piątek, 14 września 2012

Rawicz


Rawicz

Państwo Polska
Województwo wielkopolskie
Powiat rawicki
Gmina Rawicz
gmina miejsko-wiejska
Prawa miejskie 1638
Burmistrz Tadeusz Pawłowski
Powierzchnia 7,81 km²
Ludność (2011)
• liczba
• gęstość
21 183 ▲
2694 os./km²
Strefa numeracyjna
+48 65
Kod pocztowy 63-900
Tablice rejestracyjne PRA
Położenie na mapie Polski


Rawicz
51°36′33″N 16°51′27″E
TERC
(TERYT) 4304022054
Urząd miejski
ul. J. Piłsudskiego 21
63-900 Rawicz
 Multimedia w Wikimedia Commons
 Wiadomości w Wikinews
Strona internetowa
Rawicz – miasto w woj. wielkopolskim, w powiecie rawickim (siedziba władz powiatu), siedziba gminy miejsko-wiejskiej Rawicz. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. leszczyńskiego.
Według danych z 31 marca 2011 miasto liczyło 21 183 mieszkańców[1].
Spis treści  [ukryj]
1 Historia
2 Zabytki
3 Kościoły
4 Przemysł
5 Transport
6 Sport
7 Dzielnice i osiedla
8 Ludzie związani z Rawiczem
9 Zobacz też
10 Przypisy
11 Linki zewnętrzne
Historia[edytuj]
Miasto założone w 1638 r. przez Adama Olbrachta Przyjemskiego na terenie jego wsi Sierakowo na tzw. "surowym korzeniu". Zasiedlone przez protestanckich emigrantów ze Śląska i z Czech [potrzebne źródło]; protestanci dominowali w Rawiczu aż do I wojny światowej.
Początek XVIII w. to "czarny" okres w dziejach Rawicza. Najpierw pożar, który wybuchł w 1701 r., później wielka wojna północna, która przyniosła okupację szwedzką w latach 1704-1705 (przebywał wówczas tutaj przez kilka miesięcy król Karol XII) i przemarsze wojsk rosyjskich (1707). Kolejne straty przyniósł pobyt wojsk saskich w 1733. Ludność miasta zdziesiątkowała dodatkowo zaraza w latach 1710-1711.
Około połowy XVIII w. miasto zaczęło odradzać się. Ukończona została budowa pałacu (dziś nieistniejącego), a w latach 1753-1756 powstał okazały ratusz, na którym 1783 założono jeden z pierwszych piorunochronów na ziemiach polskich. Rozwój miasta w dużej mierze wiązał się z rozkwitem rzemiosła. Działało wówczas w mieście 1107 mistrzów w 83 zawodach. Skupiali się oni w cechach. Najważniejszym z nich był cech sukienniczy, założony w 1640 r. W ostatnich latach XVIII w. Rawicz zajmował pierwsze miejsce wśród wielkopolskich ośrodków tkactwa sukiennego. Rozwój rzemiosła oraz handlu przyczyniał się do bogacenia miasta i jego mieszkańców. Powstało wtedy wiele budynków mieszkalnych i zabudowań o charakterze przemysłowo-handlowym. Rawicz miał wówczas między innymi 74 wiatraki, 2 browary, gorzelnię, 3 farbiarnie, rzeźnię, cegielnię.
W wyniku drugiego rozbioru Polski w 1793 ziemia rawicka stała się częścią Prus. Wojska pruskie wkroczyły do miasta na początku 1793, zaś 17 października zatrzymał się tu król Fryderyk Wilhelm II. Władze pruskie przystąpiły do organizacji zajętych ziem. Mimo kolejnych kataklizmów – pożarów w 1794 i w 1801 r., kiedy to spłonęła trzecia część miasta - Rawicz pozostawał drugim po Poznaniu ośrodkiem w Wielkopolsce pod względem liczby mieszkańców. Sytuacja gospodarcza jednak pogarszała się i w 1805 r. Rawicz na skutek zadłużenia przeszedł z rąk prywatnych w ręce państwa pruskiego.
