piątek, 7 września 2012

Września



Września

Państwo Polska
Województwo wielkopolskie
Powiat wrzesiński
Gmina Września
gmina miejsko-wiejska
Założono 1256
Prawa miejskie 1375
Burmistrz Tomasz Kałużny
Powierzchnia 12,73 km²
Wysokość 90-110 m n.p.m.
Ludność (2009)
• liczba
• gęstość
29 144
2289 os./km²
Strefa numeracyjna
(+48) 61
Kod pocztowy 62-300
Tablice rejestracyjne PWR
Położenie na mapie Polski


Września
52°20′N 17°35′E
TERC
(TERYT) 4303930054
Hasło promocyjne: Miasto w centrum zainteresowania
Urząd miejski
ul. Ratuszowa 1
62-300 Września
 Multimedia w Wikimedia Commons
 Hasło Września w Wikisłowniku
Strona internetowa


Pomnik Dzieci Wrzesińskich


Rynek


Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Stanisława Biskupa Męczennika (farny)


Sąd Rejonowy


Stacja kolejowa


Ulica Kościelna


Pałac na Opieszynie


Amfiteatr Anny Jantar


Szpital Powiatowy


Zespół Szkół Politechnicznych im. Bohaterów Monte Cassino
Września (niem. Wreschen) – miasto w województwie wielkopolskim, w powiecie wrzesińskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Września. Położone 50 km na wschód od Poznania, nad rzeką Wrześnicą.
Według danych z 31 grudnia 2009 miasto liczyło 29 144 mieszkańców[1]. Ważny węzeł komunikacji drogowej i kolejowej. Okolica równinna, rolnicza.
W latach 1993-2009 we Wrześni przeprowadzano prawybory polityczne – parlamentarne, prezydenckie oraz do Parlamentu Europejskiego.
Spis treści  [ukryj]
1 Położenie
2 Historia
3 Demografia
4 Zabytki
5 Wspólnoty wyznaniowe
6 Pomniki przyrody
7 Komunikacja
8 Edukacja
9 Kultura
10 Media lokalne
11 Organizacje społeczne
12 Sport i turystyka
13 Współpraca międzynarodowa
14 Znani ludzie związani z Wrześnią
15 Zobacz też
16 Przypisy
17 Linki zewnętrzne
Położenie[edytuj]

Według danych z 1 stycznia 2011 powierzchnia miasta wynosiła 12,73 km²[2].
Historia[edytuj]

