Koluszki

Koluszki

Państwo Polska
Województwo łódzkie
Powiat łódzki wschodni
Gmina Koluszki
gmina miejsko-wiejska
Prawa miejskie 1949 (de facto 1940[1])
Burmistrz Waldemar Chałat
Powierzchnia 9,90 km²
Wysokość 211 m n.p.m.
Ludność (2010)
• liczba
• gęstość
13 399
1427 os./km²
Strefa numeracyjna
(+48) 44
Kod pocztowy 95-040
Tablice rejestracyjne ELW
Położenie na mapie Polski


Koluszki
51°45′N 19°48′E
TERC
(TERYT) 1101206034
Urząd miejski
ul. 11 Listopada 65
95-040 Koluszki
 Multimedia w Wikimedia Commons
 Hasło Koluszki w Wikisłowniku
Strona internetowa
Koluszki (ros. Колюшки) – miasto w woj. łódzkim, w powiecie łódzkim wschodnim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Koluszki. Miasto położone na Równinie Koluszkowskiej, pomiędzy Wysoczyzną Rawską a wyniesieniami Garbu Łódzkiego – pozostałością dawnych lodowców, na skraju źródłowego odcinka doliny rzeki Mrogi. Ośrodek przemysłowy (odlewnia). Lokalny ośrodek usługowy. Baza paliw płynnych, połączona rurociągiem z rafinerią w Płocku.
Według danych z 31 grudnia 2010 r. miasto miało 13 399 mieszkańców[2].
Spis treści  [ukryj]
1 Położenie
2 Historia
3 Hipotezy dotyczące nazwy
4 Edukacja
5 Osiedla w Koluszkach
6 Transport
6.1 Kolej
7 Inne instytucje w mieście
8 Sport
9 Wspólnoty religijne
10 Ciekawostki
11 Znane osoby związane z Koluszkami
12 Zobacz też
13 Przypisy
14 Linki zewnętrzne
Położenie[edytuj]



Koluszki na tle Powiatu łódzkiego wschodniego


Pomnik pamięci poległych i pomordowanych w II wojnie światowej


Dworzec kolejowy w Koluszkach - przejście podziemne


Dworzec kolejowy w Koluszkach - przejście nadziemne
Miasto położone jest na skraju Mazowsza, łączy łagodne równiny Niżu Środkowo-Polskiego z falistymi wyniesieniami Garbu Łódzkiego - pozostałością dawnych lodowców. Dolina rzeki Mrogi rozcina tereny na północny zachód od miasta[3].
Miasto (wg Google Maps) położone jest w odległości:
115 km od Warszawy
33 km od Łodzi
45 km od Piotrkowa Trybunalskiego
229 km od Poznania
199 km od Katowic
Według danych z 1 stycznia 2011 r. powierzchnia miasta wynosiła 9,90 km²[4].
W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. piotrkowskiego.
Koluszki dzielą się na część wschodnią i zachodnią. Oś podziału stanowią linie kolejowe. Głównym sposobem przedostawania się przez nie jest najdłuższe w Polsce przejście podziemne PKP, znajdujące się pod peronami. Oprócz przejścia podziemnego istnieją tylko dwa sposoby przedostania się na drugą część Koluszek: wiadukt kolejowy (ul. Przejazd) i przejazd kolejowy strzeżony (ul. Wyspiańskiego).
Historia[edytuj]

