Kościan

Kościan

Dewiza: W sercu Wielkopolski
Państwo Polska
Województwo wielkopolskie
Powiat kościański
Gmina gmina miejska
Założono XII wiek
Prawa miejskie 2. połowa XIII wieku
Burmistrz Michał Jurga
Powierzchnia 8,79 km²
Wysokość 75 - 85 m n.p.m.
Ludność (2011)
• liczba
• gęstość
24 194
2752 os./km²
Strefa numeracyjna
(+48) 65
Kod pocztowy 64-000
Tablice rejestracyjne PKS
Położenie na mapie Polski


Kościan
52°05′N 16°39′E
TERC
(TERYT) 4303911011
Urząd miejski
al. Kościuszki 22
64-000 Kościan
 Multimedia w Wikimedia Commons
 Hasło Kościan w Wikisłowniku
Strona internetowa


Kościół pod wezwaniem Pana Jezusa w Kościanie


Pomnik Jana Pawła II przed kościołem Pana Jezusa


zabytkowy dom w Kościanie


krzywy dom przy ulicy Masztalerza


mury miejskie


Kościół pod wezwaniem Świętego Ducha w Kościanie


Kościan : Widok z lotu ptaka
Kościan (niem. Kosten) – miasto i gmina w województwie wielkopolskim, w powiecie kościańskim. W latach 1975 – 1998 miasto administracyjnie należało do województwa leszczyńskiego.
Według danych z 31 marca 2011 miasto liczyło 24 194 mieszkańców[1].
Spis treści  [ukryj]
1 Historia
2 Burmistrzowie
3 Zabytki i Atrakcje turystyczne
4 Edukacja
5 Transport
6 Sport
7 Wspólnoty religijne
8 Współpraca międzynarodowa
9 Zobacz też
10 Przypisy
11 Linki zewnętrzne
Historia[edytuj]

Nazwa Kościan pochodzi prawdopodobnie od nazwy rośliny bagiennej "koszczki" porastającej podmokłe tereny doliny Obry – kościen, kościeniec oznaczał sitowiec, sitową trawę[2]. Pierwsze wzmianki o Kościanie pochodzą z XII wieku. Pierwszy historyczny zapis źródłowy podający nazwę miasta w formie "Costan" występuje w 1242 roku w dokumencie pobliskiego opactwa benedyktynów w Lubiniu[3]. W XIII wieku był on osadą targową, zlokalizowaną w okolicy obecnego Placu Wolności, dopiero później – ze względów bezpieczeństwa – mieszkańcy przenieśli się na wyspę w widłach Obry[4].
Prawa miejskie uzyskał Kościan w II poł. XIII wieku, lokacja na prawie polskim nastąpiła u schyłku panowania księcia wielkopolskiego Przemysła I (1241 – 1257), w czasie rządów Bolesława Pobożnego (1257 – 1279), lub na początku rządów Przemysła II (1279 – 1296), późniejszego króla Polski. Początkowo był więc Kościan własnością książąt wielkopolskich, później (od 1296) książąt śląskich z linii głogowskiej, a od 1332 roku, po zdobyciu go przez wojska króla Władysława Łokietka i jego syna księcia Kazimierza miastem królewskim[3]. Król Władysław Jagiełło w 1400 roku, podczas swojej pierwszej (z aż ośmiu) wizyty w mieście potwierdził prawa miejskie Kościana przez lokację na prawie magdeburskim i nadał miastu wioski Nacław, Sieraków i Czarków[5].
Miasto było drugim po Poznaniu ośrodkiem miejskim w Wielkopolsce[4]. Kościan stał się siedzibą powiatu, pierwsze wzmianki o Powiecie Kościańskim pochodzą z 1397 roku. Utworzony w drugiej połowie XIV wieku Powiat Kościański obejmował, z wyjątkiem Ziemi Wschowskiej całą południowo-zachodnią część Wielkopolski. Na czele powiatu stał powołany przez monarchę starosta. Pierwszym znanym starostą kościańskim był Jan z Rydzyny i Czerniny k. Góry Śląskiej (1409 – 1410)[6].
W mieście istniało 21 cechów i kurkowe bractwo strzeleckie. Najbardziej znanym był cech sukienników. Pod tym względem Kościan był ośrodkiem o największym znaczeniu w Rzeczypospolitej. Sukna kościańskie dostarczano na dwór królewski, szyto z nich bogate szaty duchowieństwa polskiego. Sukiennicy z Kościana mieli własne domy handlowe w innych miastach np. w Gnieźnie. Sława ich wyrobów rozeszła się daleko poza granice, rozwinął się eksport. Inne miasta zazdrościły Kościanowi – sprzedawały własne, gorsze sukno jako kościańskie. Kościańskie sukna otrzymały więc od Kazimierza Jagiellończyka znak ochronny, uznany za pierwszy znak przemysłowy w Rzeczypospolitej. Była to pieczęć z ołowiu, z herbem miasta Kościana, orłem o rozpostartych skrzydłach i literą C od imienia królewskiego – Casimirus[7].
Dotkliwe straty i upadek potęgi Kościana nastąpił w wyniku wojen XVII i początku XVIII wieku. Za pomoc partyzantom w czasie "potopu", Szwedzi spalili miasto i zburzyli zamek. W latach 1793–1807 i ponownie od 1815 roku Kościan należał do Prus. Wybudowanie linii kolejowej Poznań – Wrocław w 1856 roku, przyczyniło się do rozwoju przemysłu w mieście głównie tytoniowego i przetwórstwa buraków cukrowych. 31 grudnia 1918 roku kontrolę nad miastem przejęli powstańcy wielkopolscy. Traktat wersalski usankcjonował 1919 roku powrót Kościana do Polski.
Duże zniszczenia miasta przyniosła II wojna światowa. W czasie jej trwania hitlerowcy zamordowali w dniach 2 września – 23 października 1939 w dwóch egzekucjach masowych 26[8] osób. 7 listopada 1939 Gestapo rozstrzelało w parku miejskim następnych 45 mieszkańców miasta. W styczniu i lutym 1940, w lesie nieopodal Jarogniewic, Niemcy zamordowali (poprzez zagazowanie[8]) 534[8][9] pacjentów Zakładu Psychiatrycznego w Kościanie. Po 1945 zwłoki pomordowanych ekshumowano i przeniesiono na cmentarz parafialny w Kościanie.
Po wojnie nastąpiła odbudowa miasta i rozbudowa istniejących zakładów przemysłowych. Powstały wtedy: mleczarnia, rzeźnia, fabryka cygar i papierosów. Reaktywowano działalność powstałej w 1881 roku cukrowni. Większość fabryk, oprócz mleczarni, zostało zamkniętych po transformacji gospodarczej w latach 90. XX wieku. Ostatecznie w 2004 roku zamknięto ostatni z największych kościańskich zakładów - Cukrownię Kościan S.A.; Obrzańska Spółdzielnia Mleczarska natomiast, z dniem 1.09.2011 została przejęta przez SM Mlekovita.
Burmistrzowie[edytuj]

