niedziela, 23 września 2012

Jaworzno


Jaworzno

Państwo Polska
Województwo śląskie
Powiat miasto na prawach powiatu
Aglomeracja konurbacja górnośląska
Założono 1229
Prawa miejskie 1901
Prezydent miasta Paweł Silbert
Powierzchnia 152,67 km²
Ludność (2011)
• liczba
• gęstość
94 732[1]
626,6 os./km²
Strefa numeracyjna
(+48) 32
Kod pocztowy 43-600 do 43-618
Tablice rejestracyjne SJ
Położenie na mapie Polski


Jaworzno
50°12′16″N 19°16′12″E
TERC
(TERYT) 2468011
SIMC 0940335
Urząd miejski
ul. Grunwaldzka 33
43-600 Jaworzno
 Multimedia w Wikimedia Commons
 Wiadomości w Wikinews
 Hasło Jaworzno w Wikisłowniku
Strona internetowa
Jaworzno – miasto na prawach powiatu w południowej Polsce, w województwie śląskim, położone na Wyżynie Śląskiej.
Kiedyś główne miasto tzw. Zagłębia Krakowskiego, obecnie jest głównym miastem Jaworznicko-Chrzanowskiego Okręgu Przemysłowego. Należy także do Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego. W latach 1815-1846 Jaworzno było częścią Rzeczypospolitej Krakowskiej. Blisko stutysięczne miasto, o jednej z największych powierzchni w województwie (zajmuje 4. miejsce, a w skali kraju – 13). Jaworzno stanowi część historycznej Małopolski[2][3][4].
Spis treści  [ukryj]
1 Położenie
1.1 Podział administracyjny
2 Warunki naturalne
2.1 Rzeźba terenu
2.2 Klimat
2.3 Stosunki wodne
3 Demografia
4 Nazwa miasta
5 Historia
6 Gospodarka
7 Edukacja
8 Kultura
8.1 Festiwal Energii
8.2 Muzea
8.3 Kina
8.4 Biblioteki
8.5 Cykliczne imprezy kulturalne
8.6 Galerie
8.7 Zespoły muzyczne pochodzące z Jaworzna
9 Sport
9.1 Piłka nożna
9.2 Siatkówka
9.3 Koszykówka
9.4 Szachy
9.5 Narty wodne
9.6 Parkour i Free running
10 Rozrywka
11 Media
11.1 Prasa
11.2 Telewizja
12 Turystyka
12.1 Szlaki turystyczne
12.2 Baza noclegowa
13 Administracja
14 Wspólnoty religijne
14.1 Katolicyzm
14.2 Świadkowie Jehowy
14.3 Protestantyzm
14.4 Inne
15 Transport
15.1 Transport kolejowy
15.2 Komunikacja miejska
15.3 Transport lotniczy
16 Osoby związane z Jaworznem
16.1 Honorowi obywatele miasta Jaworzna
16.2 Patroni miasta
16.3 Osoby znane i urodzone w Jaworznie
17 Miasta partnerskie
18 Przypisy
19 Bibliografia
20 Zobacz też
21 Linki zewnętrzne
Położenie[edytuj]



Jaworzno wśród pozostałych członków Górnośląskiego Związku Metropolitalnego
Do 1975 należało do województwa krakowskiego. W latach 1975–1998 w granicach woj. katowickiego.
Jaworzno leży po wschodniej stronie rozwidlenia rzek: Biała Przemsza i Przemsza, które wyznaczały Trójkąt Trzech Cesarzy. We wschodniej części województwa śląskiego. Według podziału na regiony fizyczno-geograficzne obszar Jaworzna wchodzi w obręb dwóch mezoregionów Wyżyny Śląskiej: Wyżyny Katowickiej na północnym zachodzie i północnym wschodzie oraz Pagórów Jaworznickich na pozostałym obszarze.
Jaworzno leży we wschodniej części drugiego co do wielkości skupiska mieszkańców Polski. W urbanistyce zwanego m.in. konurbacją górnośląsko-dąbrowską.
Miasto graniczy:
od zachodu z Imielinem i Mysłowicami
od północnego zachodu z Sosnowcem
od północnego wschodu z Bukownem i Sławkowem
od wschodu z Balinem
od południowego wschodu z Trzebinią i Chrzanowem
od południa z Libiążem oraz Chełmkiem.
Podział administracyjny[edytuj]
Jaworzno składa się z kilkunastu dzielnic (często dawnych samodzielnych miast lub wsi), bez wyraźnych granic pomiędzy nimi. Rozchodzą się one gwiaździście od centrum, często przedzielone są pasami zieleni. Potocznie używa się nazw osiedli, jednak w związku z tym, że dawne przyłączone miasteczka również miały swoje dzielnice, określenie lokalizacji bywa kłopotliwe. Powszechnie przyjmuje się poniższy podział na tzw. ośrodki dzielnicowe:


