środa, 12 września 2012

Siewierz


Siewierz

Państwo Polska
Województwo śląskie
Powiat będziński
Gmina Siewierz
gmina miejsko-wiejska
Prawa miejskie 1276
Burmistrz Zdzisław Banaś
Powierzchnia 38,22 km²
Ludność (2008)
• liczba
• gęstość
5 417[1]
141,7 os./km²
Strefa numeracyjna
+48 32
Kod pocztowy 42-470
Tablice rejestracyjne SBE
Położenie na mapie Polski


Siewierz
50°27′59″N 19°13′48″E
TERC
(TERYT) 2243301074
Urząd miejski
ul. Żwirki i Wigury 16
42-470 Siewierz
 Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa
Siewierz (fr. Sievers, niem. Sewerien, Sewern, ros. Севеж) – miasto w woj. śląskim, w powiecie będzińskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Siewierz. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. katowickiego.
Leży na Garbie Tarnogórskim nad rzeką Czarną Przemszą.
Według danych z 31 grudnia 2004 miasto miało 5560 mieszkańców.
Spis treści  [ukryj]
1 Pochodzenie nazwy
2 Historia
3 Tranzyt
3.1 Drogowy
3.2 Lotniczy
4 Ludzie związani z miastem
5 Kościoły i związki wyznaniowe
5.1 Katolicyzm
5.2 Świadkowie Jehowy
6 Produkty tradycyjne
7 Zobacz też
8 Przypisy
9 Linki zewnętrzne
Pochodzenie nazwy[edytuj]

Nazwa notowana w 1123–1125 jako Seuor. Pochodzi od nie istniejącego obecnie w języku polskim rzeczownika siewior, oznaczającego "północ". Do końca XV w. nazwa miasta brzmiała w taki właśnie sposób (Syewyor, 1470–1480). W XVI w. spotyka się już formy Siewier (1546) i Siewierz (1544). Nazwa określała zapewne miejsce położone na północ od innego obiektu geograficznego[2].
Historia[edytuj]



Ruiny zamku biskupów krakowskich


Kamienica mieszczańska z XVIII wieku, w Rynku
Już w XII wieku Siewierz był osadą targową, a od początku XIII w. siedzibą kasztelanii. Początkowo ośrodek grodowy znajdował się na południowy zachód od dzisiejszego miasta i zlokalizowany był wokół romańskiego kościoła pw. św. Jana Chrzciciela. Prawdopodobnie po najazdach mongolskich został przeniesiony w miejsce łatwiejsze do obrony. W 1276 Siewierz uzyskał prawa miejskie. Wytyczono wówczas Rynek będący do dziś głównym centrum miasta. W XIV wieku książęta bytomscy wznieśli lub zainicjowali budowę murowanego zamku. (patrz: zamek biskupi w Siewierzu)
26 lutego 1289 doszło pod miastem do krwawej bitwy między wojskami sprzymierzonych z Henrykiem IV Probusem książąt śląskich a koalicją Władysława Łokietka, wówczas księcia kujawskiego, i książąt mazowieckich. Wcześniejsze wtargnięcie wojsk Probusa na teren księstwa bytomskiego, w granicach którego leżała wówczas kasztelania siewierska, spowodowało złożenie przez zagrożonego Kazimierza hołdu lennego królowi Czech, Wacławowi II. Był to pierwszy z czeskich hołdów lennych na Śląsku.
30 grudnia 1443 biskup krakowski, Zbigniew Oleśnicki wykupił księstwo siewierskie wraz z zamkiem od zadłużonego księcia cieszyńskiego, Wacława I. Miasto stało się stolicą świeckiego księstwa feudalnego, rządzonego przez biskupów krakowskich (patrz: księstwo siewierskie). Od 1484 biskup krakowski Jan Rzeszowski zaczął używać tytułu księcia siewierskiego (Dominus et Princeps Ducatus Severiensis)[3].


