sobota, 22 września 2012

Kruszwica


Kruszwica

Państwo Polska
Województwo kujawsko-pomorskie
Powiat inowrocławski
Gmina Kruszwica
gmina miejsko-wiejska
Założono VI
Prawa miejskie 1422
Burmistrz Dariusz Witczak
Powierzchnia 6,64 km²
Ludność (2010)
• liczba
• gęstość
9211[1]
1476 os./km²
Strefa numeracyjna
(+48) 52
Kod pocztowy 88-150
Tablice rejestracyjne CIN
Położenie na mapie Polski


Kruszwica
52°40′38″N 18°19′45″E
TERC
(TERYT) 6040507064
SIMC 040706 4
Urząd miejski
ul. Nadgoplańska 4
88-150 Kruszwica
 Multimedia w Wikimedia Commons
 Hasło Indeks:Polski – Regionalizmy kujawskie – okolice Strzelna i Kruszwicy w Wikisłowniku
Strona internetowa


Erik Dahlbergh, Munita Arx Krusewix, XVII w.


Legenda o Popielu na tablicy przy Mysiej Wieży


Kamienice na rynku w Kruszwicy


Pomnik na kruszwickim rynku


Kolegiata św. św. Piotra i Pawła w Kruszwicy


Wieża ciśnień
Kruszwica (niem. Kruschwitz[2]) – miasto w woj. kujawsko-pomorskim, leży na Kujawach, w powiecie inowrocławskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Kruszwica.
Miasto położone jest na Pojezierzu Gnieźnieńskim, na północnym brzegu jeziora Gopło, w miejscu wypływania z niego rzeki Noteci. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. bydgoskiego.
Według danych z 2010 roku miasto miało 9 211 mieszkańców.
Spis treści  [ukryj]
1 Położenie
2 Historia
3 Zabytki
4 Turystyka
5 Ciekawostki
6 Gospodarka
7 Kultura
8 Sport
9 Edukacja
10 Osoby związane z Kruszwicą
11 Książki, których akcja toczy się w Kruszwicy
12 Dzielnice
13 Galeria
14 Zobacz też
15 Linki zewnętrzne
16 Przypisy
Położenie[edytuj]

Kruszwica jest położona w południowej części województwa kujawsko-pomorskiego w powiecie inowrocławskim nad jeziorem Gopło. Gmina Kruszwica graniczy z 8 gminami. Miasto zamieszkuje ponad 9 tys. mieszkańców na powierzchni 6,64 km². Miasto leży w niewielkich odległościach do ważnych ośrodków regionu.
Przez miasto przebiega droga krajowa nr 62 Strzelno – Włocławek – Siemiatycze, a blisko Kruszwicy przebiega trasa droga krajowa nr 15 Toruń – Gniezno – Wrocław.
Historia[edytuj]