W wyniku traktatu pokojowego w Tylży Rawicz włączony został w 1807 r. do Księstwa Warszawskiego. Nowe władze miasta skupiły się na przywróceniu jego dawnej świetności gospodarczej. W krótkim czasie wzrosła produkcja sukna. Miasto zaczęło odbudowywać się po pożarach. Rozwój Rawicza przerwała jednak wojna Napoleona z Rosją. W 1812 r. do miasta wkroczył ze swym wojskiem brat Napoleona, król Westfalii Hieronim.
Kongres wiedeński w 1815 r. włączył miasto do Wielkiego Księstwa Poznańskiego, które stanowić miało część Prus o ograniczonej autonomii. W następnych latach zaznaczył się napływ ludności śląskiej i niemieckiej, która począwszy od lat trzydziestych zaczęła w Rawiczu stanowić większość. Nowa sytuacja polityczna poważnie zmieniła także strukturę gospodarczą Rawicza. Odcięcie od rynków zbytu sukna na Wschodzie doprowadziło do stopniowego upadku najważniejszego rzemiosła – sukiennictwa. Wprawdzie w latach 1843-1845, dzięki dostawom dla garnizonów pruskich, Rawicz ponownie stał się największym ośrodkiem w Wielkopolsce, ale okres rozkwitu trwał krótko. Rawiccy sukiennicy zaczęli emigrować do powstających ośrodków włókienniczych w Królestwie Polskim - m.in. do Zgierza i Łodzi. Upadkowi rzemiosła towarzyszył natomiast szybki rozwój rolnictwa i hodowli. Wprowadzanie nowych maszyn i metod uprawy oraz uwłaszczenie chłopów to czynniki, które spowodowały, że na ziemi rawickiej zaczyna szybko rozwijać się rolnictwo. W pierwszej połowie XIX w. zauważyć można także początki kształtowania się w Rawiczu przemysłu. Najważniejszym zakładem była fabryka cygar i tytoniu, słynąca w całym Księstwie Poznańskim ze swoich wyrobów. W 1857 r. założono w Rawiczu drugą w Wielkopolsce gazownię miejską. Od lat 30. XIX w. w budynkach skasowanego klasztoru franciszkanów utworzone zostało więzienie. Od lat 40. XIX w. na miejscu zlikwidowanych wałów miejskich stworzono planty.
Okres romantyzmu to lata walki ludności polskiej o niepodległość. Wprawdzie powstanie listopadowe, Wiosna Ludów i powstanie styczniowe nie objęły swoim zasięgiem Rawicza, to jednak napływali tu z Królestwa Polacy zaangażowani w walkę narodowowyzwoleńczą. W 1831 i 1832 r. przebywał kilkakrotnie na ziemi rawickiej, goszcząc w Konarzewie, Adam Mickiewicz. W 1863 r. przybył tu przywódca powstania styczniowego, Stefan Bobrowski. Zginął on 12 kwietnia w lesie łaszczyńskim, w sprowokowanym przez przeciwników politycznych pojedynku. Grób Bobrowskiego znajduje się na cmentarzu w Łaszczynie.
W 1886 władze pruskie dokonały nowego podziału administracyjnego Wielkiego Księstwa Poznańskiego. Utworzono powiat rawicki, co miało duże znaczenie dla jego dalszego rozwoju społeczno-gospodarczego. Liczył on około 48 tysięcy mieszkańców i pod względem gęstości zaludnienia zajmował pierwsze miejsce w Wielkopolsce. Ziemia rawicka nadal miała głównie charakter rolniczy, przy czym przełom XIX i XX w. był szczytowym okresem rozwoju w gospodarce hodowlanej. Wzrastała hodowla bydła, trzody chlewnej, koni, powstały stowarzyszenia hodowców pszczół, gołębi pocztowych. Zmieniło się też oblicze wiejskiego przemysłu. Zniknęły zakłady związane z sukiennictwem, powstały natomiast mleczarnie, mączkarnie, torfiarnie. Pod koniec XIX w. Rawicz stał się ważnym ośrodkiem przemysłowym. Wybudowano nowe, wielkie zakłady przemysłowe. W mieście istniały fabryki cygar, tabaki, maszyn, wag, mebli, szczotek, papieru, torebek papierowych, drukarnie, browary, olejarnia, roszarnia, tartak. W 1891 rozpoczęto zakładanie wodociągów, zaś w 1911 – kanalizacji. Znacznie wzrosła liczba budynków mieszkalnych. Secesyjne kamienice są do dziś trwałym elementem pejzażu miasta.
I wojna światowa przerwała okres rozwoju gospodarczego. Jednocześnie dynamizacji uległ polski ruch niepodległościowy. Wielu polskich rawiczan wzięło udział w powstaniu wielkopolskim. Na ziemi rawickiej znajdowało się jedno z centrów powstania, tutaj też najdłużej trwały zacięte walki. Przywódcą powstania w Rawickiem był Ignacy Busza. Ostatecznie powiat rawicki znalazł się w obrębie państwa polskiego po prawie roku od zakończenia powstania – 17 stycznia 1920.
W okresie międzywojennym Rawicz, mimo odpływu ludności niemieckiej, pozostawał miastem wielonarodowościowym i zróżnicowanym wyznaniowo. Najliczniejsza była społeczność katolicka, żyli tu też ewangelicy oraz wyznawcy judaizmu i prawosławia. Rawickie w latach międzywojnia było regionem rolniczym. Powodowało to rozwój głównie przemysłu spożywczego, wśród którego najważniejszą rolę odgrywała wytwórczość cukrownicza, spirytusowa i młynarska. W samym Rawiczu istniało kilkadziesiąt fabryk różnych branż. Początkowo trzy, następnie dwie fabryki wódek i likierów dawały produkcję, stawiającą Rawicz w gonie największych ośrodków w Poznańskiem. Miasto rozsławiły także rawickie kiełbaski z fabryki konserw mięsnych Scholza. Znaczącą rolę odgrywały cztery zakłady metalowe. Istniały też m.in. fabryki karmelków, fortepianów i pianin, szczotek i pędzli, wyrobów koszykowych. W Rawiczu uruchomiono pierwszą w Polsce fabrykę papieru falistego i kartonów. 26 czerwca 1928 przyjechał do Rawicza prezydent Ignacy Mościcki. Wiele innych znanych osobistości przebywało w tych latach w mieście, niestety, nie zawsze z własnej woli. Słynne więzienie, utworzone przez Prusaków w 1827, stało się w okresie międzywojennym jednym z największych i najcięższych w Polsce. Rawicz był ważnym ośrodkiem oświatowym o znaczeniu ponadregionalnym. Oprócz szkół powszechnych istniały tu Państwowe Seminarium Nauczycielskie, Korpus Kadetów, dwa gimnazja. Szczególne znaczenie miał zwłaszcza Korpus Kadetów, utworzony w 1925 jako trzeci w Polsce. Był to elitarny zakład o charakterze gimnazjum i liceum wojskowego, kształcący przyszłą kadrę oficerską. Szybko powiększająca się liczba kadetów spowodowała, że miasto podjęło w 1927 r. inicjatywę budowy okazałego gmachu szkolnego (dziś mieści się w nim szpital). Wychowankami Korpusu Kadetów w Rawiczu byli późniejsi dowódcy i członkowie elit intelektualnych. Wybór granicznego Rawicza, stanowiącego zachodnią rubież Rzeczypospolitej, nie był przypadkowy.
1 września 1939 r. wkroczył do Rawicza mały oddział niemiecki. W ratuszu nastąpiło przejęcie władzy przez okupanta i powołanie tymczasowego burmistrza. Jednak wobec nasilającej się strzelaniny, oddział wycofał się. Hitlerowcy zajęli ponownie miasto 5 września. Pierwsze egzekucje na ludności polskiej miały miejsce już w październiku 1939 r. W rawickim więzieniu w latach okupacji zamordowano około 1300 osób.
22 stycznia 1945 r. niespodziewany atak czołgów Armii Czerwonej zaskoczył Niemców, którzy wycofali się z miasta. Władzę przejęła Komenda Wojenna Armii Czerwonej. W mieście przebywało do 1946 r. około 15 tysięcy Rosjan. Znowu ponurą sławę zyskało rawickie więzienie. Od wczesnego lata 1945 r. więziono tu byłych żołnierzy Armii Krajowej i działaczy opozycyjnych. Rawicz w latach 1945-1956 był jednym z największych i najcięższych więzień przez, które przewinęło się ponad 19 tysięcy więźniów politycznych, a liczba udokumentowanych ofiar reżimu wynosi 142 osoby. W Rawiczu byli więzieni liczni żołnierze Polski podziemnej, działacze niepodległościowi, prześladowani żołnierze PSZ na Zachodzie, m.in. Stanisław Skalski. Zmarł tam Kazimierz Pużak.
Po wyzwoleniu stan rolnictwa i przemysłu był katastrofalny. Przystąpiono do usuwania śladów zniszczeń wojennych. Nacjonalizacja zakładów oraz reforma rolna nie przyniosły spodziewanych efektów. Dopiero od połowy lat 50. nastąpił stopniowy rozwój. Najbardziej dynamiczny okres przypadł na przełom lat 60. i 70. Powstało wówczas wiele nowych zakładów, zmodernizowano infrastrukturę miasta, gwałtownie wzrosło budownictwo mieszkaniowe. Po reformie administracyjnej w połowie 1975 r. Rawicz znalazł się w granicach województwa leszczyńskiego, stając się jednym z najważniejszych jego ośrodków. Po reorganizacji państwa od stycznia 1999 r. Rawicz ponownie stał się siedzibą powiatu w tradycyjnych granicach ziemi rawickiej w województwie wielkopolskim.
Zabytki[edytuj]


Ratusz w Rawiczu
Stare Miasto – do rejestru zabytków wpisany jest cały zespół, na który składają się
zabudowa, m.in.:
barokowy ratusz na Rynku
kościół neogotycki pw. Chrystusa Króla i Zwiastowania Najświętszej Marii Panny
kościół poewangelicki pw. św. Andrzeja Boboli
planty powstałe z przebudowania wałów obronnych – drugie pod względem wielkości w Polsce po krakowskich. 16 października 2003 r. nadano im imię Jana Pawła II
a przede wszystkim
układ urbanistyczny – wszystkie ulice na Starym Mieście krzyżując się tworzą kąty proste
Do II wojny światowej znajdowała się tutaj okazała synagoga, która została zburzona przez Niemców w 1940 r. Obecnie na jej miejscu znajduje się parking, na którym zaznaczono zarys fundamentów synagogi.