Wykopaliska archeologiczne świadczą o pojawieniu się na tym terenie pierwszych grup ludzkich w środkowej epoce kamiennej – mezolicie (8000-2500 lat p.n.e.). Z epoki tej pochodzi m.in. osada wydmowa z Tarnowej pod Pyzdrami, stąd w archeologii stosuje się określenie "kultura tarnowska". Ciągłość osadnictwa potwierdzają znaleziska z epoki brązu i żelaza. Nieopodal Wrześni znajduje się Giecz – jeden z najważniejszych w średniowieczu grodów książęcych i siedziba kasztelanii. Za czasów Bolesława Chrobrego, wg Galla Anonima gród skupiał 2300 wojowników. Coraz głośniej mówi się też o grodzisku w Grzybowie – wiosce położonej między Wrześnią a Gnieznem. Gród ma imponujące wymiary (4,7 hektara), a jego położenie blisko Gniezna, Giecza i Ostrowa Lednickiego świadczy o tym, iż musiał pełnić ważną rolę w okresie formowania się państwa polskiego. Najstarsze materiały dendrologiczne datuje się na rok 923.
Pierwsza wzmianka o Wrześni pochodzi z 1256. Lokacja miasta nastąpiła w poł. XIV w. Miasto rozwinęło się na planie owalnicy wzdłuż traktu handlowego łączącego Kalisz z Gnieznem, opodal skrzyżowania ze szlakiem Poznań – Łęczyca. Korzystne położenie miasta sprzyjało rozwojowi handlu i rzemiosła. W 1580 było tu 60 rzemieślników. Podczas wojny szwedzkiej w 1656 miasto zostało poważnie zniszczone. W latach 1807-1815 Września wchodziła w skład Księstwa Warszawskiego.
W wyniku II rozbioru Polski w 1793 miasto weszło w skład Prus. Podczas Wiosny Ludów mieścił się tutaj obóz powstańczy. W drugiej połowie XIX w. istniało kilka zakładów przemysłowych: fabryka obuwia, fabryka powozów, betoniarnia, mleczarnia, cukrownia. Powstało również w tym okresie połączenie kolejowe Gniezno – Września – Oleśnica oraz Poznań – Września – Strzałkowo.
Międzynarodową uwagę przyciągnął strajk dzieci we Wrześni, który rozpoczął się 20 maja 1901. Niemiecki nauczyciel wymierzył karę cielesną dzieciom za odmowę odpowiadania w języku niemieckim na lekcji religii. Zastrajkowało wówczas 118 uczniów i uczennic. Ich rodziców władze niemieckie ukarały więzieniem. Za przykładem dzieci wrzesińskich poszli uczniowie w innych szkołach zaboru pruskiego. W 1906 opór dzieci, podtrzymywany przez rodziców, przybrał postać powszechnego strajku. W fazie największego jego nasilenia strajkowało ok. 75 tys. dzieci w ok. 800 szkołach (na łączną ilość 1100 szkół).
W 1905 w mieście mieszkało 7007 osób, w tym 65,4% Polaków, 28,9% Niemców i 5,5% Żydów[3], natomiast w całym ówczesnym powiecie wrzesińskim Polacy stanowili 85,6% (1890). Ponad stuletni okres władzy pruskiej zakończył wybuch powstania wielkopolskiego. Po rozbrojeniu garnizonu pruskiego 28 grudnia 1918. Września powróciła pod władzę polską.
W 1920 podczas wojny polsko-bolszewickiej, po odezwie Rady Obrony Państwa z dnia 1 lipca 1920, z inicjatywy hr. Stanisława Mycielskiego, mieszkańcy ziemi wrzesińskiej utworzyli Legię Ochotniczą Wrzesińską, która brała czynny udział w walkach.
W latach międzywojennych Września była miastem handlowo-rzemieślniczym, zamieszkanym przez Polaków, Żydów i Niemców. W związku z tym w mieście istniały wówczas: kościół rzymskokatolicki, kościół ewangelicki i synagoga. Aktywnie działało Towarzystwo Gimnastyczne "Sokół".
1 września 1939 bombowce hitlerowskie zburzyły cukrownię. 5 września hitlerowcy zbombardowali węzeł kolejowy we Wrześni, strategiczny punkt gdyż krzyżowały się tu i łączyły linie wschód-zachód(Warszawa-Poznań) oraz północ-południe(Gdynia-Katowice). Miasto zajęli hitlerowcy i włączyli w obszar Kraju Warty. Wielu mieszkańców wysiedlono. 22 stycznia 1945 do miasta wkroczyli żołnierze 1 armii pancernej gen. M. Katukowa.
Po wojnie nastąpiła intensywna rozbudowa i modernizacja przemysłu, gospodarki komunalnej, zaplecza socjalnego i kulturalnego, szkolnictwa i węzła komunikacyjnego. Powstała m.in. fabryka głośników Tonsil. Powstały osiedla o zabudowie blokowej oraz willowej. Utworzono Jezioro Wrzesińskie - zalew na rzece Wrześnicy (26 ha, 3 km dł.), a przy nim niewielki ośrodek wypoczynkowy. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. poznańskiego.
Demografia[edytuj]

Według stanu na dzień 30 listopada 2008 w mieście zamieszkiwało 28922 osób, w tym 15117 kobiet i 13805 mężczyzn.
Zabytki[edytuj]

