środa, 12 września 2012
Skoczów
Skoczów
Państwo Polska
Województwo śląskie
Powiat cieszyński
Gmina Skoczów
gmina miejsko-wiejska
Aglomeracja bielska
Założono XIV wiek
Prawa miejskie 1267
Burmistrz Janina Żagan
Powierzchnia 9,85 km²
Ludność (2010)
• liczba
• gęstość
14 666
1 493,2 os./km²
Strefa numeracyjna
(+48) 33
Kod pocztowy 43-430
Tablice rejestracyjne SCI
Położenie na mapie Polski
Skoczów
49°48′12″N 18°47′23″E
TERC
(TERYT) 2243203104
SIMC 0925198
Urząd miejski
Rynek 1,
43-430 Skoczów
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa
Skoczów (niem. Skotschau, czes. Skočov) – miasto w woj. śląskim, w powiecie cieszyńskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Skoczów, na Śląsku Cieszyńskim. Leży na Pogórzu Śląskim nad rzeką Wisłą.
Według danych z 31 grudnia 2010 r. miasto miało 14 666 mieszkańców[1].
Spis treści [ukryj]
1 Nazwa
2 Komunikacja
3 Położenie
4 Historia
5 Ludzie związani ze Skoczowem
6 Kościoły i związki wyznaniowe
6.1 Katolicyzm
6.2 Protestantyzm
6.3 Inne
7 Kultura
8 Sport
9 Turystyka
9.1 Informacja turystyczna
9.2 Szlaki turystyczne i trasy rowerowe
10 Współpraca międzynarodowa
11 Galeria
12 Przypisy
13 Zobacz też
Nazwa[edytuj]
Nazwa miejscowości pochodzi od słowa "skok" oznaczającej spadek biegu rzeki przepływającej przez miejscowość. Lokalna legenda mówi o księżniczce Wandzie, która miała w tym miejscu skoczyć w nurt Wisły. Na mapie Abrahama Orteliusa z 1603 roku miejscowość widnieje pod nazwą Skoczow. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego podaje nazwę Skoczów oraz zgermanizowaną Skotschau.[2].
Komunikacja[edytuj]
Ze Skoczowa kursują autobusy Transkom Skoczów do Cieszyna, Bielska-Białej, Brennej, Chybia, Koniakowa, Kowali, Kiczyc, Pierśćca, Strumienia i Wisły; autobusy firmy DAS II do Bielska-Białej i Cieszyna oraz busy Linea Trans do Brennej Bukowej i Cieszyna. Przez miasto kursują również przelotowe autobusy innych przewoźników n.p. PKS Radom/Warszawa do Wisły i Warszawy, PPKS "Wschód" Lublin do Wisły i Lublina, PKS Cieszyn/Veolia Transport Kujawy oddział Kołobrzeg do Cieszyna i Kołobrzegu czy PKS Bytów do Wisły i Ustki. Z dworca autobusowego przy ul. Bielskiej odjeżdżają również autobusy PKS Bielsko-Biała S.A. przez Grodziec, Jasienicę i Jaworze do Bielska-Białej. Ponadto ze skoczowskiego osiedla Górny Bór odjeżdżają busy firmy ABT-Trans na trasie Skoczów - Bielsko-Biała - Bielany.
Położenie[edytuj]
Według danych z 1 stycznia 2011 r. powierzchnia miasta wynosiła 9,85 km²[3].
Historia[edytuj]
Ta sekcja od 2011-09 wymaga uzupełnienia źródeł podanych informacji.
Informacje nieweryfikowalne mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Aby uczynić sekcję weryfikowalną, należy podać przypisy do materiałów opublikowanych w wiarygodnych źródłach.