synagoga w Rawiczu
Kościoły[edytuj]
Obecnie na terenie miasta działalność duszpasterską prowadzą następujące kościoły:
Kościół Rzymskokatolicki
Parafia Chrystusa Króla i Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny w Rawiczu
Parafia św. Andrzeja Apostoła w Rawiczu-Sarnowie
Parafia św. Andrzeja Boboli w Rawiczu
Kościół Ewangelicko-Augsburski
Zbór ewangelicko-augsburski w Rawiczu - Parafia Ewangelicko-Augsburska w Lesznie
Przemysł[edytuj]
Przemysł metalowy (Należące do koncernu Honeywell Zakłady Urządzeń Gazowniczych Gazomet, Odlewnia Żeliwa, DBP Ltd., Ferrpol KTM, w dzielnicy Sarnowa zakłady mechaniczne "POLMECH", Rawicka Fabryka Wyposażenia Wagonów RAWAG Sp. z o.o., Spółdzielnia Inwalidów Rozwój)
Przemysł papierniczy (zakłady Rawibox SA, dawna papiernia)
Przemysł drzewny (tartak Rawicz)
Przemysł spożywczy (Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Rawiczu, dawniej też młyn)
Przemysł energetyczny (ciepłownia "Winiary")
Przemysł paliwowy (PHUP PIEPRZYK)
Niegdyś ważną gałęzią przemysłu rawickiego był przemysł odzieżowy np. Zakłady Modena oraz (po 1990 roku) PPUH Aladan oraz zakłady odzieżowe "RAWI". Przy Zakładzie Karnym nieprzerwanie od 1966 r. działa Gospodarstwo Pomocnicze Zakład Produkcyjny przy Zakładzie Karnym w Rawiczu. Przedmiotem działalności Gospodarstwa Pomocniczego jest produkcja mebli biurowych, sądowych, wyrobów metalowych i kwaterunkowych, kartonów oraz świadczenie usług introligatorskich. Ponadto w podrawickich miejscowościach swe siedziby znalazły: notowana na WGPW spółka z Grąbkowa - Polski Koncern Mięsny "Duda" SA, zakład produkcji kostki brukowej ZPB "Kaczmarek" oraz Fermy Drobiu Woźniak Sp. z o.o. z Żylic - największe tego typu przedsiębiorstwo w kraju. Do liczących się przedstawicieli branży przetwórstwa spożywczego należą również: Zakłady Mięsne Salus Sp. z o.o., Zakłady Mięsne Majerowicz Sp. z o.o. oraz należąca do koncernu Pfeiffer und Langen Cukrownia Miejska Górka SA.
W związku z faktem, iż pomiędzy Rawiczem, a Gostyniem zalegają jedne z największych, perspektywicznych pokładów węgla brunatnego (wielkość złożna szacowana jest na 1,7mld ton) prawdopodobnym może być w przyszłości rozwój przemysłu wydobywczego. Prace w tym kierunku prowadzi między innymi Kopalnia Węgla Brunatnego KONIN SA.
Dodatkowo w gminie Rawicz zakończono pomiary wietrzności, które potwierdziły bardzo dobre warunki panujące w gminie i powiecie do rozwoju Energetyki Odnawialnej. Pierwsza z planowanych kilku zespołów farm wiatrowych powstanie w roku 2012.
Transport[edytuj]
Cztery linie autobusowe MZK, PKS, stacja PKP przy linii Poznań – Wrocław (w 1996 zamknięto dla ruchu pasażerskiego linię Rawicz – Kobylin, a w 1991 Rawicz – Legnica). Krzyżują się tu drogi krajowe:
nr 5: Świecie – Poznań – Leszno – Rawicz – Wrocław – Lubawka
nr 36: Prochowice – Lubin – Rawicz – Krotoszyn – Ostrów Wielkopolski


Wykonany przez nieznanych entuzjastów serialu "Czterej pancerni i pies" z Rawicza drewniany czołg "Rudy". Zdjęcie z 1970 r.
Sport[edytuj]
RKS Kolejarz Rawicz – żużel
RSC BIKE - Rawickie Stowarzyszenie Cyklistów BIKE
KP Rawia Rawicz – piłka nożna
RKKS Rawia Rawicz - koszykówka
Korona Rawbud Rawicz
RKS Pavart – speedrower
UPKS Wodnik Rawicz - pływanie
UKS Olimp Rawicz - koszykówka
MUKS Kadet Rawicz - lekkaatletyka
Z miasta pochodzi polska lekkoatletka specjalizująca się w rzucie młotem, wicemistrzyni olimpijska – Anita Włodarczyk.
Dzielnice i osiedla[edytuj]
Stare Miasto
Osiedle im. Bohaterów Westerplatte
Osiedle im. Henryka Sienkiewicza
Osiedle 350-lecia Rawicza
Osiedle Sierakowo
Sarnowa
Ludzie związani z Rawiczem[edytuj]
Anita Włodarczyk
Zobacz też[edytuj]
Parafia Chrystusa Króla i Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny w Rawiczu
Sarnowa
Cmentarz żydowski w Rawiczu

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz

+1