Dzielnice Jaworzna
Dzielnice:
Bory
Góra Piasku
Byczyna
Cezarówka
Ciężkowice
Dąbrowa Narodowa
Osiedle Stałe
Długoszyn
Dobra
Jeleń
Dąb
Jeziorki
Koźmin
Niedzieliska
Pieczyska
Stara Huta
Stare Miasto
Szczakowa
Śródmieście
Wilkoszyn
Siłownia
Wysoki Brzeg
Osiedla mieszkaniowe:
Osiedle Awaryjne
Osiedle Cegielniana
Osiedle Chopina
Osiedle Chrząstówka
Osiedle Energetyków
Góra Piasku
Osiedle Gagarina
Osiedle Gigant
Osiedle Górnicze
Osiedle Kościuszki
Osiedle Leopold
Osiedle Łubowiec
Osiedle Pańska Góra
Osiedle Podłęże
Osiedle Podwale
Osiedle Skałka
Osiedle Warpie
Warunki naturalne[edytuj]

Rzeźba terenu[edytuj]
Najwyżej położonym punktem jest wzniesienie Przygoń (354,7 m n.p.m.), najniżej – miejsce w dolinie Przemszy (230 m n.p.m.)[potrzebne źródło].
Lista gór w Jaworznie:
Przygoń – 354 m n.p.m.
Grodzisko – 346 m n.p.m.
Góra Chrzanowska – 333 m n.p.m.
Łazy – 333 m n.p.m.
Wielkanoc – 331 m n.p.m.
Sodowa Góra – 327 m n.p.m.
Pańska Góra – 326 m n.p.m.
Równa Góra – 318 m n.p.m.
Glinna Góra – 311 m n.p.m.
Ruda Góra (Rudna Góra) – 307 m n.p.m.
Pietruszowa – 305 m n.p.m.
Góra Bielana – 305 m n.p.m.
Koniówki – 305 m n.p.m.
Staberek – 285 m n.p.m.
Klimat[edytuj]

Ta sekcja od 2009-09 wymaga uzupełnienia źródeł podanych informacji.
Informacje nieweryfikowalne mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Aby uczynić sekcję weryfikowalną, należy podać przypisy do materiałów opublikowanych w wiarygodnych źródłach.
W Jaworznie występuje klimat umiarkowany. Ze względu na ścieranie się wilgotnych mas powietrza znad Atlantyku z suchymi, kontynentalnymi, napływającymi ze wschodu, często dochodzi do zmian pogody. Średnia temperatura roku waha się od 6 do 10 stopni C. Przeciętnie w ciągu roku występuje 70 słonecznych dni (czyli 1702 godziny nasłonecznienia). Najcieplejszym miesiącem jest sierpień, a najzimniejszym styczeń. W okresie letnim wieją na ogół wiatry zachodnie sprzyjające opadom deszczu, natomiast w zimie przewagę mają wiatry wschodnie, co wpływa na zmniejszenie ilości opadów atmosferycznych. Do najbardziej deszczowych miesięcy należą czerwiec i lipiec, ze średnimi opadami w wysokości od 100 do 177 mm. Najmniej deszczowy jest wrzesień i październik, gdy opady wynoszą od 13 do 30 mm.
Stosunki wodne[edytuj]
Przez Jaworzno przepływają takie cieki wodne jak:
Przemsza
Biała Przemsza
Kozi Bród
Żabnik
Łużnik
Wąwolnica
Byczynka
Na terenie Jaworzna znajdują się takie zbiorniki wodne jak:
Sosina
Tarka (nazwa nawiązująca do porastającej niegdyś ten obszar Śliwy)
Łęg
Belnik
Dolomit – zalany kamieniołom.
Zalewisko
Demografia[edytuj]

 Osobny artykuł: Ludność Jaworzna.
Wśród mieszkańców miasta: 18,8% to dzieci i młodzież do 19 lat, 65,5% to ludność w wieku produkcyjnym, 15,7% stanowi grupa osób w wieku powyżej 64 lat.
Pracujących ogółem w gospodarce narodowej jest 21 572 osób, z tego w przemyśle i budownictwie pracuje 11 787 osób, w usługach rynkowych 5 274, w usługach nierynkowych 4 407. Rolnictwem zajmują się 104 osoby.
Nazwa miasta[edytuj]

Nazwa pochodzi od występujących na terenie miasta jaworów. Znana mieszkańcom i oparta na etymologii ludowej legenda głosi: W 1330 przyszły król Kazimierz III Wielki wracał z Poznania do Krakowa na wezwanie swojego ojca Władysława Łokietka. W rejonie zwanym dziś Pańską Górą napotkał drwali ścinających jawor i zapytał ich, co robią. Wówczas jeden z nich odpowiedział: „My se jawor zno lo tyk, co srybra sukajo” (co tłumaczymy: My sobie jawor ścinamy, dla tych, co srebra szukają). Na podstawie tej ludowej opowieści powstał obecny herb miasta – rozłożysty jawor i ścinający go dwaj drwale. W rzeczywistości nazwa „Jaworzno” powstała poprzez dodanie do wyrazu „jawor” przyrostka *-ьno i nie ma nic wspólnego z „rznięciem”[5].
Historia[edytuj]



Miasto Jaworzno w 1903 roku.


Trójkąt Trzech Cesarzy na mapie


Jaworzno na mapie Wolnego Miasta Krakowa.