Praosadą dzisiejszego Skoczowa było grodzisko położone ok. 2 km na południowy zachód od dzisiejszego centrum (obecnie Międzyświeć). Grodzisko to, założone na miejscu wcześniejszej osady ludności łużyckiej z ok. V w. p.n.e., było zamieszkiwane przez plemię Gołęszyców i funkcjonowało w VII-IX w. n.e. Gród ten początkowo był osadą otwartą usytuowaną na naturalnie obronnym wzgórzu nad doliną rzeki Bładnicy, ponad jarem zwanym "Piekiełko". Później osada otoczona została wałem ziemnym i fosą. Uwagę zwraca szczególnie obronna funkcja grodu, będącego prawdopodobnie najbardziej na wschód wysuniętą warownią Gołęszyców, która graniczyć mogła z terenami należącymi już do plemiona Wiślan. Osada została zniszczona w końcu IX w. najprawdopodobniej w wyniku najazdu księcia wielkomorawskiego Świętopełka II i już nie odbudowana[4].
Skoczów w obecnym miejscu mógł powstać za czasów panowania pierwszego księcia cieszyńskiego Mieszka (1290-1315) w wyniku jego intensywnej działalności kolonizacyjnej w nowo powstałym Księstwie Cieszyńskim. Pewna wiadomość o miasteczku pochodzi z 1327 r., gdy książę cieszyński Kazimierz I uznał się za lennika króla czeskiego. W tym też czasie powstała drewniana warownia obronna, nazwana później "skoczowskim zamkiem". Skoczów w początkach swoich dziejów był przede wszystkim osadą rolno-rzemieślniczo-handlową. Dopiero napływ ludności z Moraw i Węgier spowodował wyspecjalizowanie się grodu głównie w rzemiośle.
Skoczów na starej mapie z 1603 roku autorstwa Abrahama Orteliusa
W 1470 r. Skoczów zniszczył pożar, który strawił nadane miasteczku przywileje oraz inne dokumenty. W tym samym roku książę cieszyński Kazimierz II odnowił i rozszerzył przywileje miejskie Skoczowa wzorując je na tych, jakie posiadał Cieszyn. W mieście istnieje już szkoła i szpital z kaplicą poświadczoną w dokumencie z 1482 r. Kolejny pożar niszczy miasto w 1531 r., a po nim pracujący w mieście rzemieślnicy, wzorem innych miast, powołali do życia cechy. Pierwszymi, którzy uzyskali potwierdzenie statutu, byli szewcy w 1547 r. Jednak największą sławę dla miasta przynieśli garncarze, czyniąc ze Skoczowa centrum oryginalnej ceramiki, z której miasto było znane do początku XX wieku. W 1550 r. miasto uzyskało prawo do warzenia piwa, zatem wzbogaciło się o browar mieszczański.
XVII wiek nie był pomyślny dla Skoczowa. Oprócz licznych klęsk żywiołowych, doszły rozboje wojsk i luźnych oddziałów grasujących po okolicy w czasach wojny trzydziestoletniej oraz epidemie. W czasie jednej z nich zmarło 300 mieszkańców miasta i okolic. Miasto wolno dźwigało się ze zniszczeń, ale już w 1676 r. cesarz Leopold I potwierdził jego mieszkańcom wszelkie dotychczasowe prawa i przywileje. XVIII wiek należy również do tragicznych w historii miasta. W przeciągu 43 lat niszczą Skoczów 2 pożary: w 1713 r. pożar zamienia miasto w pogorzelisko, a drugi, który wybuchł 7 maja 1756 r. w zabudowaniach browaru miejskiego, objął całe miasto i zniszczył ponad 100 domów. Po drugim pożarze rozpoczęto budowę Skoczowa murowanego, co mogło się stać dzięki widocznej pomocy ze strony cesarstwa. Odbudowano kościół parafialny pw. św. św. Piotra i Pawła, zamek i budynki śródmieścia. Dalsza rozbudowa na przełomie XVIII i XIX wieku. Powstaje wtedy m.in. ratusz (1797) oraz rynkowa figura Jonasza (Trytona) (1775), które oglądać możemy po dzień dzisiejszy.
