Wieluń

Wieluń

Państwo Polska
Województwo łódzkie
Powiat wieluński
Gmina Wieluń
gmina miejsko-wiejska
Założono 1217-1218
Prawa miejskie 1283
Burmistrz Janusz Walenty Antczak
Powierzchnia 16,9 km²
Ludność (2008)
• liczba
• gęstość
25 107
1485,6 os./km²
Strefa numeracyjna
(+48) 43
Kod pocztowy 98-300
Tablice rejestracyjne EWI
Położenie na mapie Polski


Wieluń
51°13′21″N 18°34′26″E
TERC
(TERYT) 1017094
SIMC 0976586
Urząd miejski
pl. Kazimierza Wielkiego 1
98-300 Wieluń
 Multimedia w Wikimedia Commons
 Hasło Wieluń w Wikisłowniku
Strona internetowa


Zniszczenia centrum miasta z 1 września 1939, zdjęcie ze zbiorów Muzeum Ziemi Wieluńskiej w Wieluniu


Tablica pamiątkowa, poświęcona bombardowaniu szpitala Wszystkich Świętych w Wieluniu. Tablica od września 1959 roku do sierpnia roku 2009 znajdowała się na ścianie II LO. Obecnie znajduje się w izbie pamięci zlokalizowanej w II LO, a w miejscu gdzie się znajdowała pierwotnie zlokalizowano nową tablicę


Ratusz i Brama Krakowska



Fragment wieluńskich murów obronnych - baszta prochownia (widok z wieży ratuszowej)


Bazylika Kolegiacka Bożego Ciała
Wieluń (łac. Velun, ros. Велюнь, jid. וויעלון, czes. Věluň) — miasto w woj. łódzkim, na krańcu Wyżyny Wieluńskiej, siedziba powiatu wieluńskiego oraz gminy Wieluń.
Według danych z 31 marca 2009 miasto liczyło 25 107 mieszkańców[1].
Spis treści  [ukryj]
1 Historia
1.1 W Polsce przedrozbiorowej
1.2 Żydzi w Wieluniu
1.3 Nalot 1 września 1939
1.4 II wojna światowa
1.5 Po 1945
2 Zabytki
3 Dzielnice i osiedla Wielunia
4 Klimat
5 Przemysł
6 Energetyka
6.1 Energia cieplna
6.2 Energia elektryczna
6.3 Gazownictwo
7 Transport
7.1 Układ drogowy
7.2 Kolej i komunikacja PKS
7.3 Komunikacja miejska
8 Gospodarka wodą, ściekami i odpadami
8.1 Woda
8.2 Ścieki
8.3 Odpady
9 Edukacja
10 Wspólnoty wyznaniowe
11 Kultura
11.1 Biblioteki
11.2 Muzea i galerie
11.3 Kina i teatry
11.4 Domy kultury
11.5 Towarzystwa regionalne
11.6 Fundacje
12 Sport i rekreacja
12.1 Pomniki
13 Media
14 Panorama miasta
15 Głowy miasta (burmistrzowie, prezydenci, przewodniczący prezydium, naczelnicy)
15.1 Burmistrzowie od XIV do XVII w.
15.2 Prezydenci Miasta
15.3 Burmistrzowie w latach 1817-1950
15.4 Przewodniczący Prezydium Miejskiej RN
15.5 Naczelnicy Miasta
15.6 Burmistrzowie (III RP)
16 Miasta partnerskie
17 Przypisy
18 Zobacz też
19 Linki zewnętrzne
Historia[edytuj]