1990 - 1994 - Aleksander Heller
1994 - 1998 - Jerzy Bartkowiak
1998 - 2002 - Mirosław Woźniak
2002 - 2006 - Jerzy Bartkowiak
od 2006 - Michał Jurga
Zabytki i Atrakcje turystyczne[edytuj]

Do zabytków Kościana należą:[10]
kościół farny gotycki z XIV wieku z niedokończoną wieżą mierzącą pierwotnie ponad 60 metrów i cennymi ołtarzami : Głównym, Zesłania Ducha św, św. Anny, Św. Józefa, Św. Kazimierza, M.B. Szkaplerznej, Św. Barbary, Św. Walentego, Św. Benona i Serca Pana Jezusa
kaplica pw. Pana Jezusa z 1666 roku
kościół Świętego Ducha z II poł. XIV wieku
ratusz z XV wieku
Pozostałości murów miejskich z XIV – XVI wieku
Kamienice z XVIII – XIX wieku
Zespół dawnego klasztoru bernardynów wzniesiony w latach 1605-1611
Wiatrak Koźlak z 1714 roku
Wieża ciśnień na ulicy Czempińskiej z 1908 roku
Budynek poczty na alei Kościuszki z 1838 roku
Willa starosty na alei Kościuszki
Starostwo powiatowe z końca XIX wieku
Wille Sanatoryjne
Kaplica pw. NMP Anielskiej
Park miejski im. Kajetana Morawskiego
Szpital św.Zofii zbudowany w 1912 roku
Kaplica św.Zofii przebudowana w 1908 roku
Neogotycka kaplica cmentarna z XIX wieku
Nenufar Club
Kompleks sportowo-rekreacyjny Łazienki : Tor saneczkowy z 1937 roku, Basen z 1943 roku i Hala sportowa z 1956 roku
Krzywy dom przy ulicy Masztalerza 2 z XIX wieku
Kościańskie Planty
Miejska biblioteka w dawnym kościele ewangelickim z 1846 roku
Kościan Miasto mostów i kładek : 6 mostów drogowych, 3 kolejowe oraz 10 mostów i kładek dla pieszych
Willa miejska przy aleii Kościuszki z 4 ćw XIX wieku
Elektryczna willa na ulicy Młyńskiej z 1904 roku
Liceum im.Oskara Kolberga
Uniwersytet w dawnej wytwórni papierosów
Secesyjna ulica Surzyńskiego
Dworzec Kolejowy z 1856 roku
Budynki dawnej Cukrowni Kościan.S.A : Willa cukrownicza, wysoki na 85 metrów komin, hala produkcyjna itp.
Modernistyczne osiedla : Jagiellońskie,Generała Władysława Sikorskiego,Piastowskie,Konstytucji 3 Maja
Modernistyczny kościół pw.Alberta Chmielowskiego
Pomniki: Floriana Marciniaka, ks.Surzyńskiego, św.Jana Nepomucena, Feliksa Stamma, Jana Pawła II
Plebania przy kościele farnym
Modernistyczny Zespół Szkół nr 3 znajdujący się na ulicy Wyzwolenia i powołany w 1985 roku
Cmentarze kościańskie : Parafialny i Komunalny
Budynek sądu na Placu Niezłomnych
Jedyne w Europie Krzywe rondo znajdujące się przy osiedlu Konstytucji 3 Maja
Zabytkowy kompleks rzeźni zbudowany w 1912 roku.Rozbudowany w 1913 roku.
Plac Wolności
Katolicka szkoła powszechna na ulicy mickiewicza zbudowana w latach 1914-1915
Stuletnia spółdzielnia mieszkaniowa i stuletni blok na ulicy bączkowskiego
Najwyższą budowlą w Kościanie jest komin nieistniejącej cukrowni o wysokości 85 metrów[potrzebne źródło]
Edukacja[edytuj]