Od połowy XIX w. datuje się rozwój skoczowskiego przemysłu fabrycznego. Początek dała fabryczka sukna braci Bartelt, przyjęta później przez Heilperna i przemianowana została na "Pierwszą Śląską Fabrykę Koców Derek i Guń". Rozwijało się w mieście także garbarstwo. W 1859 r. morawski kupiec Dawid Spitzer założył duży warsztat garbarski, który z czasem rozrósł się w fabrykę produkującą skóry na obuwie i obicia mebli. Miasto rozwija się i od 1853 roku śródmieście oświetlane jest do północy 5 lampami olejowymi. W 1853 r. Żydzi mieszkający w mieście zbudowali synagogę. Jednocześnie nasilały się konflikty na tle narodowościowym między Polakami a Niemcami, zaś sytuację komplikował dodatkowo ruch ślązakowski, rozwijany przez skoczowskiego nauczyciela Józefa Kożdonia. Głosił on odrębność etniczną Ślązaków i ich przynależność do kultury niemieckiej.
Na przełomie XIX i XX wieku miasto szybko unowocześnia się. W 1888 r. zbudowano linię kolejową z Cieszyna do Bielska, która przecięła Skoczów i przyspieszyła rozwój miasta. Zbudowano miejską rzeźnię i gazownię, wprowadzono elektryczność. Powstała również obecna ulica Mickiewicza (Bahnhofstrasse), łącząca centrum ze stacją kolejową. Wzniesiono przy niej reprezentacyjne gmachy nowej szkoły, sądu grodzkiego z więzieniem, a bogaci mieszczanie budowali wzdłuż ulicy swe wille. Rozwój zahamował pożar w 1910 r., który zniszczył 21 domów w centrum miasta.
Według austriackiego spisu ludności z 1900 w 299 budynkach w Skoczowie na obszarze 981 hektarów mieszkało 3241 osób, co dawało gęstość zaludnienia równą 330,4 os./km². z tego 2298 (70,9%) mieszkańców było katolikami, 721 (22,2%) ewangelikami a 222 (6,8%) wyznawcami judaizmu, 1730 (53,4%) było polsko-, 1432 (44,2%) niemiecko- a 34 (1%) czeskojęzycznymi[5]. Do 1910 roku liczba budynków wzrosła do 349 a mieszkańców do 3744, z czego 3705 było zameldowanych na stałe, 2443 (65,3%) było katolikami, 1042 (27,8%) ewangelikami, 247 (6,6%) żydami a 12 (0,3%) zadeklarowało inną religię lub wyznanie, 1863 (50,3%) było niemiecko- (w tym większość ludności żydowskiej[potrzebne źródło]), 1794 (48,4%)polsko- a 48 (1,3%) czeskojęzycznymi[6]. Według Słownika geograficznego Królestwa Polskiego w miejscowości mieszkało na początku XX wieku 2405 katolików, 584 protestantów i 124 Żydów. Jeżeli chodzi o narodowości 2136 Polaków, 909 Niemców oraz 68 Czechów[2].
Po zakończeniu I wojny światowej Skoczów wraz z całym Śląskiem Cieszyńskim stał się punktem sporu pomiędzy Polską i Czechosłowacją. W styczniu 1919 r. rozegrała się pod Skoczowem bitwa pomiędzy armią czechosłowacką a resztkami pozostałych na Śląsku Cieszyńskim oddziałów polskich, powstrzymując czeską inwazję na linii Wisły. Po podziale dawnego Księstwa Cieszyńskiego w 1920 roku Skoczów znalazł się w granicach Polski. Okres międzywojenny to dalszy rozwój miasta. W Skoczowie zaczęła szybko rozwijać się polska oświata i kultura, powstała polska szkoła ludowa i wydziałowa, gdzie przez wiele lat uczył Gustaw Morcinek.
