Kościerzyna

Kościerzyna

Państwo Polska
Województwo pomorskie
Powiat kościerski
Gmina gmina miejska
Prawa miejskie 1398
Burmistrz Zdzisław Czucha
Powierzchnia 15,83 km²
Wysokość 161 m n.p.m.
Ludność (31.03.2011)
• liczba
• gęstość
23 765 ▲[1]
1452,9 os./km²
Strefa numeracyjna
+48 58
Kod pocztowy 83-400 do 83-401
Tablice rejestracyjne GKS
Położenie na mapie Polski


Kościerzyna
54°07′N 17°59′E
TERC
(TERYT) 6222906011
Urząd miejski
ul. 3 Maja 9
83-400 Kościerzyna
 Multimedia w Wikimedia Commons
 Hasło Kościerzyna w Wikisłowniku
Strona internetowa


Rynek w Kościerzynie


Neobarokowy kościół św. Trójcy w Kościerzynie, dawniej kościół farny


XIX-wieczny kościół Zmartwychwstańców w Kościerzynie, dawniej ewangelicki
Kościerzyna (kasz. Kòscérzna, niem. Berent, dawniej Bern) – miasto i gmina w północnej Polsce, w województwie pomorskim, w powiecie kościerskim. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa gdańskiego. Jest jedynym miastem w Europie mającym dwa sanktuaria znajdujące się na terenie jednej parafii: Matki Boskiej Kościerskiej Królowej Rodzin i Matki Boskiej Bolesnej Królowej Anielskiej.
Spis treści  [ukryj]
1 Położenie
2 Struktura powierzchni
2.1 Dzielnice i osiedla
3 Historia
4 Transport
5 Religia
6 Zabytki
7 Demografia
8 Kultura
9 Sąsiednie gminy
10 Miasta partnerskie
11 Zobacz też
12 Przypisy
13 Linki zewnętrzne
Położenie[edytuj]

Kościerzyna leży w południowej części Pojezierza Kaszubskiego na Kaszubach. Wysokość nad poziomem morza: 150 m. Otoczone jest przez jeziora – Gałęźne, Kapliczne, Wierzysko, niedaleko leżą także jeziora Garczyn, Sudomie i Osuszyno. Dzięki walorom krajobrazowym, jest popularnym centrum turystycznym.
Miasto położone jest przy skrzyżowaniu drogi krajowej nr 20, drogi wojewódzkiej nr 214 i drogi wojewódzkiej nr 221. Kościerzyna jest też węzłem kolejowym, gdzie krzyżują się trasy Nowa Wieś Wielka – Gdynia Port Centralny, Kościerzyna – Chojnice, Kościerzyna – Gołubie, Pszczółki – Kościerzyna (nieczynna). Dodatkowo przyjeżdżają tu pociągi z Wierzchucina.
.
Struktura powierzchni[edytuj]

Według danych z roku 2005[2] Kościerzyna ma obszar 15,83 km², w tym:
użytki rolne: 55%
użytki leśne: 5%
Miasto zajmuje 1,36% powierzchni powiatu.
Dzielnice i osiedla[edytuj]
Cegielnia, Flokusy, Markubowo, Osada Leśna, Osiedle Marii Curie Skłodowskiej, Osiedle Plebanka, Osiedle Rogali, Osiedle Tysiąclecia, Osiedle Za Dworcem, Osiedle Świerkowa, Plebanka, Szydlice, Wierzysko i Osiedle Zachód (Budownictwo TBS).
Historia[edytuj]

Początki miasta pod koniec XIII wieku. Początkowo była to osada znajdująca się przy grodzie obronnym. Prawa miejskie uzyskała w 1398.
Do XIX wieku był to ośrodek rejonu rolniczego. Od połowy XIX wieku ważny ośrodek polskości na Kaszubach. W 1931 roku przez Kościerzynę poprowadzono tzw. magistralę węglową (Śląsk-Gdynia). W czasie II wojny światowej Kościerzyna została wcielona do III Rzeszy; wymordowano m.in. wielu Kaszubów, wśród nich inteligencję. 8 marca 1945 miasto zostało wyzwolone przez Armię Czerwoną, jednak kontakt z żołnierzami radzieckimi, dokonującymi często grabieży i gwałtów na miejscowej ludności, niesłusznie traktowanej jako niemiecka, zapisał się negatywnie w pamięci mieszkańców.
W czasach PRL-u (1944-89) liczba ludności zwiększyła się poprzez wybudowanie kilku osiedli bloków mieszkalnych. Jednocześnie dbano o kulturę; w 1965 r. założona została (druga w kraju) Izba Regionalna. Zwrócono uwagę na kaszubski miód pitny produkowany tu dawniej. Po wojnie tradycje miodosytnictwa kontynuowała Wytwórnia Miodów Pitnych. W latach osiemdziesiątych rozpoczęto budowę nowego szpitala (ukończony w 1998 r.); to miało być zaplecze sanitarne dla Trójmiasta w wypadku użycia broni masowego rażenia.
Transport[edytuj]