 Osobny artykuł: Historia Kruszwicy.
Legendy mówią o Popielu, którego zjadły myszy, ubogim Piaście Kołodzieju (protoplaście dynastii Piastów), a także o państwie królowej Goplany.
Ze źródeł historycznych pochodzą poniższe informacje. Najstarsze ślady osadnictwa pochodzą z neolitu – ok. 3900-1800 p.n.e., na ok. 500 rok p.n.e. datuje się gród na Ostrowie Rzępowskim (obecnie Półwysep Rzępowski). Osadnictwo na tym terenie było podyktowane żyznością gleb, bogactwami naturalnymi i dogodnym położeniem geograficznym. Rozwojowi Kruszwicy sprzyjało położenie na "szlaku bursztynowym" i na szlaku z Wielkopolski na Ruś. Szlak wodny prowadzący od Warty, poprzez jezioro Gopło do Wisły był dodatkowym atutem Kruszwicy. Kruszwica w tym czasie była niewielką osadą o charakterze otwartym. Najprawdopodobniej głównym grodem plemienia Goplan była silnie broniona osada w Mietlicy, położona ok. 20 km w kierunku południowym od Kruszwicy. W IX wieku plemię Goplan zostało włączone do państwa Polan. Dlatego w X i XI wieku Kruszwica stała się znaczącym ośrodkiem miejskim z grodem na wyspie, gdzie rezydowali polscy królowie i książęta. Bujny rozkwit zachwiało spalenie miasta przez księcia Władysława Hermana w 1096, kiedy to gród uwikłał się w konflikt, udzielając schronienia zbuntowanemu Zbigniewowi. Jednak w XII i do połowy XIII wieku następuje ponowny rozwój miasta i wzrost liczby mieszkańców. Od końca XII wieku gród był siedzibą kasztelanii kruszwickiej. W tym okresie zbudowano romańską kolegiatę św. Piotra i Pawła oraz kościół grodowy św. Wita. W XII wieku powstały także kolejne kościoły: szpitalny pod wezwaniem św. Gotarda i miejski św. Klemensa. W tym też czasie Kruszwica była najprawdopodobniej siedzibą biskupa kujawskiego. Biskupstwo to ustanowiono ok. roku 1123-1124 podczas legacji Idziego z Tuskulum. Pierwszym biskupem noszącym przydomek "kruszwicki" był pochodzący z Niemiec Swidgier. Czasy Bolesława Krzywoustego i Bolesława Kędzierzawego były pomyślne dla Kruszwicy, jednak od roku 1271 następuje upadek. W tym roku Bolesław Pobożny spalił miasto.
w XIV następowało podnoszenie się grodu z ruin
1332-1337 gród pozostawał we władaniu Krzyżaków
w latach 1350-1355 z rozkazu Kazimierza Wielkiego wzniesiono zamek (z "Mysią Wieżą") – siedzibę kasztelani i starostwa
w 1422 roku Władysław Jagiełło nadał Kruszwicy magdeburskie prawa miejskie[3], poprzednia lokacja na zachodnim brzegu Gopła dokonana prawdopodobnie w 1303 przez księcia kujawskiego i łęczyckiego nie powiodła się
potop szwedzki – zniszczenie miasta, spalenie zamku
5 sierpnia 1772 – włączenie do zaboru pruskiego w wyniku I rozbioru Polski
3 stycznia 1919 – wyzwolenie Kruszwicy w powstaniu wielkopolskim
W wyniku I rozbioru polski w 1772 r. Kruszwica włączona została do zaboru pruskiego. Przez cały okres panowania pruskiego piastowski gród był dla Polaków symbolem patriotyzmu i polskości. Miasto systematycznie, lecz powoli rozwijało się. Koniec XIX w. był dla Kruszwicy zdecydowanie korzystny, gdyż oddano do żeglugi uregulowaną Noteć, która połączyła Kruszwicę z Kanałem Bydgoskim. W mieście wybudowano także cukrownię. Okres międzywojenny to dalszy rozwój miasta, w szczególności poczyniono duże inwestycje w sektorze rolno-spożywczym. Tendencja została zachowana i w latach 1952-1956 wybudowano zakłady przemysłu tłuszczowego.
W czerwcu 1960 r. odbyły się w Kruszwicy uroczystości które inaugurowały ogólnokrajowe obchody Tysiąclecia Państwa Polskiego.
Zabytki[edytuj]

ruiny późnogotyckiego zamku z pozostałą Mysią Wieżą, będącą basztą o wysokości 32 m, z której rozpościera się widok na miasto i jezioro Gopło
Kolegiata św. Piotra i Pawła z 1120-1140 w stylu romańskim, później wielokrotnie przebudowywana między innymi w latach 1856-1859, pierwotny romański kształt nadano jej w latach 1954-1956 w trakcie prac konserwatorskich pod kierunkiem prof. Jana Zachwatowicza
Stare Miasto – wraz z rynkiem i zabytkowymi kamienicami
kościół kopułowy św. Teresy z 1922 w Rynku według projektu Stefana Cybichowskiego.
zabudowania cukrowni z XIX wieku.
grodzisko wczesnośredniowieczne (na południowym końcu Półwyspu Rzępowskiego)
Turystyka[edytuj]

Miasto jest dobrze przygotowane do przyjęcia turystów których z roku na rok przybywa coraz więcej w tym coraz liczniejszą grupę stanowią cudzoziemcy. W mieście istnieje Centrum Kultury i Sportu "Ziemowit" z miejscami noclegowymi, z zadbanym stadionem oraz kortami tenisowymi, Hotel "Magdalenka" usytuowany nad samym Jeziorem Gopło, a w odległości 1 km od Kruszwicy znajduje się pałac wybudowany w stylu francuskim pełniący funkcje hotelu. W Kruszwicy znajdują się też domki letniskowe i pola namiotowe. Miasto posiada rozwiniętą sieć gastronomiczną w tym 4 pizzerie, 3 bary, 3 restauracje i wiele innych. W Kruszwicy czekają na turystów także rejsy statkiem po jeziorze, wypożyczalnia jachtów, stadnina koni i przejażdżki bryczką po okolicy, plaże i kąpieliska, tarasy widokowe na jezioro i inne atrakcje.
W Kruszwicy co roku organizowane są regaty wioślarskie o puchar Europy i Polski, a także kilku mniejszych kategorii.
Ciekawostki[edytuj]