Okres okupacji hitlerowskiej zaznaczył się licznymi ofiarami. 24 kwietnia 1940 Niemcy aresztowali i wywieźli do obozów prawie całą polską inteligencję ze Skoczowa i okolic. W zimie i wiosną 1945 r., w wyniku wielotygodniowych walk toczonych w okolicy, miasto poważnie ucierpiało. Zniszczonych zostało ok. 65% budynków mieszkalnych, część zakładów przemysłowych, wszystkie mosty, sieć wodociągowa oraz węzeł kolejowy.
Po wojnie nastąpiła stopniowa odbudowa miasta. W 1947 r. uruchomiono prywatną odlewnię żeliwa, którą w 1950 r. przymusowo upaństwowiono. W 1972 r. weszła ona w skład Fabryki Samochodów Małolitrażowych i po rozbudowie, już w latach 90. XX w., została sprywatyzowana, po czym, jako Teksid Poland, została wykupiona przez koncern FIAT. W latach 60. XX w. wzniesiono drugi wielki zakład – skoczowską kuźnię, która, jako oddział Kuźni Ustroń, też weszła w skład FSM. Stare miasto zostało otoczone przez nowe osiedla mieszkaniowe. Rozwijały się również zakłady znane w całej Polsce do dnia dzisiejszego, np.: Fabryka Kapeluszy Polkap (dawna firma Hückel), Fabryka Koców "Pledan" czy Zakłady Garbarskie "Skotan" . Rozwój miasta i gminy został zatrzymany w latach 90., jednak Skoczów pozostał najbardziej uprzemysłowioną miejscowością dzisiejszego powiatu cieszyńskiego.
W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa bielskiego.
Wydarzeniem dla całego regionu była wizyta w Skoczowie papieża Jana Pawła II (22 maja 1995). Na Kaplicówce została wówczas odprawiona msza święta dla wiernych, w której udział wzięło około 200 tys. ludzi. Papież dzień wcześniej (21 maja 1995) kanonizował w Ołomuńcu pochodzącego ze Skoczowa Jana Sarkandra.
Ludzie związani ze Skoczowem[edytuj]
Pomnik Gustawa Morcinka
przy ul. Mickiewicza
Figura św. Jana Sarkandra przy ul. Mickiewicza
Gustaw Morcinek – pisarz związany ze Śląskiem, nauczyciel, działacz publicystyczny i poseł na Sejm PRL I kadencji
św. Jan Sarkander – kapłan męczennik, święty katolicki ur. 20 grudnia 1576 r. w Skoczowie
prof. Paweł Tendera - wybitny specjalista z zakresu rachunkowości, wykładowca i prorektor Akademii Ekonomicznej w Katowicach
Ryszard Staniek - piłkarz,reprezentant polski, srebrny medalista olimpijski z Barcelony 1992
Ireneusz Jeleń - piłkarz,reprezentant polski, uczestnik MŚ 2006 i EURO 2008.
Delfina Skąpska - reprezentantka Polski w szermierce,olimpijka z Moskwy 1980 r.
prof. dr hab. inż. Piotr Konderla
Zobacz też: Burmistrzowie Skoczowa.
Kościoły i związki wyznaniowe[edytuj]
Na terenie miasta działalność duszpasterską prowadzą następujące kościoły i związki wyznaniowe:
Katolicyzm[edytuj]
Kościół Rzymskokatolicki – obszar miasta podzielony jest pomiędzy 3 parafie należące do dekanatu skoczowskiego w diecezji bielsko-żywieckiej:
Parafia Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Skoczowie
Parafia Matki Bożej Różańcowej w Skoczowie (Górny Bór)
Parafia Znalezienia Krzyża Świętego w Skoczowie
Protestantyzm[edytuj]
Kościół Ewangelicko-Augsburski – Parafia Ewangelicko-Augsburska w Skoczowie z kościołem św. Trójcy
Kościół Wolnych Chrześcijan – Zbór Kościoła Wolnych Chrześcijan w Skoczowie
Kościół Adwentystów Dnia Siódmego - zbór w Skoczowie
Kościół Chrześcijan Dnia Sobotniego
Zbory Boże Chrześcijan Dnia Siódmego
Kościół Zielonoświątkowy - zbór w Skoczowie
Inne[edytuj]
3 zbory Świadków Jehowy (Skoczów-Miasto, Skoczów-Zachód, Skoczów-Zawiśle)[7], Sala Królestwa[8].