Elektrownia Jaworzno III.
Jaworzno historycznie leży na terenie Małopolski, a wykopaliska archeologiczne potwierdzają, że osiedle ludzkie istniało na jego terenie już w młodszej epoce kamienia. Zarysowane wały na powierzchni wzgórza Grodzisko wskazują również na istnienie osady we wczesnym średniowieczu. Przez wieki Jaworzno było niewielką osadą na terenie Ziemi krakowskiej w pobliżu Chrzanowa. Pierwsze zapiski o Jaworznie pochodzą z 1229, a w 1335 powstaje parafia, która przyjmuje imię św. Wojciecha. Początkowo tereny te należały do biskupów krakowskich i wchodziły w skład klucza sławkowskiego[6][7]. Na rzece Przemszy od 1179 roku przebiega granica między Małopolską i Górnym Śląskiem, będąca aż do 1922 roku także granicą państwową. Początkowo w Jaworznie wydobywano srebro i ołów z galeny, następnie rudę cynku i żelaza, a w 1767 w obecnej dzielnicy miasta – Szczakowej powstała pierwsza polska kopalnia węgla kamiennego i od tego czasu do dzisiaj w mieście wydobywa się ten surowiec.
Po III rozbiorze Polski miasto znalazło się w zaborze austriackim. W latach 1809-1815 Jaworzno wchodziło w skład Księstwa Warszawskiego, w latach 1815-1846 na nim kończyło się terytorium maleńkiej, formalnie niepodległej Rzeczypospolitej Krakowskiej – Wolnego Miasta Krakowa. Od 1846 do 1918 należała do Wielkiego Księstwa Krakowskiego, w ramach zaboru austriackiego. W czasach rozbiorów na styku rzek Przemszy i Białej Przemszy istniał tzw. Trójkąt Trzech Cesarzy, wyznaczający granicę między Austrią, Rosją a Prusami. W XIX wieku rozwój przemysłowy zdynamizował rozwój miasta, a przeprowadzenie w 1847 przez dzielnicę miasta – Szczakową linii kolejowej Górnośląsko-Krakowskiej (zwanej jako Cesarsko-Królewska Uprzywilejowana Kolej Północna Cesarza Ferdynanda) jeszcze bardziej wzmocniło impuls rozwojowy tych terenów, tworząc jednocześnie ze Szczakowej istotny do dzisiaj węzeł kolejowy, który po rychłym uzyskaniu połączenia z Koleją Warszawsko-Wiedeńską stał się również ważnym węzłem przeładunkowym pomiędzy Austrią a Rosją i Prusami. Już w 1898 powstaje w Jaworznie pierwsza elektrownia, wydobycie węgla stanowi 84% wydobycia w całej Galicji, powstaje Fabryka Bieli Cynkowej, Fabryka Sody Amoniakalnej (Przekształcona w Hutę Szkła Okiennego „Szczakowa”), Garbarnia, a w 1916 Zakłady Azotowe „Azot”. 21 września 1901 cesarz Franciszek Józef I podpisał ustawę Sejmu Lwowskiego w sprawie nadania praw miejskich dla Jaworzna. Od 1918 do 1939 i od 1945 do 1975 w woj. krakowskim.
W czasie II wojny światowej miasto znalazło się pod okupacją niemiecką. W okresie II wojny światowej Jaworzno zostało włączone do Rzeszy Niemieckiej. Utworzono tu podobóz obozu koncentracyjnego Auschwitz (Oświęcim), którego więźniowie pracowali w jaworznickich kopalniach, inaczej zwany: Centralny Obóz Pracy Neu-Dachs. Po wojnie obóz funkcjonował nadal i był miejscem więzienia dla żołnierzy AK oraz osób niewygodnych dla komunistów w powojennej Polsce, m.in. Niemców, Ślązaków, Ukraińców, polskich Łemków.
Dynamiczny rozwój miasta nastąpił w drugiej połowie XX wieku, kiedy napłynęły do niego tysiące ludzi (głównie z południowej Polski) do pracy w przemyśle. W drugiej połowie XX wieku do Jaworzna przyłączono okoliczne osady oraz dawniej niezależne miasta, tworząc dzisiejsze dzielnice Dąbrowa Narodowa, Szczakowa, Byczyna, Jeleń, Ciężkowice, Długoszyn. Powstaje organizm miejski o specyficznej, promienistej (rozchodzącej się od centrum) strukturze, mający bardzo dużą powierzchnię (152,2 km²) i ok. 100 tys. mieszkańców. Do 1975 Jaworzno było jednym z ważniejszych miast ówczesnego woj. krakowskiego. Po reformie administracyjnej 1975 roku zostało przyłączone, głównie ze względu na silnie rozwinięty przemysł, do województwa katowickiego, przez co straciło na znaczeniu, choć znacząco zwiększyło liczbę mieszkańców przyjeżdżających do pracy w kopalniach.
Kolejna reforma administracyjna z 1999 nie przywróciła miasta do Małopolski (jak to się stało z pozostałymi miastami dawnego powiatu chrzanowskiego: Chrzanowem, Trzebinią, Libiążem), włączając Jaworzno do woj. śląskiego jako miasto na prawach powiatu.
Pod koniec XX wieku Jaworzno było miastem z największą liczbą elektrowni na świecie – funkcjonowały 3 elektrownie. Obecnie działa już tylko Elektrownia „Jaworzno III”. Elektrownia Jaworzno III składa się obecnie z dwóch zakładów:
Elektrownia II – elektrociepłownia
Elektrownia III – elektrownia
Rok 1998 pozostanie znamienny dla historii jaworznickiej energetyki, jako rok, w którym wyłączono z eksploatacji Elektrownię I.
Gospodarka[edytuj]

