wtorek, 11 września 2012

Szklarska Poręba


Szklarska Poręba

Państwo Polska
Województwo dolnośląskie
Powiat jeleniogórski
Gmina gmina miejska
Założono 1366
Prawa miejskie 1959
Burmistrz Grzegorz Sokoliński
Powierzchnia 75,44 km²
Wysokość od 440 do 886 m n.p.m.
Ludność (2011)
• liczba
• gęstość
7 002 ▲
91 os./km²
Strefa numeracyjna
(+48) 75
Kod pocztowy 58-580
Tablice rejestracyjne DJE
Położenie na mapie Polski


Szklarska Poręba
50°50′N 15°32′E
TERC
(TERYT) 5020106041
Urząd miejski
ul. Buczka 2
58-580 Szklarska Poręba
 Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa


Szczyt Szrenicy widziany ze Szklarskiej Poręby


Centrum


Wodospad Szklarki
Szklarska Poręba (do 1945 niem. Schreiberhau) – miasto i gmina w województwie dolnośląskim, w powiecie jeleniogórskim.
Według danych z 31 marca 2011 r. miasto miało 7 002 mieszkańców[1].
Prawa miejskie otrzymała 31 grudnia 1959 roku. Historycznie leży na Dolnym Śląsku.
Spis treści  [ukryj]
1 Położenie
2 Klimat
3 Historia
4 Zabytki
5 Części
6 Demografia
7 Turystyka rowerowa
8 Sport
9 Miasto Ducha Gór
10 Komunikacja
11 Wspólnoty wyznaniowe
12 Współpraca międzynarodowa
13 Ciekawostki
14 Zobacz też
15 Przypisy
16 Linki zewnętrzne
Położenie[edytuj]

Położone w dolinie rzeki Kamiennej i jej dopływów (Kamieńczyka i Szklarki), na wys. 440-886 m n.p.m., od południa na stokach Karkonoszy z dominującą nad miastem Szrenicą (1362 m n.p.m.), od północy na stokach Gór Izerskich z Wysokim Kamieniem (1058 m n.p.m.) i Czarną Górą (965 m n.p.m.), zaś od wschodu wzniesienia Pogórza Karkonoskiego oddzielają miasto od Kotliny Jeleniogórskiej[2].
Sąsiednie gminy: Mirsk, Piechowice, gmina Stara Kamienica. Gmina sąsiaduje z Czechami.
Według danych z roku 2007[3] Szklarska Poręba ma obszar 75,44 km² (55. lokata w kraju), w tym: użytki rolne: 6%, użytki leśne: 80%
Według danych z 1 stycznia 2011 r. powierzchnia miasta wynosiła 75,44 km²[4]. Miasto stanowi 12,01% powierzchni powiatu.
Klimat[edytuj]

Szklarska Poręba jest największą stacją klimatyczną Dolnego Śląska, znaną i cenioną od połowy XIX wieku. Warunki klimatyczne miasta porównywalne są do walorów miejscowości alpejskich położonych na wysokości 2000 m n.p.m.[potrzebne źródło]. Odkryli to sportowcy. Polscy kadrowicze często bywają w mieście na obozach kondycyjnych. Częste wiatry oraz ukształtowanie terenu doprowadzają do bardzo szybkiej wymiany mas powietrza. Specyficzny mikroklimat tworzą torfowiska Gór Izerskich.
Od 1891 istnieje tu klimatologiczna stacja meteorologiczna (wys. 640 m n.p.m., 50°51′N 15°32′E ). Średnie ciśnienie atmosferyczne wynosi 940,4 hPa. Najwyższą średnią miesięczną (z lat 1891-1930) charakteryzuje się wrzesień 943,2 hPa, najniższą marzec 937,6 hPa. Frekwencja cisz (dni bezwietrznych) wynosi 12,8%. W Szklarskiej Porębie aż 60% wszystkich wiatrów jest wywołane zjawiskami fenowymi. Średnio, przez 4 dni w roku (na przełomie jesieni i zimy) występują silne wiatry o prędkości przekraczającej 15 m/s. Średnia temperatura roczna z lat 1931-1970 wyniosła +5,8 °C. Najcieplejszymi miesiącami są lipiec i sierpień ze średnimi temperaturami wynoszącymi, odpowiednio: +14,6 °C i +14,3 °C. Najzimniej jest w styczniu i lutym - średnie miesięczne wynoszą -2,9 °C i -2,4 °C. Średnia roczna suma opadów, odnotowana w latach 1891-1940, wyniosła 1158 mm (najbardziej deszczowe miesiące: 126 mm w lipcu i 117 mm w sierpniu; najmniej opadów: 69 mm w lutym i 79 mm w marcu). Średnia wilgotność względna powietrza z lat 1894-1904 wyniosła 81%. Najmniej wilgotnym miesiącem jest maj (75%), natomiast najbardziej wilgotnym grudzień (86%)[5].
Historia[edytuj]

Miejscowość została włączona do Polski w 1945, początkowo pod nazwą Pisarzewiec[6]. Jej dotychczasowych mieszkańców wysiedlono do Niemiec. W latach 1945-54 siedziba wiejskiej gminy Szklarska Poręba. Szklarska Poręba otrzymała prawa miejskie w 1959[7]. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa jeleniogórskiego.
Jesienią 1998 roku, Szklarska Poręba otrzymała miano Zimowej Stolicy Trójki[8]. W 1999 roku natomiast, oficjalnie została ogłoszona Stolicą Programu III Polskiego Radia[8][9].
Zabytki[edytuj]

Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są obiekty[10]:
miasto, z XIX w./XX w.
kościół pw. MB Różańcowej, z 1652 r., XIX w.
cmentarz
kościół ewangelicki, obecnie rzym.-kat. p.w. Niepokalanego Serca NMP, z l. 1775-66
cmentarz przykościelny
dom „Zacisze IV”, ul. Caritas 2, z 1921 r.
dom, ul. Cicha 2, z pocz. XX w.
dom, ul. Cicha 4, po 1920 r.
dom, ul. Cicha 8, z pocz. XX w.
dom mieszkalno-gosp. w „Dolinie Siedmiu Domów”, ul. Górna 10, z 1738 r., pocz. XX w.
dom, ul. Kilińskiego 17, z pocz. XX w.
zespół willowy, ul. Kilińskiego 18, z 1890 r.:
willa „Zacisze III”
wozownia
ogród
willa, obecnie muzeum, ul. Kilińskiego 20, mur.-drewn., z 1885 r.
willa Carla Hauptmana ,drewn., ul. 11 Listopada 9, z k. XIX w.
park
dom, drewn./mur., ul. 11 Listopada 24, z 1740 r.
willa - pensjonat, ul. 1 Maja 64, po 1920 r.
dom, ul. Muzealna 5, szach., z 1905 r.
pensjonat, ul. Orzeszkowej 6, z 1920 r.
pensjonat, ul. Orzeszkowej 8, z 1920 r.
pensjonat, obecnie dom, ul. Sikorskiego 1, mur.-szach., z 1885 r., po 1920 r.
dom z ogrodem, ul. Wrzosowa 17, po 1920 r.
młyn św. Łukasza, obecnie hotel i restauracja „Złota Jama”, mur.-szach., 1870 r.
budynek fabryczny huty „Julia”, XVIII w.
Części[edytuj]

Szklarska Poręba dzieli się tradycyjnie na następujące części (dawne wsie lub osiedla):
Biała Dolina
Szklarska Poręba Górna
Marysin
Szklarska Poręba Średnia
Szklarska Poręba Dolna
ponadto administracyjnie częścią Szklarskiej Poręby są:
Jakuszyce
Demografia[edytuj]

Dane z 31 grudnia 2009[11]:
Opis Ogółem Mężczyźni Kobiety
jednostka osób % osób % osób %
populacja 6 880 100 3 222 46,8 3 658 53,2
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²) 105,8 49,6 56,3
Turystyka rowerowa[edytuj]

Wokół Szklarskiej Poręby, a także w samym mieście wytyczonych jest już ponad 200 km tras rowerowych o różnym stopniu trudności, dla amatorów, sportowców i rodzinnych wycieczek. Miasto jest doskonałym punktem wypadowym wycieczek w głąb polskich i czeskich Karkonoszy i Gór Izerskich oraz do atrakcyjnych, turystycznych miejscowości po jednej i drugiej stronie granicy. Trasy rowerowe Szklarskiej Poręby łączą się z trasami rowerowymi okolic Harrachova i Kořenova (Czechy) przez turystyczne-górskie przejścia graniczne. Przez Szklarską Porębę przebiega Euroregionalny długodystansowy szlak rowerowy „Liczyrzepa” ER-2 biegnący przez całe Sudety – z Zittau do Mieroszowa[potrzebne źródło].
Sport[edytuj]

Miasto jest ośrodkiem sportów zimowych, gdyż pokrywa śnieżna zalega tu średnio przez 110 dni w roku. Centrum narciarstwa zjazdowego jest masyw Szrenicy. W Górach Izerskich, w rejonie Jakuszyc, dominują narciarze biegowi.
Wyciągi Ski Arena Szrenica
Kolej Linowa "Karkonosz - Express"
Kolej Linowa "Szrenica" I sekcja
Kolej Linowa "Szrenica" II sekcja
Wyciąg narciarski "Baby Lift"
Wyciąg narciarski "Ściana"
Wyciąg narciarski "Hala Szrenicka"
Wyciąg narciarski "Świąteczny Kamień"
Trasy zjazdowe
trasy łatwe: Puchatek, Hala Szrenicka;
trasy trudne i średniotrudne: Lolobrygida, Śnieżynka,
trasa bardzo trudna: FIS – jest to jedna z 11 tras zjazdowych oznaczonych kolorem czarnym, ze słynną ścianą – najstromszym fragmentem trasy narciarskiej w Polsce.
Narciarstwo biegowe
Szklarska Poręba w Jakuszycach (najwyżej położonej części miasta) posiada najlepsze w Europie Środkowej trasy narciarstwa biegowego i śladowego. W sumie jest ich ponad 150 km. Góry Izerskie na terenie których zlokalizowane są trasy biegowe, można śmiało nazwać Polską Alaską, albo Polską Skandynawią. Tutaj w pierwszy weekend marca rozgrywana jest największa masowa narciarska impreza w Polsce - Bieg Piastów zaliczany do rodziny Euroloppet i Worldloppet. 17-19 lutego 2012 roku na Polanie Jakuszyckiej zostały rozegrane zawody Pucharu Świata w narciarstwie biegowym[12].
Miasto Ducha Gór[edytuj]

Legenda Ducha Gór, który miał w swym władaniu całe Karkonosze narodziła się ponad 1000 lat temu u źródeł rzeki, w tym wypadku Łaby i jest żywa do dnia dzisiejszego.
W wieku XIX po wielu setkach lat istnienia, imię Ducha Gór występuje już w wielu odmianach. Pojawiają się różne jego wersje: Rubenzagel, Rübenzabel, Rubenzal, a nawet Ruppert Jahn. Najbardziej rozpowszechnia się w języku niemieckim Rübezahl. Imię to niefortunnie przetłumaczone na język polski przez Stanisława Bełzę na „Liczący rzodkiewki”[13] i później Józefa Sykulskiego[14] na Liczyrzepę zdobyło sobie rozgłos.
Karkonosz przedstawiany jest obecnie podobnie, jak niemiecki Rübezahl w XIX w.: jako stary, ale muskularny mężczyzna z długą brodą i włosami, czasem w stroju myśliwego i z kosturem w dłoni. Jest jeszcze inne jego polskie imię, bardziej ludowe: Rzepiór, ale też nawiązuje niefortunnie do rzep. Maciej Bogusz Stęczyński[15] w swym poemacie „Śląsk” nazywa go z kolei Rzepoliczem. Karkonosz – Rübezahl trafił też do dzieł muzycznych: występuje w pięciu operach, z których dziś grywana jest tylko jedna, czeskiego kompozytora J. Razkošnego pt. Krkonoš.
Od 2 poł. XIX w. mitem Karkonosza zajęli się naukowcy, do dziś powstało ok. 200 prac naukowych (w tym doktorskich i habilitacyjnych) na jego temat.
Szklarska Poręba jest obecnie promowana przez część mieszkańców jako miasto Ducha Gór. Nawiązuje to do Hali Baśni sprzed II wojny światowej, w której były malowidła ścienne z karkonoskimi legendami. W mieście znajduje się prawdopodobnie najwięcej w Karkonoszach rzeźb Ducha Gór[potrzebne źródło].
Komunikacja[edytuj]

Do Szklarskiej Poręby można dojechać z różnych miast Polski m.in. z Wrocławia, Jeleniej Góry, Warszawy, Poznania czy Gdyni. W lipcu 2010 roku ze Szklarskiej Poręby uruchomiono kolej do Korenova przez Jakuszyce i Harrachov. Jest to odnowiona trasa Kolei Izerskiej.
Stacje kolejowe w Szklarskiej Porębie:
Szklarska Poręba Dolna
Szklarska Poręba Średnia
Szklarska Poręba Górna
Szklarska Poręba Huta
Szklarska Poręba Jakuszyce
Wspólnoty wyznaniowe[edytuj]

Kościół rzymskokatolicki
Parafia Bożego Ciała w Szklarskiej Porębie
Parafia św. Maksymiliana Marii Kolbego w Szklarskiej Porębie
Współpraca międzynarodowa[edytuj]


Ta sekcja od 2011-09 wymaga uzupełnienia źródeł podanych informacji.
Informacje nieweryfikowalne mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Aby uczynić sekcję weryfikowalną, należy podać przypisy do materiałów opublikowanych w wiarygodnych źródłach.
Miasta i gminy partnerskie:
 Aulum Haderup
 Bad Harzburg
 Harrachov
 Kořenov
 Augustów
Ciekawostki[edytuj]

W mieście jest największa rzeźba postaci Ducha Gór.[potrzebne źródło] Stoi nieopodal Leśnej Huty.
Przed II wojną światową istniał tor bobslejowy w Szklarskiej Porębie. Został wybudowany w latach 1925-1926 na północnym stoku góry Przedział. Długość toru wynosiła 2100 m. Uroczyste otwarcie toru miało miejsce na Boże Narodzenie 1925 r. W 1932 r. na torze rozegrane zostały mistrzostwa świata w bobslejowych dwójkach.[potrzebne źródło]
Zobacz też[edytuj]

Jakuszyce
wodospad Kamieńczyka
wodospad Szklarki
Zakręt Śmierci
Kolej Izerska
Linia kolejowa nr 311

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz

+1