W Polsce przedrozbiorowej[edytuj]
Wieluń jest miastem o prawie 800-letniej historii. Pierwsze wzmianki o osadzie pochodzą z 2 połowy XIII w. Gród był od 1281 ośrodkiem kasztelanii.[2] Przypuszcza się, że prawa miejskie Wieluń uzyskał ok. 1282 roku[3]. W XIV wieku Kazimierz III Wielki wybudował w Wieluniu zamek, który potem był wielokrotnie przebudowywany w związku z pożarami. Dziś na fundamentach zamku stoi pałacyk klasycystyczny. Miasto było stolicą historycznej ziemi wieluńskiej. W roku 1564 starostwo wieluńskie składało się z miast: Wielunia i Kamionu oraz wsi: Bobrowniki, Wierzbie, Pątnów, Krzyworzeka, Mokrsko z folwarkiem, Wróblew, Pichlice, Sokolniki z folwarkiem, Czastary, Osiek, Kiełczygłów w Sieradzkiem i innych.
Żydzi w Wieluniu[edytuj]
Żydzi osiedlali się w Wieluniu już od połowy XVI wieku, mimo że miasto posiadało tzw. przywilej de non tolerandis Judaeis, wydany w 1566 r. przez króla Zygmunta Augusta i odnowiony w 1581 r. przez króla Stefana Batorego, zabraniający Żydom osiedlania się w tym mieście. Z tego powodu w okresie staropolskim Żydów w tym mieście oficjalnie nie było[4]. W 1799 r. zbudowano pierwszą synagogę, a w 1850 powstał kirkut. W 1897 w mieście było 2732 Żydów (38% ludności).
Nalot 1 września 1939[edytuj]
 Osobny artykuł: Bombardowanie Wielunia.
Bombardowanie Wielunia - odbyło się 1 września w godzinach porannych, a przeprowadziły je bombowce nurkujące Luftwaffe; jest ono często przywoływane jako przykład bestialstwa i nieuzasadnionego terroru niemieckiego lotnictwa[5].
II wojna światowa[edytuj]
Na początku okupacji miasto włączono do III Rzeszy. Okupanci używali nazw Welun w latach 1940–41 i 1942–45 oraz Welungen 1941–42. Cała ludność żydowska została zebrana w getcie, w sierpniu 1942 przetrzymywana w kościele Bożego Ciała, a potem w większości wymordowana - głównie w obozie zagłady w Chełmnie nad Nerem. 18 stycznia 1945 roku miasto wyzwoliła Armia Czerwona.
Po 1945[edytuj]
Zbrojne podziemie polskie, walczące z okupantem niemieckim, a potem stacjonującymi jednostkami radzieckimi i UB, przetrwało na ziemi wieluńskiej aż do 1953 roku. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. sieradzkiego.
Zabytki[edytuj]

 Z tym tematem związana jest kategoria: Zabytki Wielunia.
Zabytkami miasta są:
Mury obronne
Relikty baszty Prochowni i baszty Skarbczyk, baszta Męczarnia oraz baszta Swawola
Brama Krakowska i ratusz
Brama Kaliska
Dawny zamek
Kolegiata Bożego Ciała
Kościół św. Mikołaja i klasztor Bernardynek
Kościół św. Barbary
Kościół i klasztor Reformatów
Budynek dawnego Kolegium Pijarskiego
Kościół św. Józefa
Kościół Ewangelicki
budynek Muzeum Ziemi Wieluńskiej
Cmentarze - rzymskokatolicki i ewangelicki
Plebania parafii św. Józefa
Wieluński Dom Kultury - dawna cerkiew
Zabytkami zniszczonymi podczas II wojny światowej i nieodbudowanymi są:
Kościół św. Michała Archanioła - tzw. Fara, dawna Kolegiata
Synagoga wieluńska
Budynkami objętymi opieką konserwatorską, ale nieujętymi w rejestrze zabytków są:
były młyn "Amerykanka"
hala i budynek administracyjny cukrowni "Wieluń"
Dzielnice i osiedla Wielunia[edytuj]

 Z tym tematem związana jest kategoria: Dzielnice i osiedla Wielunia.
Śródmieście - Najstarsza część miasta zniszczona 1 września 1939 roku w 90%[potrzebne źródło]. Na terenie śródmieścia znajduje się tzw. "Osiedle Okólna". Część ulic ścisłego centrum objęta jest strefą płatnego parkowania, w której opłaty uiszcza się w automatach wydających bilety parkingowe (parkomaty typu "Pay and display")
Osiedle Armii Krajowej (dawniej Osiedle XXV-lecia PRL) - Wznoszone od 1966 roku. Osiedle usytuowane jest pomiędzy ulicami Sieradzką, Traugutta, Grunwaldzką a Puławskiego.
Osiedle Bugaj - Na terenie dawnej wsi Bugaj włączonej w granice Wielunia w 1934 r., między ulicami: Sieradzką, Sucharskiego, Młodzieżową, Traugutta.
Osiedle Kopernika - Nieduże osiedle wzniesione w latach 1972-75 między ulicami: Częstochowską, Szkolną, 3 Maja, M. Skłodowskiej-Curie, A. Struga. Do osiedla od strony południowej przylega tzw. osiedle "Poniemieckie" wzniesione przez okupanta w latach 40.
Osiedle Stare Sady - Wznoszone od 1984 roku. Położone między ulicami: 18 Stycznia, Częstochowską i Nadodrzańską. 54 bloki mieszkalne, od 1993 także segmentowe budownictwo jednorodzinne. W końcu 1997 zamieszkane przez 5109 osób[potrzebne źródło].
Osiedle Stefana Kardynała Wyszyńskiego (dawniej Osiedle Ludwika Waryńskiego) - Wznoszone w technologii wielkopłytowej od końca lat 70. XX w. Położone między ulicami: POW, Kościuszki i Popiełuszki. 41 bloków mieszkalnych, od 1991 także segmentowe budownictwo jednorodzinne. Na osiedlu znajdują się szkoła podstawowa, gimnazjum, przedszkole oraz trzy supermarkety.
Osiedle Wojska Polskiego - Jedno ze starszych wieluńskich osiedli, w większości komunalne, położone między ulicami: Biedala, Sucharskiego, Młodzieżową, Wojska Polskiego.
Osiedle domków jednorodzinnych "Za szpitalem" - Położone w obrębie ulic: Wiśniowa, J.Żubr, Graniczna, 3 Maja. Usytuowane na terenach częściowo włączonej do Wielunia wsi Gaszyn. Osiedle to, powstało w oparciu o budownictwo jednorodzinne.
Niedzielsko - Wieś całkowicie włączona do Wielunia w 1988 roku. Potoczna nazwa tej dzielnicy to "Cukrownia". Znajdują się tam: nieczynna od 2002 roku Cukrownia "Wieluń", Bałtyk-Gaz (zakład gazownictwa bezprzewodowego), Korona (wytwórnia świec), Wielton, Neotech, Patrol, Ekomal, Biosow (oczyszczalnie ścieków), Wigal i inne zakłady pracy.
Chrusty - Wieś całkowicie włączona do Wielunia w 1988 roku, składa się na nią kilka ulic, z których najistotniejszą jest ulica Jagiełły
Berlinek - Teren między osiedlem Stare Sady a linią kolejową Wieluń – Herby Nowe. Osiedle wzniesione w latach hitlerowskiej okupacji, pierwotnie o architekturze charakterystycznej dla niemieckich wiosek, obecnie ten charakter zatraca. Spowodowane to jest intensywnym rozwojem budownictwa jednorodzinnego.
Osiedle Stodolniana - Osiedle bloków komunalnych znajdujące się przy ul. Stodolnianej, pomiędzy ul. Popiełuszki a linią kolejową nr 181 w rejonie stacji kolejowej Wieluń Miasto.
Osiedle Moniuszki - Nieduże osiedle znajdujące się prawie w samym centrum miasta sąsiadujące z dwoma supermarketami oraz dworcem autobusowym.
Podszubienice - Teren obejmujący ulice: Powstańców 1863 r., Sybiraków, Stadionu WOSiR, parku im. Mieczysława Kałuży i lasku miejskiego. Nazwa ta pojawiła się w 1844 r. W latach 1863-1864 Rosjanie dokonywali egzekucji na uczestnikach powstania styczniowego.
Kijak - Teren obejmujący ulice: Kijak, Joanny Żubr, Graniczną, i przyległe. Na Kijaku znajduje się nieczynny od 1939 roku cmentarz żydowski.
Błonie - Teren obejmujący ulice: Kochelskiego, Błońską, Wodną, Poprzeczną, Sejmu Czteroletniego i Wodną (tereny pomiędzy linią kolejową a ulicą Głowackiego.)
Klimat[edytuj]

Miesiąc I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII
Najwyższa temperatura dzienna (°C) +8,3 +12,6 +19,4 +21,9 +25,5 +32,7 +34,3 +31,9 +25,6 +22,8 +14,1 +6,8
Najniższa temperatura dzienna (°C) -32,6 -27,4 -3,0 -2,5 +0,7 +6,6 +8,4 +7,6 +5,0 -0,1 -6,7 -16,2
Źródło: Typowe lata meteorologiczne i statystyczne dane klimatyczne dla obszaru Polski do obliczeń energetycznych budynków

Przemysł[edytuj]



Cukrownia "Wieluń" - widok ogólny
Pierwszy duży zakład przemysłowy powstał w Wieluniu w 1912 roku – była nim działająca do 2002 roku cukrownia "Wieluń". Największym zakładem w historii miasta był działający do tej pory w zredukowanym wymiarze ZUGiL (Zakłady Urządzeń Galwanicznych i Lakierniczych). Większość dużych zakładów produkcyjnych ulokowana jest w północnej części miasta (Niedzielsko, Błonie i tereny przyległe), gdzie funkcjonuje także podstrefa "Wieluń" Łódzkiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej.
Energetyka[edytuj]



Ciepłownia


II LO im. Janusza Korczaka
Energia cieplna[edytuj]
Produkcją i dystrybucją energii cieplnej na terenie miasta zajmuje się prawie wyłącznie jedna firma (Energetyka Cieplna Wieluń Sp. z o.o.). Jej majątek stanowi[potrzebne źródło]:
sieć ciepłownicza
ciepłownia miejska o mocy 90 MW (komin o wysokości 100 metrów)
dodatkowa kotłownia o mocy 360KW w Niedzielsku.
Ciepłownia zasila w ciepło centrum miasta, większe osiedla, szkoły, i szpital natomiast kotłownia leżącą na obrzeżach dzielnicę "cukrownia". Ciepłownia jest wyposażona w trzy kotły typu WR-25 (moc nominalna jednego takiego kotła to 30 MW), z których wyprodukowane ciepło przekazywana jest siecią o długości 27 km, do której przyłączonych jest 59 grupowych węzłów cieplnych oraz 152 węzły indywidualne. Polityka energetyczna Miasta jak i przedsiębiorstwa zakłada systematyczną likwidację niskiej emisji. udziałowcami spółki są: Urząd Miasta, ZUGiL (Zakłady Urządzeń Galwanicznych i Lakierniczych) oraz WSM (Wieluńska Spółdzielnia Mieszkaniowa).
Energia elektryczna[edytuj]
Energia elektryczna dystrybuowana jest przez: Zakład Energetyczny Łódź-Teren S.A. – Rejon Energetyczny Wieluń.
Od kwietnia 1916 do lipca 1939 r. w Wieluniu funkcjonowała samodzielna elektrownia miejska o mocy 370 kW. Od lipca 1939 roku miasto jest włączone do krajowych sieci elektroenergetycznych. Obecnie do miasta energię elektryczną doprowadzają niezależne linie wysokiego napięcia 110 kV (110 000 V)[6]:
linia Trębaczew -Wieluń,
linia Złoczew -Wieluń,
linia Wieruszów -Wieluń,
linia Janinów -Wieluń.
Linie te zasilają GPZ (Główny Punkt Zasilania) zlokalizowany się w północnej części Wielunia. Planowana jest także budowa łącznika o napięciu 110 kV pomiędzy wyżej wymienionymi liniami, biegnącego po wschodnich obrzeżach miasta, w większej części poza jego granicami - oraz drugiego GPZ ("Sady") w południowo-wschodniej części miasta. Odbiorcy zasilani są z miejskiej sieci rozdzielczej w skład której wchodzą sieć średniego napięcia 15 kV oraz sieć niskiego napięcia.
Gazownictwo[edytuj]
Od 2011 roku funkcjonuje miejski system zaopatrzenia w gaz ziemny, w skład którego wchodzą: gazociąg wysokiego ciśnienia - PN63 (63bary), stacja redukcyjna oraz sieć dystrybucyjna średniego ciśnienia PN5[7].
Zakład Gazownictwa Bezprzewodowego (LPG) został oddany przez miasto w leasing firmie Bałtyk Gaz Sp. z o.o. Dystrybucją gazu bez przewodowego zajmuje się ponadto kilka mniejszych firm.
Transport[edytuj]



DK8 na wylocie z Wielunia (fragment ul. Warszawskiej)


Dworzec PKS widok od ul. Chopina


Autosan H9 w barwach wieluńskiego ZKM na ulicy 18 stycznia (DW486)


