środa, 26 września 2012

Dęblin


Dęblin

Państwo Polska
Województwo lubelskie
Powiat rycki
Gmina gmina miejska
Prawa miejskie 7 października 1954
Burmistrz Stanisław Włodarczyk
Powierzchnia 38,33[1] km²
Wysokość 115 m n.p.m.
Ludność (2011)
• liczba
• gęstość
17 707[1]
461 os./km²
Strefa numeracyjna
+48 81
Kod pocztowy 08-530
Tablice rejestracyjne LRY
Położenie na mapie Polski


Dęblin
51°34′00″N 21°51′41″E
TERC
(TERYT) 3060916011
Urząd miejski
Rynek 12
08-530 Dęblin
 Multimedia w Wikimedia Commons
 Hasło Dęblin w Wikisłowniku
Strona internetowa


Pomnik Bohaterskich Lotników Dęblińskiej Szkoły Orląt
Dęblin – gmina miejska w województwie lubelskim, w powiecie ryckim. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa lubelskiego.
Dęblin położony jest w historycznej Małopolsce, w południowo-zachodniej części ziemi stężyckiej, przy ujściu rzeki Wieprz do Wisły, w szerokiej dolinie rzecznej, która osiąga 15 km szerokości. Dolina ma budowę terasową. Najstarsza terasa położona jest 20 m nad zwierciadłem Wisły.
Według danych z 31 grudnia 2007[2] miasto miało 17 802 mieszkańców.
Spis treści  [ukryj]
1 Okoliczna przyroda
2 Struktura powierzchni
3 Demografia
4 Geneza nazwy
5 Historia
6 Zabytki
7 Gospodarka
8 Transport
9 Edukacja
9.1 Szkoły podstawowe
9.2 Gimnazja
9.3 Szkoły średnie
9.4 Szkoły wyższe
10 Kościoły
11 Sport
12 Wyższa Szkoła Oficerska Sił Powietrznych
13 Miasta partnerskie
14 Sąsiednie gminy
15 Zobacz też
16 Przypisy
17 Bibliografia
18 Linki zewnętrzne
Okoliczna przyroda[edytuj]



Brama Lubelska Twierdzy Dęblin


Kościół św. Piusa V w Dęblinie


Pałac Mniszchów w Dęblinie
Na lewym brzegu Wisły, kilkanaście kilometrów od Dęblina, znajduje się jeden z większych kompleksów leśnych w Polsce – Puszcza Kozienicka. Większość jej drzewostanu – głównie w części wschodniej – stanowi sosna. Razem z sosną występują w niej dęby i graby. W części zachodniej rosną lasy mieszane z jodłą, brzozą, grabem, świerkiem, osiką i jesionem. Miejscami zachowały się jeszcze nieliczne jawory i modrzewie[potrzebne źródło].
Na prawym brzegu Wisły w kierunku na północ od Dęblina występują bory sosnowe i sosnowo-dębowe, a w podmokłych dolinach łęgi, najczęściej wierzbowo-topolowe i jesionowo-olszowe. Na tym terenie do większych kompleksów leśnych należą lasy garwolińskie, ciągnące się wzdłuż nadwiślańskiej krawędzi Wysoczyzny Żelechowskiej. Na lewym brzegu Wieprza w północno-zachodniej części Wysoczyzny Lubartowskiej rosną lasy gołębskie.
Struktura powierzchni[edytuj]

Według danych z roku 2002[3] Dęblin ma obszar 38,51 km², w tym:
użytki rolne: 28%
użytki leśne: 15%
Miasto stanowi 6,26% powierzchni powiatu.
Demografia[edytuj]

Dane z 31 grudnia 2007[2]:
Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób % osób % osób %
populacja 17 802 100 8731 49,0 9071 51,0
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²) 464 227 236

Geneza nazwy[edytuj]

W średniowiecznych zapiskach można się spotkać z nazwami Deblin (1505) i Deblyn (1508) co oznacza, że osada nazywana była wtedy Deblinem. W połowie XVI wieku pojawia się obecna nazwa. Nie istnieje żadna potwierdzona dostatecznymi argumentami hipoteza dotycząca jej pochodzenia. W okresie zaborów, po wybudowaniu w 1842 w pobliżu Dęblina twierdzy, miasto nosiło nazwę Iwanogród (ros. Ивангород), na cześć Iwana Paskiewicza, namiestnika Królestwa Polskiego[4].
W jednym z przedmieść Chicago, Oak Lawn, Illinois, w którym prawie co piąty mieszkaniec jest polskiego pochodzenia, znajduje się ulica, której nazwa brzmi Deblin Lane.
Historia[edytuj]