Przedszkola
Samorządowe Przedszkole nr 1
Samorządowe Przedszkole nr 2
Samorządowe Przedszkole nr 3
Samorządowe Przedszkole nr 4
Zespoły Szkół
Zespół Szkół nr 1
Zespół Szkół nr 2
Zespół Szkół nr 3
Zespół Szkół nr 4
Szkoły średnie
I Liceum Ogólnokształcące im. Oskara Kolberga
Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych im. Franciszka Ratajczaka
Inne szkoły
Kolegium Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza
Zakład Doskonalenia Zawodowego Ośrodek Kształcenia
Ośrodek Szkolenia i Dokształcania
Prywatne Centrum Edukacji
Medyczne Studium Zawodowe
Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia im. ks. dra Józefa Surzyńskiego
Zespół Szkół Specjalnych im. Marii Konopnickiej
Transport[edytuj]

Znaczny węzeł drogowy i kolejowy. W mieście krzyżują się drogi krajowe i wojewódzkie:
droga krajowa nr 5: Świecie – Bydgoszcz – Gniezno – Poznań – Kościan – Leszno – Wrocław – granica z Republiką Czeską (dawne przejscie graniczne Lubawka-Kralovec)
droga wojewódzka nr 308: Nowy Tomyśl – Grodzisk Wielkopolski – Kościan – Kunowo
Linie kolejowe łączą Kościan bezpośrednio z wieloma miastami (połączenia bezpośrednie):
Kościan – Wrocław – Przemyśl (najdłuższe połączenie bezpośrednie)
Kościan – Poznań – Bydgoszcz - Gdynia
Kościan – Poznań – Suwałki
Sport[edytuj]

Klubami sportowymi w mieście są:
Piłkarski Klub Sportowy "Obra" (IV liga)
Kościański Klub Sportowy "Obra" (Liga Wojewódzka Koszykówki)
Międzyszkolny Klub Sportowy "Tęcza" (II Liga Piłki Ręcznej, grupa A)
Sportowy Klub Taekwon-do 'TIGER' (taekwon-do ITF i kickboxing)
Klub Sportowy "Kobra Jass" (trójbój siłowy)
Uczniowski Klub Sportowy "KSM Tęcza" (szachy)
Kościański Klub Żeglarski
Ludowy Klub Sportowy "SANA" (lekkoatletyka)
Klub Bokserski im. F.Stamma
Uczniowski Klub Sportowy "Jedynka" (koszykówka chłopców)
Uczniowski Klub Żeńskiej Piłki Siatkowej
Uczniowski Klub Sportowy "Czwórka" (piłka nożna chłopców)
Uczniowski Klub Sportowy "Sokół" (taekwondo)
Uczniowski Klub Sportowy "Hellada" (tenis ziemny i stołowy)
Uczniowski Klub Żeńskiej Piłki Siatkowej "UKŻPS" (siatkówka)
Kościańskie Towarzystwo Tenisowe
Towarzystwo Sportowe "Amator"
Klub Karate "Gottsu"
Klub Hokejowy Wilki (hokej na lodzie)
Wspólnoty religijne[edytuj]

Kościół Rzymskokatolicki
Parafia Najświętszej Maryi Panny Wniebowziętej
Parafia pw. Ducha Świętego
Parafia pw. św. Brata Alberta Chmielowskiego
Parafia pw. św. Karola Boromeusza
Świecki Ruch Misyjny "Epifania" – zbór w Kościanie[potrzebne źródło]
Świadkowie Jehowy – Sala Królestwa[potrzebne źródło]
Współpraca międzynarodowa[edytuj]


Ta sekcja od 2011-09 wymaga uzupełnienia źródeł podanych informacji.
Informacje nieweryfikowalne mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Aby uczynić sekcję weryfikowalną, należy podać przypisy do materiałów opublikowanych w wiarygodnych źródłach.
 Niemcy Alzey
 Niemcy Wernshausen
 Holandia Krimpen a/d Ijssel
 Holandia Nederlek
 Rosja Istra
 Czechy Rakovník
Zobacz też[edytuj]

Cmentarz żydowski w Kościanie
Pierwsze masowe egzekucje w ramach operacji Tannenberg