Docelowy układ ważniejszych dróg na terenie miasta i gminy Wieluń
Układ drogowy[edytuj]
 Z tym tematem związana jest kategoria: Obwodnice Wielunia.
Wieluń stanowi ważny węzeł komunikacyjny. Przez miasto przebiegają drogi krajowe i międzynarodowa:
droga krajowa nr 8 (E67): granica państwa - Kudowa-Zdrój - Wrocław - S8 - Wieluń - A1/S8 -Warszawa - Białystok - Budzisko - granica państwa
droga krajowa nr 43: Wieluń - A1 - Częstochowa
droga krajowa nr 45: Racibórz - Opole - Kluczbork - Wieluń - S8 - Złoczew - (Poznań/Łódź)
oraz wojewódzkie:
nr 481: Wieluń - Łask - (Łódź)
nr 486: Wieluń - Działoszyn - (Radomsko).
Największym problemem komunikacyjnym Wielunia jest nadmierne obciążenie ruchem (w tym tranzytowym), spowodowane brakiem obwodnic dróg krajowych. W ciągu najbliższych lat ma powstać obwodnica północna miasta w ciągu drogi krajowej nr 8, a następnie obwodnica południowo-zachodnia dla pozostałych dróg krajowych. Zakończono również pierwszy odcinek wschodniej obwodnicy centrum, która po ukończeniu inwestycji odciąży starą obwodnicę śródmiejską. W okolicy Wielunia trwa budowa drogi ekspresowej S8, która będzie obsługiwać miasto poprzez dwa węzły: węzeł "Wieluń" na zachód i węzeł "Złoczew" na północ od Wielunia. Zapowiadana jest też realizacja 70-kilometrowego traktu „Kalisko–Wieluńskiego” łączącego Wieluń z Kaliszem.
Kolej i komunikacja PKS[edytuj]
Przez miasto przebiega również wybudowana w 1926 roku linia kolejowa nr 181 relacji (Kępno – Wieluń – Herby Nowe). Trwa modernizacja trzykilometrowej bocznicy kolejowej ze stacji Wieluń-Dąbrowa do dzielnicy Niedzielsko. Do końca lat 80. XX wieku funkcjonowała Wieluńska Kolej Wąskotorowa, która łączyła Wieluń z Praszką. Obecnie miasto posiada dwie działające stacje kolejowe Wieluń Dąbrowa oraz Wieluń Miasto, z których można dojechać pociągiem bezpośrednio do Tarnowskich Gór, Częstochowy, Krakowa, Zakopanego, Katowic, Poznania, Szczecina i Kępna. Kiedyś istniało także bezpośrednie połączenie do Lublińca. Komunikację z okolicą oraz z całym krajem zapewnia PKS Wieluń, oraz nowoczesny (choć wybudowany w 1976) dworzec autobusowy, obsługujący również komunikację międzynarodową.
Komunikacja miejska[edytuj]
Wieluń, podobnie jak większość miast, posiada komunikację miejską. W mieście kursuje 8 linii autobusowych. Komunikacja miejska istnieje tu od 1988 roku.
Linia A: Dw. PKP - Stare Sady - (Ruda)
Linia B: (Bieniądzice) - Rozlewnia gazu - Stare Sady
Linia C: Dw. PKP - ul.POW - (Olewin)
Linia D: (Kurów) - Stadion - Ruda
Linia D - BIS: Dw. PKP - ul.POW
Linia E: Rozlewnia gazu - Stare Sady
Linia G: (Bieniądzice) - Rozlewnia gazu - ul.Częstochowska
Linia H: Masłowice - Stare Sady
W nawiasach podane miejsca, do których dojeżdża tylko część kursów.
Gospodarka wodą, ściekami i odpadami[edytuj]



Widok na fragment oczyszczalni ścieków w Wieluniu.


Piaskownik w komunalnej oczyszczalni ścieków w Wieluniu.
Woda[edytuj]
Miasto zaopatrywane jest w wodę z czterech ujęć:
"Częstochowska" - trzy studnie (120 m³/h), zbiorniki magazynowe (2x 2500 m³), stacja uzdatniania
"Ruda" - trzy studnie (50 m³/h)
"Piłsudskiego" - dwie studnie (192 m³/h)
"Jagiełły/Cukrownia" (ujęcie w rezerwie - czasowo wyłączone z eksploatacji)
Ścieki[edytuj]
Ścieki komunalne odprowadzane są do oczyszczalni komunalnej o wydajności 15 000 m³/d, zlokalizowanej na Błoniach. W sąsiedztwie oczyszczalni komunalnej funkcjonuje oczyszczalnia ścieków przemysłowych (mleczarskich) o przepustowości 2044 m³/d. Większość ścieków deszczowych z terenu miasta oraz ścieki z wymienionych powyżej dwóch oczyszczalni odprowadzane są do Kanału Wieluńskiego.
Odpady[edytuj]
Odpady z terenu miasta trafiają w większości na komunalne składowisko w Rudzie, na którego terenie funkcjonuje sortownia oraz kompostownia odpadów biodegradowalnych.
Edukacja[edytuj]

 Osobny artykuł: Lista szkół w Wieluniu.
Wieluń to ponadlokalny ośrodek edukacyjny - ok. 40% uczniów szkół średnich dojeżdża spoza powiatu wieluńskiego[potrzebne źródło]. W obrębie miasta znajdują się 3 szkoły podstawowe, 6 szkół usytuowanych jest w sąsiadujących wsiach. Funkcjonują 4 gimnazja, 3 licea ogólnokształcące (dla młodzieży), 2 zespoły szkół technicznych i zawodowych oraz szkoła policealna. W mieście wg danych[8] z 2006 roku uczyło się 1 479 dzieci w szkołach podstawowych oraz 1 433 uczniów w 4 gimnazjach. W szkołach średnich nauki pobierało 2 996 uczniów[8]. W Wieluniu mieści się Wydział Zamiejscowy Wyższej Szkoły Informatyki i Umiejętności w Łodzi oraz zamiejscowe ośrodki dydaktyczne Akademii Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi oraz Społecznej Akademii Nauk w Łodzi. Od 1992 r. istnieje Kolegium Nauczycielskie.
Wspólnoty wyznaniowe[edytuj]



