Luboń

Luboń

Państwo Polska
Województwo wielkopolskie
Powiat poznański
Gmina gmina miejska
Aglomeracja poznańska
Założono 29 września 1954[1]
Prawa miejskie 13 listopada 1954
Burmistrz Dariusz Antoni Szmyt
Powierzchnia 13,51 km²
Wysokość 69,8-83,3 m n.p.m.
Ludność (2011)
• liczba
• gęstość
29 832
2208 os./km²
Strefa numeracyjna
(+48) 61
Kod pocztowy 62-030 (dawniej 62-031 i 62-032)[2]
Tablice rejestracyjne PZ, POZ
Położenie na mapie Polski


Luboń
52°20′N 16°53′E
TERC
(TERYT) 4303921011
Urząd miejski
pl. E. Bojanowskiego 2
62-030 Luboń
 Multimedia w Wikimedia Commons
 Hasło Luboń w Wikisłowniku
Strona internetowa
BIP
Luboń – miasto w centralnej części województwa wielkopolskiego, w powiecie poznańskim, położone nad rzeką Wartą, w jej Poznańskim Przełomie. Stosunkowo duża liczba mieszkańców w porównaniu do niewielkiej powierzchni 13,5 km², na której rozciąga się miasto sprawia, że Luboń znajduje się na liście stu najgęściej zaludnionych miast w Polsce. Obecnie działa tu przemysł chemiczny - Luvena, budowlany oraz wiele innych podmiotów gospodarczych; dawniej występował również przemysł spożywczy i metalurgiczny.
Według danych z 31 marca 2011, miasto liczyło 29 832 mieszkańców[3].
Miasto utworzono 13 listopada 1954 roku, w wyniku nadania gromadzie Luboń[4] (= Luboń, Żabikowo, Lasek) praw miejskich.
Spis treści  [ukryj]
1 Położenie
2 Gospodarka
3 Warunki naturalne
4 Pochodzenie nazwy
5 Historia
5.1 Luboń
5.2 Żabikowo
5.3 Lasek
5.4 Parafie lubońskie
6 Transport
6.1 Kolej
6.2 Drogi
6.3 Komunikacja miejska
7 Demografia
7.1 Ludność miasta
7.2 Struktura płci
8 Lubonianie
9 Architektura
9.1 Zabytki
9.2 Kościół św. Barbary
9.3 Pomnik Siewcy
9.4 Kościół św. Jana Bosko
9.5 XX-wieczna architektura przemysłowa
10 Edukacja
11 Sport
12 Współpraca międzynarodowa
13 Zobacz też
14 Przypisy
15 Bibliografia
16 Linki zewnętrzne
Położenie[edytuj]

Luboń wchodzi w skład aglomeracji poznańskiej, zajmuje obszar 13,5 km². Od północy miasto przylega bezpośrednio do Poznania, a od południa graniczy z Wielkopolskim Parkiem Narodowym. Przez Luboń przebiega autostrada A2, której jeden ze zjazdów (Poznań Dębina) położony jest częściowo na terenie Lubonia, droga wojewódzka nr 430, zapewniająca połączenie z południowymi powiatami Wielkopolski, oraz linia kolejowa Poznań - Wrocław. Blisko granicy miasta przebiega również trasa E-261 (Świecie - Poznań - Wrocław).
W latach 1954–1998 miasto administracyjnie należało do województwa poznańskiego.
Według danych z roku 2002[5] Luboń ma obszar 13,52 km², w tym:
użytki rolne: 48%
użytki leśne: 5%
Według danych z 1 stycznia 2011 r. powierzchnia miasta wynosiła 13,51 km²[6]. Miasto stanowi 0,71% powierzchni powiatu.
Gospodarka[edytuj]