Kościół św. Macieja Apostoła


Kościół św. Barbary i Walentego


Izba Tradycji i Kultury Dawnej w Siewierzu
W XVI w. biskupi rozbudowali gotycki zamek dążąc do przekształcenia go w renesansową rezydencję.
W czasie potopu szwedzkiego księstwo nominalnie pozostawało neutralne, jednak na zamku przebywały oddziały hetmana Stefana Czarnieckiego, co skłoniło Szwedów do jego zajęcia. Wojska szwedzkie obłożyły też Siewierz kontrybucją w naturze - trzykrotnie większą niż pozostałe miasta Księstwa Siewierskiego[4].
W 1790 Sejm Wielki zlikwidował Księstwo Siewierskie wcielając je do Rzeczypospolitej. W tym samym roku książę – biskup Feliks Paweł Turski opuścił oficjalnie zamek w Siewierzu. W następstwie III rozbioru Polski (1795) Siewierz wszedł w skład pruskiego Nowego Śląska. W 1807 Napoleon Bonaparte restytuował księstwo siewierskie i oddał je swemu marszałkowi Jean Lannes, księciu Montebello. Po kongresie wiedeńskim Siewierz znalazł się w granicach Królestwa Kongresowego. W 1870 Siewierz utracił prawa miejskie, aby odzyskać je w 1962. Wcześniej przez 4 lata posiadał status osiedla. 4 września 1939 r. niemiecki Freikorps zamordował w Siewierzu 10 Polaków. W 1943 do obozu zagłady w Auschwitz-Birkenau wywieziona została cała ludność żydowska (w 1939 229 osób).
Dzisiaj stanowi ośrodek turystyczny, leżący w zapleczu aglomeracji górnośląskiej. Zachowane zabytki to barokowe kościoły datowane od XVI do XVIII wieku, a zwłaszcza ruiny gotyckiego zamku książąt śląskich, a następnie biskupów krakowskich – książąt siewierskich powstałego od XIV do XVI. Pod miastem zachował się romański Kościół św. Jana Chrzciciela w Siewierzu z I poł. XII wieku (według Jana Długosza datowany na 1144 r.). Ruch wypoczynkowy obsługuje także zbiornik Przeczyce, zalew powstały w wyniku spiętrzenia wód Czarnej Przemszy. Od lutego 2005 r. funkcjonuje Izba Tradycji i Kultury Dawnej obejmująca ekspozycje dawnego rzemiosła, rzeźby i rękodzieła artystycznego oraz tematykę historyczną związaną z dziejami księstwa siewierskiego i jego zabytków (w tym zamku).
Tranzyt[edytuj]

Drogowy[edytuj]
Przez Siewierz biegnie droga krajowa nr 1/trasa europejska E75 i droga krajowa nr 78. W listopadzie 2010 roku oddano do użytku liczącą 5,7 km południową obwodnicę miasta w ciągu drogi krajowej nr 78, wraz z dwupoziomowym skrzyżowaniem z drogą krajową nr 1. Obwodnica w znacznym stopniu uwolniła miasto od często tworzących się korków.
Oprócz tego kilka kilometrów na południe od Siewierza biegnie droga ekspresowa S1.
Lotniczy[edytuj]
Siewierz ma połączenia z lotniskiem w Pyrzowicach (przez S1 i DK78).
Ludzie związani z miastem[edytuj]

Błażej Derey (ur. ok. 1587 w Siewierzu, zm. 12 maja 1666) – dominikanin, iluminator, skryptor, restaurator iluminowanych kodeksów.
Bernard Sołtysik (ur. 2 maja 1940 w Siewierzu) - polski kompozytor, aranżer, pedagog
Stanisław Nawrot (ur. 7 listopada 1885 w Siewierzu, zm. 20 lutego 1970 w Warszawie) - dyrygent, kompozytor
Kościoły i związki wyznaniowe[edytuj]

Na terenie miasta działalność duszpasterską prowadzą następujące kościoły i związki wyznaniowe:
Katolicyzm[edytuj]
Kościół Rzymskokatolicki (Parafia św. Macieja Apostoła w Siewierzu, Parafia Najświętszego Serca Pana Jezusa w Siewierzu)
Świadkowie Jehowy[edytuj]
zbór z Salą Królestwa
Produkty tradycyjne[edytuj]

Sześć siewierskich przysmaków jest wpisanych na listę potraw tradycyjnych przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi[5]. Są to:
żurek siewierski
żołądki z gęsi po siewiersku
wątróbki gęsie po siewiersku
siewierska gęś pieczona
siewierska kaczka pieczona
smalec gęsi
chleb siewierski
Zobacz też[edytuj]

biskupi krakowscy
bitwa pod Siewierzem
Kościół św. Jana Chrzciciela w Siewierzu
Księstwo siewierskie
Zamek biskupi w Siewierzu
Cmentarz żydowski w Siewierzu

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz

+1