Kościół św. Józefa (Rzymskokatolicki)


Kościół Ewangelicko-Augsburski


Na pierwszym planie zburzona w 1939 roku synagoga
 Z tym tematem związana jest kategoria: Kościoły Wielunia.
Na terenie miasta działalność religijną prowadzą następujące wspólnoty:
Kościół Adwentystów Dnia Siódmego
Zbór Adwentystów Dnia Siódmego w Wieluniu
Kościół Ewangelicko-Augsburski
Kościół Ewangelicki w Wieluniu
Kościół rzymskokatolicki
Kościół św. Barbary w Wieluniu
Bazylika Kolegiacka Bożego Ciała w Wieluniu
Kościół i klasztor Reformatów w Wieluniu
Kościół św. Józefa w Wieluniu
Kościół św. Mikołaja w Wieluniu
Kościół Miłosierdzia Bożego w Wieluniu
Kościół św. Stanisława Biskupa Męczennika w Wieluniu
oraz dwa zniszczone kościoły rzymskokatolickie:
Kościół św. Michała Archanioła w Wieluniu
Kościół św. Ducha w Wieluniu
Kościół Zielonoświątkowy
Świadkowie Jehowy
Zbór i Sala Królestwa
Kiedyś były to także:
Judaizm
Synagoga w Wieluniu
Stara Synagoga w Wieluniu
Prawosławie
Cerkiew Przenajświętszej Bogarodzicy Maryi w Wieluniu
Cerkiew św. Włodzimierza w Wieluniu
Kultura[edytuj]

Biblioteki[edytuj]
W mieście obecnie działają następujące biblioteki:
Miejska i Gminna Biblioteka Publiczna im Leona Kruczkowskiego
Powiatowa Biblioteka Publiczna
Biblioteka Pedagogiczna
Biblioteka Kolegium Nauczycielskiego
oraz biblioteki przyszkolne


Muzeum Ziemi Wieluńskiej
Muzea i galerie[edytuj]
Muzeum Ziemi Wieluńskiej
Galeria "Art Deco"
Kina i teatry[edytuj]
W mieście działają lub działały następujące kina:
"Syrena" - obecnie w przebudowie, działa od 1962
"Odra" ("Wolność") - funkcjonowało w latach 1945-75
przed II wojną światową:
"Hel" - działało od roku 1936 do 1.09.1939
"Miraż" 1921-1934
"Polonia" ("Goplana") 1918 -1939
Profesjonalne przedstawienia teatralne odbywają się na scenie kina "Syreny". W jednym z parków miejskich znajduje się nieczynny amfiteatr w którym w latach 1977-1989 odbywały się koncerty i inne widowiska.


Biblioteka Miejska im. Leona Kruczkowskiego
Domy kultury[edytuj]
Obecnie funkcjonują następujące domy kultury:
Wieluński Dom Kultury
Młodzieżowy Dom Kultury
Spółdzielczy Dom Kultury WSM
Klub Osiedla Kopernika
"Dom Nauczyciela"
Towarzystwa regionalne[edytuj]
Wieluńskie Towarzystwo Naukowe
Towarzystwo Przyjaciół Wielunia
Fundacje[edytuj]
Fundacja na rzecz Rozwoju Powiatu Wieluńskiego
Fundacja "Tacy Sami"
Fundacja "Arkana XXI"
Sport i rekreacja[edytuj]

w mieście znajdują się trzy parki miejskie, miejski lasek, planty powstałe w miejscu dawnej fosy, oraz wiele skwerów i zieleńców:
Park śródmiejski im. Żwirki i Wigury
Park śródmiejski im. Witolda Pileckiego
Park miejski im. Mieczysława Kałuży
Planty miejskie im. Jana Pawła II
Lasek miejski