Ta sekcja może zawierać twórczość własną lub niezweryfikowane dane.
Pomóż Wikipedii poprawić artykuł na postawie weryfikowalnych źródeł.
Charakter gospodarczy Lubonia wynika z jego położenia w aglomeracji poznańskiej: z jednej strony znaczna część ludności dojeżdża do pracy i szkół ponadgimnazjalnych w Poznaniu, z drugiej zaś Luboń stanowi tradycyjny ośrodek wytwórczo-usługowy. Jedynie południowa część miasta (Lasek) zachowała charakter rolniczy - w krajobrazie przeważają pola uprawne, sady i ogrody, które specjalizują się w uprawie roślin ozdobnych.[potrzebne źródło]
Od kilku lat Luboń charakteryzuje się dużym wzrostem liczby mieszkańców. Jest to związane z rozwojem budownictwa deweloperskiego oraz z rozpoczęciem zagospodarowywania około stu hektarów terenów przeznaczonych pod nowe centrum miasta. Przyszłe centrum to rozległy obszar w środkowej części Lubonia przeznaczony w planie zagospodarowania przestrzennego pod budownictwo mieszkaniowe jedno- i wielorodzinne, gdzie docelowo zamieszka około 5 000 osób. Powstanie wiele nowych obiektów usługowych, a także nowe tereny rekreacyjno-sportowe. Miasto wykupuje w tym rejonie grunty pod przyszłe ulice i zieleń miejską.[potrzebne źródło]
Obecnie działa tu przemysł chemiczny - Luvena, budowlany oraz wiele innych podmiotów gospodarczych; dawniej występował również przemysł spożywczy i metalurgiczny.
Warunki naturalne[edytuj]



położenie Lubonia w powiecie poznańskim


Warta przepływająca przez Luboń
W mieście występują następujące wody powierzchniowe:
Cieki wodne
Warta
Strumień Junikowski
Żabinka
Kotówka
Sobieski
Zbiorniki wodne
Kocie Doły
Kocie Dołki
Pochodzenie nazwy[edytuj]



Plan miasta
Nazwa Luboń pojawiła się w dokumentach źródłowych już na początku XIV wieku, a od tego czasu można znaleźć jej różne formy, jak na przykład: Lubome (1316), Lubom (1409), Lubonya (1443), Lubon (1508), Luboń (1655), w Luboni (1712). Pierwotnie nazwa miała postać Lubom i Lubomie, występowała więc w formie rodzaju męskiego i rodzaju nijakiego, przy czym postać Lubom kończyła się miękkim m. Lubom czy Lubomie to nazwa dzierżawcza (wskazująca na pierwszego właściciela osady), utworzona od imienia Lubom za pomocą archaicznego przyrostka j-, który zlał się z poprzedzającym m, powodując jego miękkość. Z kolei imię Lubom jest skróconą formą jakiegoś imienia dwuczłonowego (o charakterze życzącym) z pierwszym członem Lubo-, np. Lubogost, Lubomir, Lubomysł itp.[7]
Historia[edytuj]