Od czasu transformacji ustrojowej w Polsce, wskutek znacznej redukcji zatrudnienia w sektorze przemysłowym w latach 90. XX wieku, znaczna część mieszkańców Jaworzna trudni się handlem detalicznym[potrzebne źródło]. Miasto stało się lokalnym centrum handlu, także dla mieszkańców Mysłowic, Sosnowca czy Chrzanowa. W Jaworznie swoje sklepy zlokalizowało kilka dużych sieci handlowych, np. Carrefour, Carrefour Express, Kaufland, Lidl, Aldi, Biedronka, a także restauracja typu fast food – McDonald's. Aktualnie w mieście funkcjonują tylko dwie kopalnie: Sobieski, który wchodzi w skład Południowego Koncernu Węglowego, a także Piłsudski. Inne kopalnie, wyłączone już z użytku: Jan Kanty, Jaworzno (Kościuszko), Bierut. W dzielnicy Jeleń powstaje także okręg przemysłowy. Do tej pory zostały wybudowane trzy hale należące do firm: francuskiej, czeskiej i chińskiej.
Edukacja[edytuj]



Budynek OKE Jaworzno.
W Jaworznie znajduje się Okręgowa Komisja Egzaminacyjna. Jaworzno posiada także wiele szkół, w których można się kształcić na różnorodnych kierunkach.Jaworzno jako pierwsze miasto w Polsce wprowadziło do szkolnych pracowni komputerowych system operacyjny Linux[8].
Przedszkola:
Przedszkola – publiczne: 28.
Szkoły Podstawowe
Szkoły Podstawowe – publiczne: 12.
Szkoły artystyczne
Szkoła Muzyczna I Stopnia im. Grażyny Bacewicz
Jaworznicka Szkoła Muzyki Rozrywkowej
Szkoła Tańca Towarzyskiego WIR (oddział zamiejscowy)
Szkoła Tańca Towarzyskiego GAMA
TITO Dance Studio
Szkoła Tańca Towarzyskiego Sukces
Gimnazja
Gimnazja – publiczne: 14.
Licea
Liceum Ogólnokształcące nr I im. Tadeusza Kościuszki
Liceum Ogólnokształcące nr II im. Czesława Miłosza
Liceum Ogólnokształcące nr III
Liceum Ogólnokształcące nr IV Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2
Liceum Ekonomiczne dla Dorosłych
Liceum Ekonomiczne dla Dorosłych po ZSZ
Liceum Ekonomiczne Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 4
Liceum Handlowe Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 4
Liceum Ogólnokształcące Społeczne Miejskiego Towarzystwa Oświatowego
Liceum Profilowane nr II Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2
Liceum Profilowane nr III Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 3
Liceum Profilowane nr IV Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 4
Liceum Profilowane nr V Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr
Liceum Profilowane Południowego Koncernu Energetycznego SA
Liceum Profilowane Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1
Liceum Techniczne Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2
Liceum Zawodowe Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1
Liceum Zawodowe Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 4
Liceum Zawodowe Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 5
Liceum Zawodowe Zespołu Szkół Zawodowych Południowego Koncernu Energetycznego SA
Prywatne Liceum Ogólnokształcące dla dorosłych „Twoja Szkoła”
Technika
Technikum Budowlane Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1
Technikum dla Dorosłych Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 6
Technikum Energetyczne dla Dorosłych Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 5
Technikum Energetyczne Zespołu Szkół Zawodowych Południowego Koncernu Energetycznego SA
Technikum Gastronomiczne Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 4
Technikum Górnicze Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 6
Technikum Hotelarskie Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 4
Technikum Mechaniczne dla Dorosłych Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 3
Technikum nr 1 Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1
Technikum nr 2 Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2
Technikum nr 3 Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 3
Technikum nr 4 Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 4
Technikum nr 5 Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 5
Technikum nr 6 Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 6
Technikum Telekomunikacyjne Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 5
Technikum Zawodowe dla Dorosłych po ZSZ Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1
Szkoły policealne
Policealna Szkoła eCollege
Centrum Edukacji Copernicus
Policealna Szkoła Informatyki i Administracji
Szkoły wyższe
Górnośląska Wyższa Szkoła Handlowa w Katowicach, oddział zamiejscowy
Akademia Górniczo-Hutnicza, oddział zamiejscowy
Uniwersytet III wieku
Kultura[edytuj]