Zegar słoneczny na plantach
Infrastruktura sportowa zarządzana jest przez Wieluński Ośrodek Sportu i Rekreacji (WOSiR) oraz wiele innych stowarzyszeń (np. WKS Wieluń, MKS Wieluń, Junior Wieluń, MLKS Wieluń, MUKS Pamapol Siatkarz Wieluń.)
Kąpielisko Miejskie (przy ul Broniewskiego)
Pływalnia kryta (przy ul. POW 14)
Sztuczne lodowisko (os Kard. Wyszyńskiego - czynne corocznie od października do połowy marca)
Hala sportowa (przy ul Częstochowskiej)
Stadion Miejski wraz z kompleksem boisk (przy ul. Wojska Polskiego)
Sala sportowa (przy ul POW 14)
Boiska i sale sportowe (przy szkołach prowadzonych przez miasto Wieluń)
Boiska (należące do spółdzielni i wspólnot mieszkaniowych)
W Wieluniu swój początek ma pieszy Szlak Jury Wieluńskiej i kilka szlaków rowerowych. Na granicy miasta rozpoczyna się także Szlak Konny Jury Wieluńskiej[9]. Większość powyższych szlaków turystycznych przebiega przez położony w pobliżu Załęczański Park Krajobrazowy.
Pomniki[edytuj]


Pomnik Pogromcom hitleryzmu (Braterstwa Broni) w Wieluniu


Pomnik Bohaterów Powstania Styczniowego
Pomnik Bohaterów Powstania Styczniowego (bud. 1925)
Pomnik Orląt Polskich (bud. 1924)
Pomnik Jana Pawła II (bud. 2006)
Pomnik "Pogromcom hitleryzmu" ("Braterstwa Broni") (bud. 1965-66) rzeźbiarki Jadwigi Janus
Pomnik (popiersie) rotmistrza Witolda Pileckiego (bud. 2008)
Pomnik nauczycieli ziemi wieluńskiej pomordowanych podczas II wojny światowej (bud. 1980)
Pomnik Armii Czerwonej - nieistniejący (bud. 1945 rozb. 1958)
Pomnik ofiar bombardowania szpitala Wszystkich Świętych (odsłonięty w 2009 przez Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Bronisława Komorowskiego
Pomnik pamięci wieluńskich Żydów - ofiar niemieckiej okupacji w latach 1939-45 (odsłonięty w 2009 przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Kaczyńskiego).
Pomnik ofiar Zbrodni Katyńskiej na cmentarzu rzymsko-katolickim (bud. 1990)
inne:
Głaz z tablicą upamiętniającą bombardowanie miasta 1 września 1939 roku - teren byłego cmentarza kościelnego kościoła farnego (odsłonięty w 2004 przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Aleksandra Kwaśniewskiego).
Głaz z tablicą upamiętniającą zniszczenie kościoła farnego i rekonstrukcje jego reliktów 1989-1991 (teren byłego cmentarza kościelnego kościoła farnego)
Głaz z tablicą upamiętniającą zagładę wieluńskiej społeczności żydowskiej (teren byłego cmentarza żydowskiego)
Tablica z płaskorzeźbą popiersia Marszałka Józefa Piłsudskiego - na gmachu banku przy placu Kazimierza Wielkiego
Głaz z tablicą poświęconą wieluńskim ofiarom Katynia w parku Rotmistrza Pileckiego
Głaz z tablicą poświęconą Maksymilianowi Marii Kolbemu na Plantach im Jana Pawła II
Głaz z tablicą upamiętniającą 70 lat działalności harcerstwa na Ziemi Wieluńskiej 1916-1986 (park Rotmistrza Pileckiego)
Głaz z tablicą upamiętniającą 700 lat praw miejskich Wielunia 1283-1983 (park Rotmistrza Pileckiego)
Wojskowe groby żołnierzy polskich i radzieckich na cmentarzu rzymsko-katolickim (w tym groby żołnierzy n/n)
Media[edytuj]

Obecnie działają:
Radio Ziemi Wieluńskiej
Telewizja Kablowa Wieluńskiej Spółdzielni Mieszkaniowej
Ukazują się następujące :
Kulisy Powiatu Wieluń [tygodnik]
Tygodnik Wieluński [bezpłatny]
Nasz Tygodnik Wieluń-Wieruszów-Pajęczno – dodatek do Dziennika Łódzkiego
Bezpłatna Gazeta "Między Nami"
Wieluniak [bezpłatny dwutygodnik]
Kiedyś działała Telewizja Wieluń (nadajnik naziemny).
Dawniej ukazywały się następujące czasopisma:
Puls Wielunia
Gazeta Wieluńska
Goniec Wieluński
Ziemia Wieluńska
Kurier Wieluński
oraz inne.
Panorama miasta[edytuj]


Panorama Wielunia widziana z północnego wschodu (ze wzgórza "nowego cmentarza" w Rudzie
Głowy miasta (burmistrzowie, prezydenci, przewodniczący prezydium, naczelnicy)[edytuj]

Burmistrzowie od XIV do XVII w.[edytuj]
Henryk Talman 1391 r.
Bartosz 1399 r.
Jan Czele 1445 r.
Marcin Polkon 1446 r.
Marcin Kuśnierz 1457 r.
Jakub Kuśnierz 1459 r.
Franciszek Bawarczyk 1612 r.