Kultura[edytuj]
Batalion d'Amour – grupa muzyczna wykonująca muzykę rock gotycki
Masters of Mind – zespół metalowy
Urim – zespół rockowy grający muzykę chrześcijańską
Eksperyment – formacja tańca nowoczesnego
Sport[edytuj]
Beskid Skoczów – trzecioligowy klub siatkarski
Beskid Skoczów – trzecioligowy klub piłkarski (do 2009)
Beskid 09 Skoczów – klub piłkarski utworzony w 2009 roku w miejsce sekcji piłkarskiej Beskidu Skoczów
Kobiecy Klub Sportowy Wisła Skoczów – drugoligowy klub piłkarski
Turystyka[edytuj]
Informacja turystyczna[edytuj]
W Skoczowie od 24 maja 2007 r. przy rynku (Rynek 18) działa Biuro Promocji i Informacji oraz Galeryjka Miejska pod nazwą ARTadres – placówka prowadzona przez Urząd Miejski oraz Miejski Dom Kultury. Miejsce to jest punktem informacyjnym zajmującym się turystyką w Skoczowie i pobliskim Euroregionie Śląska Cieszyńskiego[9].
Szlaki turystyczne i trasy rowerowe[edytuj]
Tabliczki informacyjne szlaków spacerowych na rynku w Skoczowie
Przed stacją kolejową PKP w Skoczowie rozpoczynają się 2 znakowane szlaki turystyczne:
– na Równicę przez Lipowiec i Lipowski Groń – ok. 3½h
– przez Górki Wielkie do siodełka między Zebrzydką a Łazkiem w pasemku Błatniej, dalej można podążać szlakiem na Błatnią – łącznie ok. 4½h
Na obszarze miasta wytyczone są trzy oznakowane szlaki spacerowe. Na Rynku i przy Muzeum im. Gustawa Morcinka umieszczone są duże tablice z mapą i charakterystyką szlaków[10].
Spacerowy Szlak Sarkandrowski – wytyczony w 1993 r., odnowiony w 2006 r. prowadzący po miejscach związanych z życiem i kultem św. Jana Sarkandra
Spacerowy Szlak Morcinkowski – wytyczony w 2006 r., łączący miejsca związane z Gustawem Morcinkiem
Spacerowy Szlak skoczowskich zabytków – wytyczony w 2006 r., uwzględniający zabytkowe, warte zwiedzenia miejsca
Trasy rowerowe przebiegające przez Skoczów:
Międzynarodowy Szlak Rowerowy Greenways Kraków – Morawy – Wiedeń
Wiślana Trasa Rowerowa[11]
Szlak rowerowy 24-c o przebiegu Chałupki – Skoczów – Jasnowice
Trasa rowerowa 11Y o przebiegu Cieszyn – Skoczów – Strumień
Współpraca międzynarodowa[edytuj]
Ta sekcja od 2011-09 wymaga uzupełnienia źródeł podanych informacji.
Informacje nieweryfikowalne mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Aby uczynić sekcję weryfikowalną, należy podać przypisy do materiałów opublikowanych w wiarygodnych źródłach.
Miasta i gminy partnerskie:
Kapelle Holandia
Békéscsaba Węgry
Karvina Czechy
Martin Słowacja
Galeria[edytuj]
Skoczów na mapie gminy
Panorama Skoczowa ze wzgórza Kaplicówka
Kobiety w strojach ludowych, 1938
Ewangelicko-Augsburski Kościół św. Trójcy w Skoczowie
Rzymskokatolicki kościół św. Piotra i Pawła w Skoczowie
Figura Jonasza na rynku
Dworzec kolejowy w Skoczowie
Subskrybuj:
Komentarze do posta (Atom)
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz