środa, 12 września 2012

Skwierzyna


Skwierzyna

Państwo Polska
Województwo lubuskie
Powiat międzyrzecki
Gmina Skwierzyna
gmina miejsko-wiejska
Założono XII w.
Prawa miejskie przed 1296
Burmistrz Tomasz Watros
Powierzchnia 35,89 km²
Ludność (2010)
• liczba
• gęstość
10 098
281,4 os./km²
Strefa numeracyjna
(+48) 95
Kod pocztowy 66-440
Tablice rejestracyjne FMI
Położenie na mapie Polski


Skwierzyna
52°36′N 15°30′E
TERC
(TERYT) 4081003054
Urząd miejski
ul. Rynek 1
66-440 Skwierzyna
 Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa
Skwierzyna (niem. Schwerin an der Warthe) – miasto w zachodniej Polsce, w woj. lubuskim, w powiecie międzyrzeckim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Skwierzyna. Miasto jest położone na pograniczu Pojezierza Wielkopolskiego i Pradoliny Toruńsko-Eberswaldzkiej, przy ujściu rzeki Obry do Warty.
Według danych z 31 grudnia 2010 r. miasto miało 10 098 mieszkańców[1].
Spis treści  [ukryj]
1 Położenie
2 Historia
3 Architektura
3.1 Zabytki
3.1.1 Obraz Matki Boskiej Klewańskiej
3.2 Kamienice przy ulicy Marszałka Piłsudskiego
3.3 Ratusz
3.4 Kościół Świętego Zbawiciela
3.5 Budynek Cechu Rzemiosł
3.6 Budynek Poczty
3.7 Kirkut
3.8 Spichlerz szachulcowy
3.9 Budynek Nadleśnictwa
3.10 Dom Pomocy Społecznej
3.11 Willa przy ul. 2 Lutego
3.12 „Dom nad Rzeką”
4 Komunikacja
5 Edukacja[8]
6 Kultura
7 Wspólnoty religijne
8 Sport
9 Turystyka
9.1 Szlaki rowerowe[10]
9.2 Szlaki piesze[11]
9.3 Szlaki wodne[12]
10 Miasta partnerskie[13]
11 Osoby pochodzące ze Skwierzyny
12 Przypisy
13 Zobacz też
14 Linki zewnętrzne
Położenie[edytuj]

Skwierzyna osadzona w dolinie Warty znajduje się w obrębie Kotliny Gorzowskiej, natomiast południowa część Skwierzyny leży już w północno-zachodnim krańcu Pojezierza Poznańskiego[2]. Położone przy ujściu rzeki Obry do Warty.
Według danych z 1 stycznia 2010 r. powierzchnia miasta wynosiła 35,89 km²[3].
Obszary wiejskie gminy Skwierzyna rozciągają się na północ od miasta. Natomiast od południa i od południowego zachodu miasto graniczy z gminą Bledzew, a od wschodu graniczy z gminą Przytoczna.
Skwierzyna historycznie i kulturowo leży w Wielkopolsce. Od XIV wieku do 1793 r. miasto znajdowało się w województwie poznańskim. W latach 1848–1919 leżało w Prowincji Poznańskiej, potem do 1938 r. w Marchii Granicznej Poznańsko-Zachodniopruskiej. W latach 1950–1975 miasto administracyjnie należało do województwa zielonogórskiego. W latach 1975–1998 należało już do woj. gorzowskiego.
Historia[edytuj]



Pomnik Władysława Jagiełły, odnowiciela praw miejskich Skwierzyny w 1406 r.
 Osobne artykuły: Historia Skwierzyny i Historia Żydów w Skwierzynie.
Kalendarium:
Ok. XII wieku – rozwinięcie się miasta z osady targowej
przed 1296 – lokacja Skwierzyny na prawie niemieckim – być może przez księcia wielkopolskiego Przemysła II lub margrabiów brandenburskich[4]
1300-1319 – przynależność Skwierzyny do księstwa głogowskiego
1319-1326 – zagarnięcie miasta przez Brandenburgię
1326 – przywrócenie Skwierzyny do granic państwa polskiego przez Władysława Łokietka
1400 – na skutek pożaru całkowite zniszczenie miasta i utrata praw miejskich nadanych przez Przemysła II
1406 – wznowienie dokumentu lokacyjnego na prawie magdeburskim i przywilejów dla miasta przez Władysława Jagiełłę
1466 – sprzedanie Skwierzyny za długi przez Kazimierza Jagiellończyka
1509 – dostanie się miasta we władanie rodu Górków
1530 – uzyskanie przez miasto barw i herbu
1543 – nadanie Skwierzynie statusu miasta królewskiego
1793 – przejście miasta pod władanie Prusaków na skutek II rozbioru Polski
1821 – dotkliwe zniszczenia na skutek pożaru miasta
1871 – władanie miastem przez Rzeszę Niemiecką
1937-1938 – powstanie koszar wojskowych na terenie miasta
1945 – powrót Skwierzyny do granic Polski; wysiedlenie niemieckiej ludności do Niemiec
Architektura[edytuj]



Kościół św. Mikołaja
Zabytki[edytuj]
Lista zabytków nieruchomych chronionych prawem w Skwierzynie[5]:
kościół św. Mikołaja – trójnawowa świątynia halowa w stylu późnogotyckim, wybudowany w XV wieku, gruntownie przebudowana w latach 1861-1863. W kościele znajduje się m.in. obraz Matki Boskiej Klewańskiej.
układ urbanistyczny,
cmentarz żydowski z początku XIX wieku (ul. Mickiewicza),
dom nr 25 przy Rynku wybudowany w XVIII wieku,
spichrz szachulcowy z początku XIX wieku (ul. B.Prusa),
Obraz Matki Boskiej Klewańskiej[edytuj]


Obraz Matki Boskiej Klewańskiej
 Osobny artykuł: Obraz Matki Boskiej Klewańskiej.
Obraz z Klewania na Wołyniu od XVII wieku słynął z cudów, co zostało nawet protokolarnie potwierdzone przez notariusza apostolskiego Baptista de Rubeis. W 1945 roku, kiedy jasne stało się, iż polscy mieszkańcy Klewania zostaną wywiezieni na zachód przez Armię Czerwoną, jedna z mieszkanek, Stanisława Basaj wywiozła obraz ze sobą. 6 czerwca 1945 roku cudowny obraz znalazł się w Skwierzynie. Do 1950 roku ukrywano płótno na plebanii św. Mikołaja, a w 1951 roku umieszczono je w prowizorycznym ołtarzu w kaplicy pod chórem. W 1968 roku znalazł się w głównym ołtarzu, a uroczystej intronizacji dokonano 23 maja 1992 roku.
Wraz z mieszkańcami Klewania w Skwierzynie znalazła się też ręcznej roboty srebrna trumienka z XVII wieku zawierająca relikwie św. Bonifacego Męczennika. Jednak wkrótce potem kuria biskupia rozkazała przenieść ją do Gorzowa.
Kamienice przy ulicy Marszałka Piłsudskiego[edytuj]


Skwierzyński „deptak”
Ulica Piłsudskiego nazywana jest potocznie „deptakiem”. Większość budynków znajdujących się przy niej datowanych jest na lata 20./30. XIX wieku. Większość poprzednich zabudowań spłonęła w pożarze miasta z 1821 roku. Ogień strawił wówczas południowe i wschodnie dzielnice miasta.
Ulica ta zmieniała bardzo często nazwy: XVIII w. – Richtstrasse, XIX-I poł. XX w. – Poststrasse, lata 30 i 40 XX w. – Adolf Hitlerstrasse, od 1945 r. – Marszałka Stalina, od 1948 r. – Obrońców Stalingradu, od 1956 r. – Marszałka Żymierskiego (nieoficjalnie), od 1992 r. – Marszałka Piłsudskiego.
W latach 70. XIX wieku wraz z Rynkiem, dzisiejsza ulica Piłsudskiego oświetlona była jako jedyna w mieście przez lampy naftowe osadzone na ścianach kamienic przy pomocy żelaznych ramion. 1907 r. przyniósł oświetlenie elektryczne i chodniki (za burmistrza Hugo Scholza).
Ratusz[edytuj]
 Osobny artykuł: Ratusz w Skwierzynie.