Budynek MCK, w którym dawniej mieściło się Polskie Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”
Świętem Miasta jest pierwsza sobota czerwca. W tym okresie organizowane są Dni Jaworzna[9].
Festiwal Energii[edytuj]
Festiwal Energii jest festiwalem muzyki elektronicznej i sztuk wideo organizowanym pod patronatem Prezydent Miasta. Pierwsza edycja odbyła się w dniach 19-20 lipca 2008 nad Zalewem Sosina
Festiwal jest podzielony na dwie części. Część południowa jest poświęcona konkurencjom sportowym na Zalewie, m.in. zawody w pływaniu, regaty, a także Grand Prix w siatkówce plażowej. Część wieczorna to głównie występy muzyczne, wraz z organizowanymi Mistrzostwami Polski VideoZone z udziałem VJ'ów i scratcherów. Po mistrzostwach są planowane koncerty znanych zespołów polskiej sceny muzycznej. W dniach 17 – 19 lipca 2009 odbyła się druga edycja festiwalu[10].
Muzea[edytuj]
Muzeum Miasta Jaworzna
Kina[edytuj]
Kino Pod Chmurką – kino plenerowe, zawsze w okresie wakacyjnym.
Kino Sasanka – otwarte 22 lutego 1985 r. (widzowie zobaczyli przedpremierowy szlagier Vabank II) a zamknięte w 2002 r. (obecnie budynek przekształcony do celów handlowych np. sklep Biedronka)
Kino Złocień – zamknięte w 1985 r.
Kino Pionier – zamknięte w 1994 r.
Kino Związkowiec – zamknięte w 1987 r.
Biblioteki[edytuj]


Budynek Biblioteki Miejskiej
Miejska Biblioteka Publiczna, Rynek Główny 17 (Główna siedziba)
Filie:
al. 11 listopada 1 (Os. Podwale)
ul. Ławczana 12 (Os. Podłęże I)
ul. Brodzińskiego 27 (Os. Podłęże II)
ul. Granitowa 5 (Os. Gigant)
ul. Dwornickiego 7 (Os. Kościuszki)
ul. Łukasiewicza 1 (Os. Stałe)
ul. Niemcewicza 7a (Bory)
ul. Jaworznicka 27a (Góra Piasku)
ul. Jagiellońska 3 (Szczakowa)
ul. Olszewskiego 76 (Stara Huta)
ul. Kasztanowa 33 (Jeziorki)
ul. Strażacka 1 (Dąbrowa Narodowa)
ul. Dąbrowskiego 25 (Długoszyn)
ul. Korczyńskiego 12 (Byczyna)
ul. Wyzwolenia 2 (Ciężkowice)
ul. Celników 1 (Jeleń)
ul. Chełmońskiego 28 (Filia Szpital)
Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka w Katowicach. Filia w Jaworznie, Rynek Główny 17 (II piętro w gmachu Miejskiej Biblioteki Publicznej)
Cykliczne imprezy kulturalne[edytuj]
Festiwal Piosenki Francuskiej – luty.
Jawor Rock Festival – kwiecień.
Jeunesses Musicales – cykl koncertów – styczeń/luty
Festiwal Twórczości Młodzieży Szkolnej ”Jawor” – kwiecień – czerwiec
Konkurs Literacki „O złote pióro prezydenta m. Jaworzna” kwiecień – czerwiec
„Psia Parada” – maj.
„Jaworznicki salon motoryzacyjny” – maj.
Tour de Jaworzno – czerwiec.
Dni Jaworzna – czerwiec.
„Noc Świętojańska” – czerwiec.
„Grand Prix w siatkówce plażowej” – lipiec.
Festiwal Energii – lipiec.
Międzynarodowy Bieg Uliczny na 15km – sierpień.
„Pożegnanie lata” – sierpień.
„Grand Prix w biegach ulicznych” – wrzesień.
Miejski Przegląd Humoru „Śmiej się pan z tego” – listopad
Festyn Energetyków – 14 sierpnia
Galerie[edytuj]
Galeria Obecna
Galeria Kameralna
Zespoły muzyczne pochodzące z Jaworzna[edytuj]
Animations
Stos
Sport[edytuj]



Hala widowiskowo-sportowa
Piłka nożna[edytuj]
JSP Szczakowianka Jaworzno – klub piłkarski grający w III lidze. W sezonie 2002/2003 jako jedyny dotychczas jaworznicki klub występował w Ekstraklasie piłkarskiej.
MCKiS Sokół Jaworzno – młodzieżowa sekcja piłkarska trampkarzy i juniorów MCKiS pod patronatem JSP Szczakowianka Jaworzno.
Ciężkowianka Jaworzno – klub piłkarski grający w lidze okręgowej.
Zgoda Byczyna Jaworzno – klub piłkarski grający w lidze okręgowej.
MCKiS Dąbrovia Jaworzno – drużyna piłki nożnej halowej grająca w rozgrywkach II Polskiej Ligi Piłki Nożnej Halowej.
KS Górnik Jaworzno - młodzieżowa sekcja piłkarska trampkarzy i juniorów.
Siatkówka[edytuj]
MCKiS Energetyk Jaworzno – męski klub siatkarski grający obecnie w I lidze.
MCKiS Jaworzno – męska drużyna siatkarska grająca obecnie w II lidze.
MCKiS Jaworzno – kobieca drużyna siatkarska grająca obecnie w II lidze.
Koszykówka[edytuj]
MCKiS Termo-Rex Jaworzno – męski klub koszykarski grający obecnie w II lidze. Wicemistrz Polski juniorów.
Szachy[edytuj]
MCKiS Jaworzno – klub szachowy.
Narty wodne[edytuj]
Klub Nart Wodnych Jaworzno (dawniej Boreasz Jaworzno)
Parkour i Free running[edytuj]
Collection of Feelings
Mustamba - Feel It Team
Vision of Movement
Rozrywka[edytuj]