Na terenie miasta znajduje się 14 obiektów zabytkowych:[4]
historyczny układ urbanistyczny z XIV-XIX w. (nr rej.: 295/Wlkp/A z 19.04.2006)
kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Stanisława Biskupa Męczennika (farny) z połowy XV w., przebudowywany w 1792 i 1881-87, ul. Kościelna 7 (nr rej.: 2466/A z 14.03.1933)
kościół Świętego Ducha (neogotycki poewangelicki) z 1894, ul. Kościuszki 27 (nr rej.: 2293/A z 8.12.1993)
kościół Świętego Krzyża (drewniany) z 1664, ul. Świętokrzyska 18 (nr rej.: 721/Wlkp/A z 6.05.1970 i z 2.12.2008)
Cmentarz Farny, ul. Gnieźnieńska (nr rej.: 721/Wlkp/A z 6.05.1970 i z 2.12.2008)
zespół pałacowy, ul. Opieszyn:
pałac z 1870 (nr rej.: 966/A z 5.03.1970)
park, obecnie miejski z XVIII-XIX w. (nr rej.: 2118/A z 10.04.1987)
ratusz z 1909-1910, ul. Ratuszowa 1 (nr rej.: 191/Wlkp/A z 28.06.2004)
willa starosty z 1913-15, ul.Chopina 9 (nr rej.: 385/Wlkp/A z 25.07.2006)
szkoła z połowy XIX w. (budynek Muzeum Regionalnego im. Dzieci Wrzesińskich), ul. Dzieci Wrzesińskich 2 (nr rej.: 1596/A z 10.09.1974)
wozownia w zespole koszar z 1910, ul. Kościuszki (nr rej.: 2586/A z 26.03.1996)
kamienica z oficynami z 1905, ul. Warszawska 5 (nr rej.: 2569/A z 28.12.1995)
dom z 1 poł. XIX w., ul. Warszawska 10 (nr rej.: 967/A z 5.03.1970)
dom z XIX w., ul. Warszawska 15 (nr rej.: 2173/A z 20.02.1989)
Wyższa Szkoła Miejska z 1911 (obecnie I Liceum Ogólnokształcące im. Henryka Sienkiewicza, ul. Witkowska 1 (nr rej.: 798/Wlkp/A z 25.05.2010)
Wspólnoty wyznaniowe[edytuj]

Obecnie na terenie Wrześni działalność duszpasterską prowadzą następujące kościoły i związki wyznaniowe:
Kościół Rzymskokatolicki
Kościół Ewangelicko-Augsburski (filiał parafii w Poznaniu)
Chrześcijański Zbór Świadków Jehowy (Sala Królestwa w Bierzglinku).
W mieście znajduje się sześć kościołów rzymsko-katolickich:
kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Stanisława Biskupa Męczennika (farny),
kościół Świętego Ducha,
kościół św. Królowej Jadwigi,
kościół św. Józefa,
kościół św. Kazimierza Królewicza,
kościół Świętego Krzyża.
Pomniki przyrody[edytuj]

Dąb szypułkowy "Stefan" przy ul. 3 Maja
Głaz narzutowy z granitu w Parku Miejskim im. Marszałka Józefa Piłsudskiego
Platan wschodni w Parku Miejskim im. Dzieci Wrzesińskich
Komunikacja[edytuj]