1399 – pierwsza wzmianka o Koluszkach, kiedy to wieś Coluszcovice została zarejestrowana w księgach sądowych. Koluszki wchodziły w skład ówczesnego powiatu brzezińskiego należącego do województwa łęczyckiego .
XIV/XV wiek – poprzez Koluszki przechodził ważny szlak handlowy, zwany bałtycko-ruskim. Wiódł on od Łęczycy, przez Brzeziny, Koluszki, Inowłódz, Opoczno do Sandomierza
1775 – w Koluszkach mieszka 41 osób w 13 domach
1790 – Koluszki posiadają 19 domów, młyn, browar, karczmę i tartak
1797 – w pobliżu osady powstały cztery kolonie czynszowe, w których zamieszkiwało 20 rodzin kolonistów niemieckich. Osady te to Katarzynów, Felicjanów, Stefanów i Słotwiny
1831 – powstaje część obecnych Koluszek – Kowalszczyzna, w której istnieje folwark i kolonia Wypalenisko
koniec XIX wieku – wszystkie wyżej wymienione miejscowości weszły w skład osady Koluszki
2 września 1846 – po raz pierwszy z Koluszek do Piotrkowa Trybunalskiego wyrusza pociąg na linii Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej
19 listopada 1865 – połączenie kolejowe Koluszek z Łodzią Fabryczną (Droga Żelazna Fabryczno-Łódzka). W 1863 roku pojawił się projekt budowy linii Rokiciny–Łódź–Kalisz, który został odrzucony. Powodem odmowy stała się doktryna wojenna Rosji, która zakładała, że dzięki rzadkiej sieci kolejowej na terenie Królestwa Polskiego ewentualny atak na Rosję będzie mocno spowolniony. Dopiero w 1864 roku wykonano projekt połączenia Łodzi z koleją Warszawsko–Wiedeńską, który zawierał również wariant jej ewentualnego przedłużenia do Kalisza. Projekt przyjęto, lecz jedynie w wariancie do Łodzi, bez pozwolenia na przedłużenie trasy. Według koncesji stacja węzłowa miała się znajdować między Rogowem, a Rokicinami, a na ostateczną pozycję wybrano Koluszki. Koncesja obejmowała eksploatację linii przez kolejne 75 lat. Prace budowlane trwały trzy miesiące i zostały przeprowadzone w roku 1865, jednak pociągi pasażerskie ruszyły dopiero rok później. Przy budowie linii pracowało 2400 osób.
od 1867 w Guberni Piotrkowskiej
1885 - budowa odnogi Drogi Żelaznej Iwangorodzko-Dąbrowskiej z Koluszek do Skarżyska Kamiennej przez Tomaszów Mazowiecki oraz wybudowanie linii kolejowej do Łodzi (Stacja Łódź Kaliska) i połączenie jej z Pabianicami, Zduńską Wolą, Kaliszem i Poznaniem
koniec XIX wieku – po obu stronach linii kolejowej zaczęło rozwijać się budownictwo mieszkalne, w początkowym okresie bezplanowe i chaotyczne. Wytyczane ulice nie miały twardej nawierzchni i kanalizacji. Jednak istniejące połączenie z ośrodkami miejskimi miało wpływ na dalszą rozbudowę Koluszek. Ulice: Brzezińska i 3 Maja stają się najważniejszymi ulicami osady. Wybudowano tu budynek stacyjny, wieżę ciśnień oraz budynki murowane z czerwonej cegły dla kolejarzy
1883 – w osadzie mieszkało 399 mieszkańców
początek XX wieku - rodziny kolejarskie stanowią ok. 50% mieszkańców. Pozostałą grupę stanowią rolnicy, kupcy, rzemieślnicy oraz dojeżdżający do pracy w Łodzi
1904 – powstanie parafii rzymskokatolickiej pod wezwaniem Niepokalanego Poczęcia NMP. Pierwszym proboszczem zostaje ksiądz Ignacy Dąbrowski. Powstaje Ochotnicza Straż Pożarna oraz targowisko (wtorek staje się dniem targowym dla Koluszek)
1914 – wybuch I wojny światowej zahamował rozwój osady
1917 – Koło Polskiej Macierzy tworzy Koedukacyjne Gimnazjum i Liceum Humanistyczne
1921 – Koluszki liczą niespełna 1400 mieszkańców, z czego 29% stanowią Żydzi[5]
1930 – w osadzie Koluszki zamieszkiwało 3557 osób
1936 – na posiedzeniu Sejmiku Powiatowego w Brzezinach podjęto decyzję wystąpienia do władz wojewódzkich o powołanie miasta Koluszki
wiosna 1941 – utworzenie w Koluszkach przez Niemców getta dla ok. 2000 Żydów[5]
październik 1942 – wywiezienie Żydów do obozu zagłady w Treblince, gdzie zostali wymordowani[5]
18 stycznia 1945 – wyzwolenie Koluszek spod okupacji niemieckiej
28 kwietnia 1949 – nadanie gromadzie Koluszki-Kolonia praw miejskich, zmiana nazwy na Koluszki (najstarsza część Koluszek nie weszła w skład nowo powstałego miasta ani gminy)
1968 – rozpoczęcie eksploatacji rurociągów produktów naftowych Płock – Koluszki
1975 – wybudowanie wiaduktu nad torami kolejowymi
1975 – na podstawie zmienionego podziału administracyjnego, Koluszki włączono do nowo powstałego województwa piotrkowskiego
1976 - amerykańska firma Swindell-Dressler wybudowała odlewnię żeliwa, zakładowi nadano nazwę "Koluszki"
14 grudnia 1981 – w odpowiedzi na wprowadzenie w kraju stanu wojennego, wybucha w Odlewni Żeliwa "Koluszki" 12 godzinny strajk okupacyjny
1999 – Koluszki w województwie łódzkim i powiecie łódzkim wschodnim
Hipotezy dotyczące nazwy[edytuj]