Ratusz skwierzyński
Ratusz skwierzyński, mieszczący się pod adresem Rynek 1, pochodzi z pierwszych lat XIX wieku. Budynek pochodzący z XVI wieku spłonął w wielkim pożarze, który strawił większą część miasta (miał on wybuchnąć w dniu św. Mateusza). Budynek szybko odbudowano, jednak 80 lat później przeprowadzono prace modernizacyjne polegające na pokryciu go nowym dachem i odmalowaniu. Jednak 72 lata później ratusz został rozebrany, a na jego miejscu wybudowano nowy budynek, który został oddany do użytku 15 października 1841 roku.
Przypuszcza się, że ratusz zaprojektował jeden z najsłynniejszych architektów niemieckich, zamieszkały w Berlinie, Friedrich August Stüler[6][7].
Budynek ratusza jest neorenesansowy. Od 1888 był on siedzibą powiatu skwierzyńskiego, urzędu stanu cywilnego, sądu okręgowego, komisarza policji, urzędu celnego i nadleśnictwa królewskiego. Po wkroczeniu do miasta Rosjan w 1945 roku, żołnierze urządzili w nim magazyn, toteż ratusz uniknął płomieni. Od 1975 roku stał się siedzibą Urzędu Miasta i Gminy, a od 1990 – miejscem urzędowania burmistrza.
Wewnątrz zachowało się tylko kilka zabytkowych sztuk mebli: kredens, zegar, biurko, biblioteczka. Są to elementy w stylu klasycystycznym, pochodzące z lat 30. XIX wieku.
Kościół Świętego Zbawiciela[edytuj]


Kościół Świętego Zbawiciela w Skwierzynie
 Osobny artykuł: Kościół Świętego Zbawiciela w Skwierzynie.
Jest to dawny zbór protestancki, zbudowany w latach 1847-1854. Przedtem funkcjonowała niewielka świątynia protestancka wybudowana z drewna w XVII wieku, nieposiadająca wieży, tynku, wyposażona tylko w niewielkie okna. Znajdowała się ona przy dzisiejszej ulicy Jagiełły. Nowy kościół zbudowano w stylu neoromańskim. Służył on ewangelikom do II wojny światowej, potem nadano mu nazwę Świętego Krzyża i służył żołnierzom skwierzyńskiego garnizonu. W 1958 roku zlikwidowano parafię wojskową, a kościół otrzymał wezwanie Świętego Zbawiciela.
Lata 1952 i 1966 to daty gruntownych prac remontowych w kościele, a 1982 rok to umieszczenie w świątyni obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej, namalowanego przez Ludwika Konarzewskiego – juniora z Istebnej.
Budynek Cechu Rzemiosł[edytuj]
Znajduje się przy ulicy Rynek 6, w bezpośrednim sąsiedztwie ratusza. Kamienica została zbudowana w 1856 roku, ufundował ją bogaty kupiec niemiecki, który jednak w 1910 roku sprzedał budynek zegarmistrzowi. Później kupił ją piekarz, który założył w budynku piekarnię i sklep. W latach 1945-1979 mieściła się tam Powszechna Spółdzielnia Spożywców "Społem". Od 1980 znajduje się tam biuro Cechu Rzemiosł, a w 2001 odnowiono elewację kamienicy.


