Wilamowice

Wilamowice

Państwo Polska
Województwo śląskie
Powiat bielski
Gmina Wilamowice
gmina miejsko-wiejska
Aglomeracja bielska
Założono ok. 1250
Prawa miejskie 1818
Burmistrz Marian Bronisław Trela
Powierzchnia 10,36[1] km²
Ludność (2007)
• liczba
• gęstość
2813[1]
272[1] os./km²
Strefa numeracyjna
(+48) 33
Kod pocztowy 43-330
Tablice rejestracyjne SBI
Położenie na mapie Polski


Wilamowice
49°54′59″N 19°09′07″E
TERC
(TERYT) 2243202094
SIMC 0926996
Urząd miejski
Rynek 1
43-330 Wilamowice
 Multimedia w Wikimedia Commons
 Hasło Wilamowice w Wikisłowniku
Strona internetowa
Wilamowice (niem. Wilmesau, wil. Wymysoü) to miasto w woj. śląskim, w powiecie bielskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Wilamowice. Wilamowice są położone na pograniczu Podgórza Wilamowickiego i Pogórza Śląskiego. Ośrodek sadowniczy i przemysłu lniarskiego.
Spis treści  [ukryj]
1 Historia
2 Język i kultura
3 Sławni Wilamowiczanie
4 Zabytki
5 Współpraca międzynarodowa
6 Galeria
7 Przypisy
8 Linki zewnętrzne
Historia[edytuj]

 Osobny artykuł: Historia Wilamowic.
Założenie osady ok. 1250 przez grupę osadników z Fryzji i Flandrii
Około 1300 r. budowa kościoła św. Stanisława i erygowanie parafii Przenajświętszej Trójcy
W XIII w. pod zwierzchnictwem Królestwa Czech
Od drugiej połowy XVI w. do 1626 r. ośrodek kalwinizmu
1646 – w wyniku pożaru zniszczony zostaje kościół parafialny – odbudowany w 1661
1692 – po raz kolejny płonie kościół parafialny – odbudowany w 1704
8 stycznia 1818 - nadanie praw miejskich
W XIX w. rozwój tkactwa – od 1887 szkoła tkacka
1900 – według austriackiego spisu ludności z 1900 w 317 budynkach w Wilamowicach na obszarze 1039 hektarów mieszkało 1719 osób (gęstość zaludnienia 165,4 os./km²), z czego 1677 (97,6%) było katolikami a 42 (2,4%) wyznawcami judaizmu, 1152 (67%) było niemiecko- a 567 (33%) polskojęzycznymi[2].
1918 – przyłączenie Wilamowic do odrodzonej Polski
1923 – początek budowy nowego kościoła parafialnego w stylu neogotyckim, którego budowę przerywaną Wielkim Kryzysem w 1935 i pożarem w 1957 ukończono w 1960 roku
1945 – zakaz używania języka wilamowskiego
1956 – uchylenie zakazu używania języka wilamowskiego
W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. bielskiego
2005 – kanonizacja Józefa Bilczewskiego
Język i kultura[edytuj]

 Zobacz też: Wilamowiczanie.
Mieszkańcy Wilamowic są potomkami osadników z Fryzji i Flandrii, którzy osiedlili się na tych terenach w XIII wieku[3]. Stworzyli wyizolowaną kulturowo społeczność, odrębną również językowo. W 1808 roku wykupili się z poddaństwa a w 1818 wykupili prawa miejskie dla Wilamowic[3]. Do 1945 roku w powszechnym użyciu był język wilamowski (wymysiöeryś) – archaiczny język (dziś włada nim około 70 osób). Mała społeczność używała również własnego stroju wilamowickiego zawierającego elementy szkockiej kraty, motywy tureckie oraz kwiatowe, wykonane starą metodą klockową. Po II wojnie światowej władze komunistyczne próbowały zatrzeć ślady odrębności kulturowej Wilamowian.
Dziś tradycję kultywuje Regionalny Zespół Pieśni i Tańca "Cepelia Fil Wilamowice" założony w 1987 skupiający młodzież oraz Regionalny Zespół Pieśni i Tańca "Wilamowice" założony w 1948 skupiający kilka pokoleń. Działa także Stowarzyszenie Na Rzecz Zachowania Dziedzictwa Kulturowego Miasta Wilamowice "Wilamowianie", mające na celu ratowanie kultury wilamowskiej.
Sławni Wilamowiczanie[edytuj]

 Osobna strona: Kategoria:Wilamowiczanie.
Józef Bilczewski (1860–1923) – święty, arcybiskup, metropolita lwowski, profesor i rektor Uniwersytetu we Lwowie (1900–1901)
Florian Biesik nazywany "Dante z Wilamowic" – twórca piszący w języku wilamowskim
Herman Mojmir - lekarz, działacz społeczny, organizator Związku Harcerstwa Polskiego
Józef Gara (ur. 1929) – twórca piszący w języku wilamowskim
Jadwiga Bilczewska-Stanecka (1921–1976) długoletnia kierowniczka szkoły i założycielka Regionalnego Zespołu Pieśni i Tańca "Wilamowice"
Jan Gawiński – sielankopisarz
Kazimierz Jonkisz – muzyk jazzowy, perkusista
Zbyszek Zaborowski – wieloletni poseł z ramienia SLD szef RW SLD w Katowicach
Jolanta Danek – założycielka i kierownik Regionalnego Zespołu Pieśni i Tańca "Cepelia Fil Wilamowice"
Kazimierz Danek - artysta ludowy
Elżbieta Matysiak (ur. 1924) – najstarsza żyjąca członkini Regionalnego Zespołu Pieśni i Tańca "Wilamowice"
Franciszka Bilczewska (ur. 1913) – najstarsza żyjąca mieszkanka Wilamowic
Zabytki[edytuj]

Drewniane i murowane domy (XIX w.),
Kapliczki (XIX w.),
Kamieniczki na rynku (1870-1915),
Kościół neogotycki z 1923-84.
Współpraca międzynarodowa[edytuj]


Ta sekcja od 2011-10 wymaga uzupełnienia źródeł podanych informacji.
Informacje nieweryfikowalne mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Aby uczynić sekcję weryfikowalną, należy podać przypisy do materiałów opublikowanych w wiarygodnych źródłach.
Miasta i gminy partnerskie:
 Beneszów Dolny
 Horná Súča
 Kisújszállás
 Rajecké Teplice
 Trenczyńskie Cieplice