niedziela, 9 września 2012

Tarnobrzeg


Tarnobrzeg

Państwo Polska
Województwo podkarpackie
Powiat miasto na prawach powiatu
Założono 1593
Prawa miejskie 1593
Prezydent miasta Norbert Mastalerz
Powierzchnia 85,4[2] km²
Wysokość ok. 160 m n.p.m.
Ludność (2011)
• liczba
• gęstość
48 821[3]
571 os./km²
Strefa numeracyjna
(+48) 15
Kod pocztowy 39-400 do 39-407
Tablice rejestracyjne RT
Położenie na mapie Polski


Tarnobrzeg
50°35′N 21°41′E
TERC
(TERYT) 1864011
Urząd miejski
Kościuszki 32
39-400 Tarnobrzeg
 Multimedia w Wikimedia Commons
 Wiadomości w Wikinews
 Hasło Tarnobrzeg w Wikisłowniku
Strona internetowa
Tarnobrzeg – miasto na prawach powiatu w województwie podkarpackim. Siedziba władz powiatu tarnobrzeskiego w latach 1867-1975 oraz od 1999. Siedziba władz województwa tarnobrzeskiego w latach 1975-1998. W latach 1973-1976 miasto było siedzibą gminy wiejskiej Tarnobrzeg. Do niedawna największy w Polsce ośrodek wydobycia i przetwórstwa siarki[4][5].
Leży wzdłuż prawego brzegu Wisły, na pograniczu Równiny Tarnobrzeskiej i Niziny Nadwiślańskiej[6]. Administracyjnie graniczy bezpośrednio z Sandomierzem[7]. Historycznie położony jest w Małopolsce. Leżał w ziemi sandomierskiej. W wyniku rozbiorów związany z Galicją, w tym czasie administracyjnie przynależał do województwa lwowskiego. Przynależność tę zachowano w II Rzeczypospolitej. Podział ten utrzymuje się do dziś i Tarnobrzeg związany jest administracyjnie z województwem ze stolicą w Rzeszowie[8].
Założony w 1593 roku przez Tarnowskich[9], był ośrodkiem handlu i rzemiosła. Znany jako ośrodek kultu maryjnego. Zniszczony w czasie najazdu szwedzkiego podupadł i rozwinął się dopiero po II wojnie światowej. Wtedy to stał się centrum Zagłębia Siarkowego oraz wykształconego na nim Okręgu Przemysłowego. Obecnie kopalnia została zasypana i zabezpieczona, a zakłady przemysłowe są w fazie likwidacji, częściowo zamienione na specjalną strefę ekonomiczną. Natomiast w miejscu dawnego zagłębia utworzono Jezioro Tarnobrzeskie.
Spis treści  [ukryj]
1 Nazwa miasta
2 Geografia
2.1 Osiedla Tarnobrzega
3 Historia
4 Gospodarka
4.1 Wydobywanie siarki
4.2 Realizowane i przygotowywane inwestycje w Tarnobrzegu
4.3 Budownictwo
4.4 Bezrobocie
5 Oświata
6 Komunikacja
6.1 Transport publiczny
6.2 Drogi w Tarnobrzegu
7 Turystyka
8 Kultura
8.1 Imprezy cykliczne
8.2 Media
9 Sport
10 Tarnobrzeżanie
11 Wspólnoty wyznaniowe
12 Tarnobrzeskie wieżowce i wysokościowce
13 Współpraca międzynarodowa
14 Kwestie językowe
15 Zobacz też
16 Bibliografia
17 Przypisy
18 Linki zewnętrzne
Nazwa miasta[edytuj]