Zalew Sosina
Basen olimpijski
Stadnina koni
Kręgielnia
Strzelnica
Skate Park
Korty tenisowe
Lodowisko (sezonowe)
Zalew Sosina
Centrum nurkowania „Zalany kamieniołom”
Sztuczna ścianka wspinaczkowa w Gimnazjum nr 3
Sztuczna ściana wspinaczkowa na Oś. Stałym
Media[edytuj]

Prasa[edytuj]
Co Tydzień – tygodnik lokalny.
Tydzień w Jaworznie – tygodnik opiniotwórczy.
www.MojeJaworzno.pl – dziennk internetowy - portal społeczno kulturalny.
Dziennik Zachodni – tygodnik powiatowy „DZ Jaworzno”.
Żółty Jeż – tygodnik reklamowy, darmowy.
Sokół Jaworznicki – magazyn kulturalny, miesięcznik Miejskiego Centrum Kultury i Sportu - nie wydawany od 2011 roku.
w latach 1975-1990 ukazywał się również:
Gwarek- dwutygodnik - pismo załóg: KWK "Jaworzno, KWK "Komuna Paryska", KPP "Szczakowa", HSO "Szczakowa" Elektrowni "Jaworzno III", Zespołu Elektrowni, ZCh "Organika - Azot" - Gazeta wpisana do księgi zasłużonych dla miasta Jaworzna. Adres Redakcji : ul. Grunwaldzka 37
Telewizja[edytuj]
dlaciebie.tv – prywatna telewizja lokalna, która w 2012 r. zmieniła nazwę z CTv Jaworzno. Dostępna jest w sieci kablowej UPC Polska analogowo i od 2 lipca 2012 cyfrowo dla GOP.
Turystyka[edytuj]



Deptak Miejski – ul. Sienkiewicza


Kamienice w Rynku


Pałac w Jaworznie


Rezerwat przyrody Dolina Żabnika.
Atrakcje turystyczne Jaworzna:
Muzeum Miasta Jaworzna
Budynek dawnej rzeźni w Ciężkowicach z końca XVIII w. (zabytek techniki)
Kolegiata św. Wojciecha i św. Katarzyny w Jaworznie z XVI w. z cudownym obrazem Matki Bożej Jaworznickiej (inaczej zwaną MB Passawską).
Sanktuarium Matki Bożej Nieustającej Pomocy z ukoronowanym przez Jana Pawła II obrazem w 1999 r. Jaworzno – Osiedle Stałe.
Rynek Główny o nietypowym trójkątnym kształcie.
Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Jaworznie – Jeleniu z XVII w.
Studnia w Jeleniu z XVII w.
Cmentarz pechnicki z XVIII w.
Cmentarz ciężkowicki (gwarowo ciężkowski)
Ponad 40 kapliczek i krzyży przydrożnych przeważnie z XIX w. rozsianych po terenie całego miasta.
Pałac jaworznicki pochodzący z XIX w.
Zespół willowo-parkowy przy ul. Grunwaldzkiej (w centrum miasta) pochodzący z XIX w.
Budynek przy ul. Mickiewicza 2 – Miejskie Centrum Kultury i Sportu (dawna siedziba Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”) z XIX w.
Hala Widowiskowo – Sportowa MCKiS (jedna z najnowocześniejszych w Polsce).
Dworzec PKP w Jaworznie – Szczakowej z XIX w.
Cmentarz Żydowski przy al. Piłsudskiego z XIX w.
Budynek po Synagodze przy ulicy Stojałowskiego 4.
Pozostałości po Centralnym Obozie Pracy.
Zabudowa dawnej Huty Szkła Jaworzno – Dąbrowa Narodowa z XX w.
Rezerwat sasanek – rezerwat przyrody. Znajduje się w północnej części miasta. Ochroną objęte jest stanowisko sasanki otwartej (Pulsatilla patens) położone na południowo-wschodnim skłonie dolomitowego zbocza Sodowa Góra.
Dolina Żabnika – rezerwat przyrody położony jest w północno-wschodniej części miasta. Obszar objęty jest ochroną rezerwatową od 1996 roku. Powierzchnia rezerwatu obejmuje 42 ha i ok. 197 ha otuliny.
W mieście znajduje się także jeden z największych witraży w Europie (w kościele pw. św. Wojciecha i św. Katarzyny).
Jeden z największych w Europie komin (należący do Elektrowni „Jaworzno III”).
Jaworzno w posiadaniu ma także nowoczesną krytą pływalnię, która oprócz olimpijskiego basenu posiada kilkudziesięciometrowe zjeżdżalnie, jaccuzi, sauny i inne nowoczesne rekreacyjno-zdrowotne atrakcje.
W mieście funkcjonuje także bardzo popularny ośrodek nurkowania Orka w zalanym kamieniołomie kopalni dolomitu
Zalew Sosina powstały w dawnym wyrobisku kopalni piasku.
Warto zobaczyć też nieczynne kamieniołomy oraz kopalnie węgla kamiennego już nieużywane lub dwie pozostałe, które funkcjonują nadal.
Szlaki turystyczne[edytuj]
 – PKP Jaworzno Szczakowa, Zalew Sosina, Ciężkowice, Jeziorki, Góra Grodzisko, Byczyna, Zalew Tarka, Jeleń, Zalew Łęg, Elektrownia Jaworzno III, Dąbrowa Narodowa, Łubowiec, Długoszyn, Góra Piasku, PKP Jaworzno Szczakowa.
 – Bukowno, Jaworzno Knieje, Zalew Sosina, Ciężkowice, Sosina Młyny Serafińskie, Diabla Góra, Kopalnia Piasku Bukowno, Kanał wodny Jaworznik, Teren Gminy Bukowno.
 – PKP Maczki, Długoszyn, Góra Piasku, Góra Sodowa, Rezerwat Sasanka, Obszar Krajobrazowy Dobra – Wilkoszyn, Warpie, Osiedle Leopold, Osiedle Podłęże, Zalew Łęg, Elektrownia Jaworzno III, Wysoki Brzeg, Rzeka Przemsza, Mysłowice Brzęczkowice. Dalej szlak biegnie po terenie Mysłowic.
 – siedziba PTTK o/Jaworzno, Wilkoszyn, Jeziorki, Cezarówka, Koźmin, Balin, PKP Balin.
 – siedziba PTTK o/Jaworzno, Góra Grodzisko, Byczyna, Pomnik Partyzantów, Gmina Libiąż i Chrzanów.
 – dochodzi do szlaku zielonego i żółtego w Wilkoszynie do źródła wody siarczanej.
Baza noclegowa[edytuj]
W mieście znajdują się 3 skategoryzowane hotele:
Brojan** (ul. Paderewskiego 44)
Pańska Góra*** (ul. Krakowska 1)
Wodnik* (ul. Bukowska 10)
Administracja[edytuj]

