny to do tej pory około 350 mln dolarów.[potrzebne źródło] Żary zajmują 26. miejsce wśród najbardziej atrakcyjnych dla inwestorów miast powiatowych w rankingu sporządzonym przez Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową. W 2006 r. zajęły 2 miejsce w rankingu gmin miejskich i miejsko-wiejskich ogłoszonym przez gazetę "Rzeczpospolita".[potrzebne źródło]
W ostatnich latach w Żarach znacząco wzrosła liczba restauracji oraz miejsc hotelowych, co umożliwia rozwój ruchu turystycznego, przede wszystkim tzw. turystyki przejazdowej.[potrzebne źródło]
Komunikacja[edytuj]



Dworzec kolejowy w Żarach i szynobus serii SA133
Miasto leży ok. 10 km od drogi krajowej nr 18 (trasa europejska E36), na przecięciu się dróg krajowych nr 12 i nr 27. Otoczone jest obwodnicą oddaną do użytku 12 grudnia 2005.
Do Berlina jest ok. 180 km, do Wrocławia 150 km. Przez miasto biegnie szlak kolejowy z Wrocławia – Legnica – Małomice – Żagań – Żary – Forst – Chociebuż – Berlin.
W okresie przed druga wojną miasto posiadało interesującą sieć podmiejskiej kolei elektrycznej, powiązanej z tutejszym zagłębiem wydobywczym węgla brunatnego. Jako że na zelektryfikowanych liniach wąskotorowych prowadzono przewozy pasażerskie, można mówić o istnieniu tramwajów podmiejskich w przedwojennych Żarach.
Komunikację autobusową w mieście obsługuje MZK Żagań oraz PKS Żary, a podmiejską zapewnia PKS Żary. Ważniejsze linie obsługiwane przez tę firmę to linie z Żar do: Poznania, Wrocławia, Gorzowa Wielkopolskiego, Zakopanego oraz lokalne do Żagania, Zielonej Góry, Gubina i Łęknicy.
Edukacja[edytuj]

Szkoła Podstawowa nr. 1 Im.Fryderyka Chopina
Szkoła Podstawowa nr. 2
Szkoła Podstawowa nr. 3
Szkoła Podstawowa nr. 5
Szkoła Podstawowa nr.8 Im.Bolesława Chrobrego
Szkoła Podstawowa nr. 10
Społeczna Szkoła Podstawowa
Katolicka Szkoła Podstawowa
Gimnazjum nr 1
Gimnazjum nr 2
Gimnazjum nr 3
Gimnazjum nr 4
Społeczne Gimnazjum
Katolickie Gimnazjum
Gimnazjum Specjalne
Gimnazjum Specjalne – Zespół Szkół Specjalnych
I LO im. B. Prusa – ZSO
Społeczne Liceum Ogólnokształcące
Katolickie Liceum Ogólnokształcące
Zespół Szkół Ekonomicznych
Zespół Szkół Samochodowych
Zespół Szkół Rolniczych
Zespół Szkół Budowlanych
Zespół Szkół Ogólnokształcących i Technicznych
Łużycka Wyższa Szkoła Humanistyczna
Państwowa Szkoła muzyczna Im. Georga Philipa Telemanna.
Szkoła Muzyczna Yamaha
Kultura[edytuj]

Żarski Dom Kultury
Salon Wystaw Artystycznych Żarskiego Domu Kultury
Punkt Informacyjno-Promocyjny (Rynek 17)
Sala Widowiskowa „Luna” Żarskiego Domu Kultury
"Mała Galeria ŻDK"
Filia Żarskiego Domu Kultury "Kunice" "Galeria Zaścianek ŻDK"
Młodzieżowy Dom Kultury
Miejska Biblioteka Publiczna
Kino „Pionier”
PTTK Oddział Żary (Biuro Obsługi Ruchu Turystycznego)
Media w Żarach[edytuj]

Ogólnopolskie stacje radiowe docierają do Żar z obiektu RTCN Żagań-Wichów. Ponadto 2 stacje radiowe nadają z wieży wodociągowej przy ul. Rataja.
Gazety w regionie:
Gazeta Regionalna
Gazeta Lubuska
Telewizja[edytuj]
Lokalna telewizja TVL - Telewizja Lubuska w sieci kablowej Vectra.
Również w Żarach można odebrać naziemną telewizją cyfrową (DVB-T). Dzisiaj z polskich kanałów jest to tylko MUX-2 (kanały komercyjne - kanał 41, moc 50 kW), w przyszłości dojdą kolejne MUX-y. Natomiast naziemną telewizję cyfrową z terenu Niemiec można odebrać w Żarach z masztu Cottbus *Calau*.
Miasta partnerskie[edytuj]


Ta sekcja od 2011-06 wymaga uzupełnienia źródeł podanych informacji.
Informacje nieweryfikowalne mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Aby uczynić sekcję weryfikowalną, należy podać przypisy do materiałów opublikowanych w wiarygodnych źródłach.
 Weißwasser/Oberlausitz
 Longuyon
 Gárdony
Urodzeni w Żarach[edytuj]

Bożenna Bukiewicz, polityk
Sebastian Dudek, piłkarz
Jolanta Fedak, polityk
Jacek Filipiak, reżyser filmowy(Świadek Koronny)
Zbigniew Izdebski, polski pedagog i seksuolog
Antoni Jaszczak, nauczyciel akademicki i były minister budownictwa
Mariusz Liberda, piłkarz, bramkarz
Iwona Matkowska, zapaśniczka
Andrzej Niedzielan, piłkarz
Janusz Rewiński, polski aktor
Tadeusz Ślusarski, mistrz olimpijski w skoku o tyczce
Józef Tracz, polski zapaśnik, medalista olimpijski
Mieczysław Tracz, zapaśnik, starszy brat Józefa Tracza
Agata Szewioła, polska modelka, Miss Polski 2010
Ernestyna Winnicka, aktorka (Plebania)
Paweł Wójcik, dziennikarz, komentator sportowy
Katarzyna Senyk, dziennikarz, prowadząca wiadomości TVP 1

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz

+1