Dom Rzemiosła
Budynek Poczty[edytuj]
Znajduje się przy ulicy 2 Lutego. Zbudowano go w 1888 roku, za burmistrza Hugo Müllera. Jak przystało na niemieckie budynki użyteczności publicznej, wybudowany jest w stylu neogotyckim. W 1945 roku w budynku miał miejsce wewnętrzny pożar, dlatego siedzibę poczty przeniesiono do sąsiedniej kamienicy. Urząd pocztowy powrócił do swej dawnej siedziby w 1950 roku.
Kirkut[edytuj]
 Osobny artykuł: Cmentarz żydowski w Skwierzynie.
Jest jednym z największych kirkutów w województwie lubuskim, a znajdujące się tam nagrobki (macewy) stanowią jedne z najcenniejszych zabytków Skwierzyny. Cmentarz zajmuje powierzchnię ok. 2,23 ha, znajduje się na nim 247 macew. Najstarsze zachowane nagrobki pochodzą z początków XVIII w., choć cmentarz istniał prawdopodobnie od XV w. Cmentarz funkcjonował do lat 30. XX w. i jako jeden z nielicznych nie został zdewastowany w czasie II wojny światowej. Dopiero w latach 70. miejscowe władze zaczęły „porządkowanie” terenu cmentarza, które miało doprowadzić do jego całkowitej likwidacji. Próby renowacji cmentarza podjęto w 1992 r., nie było jednak wtedy na to środków. Dopiero wsparcie kilku instytucji charytatywnych umożliwiło odbudowanie cmentarza, w 2002 r. Już rok później cmentarz został ponownie zdewastowany przez nieznanych sprawców, a na jego powtórną renowację brakuje pieniędzy.
Spichlerz szachulcowy[edytuj]


Spichlerz szachulcowy z XVIII w
Trójkondygnacyjny budynek znajduje się przy ulicy B. Prusa. Niewiele wiadomo o jego budowniczych, jako że budowle gospodarcze nie posiadały rozbudowanej dokumentacji. Najprawdopodobniej został wzniesiony w XVIII wieku w celu magazynowania zboża niedaleko portu na Warcie.[potrzebne źródło]
Budynek Nadleśnictwa[edytuj]


Willa fabrykancka
Znajduje się przy ulicy 2 Lutego. Zbudowany najprawdopodobniej na przełomie XIX i XX wieku. Budowniczowie i projektanci są do dzisiaj nieznani. Przed nim znajduje się niewielki ogród dendrologiczny, będący jednocześnie początkiem tzw. Szlaku Bobrów na Obrze.
Dom Pomocy Społecznej[edytuj]
Umiejscowiony przy ulicy Batorego 15. Zbudowany pod koniec XIX wieku, pierwotnie znajdował się poza granicami miasta. Nieopodal mieściła się ewangelicka szkoła powszechna (powstała w 1896 roku), być może w dzisiejszym Domu Pomocy Społecznej zamieszkiwał jej dyrektor. Po 1945 roku była to przychodnia, a później żłobek. Od 1995 roku znajduje się w nim Dom Pomocy Społecznej, a od 1998 także „Uniwersytet III Wieku”.
Willa przy ul. 2 Lutego[edytuj]
Budynek ten to willa fabrykanta, zbudowana prawdopodobnie w 1910 roku przez Augusta Klemmanna. Był on mistrzem murarskim i ciesielskim, którego stać było na wybudowanie kamienicy w stylu modernistycznym ze stylowymi zapożyczeniami. W sąsiedztwie znajdował się tartak, będący także własnością Klemmanna, stąd willa pełniła funkcje i mieszkalne i administracyjne. Po wojnie mieściła komitet partyjny i milicję, a potem przychodnię.
„Dom nad Rzeką”[edytuj]


„Dom nad Rzeką”
Znajduje się przy ulicy Mostowej, jak sama nazwa wskazuje, zaraz przy moście na Warcie. Najprawdopodobniej powstał w latach 20. lub 30. XX wieku i służył mieszkańcom Skwierzyny jako obiekt rozrywkowy nazywany Strandschlossen. Znajdowały się tam hotel, restauracja, kawiarnia.
Po wojnie przejęły go Skwierzyńskie Fabryki Mebli i odtąd nazywano go „Drzewiarzem”. Od 1981 roku funkcjonowało tam przyzakładowe przedszkole. W 1997 odkupił budynek od władz miasta miejscowy biznesmen Kazimierz Witek, który przywrócił mu funkcje hotelowo-rekreacyjne. Założył tam hotel-restaurację „Dom nad Rzeką”.
W historii miasta wybuchały pożary, które niszczyły zabudowania. Dzisiejszy kształt wielu zabudowań jest modyfikacją pierwotnej architektury.
Komunikacja[edytuj]



Budynek stacji kolejowej
 Osobny artykuł: Skwierzyna (stacja kolejowa).
W mieście zbiegają się szlaki komunikacyjne droga krajowa nr 24 relacji Rudnica – Pniewy oraz droga krajowa nr 3 (S3, międzynarodowa E-65) relacji Jakuszyce – Świnoujście. Skwierzyna posiada połączenie kolejowe, na którym poruszają się szynobusy relacji Zielona Góra – Zbąszynek – Gorzów Wielkopolski.
Edukacja[8][edytuj]

Szkoły podstawowe:
Szkoła podstawowa z oddziałami integracyjnymi im. Kornela Makuszyńskiego;
Szkoła podstawowa w Murzynowie;
Gimnazjum im. Władysława Jagiełły;
Szkoły średnie:
Liceum Ogólnokształcące im. Ireny Sendler;
Zespół Szkół Technicznych im. Stanisława Lema;
Kształcenie zawodowe:
Centrum Kształcenia Praktycznego;
Przedszkola:
Przedszkole integracyjne "Gromadka Misia Uszatka";
Przedszkole wojskowe nr 84.
Kultura[edytuj]

W mieście, jak i sąsiednich miejscowościach należących do gminy, odbywają się corocznie imprezy, które są istotnym wydarzeniem w życiu mieszkańców
Lista wydarzeń kulturalnych odbywających się cyklicznie w Skwierzynie:
Uroczyste Obchody Święta Konstytucji 3 maja;
Noc Świętojańska – noc z 23/24 czerwca, połączona z zabawą taneczną i pokazem fajerwerków;
Obchody Dni Skwierzyny – organizowane od 1995 roku, odbywają się w czerwcu dla upamiętnienia uzyskania praw miejskich, połączone z szeregiem imprez kulturowych, sportowych i towarzyskich;
Gminne Dożynki – impreza, która rozpoczyna się w sierpniu;
Święto Podgrzybka – odbywające się jesienią, najczęściej w październiku, jako ukoronowanie pomyślnych zbiorów grzybiarzy;
Uroczyste Obchody Odzyskania Niepodległości;
Przybycie Repatriantów do Skwierzyny[potrzebne źródło];
Rocznica sformowania Jednostki Wojskowej[potrzebne źródło];
Wspólnoty religijne[edytuj]

W mieście istnieją dwie parafie rzymskokatolickie: parafia św. Mikołaja Biskupa oraz parafia wojskowa Matki Odkupiciela. Ponadto Skwierzyna jest siedzibą Parafii Greckokatolickiej św. Włodzimierza i Olgi.
Sport[edytuj]

Od 1946 roku w Skwierzynie funkcjonuje klub piłkarski SKS Pogoń Skwierzyna. Klub obecnie rozgrywa mecze na Stadionie Miejskim[9].
Turystyka[edytuj]

Szlaki rowerowe[10][edytuj]
 17,4 km międzygminny Skwierzyna – Lipki Wielkie
trasa: Skwierzyna Rynek – Skwierzyna Gaj – Jezierce – Lipki Wielkie;
 ok. 80 km ponadregionalny Lubiatów – Krasne Dłusko
trasa: Drezdenko – Lubiatów – Wiejce – Krobielewko – Skrzynica – Nowy Dwór – Świniary – Skwierzyna Gaj – Skwierzyna – Krasne Dłusko – Przytoczna – Rokitno – Lubikowo – Stołuń – Szarcz (na terenie Gminy Skwierzyna długość szlaku wynosi - 34,6 km);
 30,2 km ponadregionalny Warcin – Zamyślin
trasa: Warcin – Gościnowo – Dobrojewo – Jezierce – Krobielewko – Wiejce;
 24,8 km euroregionalny Santok – Chełmsko
trasa: Osetnica – Warcin – Murzynowo – Kijewice – Skwierzyna Gaj – Skwierzyna Rynek – Mała Skwierzynka – Chełmsko;
 6 km międzygminny Skwierzyna Dworzec PKP – Lisia Góra (Gmina Bledzew);
 14,3 km międzygminny Skwierzyna – Kolonia Brzozowiec
trasa: Skwierzyna Rynek – Rakowo – Kolonia Brzozowiec.
Szlaki piesze[11][edytuj]
 15,9 km Skwierzyna – Bledzew
trasa przechodzi przez Stary Dworek – Leśniczówkę, biegnie wzdłuż Obry, obok ruin bunkrów z czasów II wojny światowej i ciągu stawów hodowlanych, i od strony północnej dociera do Bledzewa.
Szlaki wodne[12][edytuj]
Lubuski Szlak Wodny: Sława Wielkopolska – Santok – dł. 220 km (10 dni)
Trasa:
rzeki: Obrzyca, Obra, Warta
miejscowości: Wilcze – Kargowa – Zbąszyń – Trzciel – Międzyrzecz – Bledzew – Skwierzyna – Santok;
Spływ Wartą – dł. ok. 137 km
Międzychód – Skwierzyna – Santok – Gorzów Wlkp. – Kostrzyn nad Odrą;
Spływ Obrą
wariant krótszy 143 km: Trzciel – Międzyrzecz – Gorzyca – Bledzew – Skwierzyna – Santok
wariant dłuższy ok. 180 km: Kopanica – Zbąszyń – Trzciel – Międzyrzecz – Gorzyca – Bledzew – Stary Dworek – Skwierzyna.
Miasta partnerskie[13][edytuj]

Bernau bei Berlin  – od roku 1979 Skwierzyna jest związana umową o partnerskiej współpracy; odnowienie umowy nastąpiło w roku 1996. Celem współpracy jest wymiana doświadczeń w sferze kulturalnej, turystycznej i sportowej.
Briańsk  – w roku 1999 zawarto akt partnerski i porozumienie o współpracy regionalnej. Strony zobowiązały się do współpracy ekonomicznej kulturalnej, sportowej i turystycznej.
Międzychód
Klewań
Osoby pochodzące ze Skwierzyny[edytuj]

Eliza Białkowska – gimnastyczka artystyczna, olimpijka z Seulu 1988 i Barcelony 1992,
Eliakim ha-Kohen Schwerin Götz – naczelny rabin Węgier w latach 1827-1845,
Johann Christian Metzig – wybitny niemiecki lekarz, jeden z „ojców” medycyny i higieny wojskowej,
Johann Gottfried Piefke – niemiecki kompozytor, twórca marszy wojskowych, m.in. Preußens Gloria,
Ryszard Tylewski – kajakarz, wielokrotny mistrz Polski, uczestnik igrzysk olimpijskich w Montrealu (1976),
Łukasz Adamski – piłkarz, gracz m.in. Clube Atletico Paranaense de Curitiba, Polonii Warszawa, Ruchu Chorzów,
Sebastian Świderski – siatkarz, wielokrotny reprezentant Polski,

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz

+1