Ten artykuł od 2011-08 wymaga uzupełnienia źródeł podanych informacji.
Informacje nieweryfikowalne mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Aby uczynić artykuł weryfikowalnym, należy podać przypisy do materiałów opublikowanych w wiarygodnych źródłach.
Nazwa Kruszwica pochodzi ponoć od kruszwy – bryły soli. W średniowieczu bowiem w tej okolicy "warzono" sól z okolicznych pokładów solanki.
Herbem miasta jest wizerunek zielonej gruszy – staropolskiego symbolu bogactwa
Miasto znajduje się w samym sercu Nadgoplańskiego Parku Krajobrazowego zwanym też Tysiąclecia
Niegdyś na terenie miasta Kruszwica i okolic miał powstać Nadgoplański Park Narodowy ze względu na unikalne walory przyrodnicze w zasadzie powstał tylko Nadgoplański Park Krajobrazowy.
Film Jerzego Hoffmana "Stara baśń. Kiedy słońce było bogiem" z udziałem popularnych aktorów, jak Małgorzata Foremniak, Michał Żebrowski, Marcin Mroczek, Katarzyna Bujakiewicz, Anna Dymna i wielu innych był realizowany m.in. w Kruszwicy.
Gospodarka[edytuj]

Kruszwica jest ośrodkiem przemysłowo-rolniczym z dobrze rozwiniętym przemysłem spożywczym. Położenie miasta w czystym rejonie o dobrze rozwiniętym rolnictwie spowodowało znaczny rozwój przemysłu spożywczego opartego o miejscowe rolnictwo. Ogółem zarejestrowanych jest ponad 1095 podmiotów gospodarczych. W mieście do większych zakładów należą:
Zakłady Tłuszczowe Kruszwica S.A.
Polskie Zakłady Zbożowe Kruszwica
Cukrownia Kruszwica
Eres S.A.
Bebo S.A.
W części miejscowości działało Państwowe Gospodarstwo Rybackie Kruszwica[4].
Miasto posiada rozwiniętą infrastrukturę komunalną, jest zgazyfikowane, zelektryfikowane, istnieją wodociągi, oczyszczalnia ścieków. W mieście istnieje rozwinięty handel, usługi, znajdują się sklepy, hurtownie, warsztaty, biura. Istnieją dwie placówki poczty, komenda policji , hotele, restauracje, apteki, stacje benzynowe, stacje obsługi samochodów, kafejki, puby, kluby, pizzerie, bary. W Kruszwicy jest ulokowanych wiele marketów. Znajdują się tu dwa POLOmarkety, Biedronka, Lidl oraz market Intermarche do tego wiele innych średnich i mniejszych sklepów. Miasto jest zapleczem usługowo-handlowym dla całej gminy Kruszwica oraz okolicznych gmin.
Kultura[edytuj]

Kruszwica jest centrum kulturalnym dla okolicznych miejscowości. W mieście istnieje kilka placówek kulturalnych, które wypełniają ofertę kulturalną miasta.
1. Centrum Kultury i Sportu "Ziemowit" – Przedmiotem działania CKiS jest zaspokojenie potrzeb kulturalnych społeczeństwa poprzez tworzenie i upowszechnienie różnych dziedzin kultury. Zadaniem Centrum jest tworzenie warunków dla rozwoju amatorskiego ruchu artystycznego, a także edukacja kulturalna i wychowanie przez sztukę. Inną równie ważną funkcją jest organizacja wystaw, konkursów, koncertów, przeglądów i festiwali oraz imprez kulturalnych. Działają tutaj: zespoły muzyczne, taneczne, folklorystyczne oraz sekcja wokalna, teatralna, plastyczna, rękodzielnictwa artystycznego i nauki gry na gitarze. CKiS posiada również bazę noclegową i sportową (boiska piłkarskie, korty).
2. Galeria Ewy Lewańskiej – mieści się w budynku Przedszkola Samorządowego nr 3 im. Ewy Lewańskiej przy ul. Niepodległości. Zbiór liczy 47 obrazów. W przedszkolu znajduje się także salonik, wraz z meblami i bibelotami z okresu życia malarki. W roku 2000 stworzono ścieżkę edukacyjną "Ewa Lewańska – kruszwicka malarka", której celem jest przybliżenie społeczeństwu postaci artystki.
3. Nadgoplański Zespół Folklorystyczny
4. Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna im. Stanisława Przybyszewskiego, wraz z filiami m.in. Filia "Zagople" w Kruszwicy, bierze udział w programie "Ikonka", który ma za zadanie udostępnianie zasobów biblioteki w formie elektronicznej.
Sport[edytuj]

W Kruszwicy znajduje się kilka klubów reprezentujących różne dyscypliny sportowe. Są to :
Klub Piłkarski "Gopło"
Klub Wioślarski "Gopło"
Klub UKS Basket 2010 Kruszwica
Piast Kruszwica – tenis stołowy,
Towarzystwo Gimnastyczne "Sokół Nadgoplański"
Liga Obrony Kraju – sekcje:
Strzelectwo – Kobylniki
Modelarstwo Kartonowe – Kobylniki
Klub Żeglarski "Popiel"
Zrzeszenie Ludowe Zespoły Sportowe w Kruszwicy obejmuje kilka sekcji, m.in.:
LIUKS Kruszwica – sekcja LA
LZS Zjednoczeni Szarlej, LZS Fregata Polanowice, LZS Kujawiak Sukowy – piłka nożna
LZS Sławsk Wielki, LZS "Piast" Kobylniki – sekcja siatkówki
Edukacja[edytuj]

Kruszwica jest centrum edukacyjnym dla okolicznych miejscowości. W mieście istnieją szkoły podstawowe, przedszkola i szkoły średnie.
Przedszkola:
Przedszkole Samorządowe nr 1 w Kruszwicy
Przedszkole Samorządowe nr 3 w Kruszwicy
Szkoły podstawowe:
Szkoła Podstawowa nr 1 im. Jana Kasprowicza w Kruszwicy
Szkoła Podstawowa nr 2 im. Tysiąclecia Państwa Polskiego w Kruszwicy
Gimnazja:
Gimnazjum nr 1 im. Mikołaja Kopernika w Kruszwicy
Gimnazjum nr 2 im. Polskiego Czerwonego Krzyża w Kruszwicy
Szkoły średnie:
Liceum Ogólnokształcące im. Juliusza Słowackiego w Kruszwicy
Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych im. Kazimierza Wielkiego w Kruszwicy
Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w Kobylnikach (województwo kujawsko-pomorskie)
Osoby związane z Kruszwicą[edytuj]

Ewa Lewańska, malarka
Jan Kasprowicz, poeta
Stanisław Przybyszewski, poeta
Zbigniew Przybyszewski, komandor, bohaterski obrońca Helu
Janusz Drzewucki, poeta, krytyk literacki, dziennikarz, wydawca
Juliusz Trzciński minister byłej dzielnicy pruskiej w rządzie Wincentego Witosa
Heinz Wilhelm Guderian niemiecki generał i teoretyk wojskowości, autor książki Achtung – Panzer!, w której przedstawił koncepcję prowadzenia wojny metodą błyskawicznych ataków dużych związków pancernych wspieranych natarciem z powietrza. Gmina Glembokie Gut Deipenhof (Glembokie.)
Książki, których akcja toczy się w Kruszwicy[edytuj]

Balladyna, Juliusza Słowackiego
Stara Baśń, Józefa Ignacego Kraszewskiego
Lublana
Myszeida, Ignacego Krasickiego
Lilla Weneda, Juliusza Słowackiego
Król Duch, Juliusza Słowackiego
Zmierzch Popielitów, Stanisław Helsztyński
Syn Popiela, W. Bodnicki
Śpiewy historyczne, J.U. Niemcewicz, wiersz "Piast"
Sonety znad Gopła, Jan Kasprowicz
Gopło, Wincenty Pol
Król Popiel, Czesław Miłosz
wiersze Janusza Drzewuckiego: Ulica Kolegiacka w Kruszwicy; Powrót do Kruszwicy; Kruszwica, lipiec, pełnia życia; Widok z Mysiej Wieży,
Dzielnice[edytuj]

Osiedla kruszwickie:
Osiedle Robotnicze
Osiedle Tysiąclecia
Osiedle Zagople
Stare Miasto
Śródmieście
Kobylniki
Łagiewniki
Grodztwo Południowe
Grodztwo Wschodnie
Bródzki
Tryszczyń
Galeria[edytuj]


Kolegiata w Kruszwicy


Wnętrze kolegiaty


Mysia Wieża


Pozostałość po zamku warownym – Mysia Wieża


Statek wycieczkowy "Rusałka" na jeziorze Gopło


Drewniane rzeźby przy Mysiej Wieży


Kruszwica


Osiedle Zagople
Zobacz też[edytuj]

Piastowie, historia Polski
Kujawy
Cmentarz żydowski w Kruszwicy
Rezerwat przyrody Nadgoplański Park Tysiąclecia
Diecezja kruszwicka
Ewangeliarz kruszwicki
Linki zewnętrzne[edytuj]

Oficjalna strona UMiG
Galeria zdjęć Kruszwicy
Strona poświęcona historii Kruszwicy tej odległej jak i najnowszej
Kruszwica w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom IV (Kęs – Kutno) z 1883 r.

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz

+1