portret Prezydenta Miasta - Stanisława Ziętarskiego
Prezydenci Miasta[edytuj]
Wacław Besling 1735 r.
Stanisław Ziętarski 1740 r.
Jan Wojciechowski 1750 r.
Andrzej Siwik 1775 r.
Jan Szczeciński 1776 r.
Jan Jędrkiewicz 1780 r.
Franciszek Kazjer 1781 r.
Wojciech Szczepocki 1784 r.
Walenty Kochelski 1789-1792 r.
Paweł Olszakowski 1794 r.
Burmistrzowie w latach 1817-1950[edytuj]
B. Tarchalski 1817- 1820 r.
Wawrzyniec Gibasiewicz 1823 r.
Józef Latosiński
Józef Brzostowski 1838- 1844 r.
Wincenty Ziembiński 1854-1860 r.
Teodor Szosland 1863- 1868 r.
Longin Kiedrzyński 1868-1872 r.
Ksawery Witkowski 1878-1879 r.
Ludomir Kranas do 1882 r.
Załęski od 1882 r.
Adrian Zieleniewicz 1883- 1890 r.
Józef Zyguś (p.o.) 1892 r.
Feliks Burchaciński (p.o.)1893 r.
Hieronim Ostrzycki 1895- 1904 r.
Hipolit Kolski 1906- 1908 r.
Adam Gostyński 1911 r.
Kazimierz Oraczewski 1913-1915 r.
Teofil Malatyński (p.o.)od 1915 r.
Dwenger 1917-1918 r.
Kazimierz Oraczewski 1918-1929 r.
Stefan Groblewski 1929-1932 r.
Józef Jędrzejewski 1932-1933 r.
Witold Nowicki 1933-1935 r.
Józef Jędrzejewski 1936-1937 r.
Stanisław Dzięcioł 1938-1939 r.
Stanisław Ruszkowski 1945 r.
Witold Swoszowski 1945 r.
Jan Teresiak 1945-1949 r.
Ludwik Kaźmierczak 1949-1950 r.
Przewodniczący Prezydium Miejskiej RN[edytuj]
Franciszek Trzciński 1950 r.
Ludwik Kaźmierczak 1950-1952 r.
Jan Pawlak 1952-1953 r.
Tomasz Łuczak 1953-1954 r.
Tadeusz Wiśniewski 1954-1955 r.
Jadwiga Postół 1955-1957 r.
Wiesława Ignaczak 1957-1961 r.
Tadeusz Sobczyk 1961-1962 r.
Stanisław Podeszwa 1962-1972 r.
Naczelnicy Miasta[edytuj]
Jan Dyja 1972-1974 r.
Józef Szmigiel 1974-1975 r.
Jacek Przybylski 1975-1980 r.
Julian Semba 1980-1990 r.
Burmistrzowie (III RP)[edytuj]
Zygmunt Adamski 1990-2002 r.
Mieczysław Majcher 2002-2010 r.
Janusz Antczak 2010-
Miasta partnerskie[edytuj]

Miasto Kraj Data podpisania umowy
Adelebsen Niemcy 1999
Osterburg (Altmark) Niemcy 03.10.2002
Letterkenny Irlandia 2007
Ochtrup Niemcy 2010
Przypisy

↑ Lucyna Nowak, Joanna Stańczyk, Agnieszka Znajewska. Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2008 r.). , 2009. GUS, Departament Badań Statystycznych. Główny Urząd Statystyczny. ISSN             1734-6118       (pol.).
↑ "Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu" hasło Wieluń
↑ Wieluń w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom XIII (Warmbrun – Worowo) z 1893 r.
↑ Historia Żydów z Wielunia.
↑ http://www.historiawielunia.uni.lodz.pl/cel_zniszczony.pdf
↑ http://www.bip.um.wielun.pl/res/serwisy/bip-umwielun/komunikaty/_021_014_77487.pdf
↑ Prace budowlane rozpoczęte. W Wieluniu powstaje nowy gazociąg wysokiego i średniego ciśnienia — EWE energia
↑ 8,0 8,1 Bank Danych Regionalnych – Strona główna (pol.). GUS. [dostęp 2010-09-14].
↑ Szlak konny Jury Wieluńskiej
Zobacz też[edytuj]


  W Wikimedia Commons znajdują się multimedia związane z tematem:
Wieluń
ludzie związani z Wieluniem
tereny Rzeczypospolitej Polskiej anektowane przez III Rzeszę
rzymskokatolicki region wieluński
statki MS Wieluń i SS Wieluń