1397 – wzmiankowany jako wieś
1838–1878 – u ujścia Wieprza do Wisły rozpoczęta została budowa twierdzy według projektu rosyjskiego generała Iwana Dehna, twórcy twierdz w Modlinie, Warszawie i Brześciu
1840 – car Mikołaj I Romanow podarował dobra dęblińskie Iwanowi Paskiewiczowi, stąd do 1915 obowiązywała nazwa Iwanogród
1893 – powstał tu jeden z pierwszych oddziałów aeronautycznych wojsk carskich wyposażonych w balony obserwacyjne
1914 – w sąsiedztwie twierdzy trwały zacięte bitwy pomiędzy wojskami niemieckimi i austriackimi a rosyjskimi
sierpień 1920 – wyruszyła stąd kontrofensywa wojsk polskich do bitwy warszawskiej
1929 – założono tutaj Centrum Wyszkolenia Oficerów Lotnictwa, obecnie siedziba Wyższej Szkoły Oficerskiej Sił Powietrznych
lipiec 1944 – oddział AK Mariana Bernaciaka samodzielnie podczas Akcji Burza w Dęblinie uratował przed zniszczeniem ważne obiekty wojskowe i gospodarcze, uchronił ludność przed wywózką i znęcaniem się przez wycofujących się żołnierzy niemieckich
1954 – Dęblin otrzymał prawa miejskie
2011 - 1 kwietnia powstało Muzeum Sił Powietrznych w Dęblinie
Zabytki[edytuj]

Twierdza Dęblin – fortyfikacje na prawym brzegu Wisły (forty na lewym brzegu znajdują się na terenie woj. mazowieckiego)
Cytadela w Dęblinie
Pozostałości fortu I " Nadwiślanka " w Nadwiślance, gm. Stężyca.
Fort II " Mierzwiączka " w Mierzwiączc
Pozostałości fortu III " Dęblin " w Dęblinie.
Pozostałości fortu IV " Borowa " w Borowej, gm. Puławy
W parku Zespół pałacowy (córka właściciela Dęblina, Jerzego Mniszcha – Maryna Mniszchówna była żoną cara Dymitra Samozwańca I a po jego śmierci poślubiła Dymitra Samozwańca II)
Cmentarz wojenny Balonna – pomnik ofiar faszyzmu
Cmentarz komunalny – groby nieznanego żołnierza i symboliczne pomnik ofiar faszyzmu
Brama Lubelska i brama Warszawska
Pomnik lotników
Muzeum Sił Powietrznych w Dęblinie
Kościół pw. Chrystusa Miłosiernego (pierwotnie cerkiew w Łosicach z I poł. XVIII w.) przeniesiona do Dęblina w 1928-1929
Zespół Dworca Kolei Nadwiślańskiej
Synagoga w Dęblinie – zbudowana w połowie XIX wieku, przy ulicy Okólnej. Podczas II wojny światowej, hitlerowcy zdewastowali synagogę. Po wojnie budynek synagogi służył jako łaźnia miejska, następnie przebudowano ją na magazyn. Obecnie nieistniejąca – na jej miejscu stoi sklep AGD-RTV.
Gospodarka[edytuj]

Na początku lat 90. wraz z całym krajem Dęblin przeszedł okres zasadniczych przemian ekonomicznych. Duże państwowe przedsiębiorstwa, które od początku były i są związane z obronnością kraju, zwalniały pracowników i zmniejszały produkcję. Obecnie obiekty w niektórych wojskowych zakładach są w pełni wykorzystywane i odnajmowane dęblińskim przedsiębiorcom. W mieście powstało około tysiąca nowych prywatnych podmiotów gospodarczych. Otworzono między innymi przedsiębiorstwa przemysłu dziewiarskiego, konfekcyjnego, materiałów budowlanych, przetwórstwa owocowo-warzywnego. Przedsiębiorstwo komunalne przekształcone w spółkę z o.o. również notuje systematyczny wzrost. Najwięcej osób zatrudnionych jest w przemyśle na rzecz wojska tj. w Wojskowych Zakładach Lotniczych Nr 3 oraz w Wojskowych Zakładach Inżynieryjnych.
Transport[edytuj]