Pomnik antywojenny Nigdy wojny w obozie żabikowskim (proj. J. Gosławski)
 Osobny artykuł: kalendarium historii Lubonia.
Jak wiadomo miasto Luboń powstało w 1954 roku w wyniku połączenia trzech wsi: Lubonia, Żabikowa i Lasku, których dzieje nie zostały jeszcze opisane. Poniżej zamieszczonych jest kilka podstawowych informacji na temat historii tych wsi.
Luboń[edytuj]
Pierwsza wzmianka o wsi o takiej nazwie pochodzi z 1316 roku. Dotyczy ona Mikołaja z Lubonia, przywołanego przed sąd w charakterze świadka. W okresie 1385-1429 Luboń należy do Pomiana i jego synów, a następnie od 1430 do 1452 do Mikołaja Strosberga, mieszczanina poznańskiego. W 1452 roku Erazm, Grzegorz, Katarzyna i Małgorzata, dzieci zmarłego Mikołaja, sprzedają swe części Lubonia władzom miasta Poznania. Odtąd przez 400 lat dochody z Lubonia zasilają kasę tego miasta. W 1510 roku Luboń liczy 7 kwart roli chłopskiej i 6 kwart roli folwarcznej, 2 młyny i karczmę.
Ze wstępnych badań wynika, że wspomniany folwark mógł istnieć na obszarze ograniczonym z jednej strony ulicami Spadzistą i 3 Maja, a z drugiej doliną Warty i Strumienia Junikowskiego.
W 1709 roku panująca zaraza wyludniła niemal całkowicie wieś. Od 1719 roku osiedlali się w niej rolnicy z frankońskiego Bambergu, nazywani przez poznaniaków bambrami.
Na początku XX wieku wraz z intensywnie rozwijającym się przemysłem nastąpił duży wzrost liczby mieszkańców Lubonia - powstały trzy duże zakłady przemysłowe: krochmalnia i drożdżownia, przekształcone po II wojnie w Wielkopolskie Przedsiębiorstwo Przemysłu Ziemniaczanego, a także zakład chemiczny produkujący między innymi nawozy fosforowe - obecnie Luvena (dawniej Zakłady Chemiczne Luboń).
Legendy lubońskie
Jak głosi jedna z nich, przed tysiącem lat, na południe od Poznania żył ród Puszczyków - myśliwych i bartników. "Ich wodzem był waleczny Lubom. Jego siostra, urodziwa Sławka, mieszkała w grodzie Mieszka I i była jego pogańską żoną. Po przyjeździe czeskiej Dąbrówki, Sławkę odesłano rodzinie. W ten sposób ród Puszczyków, odsunięty od wpływów po przyjęciu przez Mieszka chrześcijaństwa, zaczął się buntować i zbrojnie wystąpił przeciwko księciu. Doszło do bitwy, w której wojsko Mieszka rozgromiło Luboma i jego rodzinę. Pamięć o Puszczykach i Lubomie przetrwała w nazwach dwóch miejscowości powstałych w okolicy, gdzie stoczono decydującą bitwę."
Żabikowo[edytuj]
W 1283 roku należało do Bartłomieja z Poznania, któremu Przemysł II w zamian dał 4 łany na Winiarach i 5 jatek w Poznaniu. W 1311 roku Łodzic Wojciech z Krosna zastawił je biskupowi poznańskiemu Andrzejowi Zarembie. Ponieważ Wojciech w ciągu trzech lat zobowiązania swojego nie wykonał, Żabikowo pozostało własnością biskupa. W 1508 roku wieś posiadała 12 siedzib chłopskich, młyn i dwie karczmy. W 1564 roku zanotowano dwa stawy, przy każdym młyn o jednym kole korzecznym. W 1796 roku na skutek zarządzonej przez zaborce konfiskaty dóbr kościelnych, Żabikowo stało się własnością Rządu Pruskiego. Wieś liczyła wtedy 10 gospodarstw (2 kmiece, 2 półrolnicze, 6 chałupników) odprawiających pańszczyznę na rzecz dworu w Komornikach. Wykorzystując złoża gliny tworzy się cegielnie: Królewską (początek XIX wieku) oraz Suwalskiego i Fechnera (przełom XIX i XX wieku). Z inicjatywy Augusta Cieszkowskiego utworzono w Żabikowie działającą w latach 1870-77 Wyższą Szkołę Rolniczą. W pierwszych latach XX w., w celu wzmocnienia żywiołu niemieckiego, powstaje popierane przez władze pruskie osiedle z rynkiem (obecnie plac bł. E. Bojanowskiego). We wrześniu 1942 roku zaczęto budowę obozu karno-śledczego, w którym do końca okupacji zginęło kilkuset Polaków.
Lasek[edytuj]
Wieś olęderska założona w 1756 roku na polach majętności wirowskiej przez Augustyna Działyńskiego i jego żonę Annę z Radomickich Działyńską. Wieś założona na surowym korzeniu liczyła w 1760 roku jedenastu gospodarzy, 1784 r. - dziewiętnastu, a w 1793 - dwudziestu czterech. Do dziś znaczna część Lasku nie utraciła swego rolniczego charakteru.
Parafie lubońskie[edytuj]
 Osobny artykuł: dekanat luboński.
Aż do 1928 roku obszar obecnego miasta Lubonia podlegał XIII-wiecznej parafii pw. św. Floriana we Wirach. W 1928 roku zostaje erygowana parafia św. Barbary w Żabikowie, do której należały wsie: Żabikowo, Luboń, Świerczewo oraz wydzielone z parafii komornickiej: Fabianowo i Kotowo. W 1935 roku powstaje parafia pw. św. Jana Bosko, która obejmuje Luboń i część Żabikowa. W 1979 roku poprzez oddzielenie się od Wir, utworzona zostaje parafia św. Maksymiliana Marii Kolbego w Lasku.
Transport[edytuj]



autostrada A2 (w tle panorama Żabikowa)
Kolej[edytuj]
 Osobne artykuły: Luboń koło Poznania i tunel autostrady A2 pod linią kolejową w Luboniu.
Przez Luboń przebiega linia kolejowa Poznań - Wrocław, a także ma tu swój początek linia kolejowa nr 357 Sulechów - Luboń. Dworzec kolejowy znajduje się w północno-wschodniej części miasta, przy ulicy Dworcowej. Przez miasto przejeżdża wiele pociągów różnych relacji, między innymi InterCity: Szczecin - Wrocław czy EuroCity: Szczecin - Budapeszt, jednak bezpośrednio z lubońskiego dworca można dostać się tylko do kilku większych polskich miast (Poznań, Leszno, Wrocław).
Drogi[edytuj]
autostrada A2 (Południowa Obwodnica Poznania)
Droga wojewódzka nr 430: Mosina - Poznań
Komunikacja miejska[edytuj]
Miasto Luboń obsługiwane jest przez Przedsiębiorstwo Transportowe Translub, MPK Poznań, ZUK Komorniki, oraz EKO-Rondo Puszczykowo.
 Osobny artykuł: komunikacja miejska w Luboniu.
Demografia[edytuj]

Ludność miasta[edytuj]
 Osobny artykuł: ludność Lubonia.
Dane dotyczące liczby mieszkańców Lubonia w perspektywie wieloletniej (1960-2008)[8]
Struktura płci[edytuj]
Dane z 30 czerwca 2008[9]
Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób % osób % osób %
populacja 28 170 100 14 761 52,4 13 409 47,6
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²) 2084 1092 992
Według danych z roku 2008[5] średni dochód na mieszkańca wynosił 1526,00 zł.
Lubonianie[edytuj]

 Z tym tematem związana jest kategoria: ludzie związani z Luboniem.
Manuela Michalak – finalistka pierwszej polskiej edycji programu Big Brother
Józef Mager - nauczyciel, polityk, społecznik
Czesław Owczarek – piłkarz, trener piłkarski
Krzysztof Piskuła – piłkarz, reprezentant Polski
Tabb (producent muzyczny) – producent muzyczny, kompozytor
Jacek Wieczorek (Owal) – polski wykonawca hip-hopowy
Wiesław Zakrzewski – piłkarz, zawodnik m.in. Lecha Poznań, Olimpii Poznań oraz Bałtyku Gdynia
Zbigniew Zakrzewski – piłkarz, zawodnik m.in. Lecha Poznań, Warty Poznań, Arki Gdynia, Miedzi Legnica
Architektura[edytuj]

Zabytki[edytuj]
Lista zabytków rejestrowanych znajdujących się w Luboniu:
szkoła (obecnie Liceum Ogólnokształcące) przy ul. Armii Poznań z początku XX wieku
zespół zabudowy fabrycznej Zakładów Przemysłu Ziemniaczanego, wybudowany w latach 1904-1908, 1926-1930,
zespół fabryki chemicznej, obecnie Zakłady Chemiczne LUVENA S.A., wybudowany w latach 1909-1914,
domy kolonii mieszkalnej dawnej fabryki chemicznej, wybudowane w latach 1909-1914. Zespół obejmuje bloki od 1 do 4 oraz dom przy ul. Armii Poznań 51
teren obozu hitlerowskiego, obecnie Muzeum - Miejsce Pamięci Narodowej przy ul. Niezłomnych 2
kościół parafialny pw. św. Barbary wraz z plebanią, wybudowany w latach 1909-1912
Kościół św. Barbary[edytuj]


Kościół św. Barbary
Budynek powstał w latach 1908-1912 przy ówczesnym Placu Wolności, wzniesiony przez społeczność wyznania ewangelicko-augsburskiego. Po II wojnie światowej przekazano go rzymskokatolickiej parafii św. Barbary. Do tego czasu parafia mieściła się w przyklasztornej kaplicy Zgromadzenia Sióstr Służebniczek NMP. W trakcie remontu przeprowadzonego w 1951 roku, w głównym ołtarzu umieszczono obraz przedstawiający św. Barbarę, a sklepienie pokryto malowidłami. Przebudowano również chór, który został pomniejszony. Kościół wpisany jest do rejestru zabytków.
Pomnik Siewcy[edytuj]


Pomnik "Siewcy"
Pomnik powstały w 1923 roku jest jednym z najstarszych zabytków Lubonia. Dzieło artysty rzeźbiarza Marcina Rożka wpisało się na stałe w krajobraz parku przy ulicy Armii Poznań. Niemal trzymetrowej wysokości pomnik Siewcy, przedstawiający słowiańskiego rolnika siejącego zboże, wykonany jest z brązu i granitu. Pomnik zakupił koncern chemiczny dr Roman May z Lubonia. Marcin Rożek wyrzeźbił także podstawę, na której stanął wizerunek siewcy - jest to sześciometrowy cokół z fontanną przyozdobioną przedstawieniami delfinów. Całość ustawiono w ogrodzie jordanowskim, niedaleko osiedla zamieszkanego przez kadrę techniczną koncernu.
Kościół św. Jana Bosko[edytuj]


Kościół św. Jana Bosko
Zwiększająca się liczba mieszkańców Lubonia i Żabikowa, wywołała konieczność powstania nowej parafii. W 1931 roku zawiązał się tymczasowy komitet budowy kościoła. Od 1933 roku proboszczem parafii żabikowskiej był ks. Stanisław Streich, który czynnie włączył się w działalność komitetu. Jesienią 1934 roku ksiądz Streich nabył od Uniwersytetu Poznańskiego grunt pod budowę przyszłej świątyni. Architekt Sawicki przygotował projekt budowli, a pracami kierował Franciszek Reszelski. 6 października 1935 roku ks. Stanisław Streich odprawił pierwszą mszę przy bocznej nawie powstającego kościoła pod wezwaniem św. Jana Bosko. W kolejnych latach rozbudowano i wykończono wnętrze kościoła, a w 1939 roku powstała dzwonnica. Przez lata okupacji niemieckiej w murach kościoła magazynowano materiały sanitarne. Po wyzwoleniu, latem 1945 roku rozpoczęto odbudowę spalonej przez hitlerowców i zniszczonej działaniami wojennymi świątyni. W październiku 1946 roku odprawiono w niej, pierwsze po zakończeniu wojny, nabożeństwo. W latach 1976–1981 przeprowadzono przebudowę wnętrza kościoła. Od 2002 roku budynek świątyni prezentuje się w nowej, odmłodzonej szacie, którą zyskał przez otynkowanie ceglanych murów.
XX-wieczna architektura przemysłowa[edytuj]
Wybudowane w latach 1903-1904 fabryki: drożdży i przetwórstwa ziemniaczanego, oraz wybudowana w latach 1911-1912 Fabrika Moritz Milch & Co. Wszystkie zakłady zaprojektowane zostały przez niemieckiego architekta Hansa Poelziga
Edukacja[edytuj]



budynek gimnazjum nr 2 im. Jana Pawła II
Przedszkola
W roku 2009 w Luboniu funkcjonowało 8 przedszkoli[10].
Szkoły podstawowe
Szkoła Podstawowa nr 1
Szkoła Podstawowa nr 2 im. hr. Augusta Cieszkowskiego
Szkoła Podstawowa nr 3 im. gen. dyw. Tadeusza Kutrzeby
Szkoła Podstawowa nr 4 im. prof. Adama Wodziczki
Gimnazja
Gimnazjum nr 1 im. kardynała Stefana Wyszyńskiego
Gimnazjum nr 2 im. Jana Pawła II
Szkoły średnie
Liceum Ogólnokształcące im. ppłk. Zbigniewa Kiedacza
Inne placówki
Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna
Sport[edytuj]

Piłka nożna:
Luboński FC – IV liga polska, grupa wielkopolska północna
Stella Luboń – klasa okręgowa, grupa poznańska wschodnia
UKS Jedynka Luboń – Uczniowski Klub Sportowy, działający przy SP 1
Tenis stołowy:
Luboński Klub Tenisa Stołowego
Wydarzenia sportowe:
w 2006 roku na stadionie miejskim w Luboniu odbył się mecz futbolu amerykańskiego pomiędzy zespołami 1. KFA Wielkopolska i The Crew Wrocław, w ramach Polskiej Ligi Futbolu Amerykańskiego. Był to premierowy sezon tych rozgrywek.
Współpraca międzynarodowa[edytuj]

Miasta partnerskie:
Rouen [11]
Bumbeşti-Jiu [11]
Zobacz też[edytuj]

Wieści Lubońskie - niezależny miesięcznik mieszkańców Lubonia
gmina Żabikowo
głaz narzutowy w Luboniu