Dworzec autobusowy w Kościerzynie
 Osobny artykuł: Kościerzyna (stacja kolejowa).
 Osobny artykuł: Skansen Parowozownia Kościerzyna.
Kościerzyna jest ważnym lokalnym węzłem kolejowo – drogowym krzyżują się tu linie kolejowe nr: 201 (Nowa Wieś Wielka – Gdynia), 211 (do Chojnic) a w przeszłości 233 (do Pszczółek) oraz drogi: krajowa nr 20 (ze Stargardu Szczecińskiego do Gdyni) z drogami wojewódzkimi nr 214 (z Łeby do Warlubia) i 221 (z Gdańska).
Ponadto Kościerzyna jest lokalnym węzłem w komunikacji autobusowej. Planuje się rozbudowę Pomorskiej Kolei Metropolitalnej, która pewnego dnia przejeżdżać będzie przez Kościerzynę.
Religia[edytuj]

Na terenie miasta działalność religijną prowadzi Kościół Rzymskokatolicki oraz Kościół Zielonoświątkowy – protestancka wspólnota o charakterze ewangelicznym.
Zabytki[edytuj]

Obraz Matki Bożej z IX wieku w Kościele Zmartwychwstańców.
Kościół świętej Trójcy – zbudowany w latach 1914-1917 na planie krzyża greckiego w stylu neobarokowym. W kościele znajduje się cudowny obraz Matki Boskiej Kościerskiej, który jest namalowaną w 1616 roku kopią dzieła z IX wieku.
Pomnik Józefa Wybickiego, autorstwa Wawrzyńca Sampa, z 1975 r.
Na ulicy 8 Marca był kiedyś cmentarz ewangelicki; obecnie to jest park osiedlowy.
Kościół Zmartwychwstańców zbudowany w latach 1892-1894, neogotycki, do 1945 ewangelicki.
Rynek (układ ulic ze średniowiecza; kamienice, łącznie z ratuszem, są z XIX wieku).
Gmach Sądu Rejonowego przy ul. Dworcowej.
Budynek Byłego Browaru wraz z zabytkowym kominem przy ul. Miodowej (w niedalekiej przyszłości budynek ma zostać zaadaptowany na nowoczesne Kino i Galerię Handlową).
Budynek Starostwa Powiatowego przy ul. 3 maja.
Zakład Najświętszej Marii Panny Anielskiej (obecnie w części budynku znajduje się Szkoła Podstawowa nr 1).
Budynek Poczty przy ul. Dworcowej.
Budynek Pierwszego Banku przy ul. Dworcowej.
Pomnik Chrystusa Króla przy ul. Kaplicznej; stojący na cokole, który dawniej stanowił pomnik wdzięczności Kościerzakom poległym w armii pruskiej w wojnie z Francją w 1871 r.
Neogotycki Ratusz z XIX wieku przy Rynku.
budynek dworca kolejowego przy ul. Dworcowej.
ulica Dworcowa z pięknymi dworkami i kamieniczkami.
budynek SP nr 1, 2 oraz PZS nr 2.
Muzeum Kolejnictwa czyli Skansen Parowozownia Kościerzyna;
Demografia[edytuj]

Rok Liczba ludności
1960
10 900
1970
15 100
1975
17 100
1976
17 636
1980
18 664
1985
20 658
1990
22 663
1993
22 972
1994
23 080
1995
23 174
1996
23 278
1998
23 501
1999
22 826
2000
22 916
2001
23 060
2002
23 218
2003
23 196
2004
23 145
2005
23 031
2006
23 528
2007
23 022
2008
22 976
2009
23 101
2010
23 138
2011
23 765
Dane z 30 czerwca 2009[1]:
Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób % osób % osób %
populacja 23 000 100 11 871 51,6 11 129 48,4
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²) 1452,9 749,9 703
Według danych z roku 2005[2] średni dochód na mieszkańca wynosił 1538,67 zł.
Kultura[edytuj]

W Kościerzynie znajduje się Centrum Kultury i Sportu im. Józefa Wybickiego, biblioteka miejska, Muzeum Ziemi Kościerskiej znajdujące się w rynku miasta, w ceglanym ratuszu z 1843 oraz Centrum Kultury Kaszubskiej. Znajduje się tu również pierwsze w Polsce i jedno z nielicznych na świecie Muzeum Akordeonu ponadto Muzeum Kolejnictwa w Kościerzynie, Ekspozycja Muzealna Niewypałów I i II wojny światowej. Dodatkową atrakcją dla miłośników pływania Basen Aqua Centrum w Kościerzynie. Rezerwat przyrody “Strzelnica”z trójrzędową aleją z ponad 200-letnimi klonami i dębami prowadzi w rejon leśniczówki i byłej siedziby Bractwa Kurkowego obecnie Centrum Kultury Kaszubskiej „Strzelnica”. Wystawa przyrodnicza w Nadleśnictwie Kościerzyna z ekspozcją ptaków oraz spreparowanych zwierząt w ich naturalnym środowisku pozwala poznać faunę i florę ziemi kościerskiej oraz zgłębić historię kościerskiego nadleśnictwa. Centrum Kultury Kaszubskiej od 2009 roku organizuje Festiwale Muzyki Kameralnej.
Sąsiednie gminy[edytuj]

Gmina Kościerzyna (wiejska)
Miasta partnerskie[edytuj]

Cölbe (Niemcy)
Sanary-sur-Mer (Francja)
Pryłuki (Прилуки) (Ukraina)
Zobacz też[edytuj]

Cmentarz żydowski w Kościerzynie