Nazwa miasta Tarnobrzega nawiązuje do rodziny szlacheckiej, która to ufundowała miasto – Tarnowskich. Nazwa Tarnobrzeg przeważyła nad innymi proponowanymi nazwami: „Tarnodwór”, „Nowo Dwór” czy „Nowy Tarnów”. W latach PRL, w ramach deburżuaizacji próbowano przeforsować fałszywą tezę, iż nazwa Tarnobrzeg związana jest z tarniną, która porastała brzeg Wisły[10]. Teza ta nie miała żadnego uzasadnienia logicznego i była próbą przekłamania historii. Fakt pochodzenia nazwy Tarnobrzeg od rodu Tarnowskich, jest w tym momencie bezsporny. Podobne nazwy nosiły inne miasta założone przez rodzinę Tarnowskich, np.: Tarnogród, Tarnopol. Sam Tarnobrzeg miał zastąpić Tarnowskim utracony wcześniej Tarnów.
Nazwa użyta w akcie lokacyjnym „Tarnobrzeg”, nie przyjęła się wśród mieszkańców. Miasto założone na prawie magdeburskim, było de facto przysiółkiem magnackiej siedziby Tarnowskich – Dzikowa. Znacznie starsza, ludniejsza i ważniejsza administracyjnie była też inna pobliska osada – Miechocin. Aż do XX wieku to te dwie nazwy przeważają w powszechnym użyciu miast nazwy Tarnobrzeg. Obraz z sanktuarium tarnobrzeskiego nosi nazwę Matki Bożej Dzikowskiej, konfederacja zawiązana w Tarnobrzegu określana jest jako dzikowska, a zjazd Stronnictwa Demokratycznego z 1927 roku nosi nazwę dzikowskiego. Początkowo znacznie ludniejszy i spełniający ważne funkcje administracyjne był Miechocin. W czasach piastowskich był siedzibą najmniejszej podstawowej jednostki administracyjnej – opola. Kościół w Miechocinie był siedzibą archidekanatu i aż do 1922 roku był siedzibą jedynej parafii tarnobrzeskiej.
Miasto z nazwy „Tarnobrzeg” funkcjonuje w powszechnej świadomości i jako jednostka administracyjna dopiero od XIX wieku. Wtedy to staje się siedzibą powiatu oraz powstaje stacja kolejowa – Tarnobrzeg. W 1918 roku powstałe samozwańcze państwo nosi nazwę Republiki Tarnobrzeskiej. Odrodzona II Rzeczpospolita pozostawia Tarnobrzeg siedzibą powiatu. Po odkryciu siarki w pobliskim Machowie, Jeziórku i Grębowie Tarnobrzeg szybko się rozwija oraz staje się siedzibą województwa, które nosi nazwę tarnobrzeskiego. Nawet Matka Boża Dzikowska zaczyna być nazywana Matką Bożą Tarnobrzeską.
Obecnie Tarnobrzeg jest jednym z większych powierzchniowo administracyjnie miast, a jego granice sięgają Sandomierza. Odległość od południowych do północnych granic miasta to ok. 20 km. Nazwa Tarnobrzeg, początkowo ograniczona do pl. Bartosza Głowackiego, zdecydowanie wyparła inne historyczne odrębne jednostki takie jak Dzików, Machów, Wielowieś, Miechocin, Sielec, Podłęże, Sobów, Mokrzyszów. Wszystkie one są teraz integralną częścią rozszerzonego administracyjnie miasta.
Geografia[edytuj]

Tarnobrzeg leży w Kotlinie Sandomierskiej na Podkarpaciu Północnym.
Dominują gleby bielicowe, na terenach nabrzeżnych mady rzeczne oraz piaszczyste brzegi. Dużo gruntów zostało zalesionych. W rejonie Tarnobrzega jest wiele lasów wchodzących w skład Puszczy Sandomierskiej. Głównymi drzewami są: sosna zwyczajna, dąb szypułkowy, olsza czarna, buk i brzoza.