Jaworzno jest miastem na prawach powiatu. Mieszkańcy wybierają do Rady Miejskiej w Jaworznie 23 radnych[11]. Organem wykonawczym samorządu jest prezydent miasta, którym obecnie jest Paweł Silbert.
Miasto jest członkiem Górnośląskiego Związku Metropolitalnego, Śląskiego Związku Gmin i Powiatów i Związku Miast Polskich.
 Osobny artykuł: Prezydenci miasta Jaworzno.
Lata Imię Nazwisko Partia lub blok partyjny
1975 – 1979 Leszek Jagodyński PZPR
1979 – 1982 Marian Skalski PZPR
1982 – 1990 Józef Cichowski PZPR
1990 – 1998 Andrzej Węglarz Unia Wolności
1998 – 2002 Marian Tarabuła SLD
2002 – nadal Paweł Silbert Jaworzno Moje Miasto
Wspólnoty religijne[edytuj]



Kolegiata św. Wojciecha i św. Katarzyny
Katolicyzm[edytuj]
Większość mieszkańców Jaworzna stanowią wierni Kościoła Rzymskokatolickiego.
Diecezja
Jaworzno niemal w całości należy do diecezji sosnowieckiej w obrębie archidiecezji częstochowskiej. Obszar Cezarówki Górnej i Koźmina podlega Parafii Chrystusa Króla w Balinie, natomiast Jeleń-Dąb, w którym znajduje się tylko kaplica dojazdowa, należy do parafii Przemienienia Pańskiego w Libiążu. Obie te parafie znajdują się w granicach archidiecezji krakowskiej, której w przeszłości podlegało całe Jaworzno.
Dekanaty
Obszar Jaworzna należy do dwóch dekanatów diecezji sosnowieckiej oraz dwóch dekanatów archidiecezji krakowskiej.
Diecezja sosnowiecka:
jaworznicki św. Wojciecha BM,
jaworznicki NMP Nieustającej Pomocy.
Archidiecezja krakowska:
Dekanat Libiąż – Dąb,
Dekanat Chrzanów – Cezarówka Górna, Koźmin.
Parafie
Parafia Świętych Wojciecha i Katarzyny w Jaworznie – Centrum
Parafia Najświętszej Maryi Panny Nieustającej Pomocy w Jaworznie Osiedlu Stałym
Parafia Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Jaworznie Długoszynie
Parafia św. Jana Kantego w Jaworznie Niedzieliskach
Parafia św. Brata Alberta Chmielowskiego w Jaworznie Pieczyskach
Parafia św. Elżbiety Węgierskiej w Jaworznie Szczakowej
Parafia Najświętszej Maryi Panny Anielskiej w Jaworznie Dąbrowie Narodowej
Parafia św. Barbary w Jaworznie Podłężu
Parafia Miłosierdzia Bożego w Jaworznie Borach
Parafia Najświętszej Maryi Panny Nieustającej Pomocy w Jaworznie Ciężkowicach
Parafia Podwyższenia Krzyża Świętego w Jaworznie Jeleniu
Parafia św. Karola Boromeusza w Jaworznie Starej Hucie
Parafia św. Józefa Rzemieślnika w Jaworznie Jeziorkach
Parafia Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski w Jaworznie Sobieskim
Parafia Najświętszego Serca Pana Jezusa w Jaworznie Byczynie
Świadkowie Jehowy[edytuj]
Drugą co do wielkość religią w Jaworznie są Świadkowie Jehowy. Na terenie miasta znajduje się siedem zborów Świadków Jehowy, posiadających trzy Sale Królestwa[12]
Protestantyzm[edytuj]
Działalność duszpasterską na terenie miasta prowadzą cztery kościoły protestanckie o charakterze ewangelicznym. Należą do nich:
Kościół Adwentystów Dnia Siódmego
zbór w Jaworznie
Wspólnota Kościołów Chrystusowych w RP
Kościół Wolnych Chrześcijan w RP
Kościół Zielonoświątkowy w RP
Inne[edytuj]
W przeszłości istniała w Jaworznie synagoga, która została zdewastowana przez hitlerowców w czasie II wojny światowej.
Transport[edytuj]



Dworzec kolejowy Jaworzno Szczakowa, widok od strony miasta.


Dworzec kolejowy Jaworzno Szczakowa, widok od strony peronów.
Jaworzno znajduje się na skrzyżowaniu szeregu drogowych szlaków komunikacyjnych. Przez miasto przebiegają:
autostrada A4 (fragment trasy europejskiej E40) łącząca granice państwa (wschód – zachód) Jędrzychowice – Korczowa.
droga ekspresowa S1 (fragment trasy europejskiej E75) Gdańsk – Cieszyn,
droga krajowa nr 79 Warszawa – Bytom,
Planowane jest przedłużenie Drogowej Trasy Średnicowej do Jaworzna.
Transport kolejowy[edytuj]
Dworzec kolejowy Jaworzno-Szczakowa jest jednym z największych w Polsce węzłów kolejowych i ważnym punktem ruchu ludności, a także przeładunku towarów. Kolejowy transport towarowy to przede wszystkim przewozy węgla kamiennego, ze względu na położenie miasta dużą rolę odgrywają przewozy tranzytowe, także międzynarodowe.
W mieście znajdują się następujące czynne stacje i przystanki kolejowe:
Jaworzno Szczakowa – obecnie Dworzec Główny
Jaworzno Ciężkowice
Jaworzno Szczakowa Lokomotywownia
Jaworzno Niedzieliska – nie istnieje
Jaworzno Główne – nie istnieje
Jaworzno Azot – nie istnieje
Jaworzno Szyb Sobieski – nie istnieje
Jaworzno Bory – nie istnieje
Jaworzno Byczyna – nie istnieje
Jaworzno Knieje
Komunikacja miejska[edytuj]


Autobus Solaris PKM Jaworzno w charakterystycznych kolorach.
Na terenie Jaworzna działa wiele linii autobusowych, które obsługuje PKM Jaworzno nie należący do KZK GOP. Oprócz tego w Jaworznie działają także linie organizatorów z miast ościennych (Mysłowice, Chrzanów, Sosnowiec) oraz przewoźników prywatnych. Dzięki PKM Jaworzno bezpośrednio z Jaworzna dostać się można do: Katowic, Mysłowic, Sosnowca, Balina i Chrzanowa. Dzięki prywatnym liniom ekspresowym Jaworzno-Kraków dostać się można do Krakowa. Dzięki busom, można także dostać się do Dąbrowy Górniczej i Sosnowca.
Transport lotniczy[edytuj]
Dzięki dobrze rozwiniętej sieci dróg i połączeń kolejowych, oraz bliskości portów lotniczych: Katowice-Pyrzowice do którego jest ok. 35 km oraz Kraków-Balice do którego jest ok. 40 km. komunikacja z miastem jest szybka i bardzo łatwa.
Osoby związane z Jaworznem[edytuj]

Honorowi obywatele miasta Jaworzna[edytuj]
2003 – Jan Paweł II
2008 – Adam Śmigielski
Patroni miasta[edytuj]
Matka Boska Nieustającej Pomocy[potrzebne źródło]
Osoby znane i urodzone w Jaworznie[edytuj]
Antoni Popiel – rzeźbiarz; profesor w Inst. Politechnicznym we Lwowie, twórca pomników: A. Mickiewicza we Lwowie, T. Kościuszki w Waszyngtonie.
Wincenty Drabik – scenograf, malarz; współpracował głównie z teatrami warszawskimi.
Zdzisław Stieber – językoznawca, slawista; profesor uniw. we Lwowie, Łodzi, Warszawie; czł. PAN, Bułgarskiej AN.
Shelomo Selinger – francusko-izraelski rzeźbiarz, ur. w Szczakowej.
Barbara Trzetrzelewska – piosenkarka.
Adam Synowiec – dziennikarz, publicysta, wydawca, krytyk filmowy, pisarz
Adam Jamróz – sędzia Trybunału Konstytucyjnego od 2003 roku.
Mirka Szawińska – poetka.
Wojciech Brzeziński – aktor Teatru Ateneum.
Jan Pierzchała – prozaik, poeta, autor adaptacji scenicznych, dramaturg, tłumacz.
Paweł Sarna – poeta, krytyk literacki.
Mirosław Stadler – piłkarz i trener.
Jan Urban – piłkarz i trener.
Bogdan Wołkowski – wielokrotny mistrz trików bilardowych i snookerowych.
Czesław Żelichowski – działacz samorządowy, senator.
Andrzej Stalmach – lekkoatleta, olimpijczyk.
Janusz Skulich – polski nadbrygadier i magister inżynier pożarnictwa.
Andrzej Karweta – kontradmirał Marynarki Wojennej
Bogdan Tosza – reżyser teatralny, publicysta, eseista
Elżbieta Tosza – dziennikarka, publicystka, animator kultury
Maciej Talaga – gitarzysta, kompozytor

Miasta partnerskie[edytuj]

Karviná  Czechy

Szigethalom  Węgry

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz

+1