Września usytuowana jest przy autostradzie A2, która łączy Berlin z Warszawą. Przez miasto przebiegają drogi krajowe:
nr 15: Trzebnica – Krotoszyn – Września – Gniezno – Toruń – Ostróda
nr 92: Nowy Tomyśl – Poznań – Września – Słupca – Konin – Łowicz (zastępcza dla autostrady A2)
oraz drogi wojewódzkie:
nr 432: Września – Środa Wielkopolska – Śrem – Leszno
nr 442: Września – Pyzdry – Gizałki – Kalisz
Przez miasto przebiega również linia kolejowa nr 281: Oleśnica – Chojnice, a w odległości ok. 1,5 km na północ od stacji przebiega linia kolejowa nr 3 Warszawa Zachodnia – Poznań Główny – Kunowice. Połączenie z tą linią zapewnia łącznica kolejowa nr 807 i 808.
Komunikację autobusową w mieście i powiecie zapewnia lokalny oddział PKS Gniezno. Można spotkać tu także autobusy PKS Poznań, PKS Łodź, PKS Turek, PKS Włocławek, PKS Konin i inne.
Września posiada bezpośrednie połączenia autobusowe z Poznaniem, Gnieznem, Krakowem, Łodzią, Koninem, Turkiem, Włocławkiem, Szczecinem, Kielcami, Kaliszem i inne. Najwazniejsze kierunki lokalne to Słupca, Miłosław, Pyzdry, Orzechowo, Witkowo, Czerniejewo i Środa Wielkopolska. Autobusy lokalne nie kursują w niedziele i święta.
Edukacja[edytuj]

 Osobny artykuł: Edukacja we Wrześni.
Wyższa Szkoła Handlu i Rachunkowości w Poznaniu, Wydział Zamiejscowy we Wrześni
Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych we Wrześni (opieka naukowo-dydaktyczna: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza)
Liceum Ogólnokształcące im. Henryka Sienkiewicza we Wrześni
Zespół Szkół Politechnicznych im. Bohaterów Monte Cassino we Wrześni
Zespół Szkół Technicznych i Ogólnokształcących im. gen. dr. Romana Abrahama we Wrześni
Zespół Szkół Zawodowych nr 2 we Wrześni
Zespół Szkół Zawodowych Specjalnych we Wrześni
Szkoła Policealna nr 1 we Wrześni
Szkoła Policealna nr 2 dla Dorosłych we Wrześni
Niepaństwowe Policealne Studium Bezpieczeństwa i Higieny Pracy we Wrześni
Niepaństwowe Policealne Studium Rolnicze we Wrześni
Niepaństwowe Policealne Studium Ekonomiczne we Wrześni
Gimnazjum nr 1 im. Mikołaja Kopernika we Wrześni
Gimnazjum nr 2 im. Andrzeja Prądzyńskiego we Wrześni
Samorządowa Szkoła Podstawowa nr 1 im. 68 Wrzesińskiego Pułku Piechoty we Wrześni
Samorządowa Szkoła Podstawowa nr 2 im. Dzieci Wrzesińskich we Wrześni
Samorządowa Szkoła Podstawowa nr 6 im. Jana Pawła II we Wrześni
Przedszkole nr 1 "Słoneczko" we Wrześni
Przedszkole nr 3 "Mali Przyrodnicy" we Wrześni
Przedszkole nr 4 "Miś Uszatek" we Wrześni
Przedszkole nr 6 "Pszczółka Maja" we Wrześni
Kultura[edytuj]

Ogólnopolski Festiwal Sztuki Filmowej "Prowincjonalia"
Amfiteatr im. Anny Jantar we Wrześni
Festiwal Twórców Polskiej Piosenki we Wrześni
Ławeczka Bronisławy Śmidowiczównej we Wrześni
Młodzieżowa Orkiestra Dęta Wrzesińskiego Ośrodka Kultury
Muzeum Regionalne im. Dzieci Wrzesińskich
Zespół "HO" działający w ramach Wrzesińskiego Ośrodka Kultury
Chór "Camerata"
Chór LO im. H. Sienkiewicza "Les Choristes"
Chór kameralny "Pro Musica"
Chór Żeński "Lutnia"
Grupa Artystyczna "New Century"
Klub Twórczości Różnej "Cóś innego"
Wielkopolska Noc Rocka i Bluesa
Wrzesińska Grupa Filmowa
Wrzesiński Ośrodek Kultury
Wrzesińskie Towarzystwo Kulturalne
Wrzesińskie Studio Piosenki
Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy
Publiczna Biblioteka Pedagogiczna
Zespół taneczny "Puls"
Festiwal orkiestr
Wrzesińskie Spotkania z Książką i Kulturą
Szkolny Teatr "Fakt"
Stowarzyszenie "Twórcza Września"
Media lokalne[edytuj]

"Wieści z Ratusza" – Biuletyn Informacyjny Urzędu Miasta i Gminy we Wrześni
"Przegląd Powiatowy" – Biuletyn Informacyjny Starostwa Powiatowego we Wrześni
"Wiadomości Wrzesińskie" – tygodnik lokalny
"Bezpłatna Gazeta Wielkopolska" – dwutygodnik regionalny
NowaWrzesnia.pl - Lokalny portal informacyjny
Organizacje społeczne[edytuj]

Związek Harcerstwa Polskiego – Hufiec Września
Sport i turystyka[edytuj]

 Osobny artykuł: Sport we Wrześni.
Miejski Klub Sportowy Victoria Września
Klub Piłki Siatkowej Progress
Klub Szachowy Wrzos
Klub Szachowy UKS Żak Września
Ludowy Uczniowski Klub Sportowy Orkan
Wrzesiński Klub Karate Do Shotokan
Wrzesińskie Towarzystwo Piłki Nożnej w Futsalu
Wrzesiński Klub Tenisa Stołowego
Wrzesińska Grupa Płetwonurków Aqua
Oddział PTTK we Wrześni im. Henryka Kamińskiego
Towarzystwo Krzewienia Kultury Fizycznej Sokół
Wrzesińskie Towarzystwo Tenisowe
Wrzesiński Klub Koszykówki
Klub Sportowy Kosynier
Ludowy Klub Sportowy Błękitni
Klub Strzelectwa Myśliwskiego Trap
Kurkowe Bractwo Strzeleckie
Stowarzyszenie Born to ride
Polski Związek Wędkarski koło Września
Uczniowski Klub Sportowy Tiger Taekwondo
Uczniowski Klub Sportowy Żak
Uczniowski Klub Jeździecki Parkur
Wrzesińska Brygada Kolarska
Stadion Miejski
Basen Miejski "Łazienki"
Świat Wodny Cenos (kryta pływalnia)
Wrzesińskie Zrzeszenie Miłośników Fantastyki
Klub Biegacza Kosynier
Współpraca międzynarodowa[edytuj]

Miasta i gminy partnerskie:
 Garbsen, Niemcy[5]
 Bruz, Francja[6]
 Nottingham, Wielka Brytania[7]
Znani ludzie związani z Wrześnią[edytuj]

Roman Abraham
Piotr Andrzejewicz (Peter J. Lucas)
Friedrich-Wilhelm Bock
Przemysław Cypryański
Edward Likowski
Roman Jakóbczak
Łukasz Jasiński
Wacław Kawski
Łukasz Koszarek
Jarosław Kukulski
Jan Nepomucen Lewandowski
Louis Lewandowski
Karolina Lewicka
Edward Likowski
Stanisław Matyja
Ola Obarska
Nepomucena Piasecka
Florian Pierański
Maciej Poniński
Andrzej Prądzyński
Waldemar Przysiuda
Dariusz Stachowiak
Leon Stasiewski
Marek Staszak
Tomasz Szymkowiak
Aleksander Tomaszewski
Marian Turwid
Ireneusz Zjeżdżałka
Zobacz też[edytuj]

strajk dzieci wrzesińskich (1901-1902)
Sławno (Mankowo) – część miasta Wrześni
gmina Września-Północ
gmina Września-Południe
Pruska kultura (film 1908)
Stary cmentarz żydowski we Wrześni
Nowy cmentarz żydowski we Wrześni

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz

+1