Administracyjne osiedla Tarnobrzega
Osiedla Tarnobrzega[edytuj]
Tarnobrzeg podzielony jest na 15 osiedli będących jednostkę pomocniczą gminy. Potocznie, jak i w mediach, używa się zamiennie sformułowania „dzielnica”. Administracyjne osiedla nawiązują do dawnych, historycznych odrębnych jednostek (gmin, wiosek, osad). Większość z nich przyłączona została w 1976 r. Tarnobrzeg stał się wtedy jednym z większych miast Polski pod względem zasięgu terytorialnego. Nienaturalne rozszerzenie granic miasta związane było z silną rozbudową przemysłu siarkowego, powstawaniem nowych osiedli mieszkaniowych oraz ustanowieniem stolicy nowopowstałego województwa. Powody rozszerzenia należy upatrywać w prognozach związanych z rokiem 2000, szacowano wtedy, że miasto przekroczy 100 tys. mieszkańców, oraz utworzy z Sandomierzem konurbację. Kolejnym powodem była chęć zmniejszenia dysproporcji pomiędzy ówcześnie 40 tysięczną Stalową Wolą a 26 tysięcznym Tarnobrzegiem – stolicą województwa[11]. Ustanowiony w 1976 r. zasięg administracyjny prawie w całości pokrywa się z dawnymi posiadłościami rodu Tarnowskich (wyjątek stanowi Trześń, która to znalazła się w gminie Gorzyce).
Lista osiedli powołanych na podstawie uchwał Rady Miasta: Dzików, Miechocin, Mokrzyszów, Nagnajów, Ocice, Piastów, Przywiśle, Serbinów, Siarkowiec, Sielec, Sobów, Stare Miasto, Wielopole, Wielowieś, Zakrzów. Lista pozostałych jednostek urbanistycznych znajduje się w haśle Osiedla Tarnobrzega.
Historia[edytuj]