Pierwszym właścicielem miejscowości był Koluch a następnie jego syn Koluszek.[potrzebne źródło]
Nazwa Koluszki pochodzi od ryby zwanej "Koluszka", która stanowiła bogactwo pobliskich stawów i rozlewisk.[potrzebne źródło]
Edukacja[edytuj]

 Osobny artykuł: Lista szkół w Koluszkach.
W mieście działają 3 przedszkola, 2 szkoły podstawowe, 2 gimnazja, 1 Liceum ogólnokształcące oraz 2 Zespoły Szkół Ponadgimnazjalnych, a także Specjalny Ośrodek Szkolno - Wychowawczy.
Osiedla w Koluszkach[edytuj]



Osiedle Głowackiego
Osiedle Czarneckiego
Osiedle Głowackiego
Osiedle 11 Listopada
Osiedle Łódzkie
Osiedle Łódzkie II
Osiedle Natolin
Osiedle Staromiejskie
Osiedle Warszawskie
Osiedle Zieleń Południe
Osiedle Sikorskiego
Osiedle Andersa


Wjazd do Koluszek (DW 716)


Dworzec w Koluszkach
Transport[edytuj]

Przez miasto przebiegają dwie drogi wojewódzkie
droga wojewódzka nr 715: Brzeziny – Koluszki – Budziszewice – Ujazd
droga wojewódzka nr 716: Koluszki – Rokiciny – Piotrków Trybunalski
Kolej[edytuj]
Miasto stanowi stację węzłową:
linia kolejowa nr 1: Warszawa – Skierniewice – Koluszki – Piotrków Trybunalski – Radomsko – Częstochowa - Lubliniec - Opole - Wrocław/Zawiercie – Granica (Maczki)
linia kolejowa nr 17: Koluszki – Łódź Fabryczna
linia kolejowa nr 534: Koluszki – Mikołajów
linia kolejowa nr 535: Zieleń – Koluszki
Inne instytucje w mieście[edytuj]

Miejski Ośrodek Kultury w Koluszkach
Zakład Usług Komunalnych
Ośrodek Sportu i Rekreacji
Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej
Miejska Biblioteka Publiczna im. Władysława Strzemińskiego
Biuro Powiatowe Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa
Sport[edytuj]

W mieście działa klub sportowy KKS Koluszki (piłka nożna 5 liga) oraz Klub Żeglarski Horyzont.
Wspólnoty religijne[edytuj]

Parafia Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Koluszkach – ul. 11 Listopada 17
Parafia Świętej Katarzyny Aleksandryjskiej w Koluszkach – ul. Mickiewicza 40/44
Zbór Świadków Jehowy – ul. Kasprowicza 7[potrzebne źródło]
Kościół Starokatolicki Mariawitów w RP - miejscowość zamieszkuje niewielka diaspora należąca do parafii Matki Boskiej Szkaplerznej i św. Wojciecha w Lipce.
Ciekawostki[edytuj]



Poczta Polska widziana z peronu koluszkowskiego dworca
W Koluszkach znajduje się, jedyny w Polsce, Wydział Niedoręczalnych Przesyłek Poczty Polskiej. Gromadzone są tu przesyłki, których z różnych powodów nie można doręczyć adresatowi, ani też zwrócić nadawcy. Przesyłki przechowywane są przez okres ok. 13 miesięcy, a następnie wystawiane na ogólnodostępny przetarg publiczny (aukcję)[6]. W czasie takiej aukcji (organizowanej raz na kwartał) sprzedawanych jest kilka tysięcy różnych artykułów.
Znane osoby związane z Koluszkami[edytuj]

Władysław Strzemiński oraz Katarzyna Kobro - artyści konstruktywistyczni, mieszkali w Koluszkach 1927-1931[7]
Lidia Kopania (ur. 1978) – polska piosenkarka
kpt. Teofil Brzozowski (ur. 1896) – polski oficer zamordowany w Katyniu w 1940
Wiesław Mirewicz (1904-1974) – wł. Wiesław Gutman, aktor[8]
Aleksandra Marczyk, modelka[9]
Zobacz też[edytuj]



Park w Koluszkach
Portal:Gmina Koluszki
Stare Koluszki
Gmina Koluszki
Dekanat koluszkowski
Koluszki (stacja kolejowa)
Herb Koluszek
Odlewnia Żeliwa "Koluszki"
Bal na dworcu w Koluszkach
Gubernia Piotrkowska