Dęblin posiada wiele połączeń drogowych i kolejowych. Istnieje połączenie gminy ze wschodnią granicą państwa. Rangę miasta podnosi również istniejące tu wojskowe lotnisko Dęblin-Irena. Obecnie lotnisko służy przede wszystkim do szkolenia pilotów.
Dęblin posiada liczne połączenia kolejowe, m.in. z Lublinem, Warszawą, Otwockiem, Radomiem, Bydgoszczą, Białą Podlaską, Łukowem, Przemyślem, Szczecinem i Kielcami. Funkcjonuje również komunikacja prywatna. Główne linie to Dęblin PKP – Dęblin Rynek, Dęblin – Stawy – Ryki – Lublin, Dęblin – Ryki – Otwock – Warszawa oraz Dęblin – Puławy.
Dęblin jest ważnym węzłem kolejowym. Przebiegają tędy: linia kolejowa 7 Warszawa Wschodnia – Dorohusk (przez Lublin) i linia 26 do Radomia (przez Pionki). Dziennie na stacji zatrzymuje się kilkadziesiąt pociągów regionalnych i międzyregionalnych.
Przez miasto przechodzą drogi krajowe i wojewódzkie:
droga krajowa nr 48 Kock – Dęblin – Tomaszów Mazowiecki
droga wojewódzka nr 801 Warszawa – Dęblin – Puławy
Edukacja[edytuj]

Szkoły podstawowe[edytuj]
Szkoła Podstawowa Nr 2 im. Władysława Broniewskiego
Szkoła Podstawowa Nr 3 im. Marii Curie Skłodowskiej
Szkoła Podstawowa Nr 4 im. Bohaterów Lotnictwa Polskiego
Szkoła Podstawowa Nr 5 im. gen. Władysława Sikorskiego
Szkoła Podstawowa Nr 6 im. Wojska Polskiego.
Gimnazja[edytuj]
Gimnazjum Nr 1
Gimnazjum Nr 2
Gimnazjum Nr 3.
Szkoły średnie[edytuj]
Zespół Szkół Zawodowych Nr 1 im. Gen. F. Kleeberga
Zespół Szkół Zawodowych Nr 2 im. Marii Dąbrowskiej
Liceum Ogólnokształcące im. 15 pp "Wilków"
Ogólnokształcące Liceum Lotnicze im. F. Żwirki i S. Wigury.
Szkoły wyższe[edytuj]
Wyższa Szkoła Oficerska Sił Powietrznych.
Kościoły[edytuj]

Większość mieszkańców Dęblina stanowią katolicy. W mieście działają parafie rzymskokatolickie św. Piusa V, Chrystusa Miłosiernego oraz wojskowa parafia Matki Boskiej Loretańskiej. Na terenie miasta działalność duszpasterską prowadzi także zbór Kościoła Chrześcijan Baptystów, protestancka wspólnota o charakterze ewangelicznym.
Sport[edytuj]

W miejscowości działa klub sportowy Czarni Dęblin. Drużyna sekcji szachowej z powodzeniem występuje w II Lidze Seniorów. Sekcja piłkarska występuje obecnie w V lidze. W miejscowości działa również klub piłkarski Gabaryty Dęblin. Drużyna występuje obecnie w B klasie.
Wyższa Szkoła Oficerska Sił Powietrznych[edytuj]

W 1927 do Dęblina przeniesiono Oficerską Szkołę Lotnictwa, obecnie to Wyższa Szkoła Oficerska Sił Powietrznych.
Miasta partnerskie[edytuj]

 – Rumia, Polska
 – Drohobycz, Ukraina
 – Sedrina, Włochy
Sąsiednie gminy[edytuj]

Puławy, Ryki, Stężyca, Sieciechów.
Zobacz też[edytuj]

15 Pułk Piechoty "Wilków"
Synagoga w Dęblinie
Stawy
Gmina Irena

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz

+1