 Osobny artykuł: Historia Tarnobrzega.
ok. 1000 – osady w Miechocinie Wielowsi, Miechocin siedzibą opola- najmniejszej jednostki administracyjnej w czasach piastowskich, pierwsza chrześcijańska drewniana kaplica w Miechocinie
ok. 1132 – parafia katolicka w Miechocinie
ok. 1160 – budowa pierwszego murowanego kościoła Marii Magdaleny w Miechocinie na miejscu dawnej drewnianej kaplicy
1215 – powstaje katolicka parafia w Wielowsi
1218 – pielgrzymka do Wielowsi bł. Czesława i św.Jacka Odrowąża
1241 – najazd tatarski, zniszczenie Miechocina
1349 – Rafał z Tarnowa wziął za żonę dziedziczkę Wielowsi, Dzierżkę, powstanie rodu Tarnowskich linii wielowiesjsko-dzikowskiej ściśle związanej z obszarem współcześnie utożsamianym z Tarnobrzegiem
1376 – najazd Litwinów i Rusinów, spustoszenie terenów osadniczych Puszczy Sandomierskiej w tym Miechocina
XIV wiek – budowa pierwszego warownego zamku w Dzikowie
1440 – pobyt Jana Długosza w Miechocinie
1502 – król Aleksander Jagiellończyk wyznacza Miechocin jako punkt zborny pospolitego ruszenia ziemi sandomierskiej na wojnę z Tatarami
początek XVI wieku – reformacja, przejęcie kościoła miechocińskiego przez kalwinów
1542 – czteromiesięczna wizyta króla Zygmunta Starego, królowej Bony wraz z dziećmi w posiadłościach Tarnowskich, w związku z krakowską epidemią „morowego powietrza”
1522 – Andrzej Ossoliński sprzedał Janowi Spytkowi Tarnowskiemu zamek dzikowski
28 maja 1593 – przywilej fundacyjny na prawie magdeburskim nadany został Stanisławowi Tarnowskiemu przez króla Zygmunta III Wazę w Warszawie
ok. 1645 – budowa murowanego zamku w Dzikowie
1657 – spustoszenie miasta przez Kozaków i Siedmiogrodzian
1676 – kontrreformacja, fundacja kościoła, sprowadzenie dominikanów
1678 – cudowny obraz z dworu w Dzikowie przeniesiony został do kościoła dominikańskiego
14 kwietnia 1681 – potwierdzenie lokacji miasta przez Jana III Sobieskiego
XVII wiek – początki osadnictwa żydowskiego
początek XVIII wieku – klęski żywiołowe, epidemie, pożary, zniszczenia: pożar miasta (1709), przemarsze wojsk saskich, rosyjskich, powódź (1713), wielka susza, klęska głodu (1714), epidemie i zarazy (1715-1720)
5 listopada 1734 – konfederacja dzikowska w obronie króla Stanisława Leszczyńskiego
1735 – początek budowy synagogi żydowskiej
1772 – I rozbiór Polski, Tarnobrzeg pod zaborem austriackim (jako część Królestwa Galicji)
1815 – wielkie powodzie w Wielowsi
1855 – siedziba powiatu
1861 – powstanie zakonu dominikanek, działalność Kolumby Białeckiej
1862 – wielki pożar miasta
1864 – pierwsza szkoła w mieście, fundacja pierwszego szpitala
1867 – siedziba starostwa tarnobrzeskiego, wyodrębnienie z Tarnobrzega Dzikowa jako osobnej gminy wiejskiej
1879 – powódź
1887 – połączenie kolejowe trasy Dębica – Rozwadów
1888 – wielki pożar, prawie doszczętne zniszczenie miasta
1894 – fundacja szpitala publicznego im. Zofii z Zamoyskich Tarnowskiej (funkcjonuje do dziś)
8 września 1904 – pierwsza koronacja obrazu Matki Bożej Dzikowskiej, odsłonięcie pomnika Bartosza Głowackiego
1909 – powstanie Cesarsko-Królewskiej Wyższej Szkoły Realnej
1913 – budowa dworca kolejowego
1915 – duże zniszczenia miasta w wyniku ofensywy armii carskiej
październik 1918 – wycofanie się wojsk austriacko-węgierskich, podporządkowanie się Polskiej Komisji Likwidacyjnej w Krakowie
6 listopada 1918 – wystąpienia chłopskie, których skutkiem było powstanie samozwańczej, lecz sprawującej efektywną władzę Republiki Tarnobrzeskiej; jednym z jej założeń było ukształtowanie nowego „państwa” na wzór Republiki Rad
1919 – pacyfikacja Republiki przez wojska polskie, faktyczne włączenie w skład państwa polskiego
1927 – „zjazd dzikowski” Stronnictwa Demokratycznego
1941 – 1944 – działalność oddziału partyzanckiego Jędrusiów
czerwiec 1941 – lipiec 1942 – utworzenie getta dla ludności żydowskiej; w 1939 r. Żydzi stanowili 67% ludności miasta, głównie chasydzi
5 sierpnia 1944 – wyzwolenie miasta, wejście Armii Czerwonej
28 września 1953 – odkrycie złóż siarki[12]
od 1957 – szybki rozwój miasta; powstanie nowych osiedli, rozbudowa przemysłu siarkowego, wykształcenie się okręgu przemysłowego
1975 – siedziba władz województwa tarnobrzeskiego
1976 – rozszerzenie administracyjnych granic miasta, przyłączenie: Miechocina, Machowa, Wielowsi, Nagnajowa, Sielca, Sobowa, Ocic, Mokrzyszowa, Zakrzowa
1979 – powstaje parafia na Serbinowie, działalność Michała Józefczyka
lata 90. XX wieku – załamanie się przemysłu siarkowego, początek stagnacji w rozwoju miasta
1 stycznia 1999 – w wyniku reformy administracyjnej Tarnobrzeg został powiatem grodzkim oraz siedzibą powiatu ziemskiego
12 czerwca 1999 – Jan Paweł II podczas VII pielgrzymki do Polski ląduje w Tarnobrzegu w celu celebrowania Mszy w Sandomierzu
maj – czerwiec 2010 – w wyniku powodzi katastrofalnie dwukrotnie zalano północne i zachodnie części miasta

Do 1772 Tarnobrzeg integralnie związany był z ziemią i województwem sandomierskim


1772 – 1918 Królestwo Galicji i Lodomerii


1915 Okupacja rosyjska


1918 – 1919 Republika Tarnobrzeska


1919 – 1939 województwo lwowskie


1939 – 1944 Generalne Gubernatorstwo (dystrykt krakowski, powiat dębicki)


1944 – 1975 województwo rzeszowskie


1975 – 1998 województwo tarnobrzeskie


Od 1999 województwo podkarpackie
Gospodarka[edytuj]

Wydobywanie siarki[edytuj]
Tarnobrzeg był centrum wydobywania i przetwarzania siarki i kwasu siarkowego (zobacz: „Siarkopol”), lecz zamknięto wszystkie kopalnie siarki, kiedy stało się to ekonomicznie nieopłacalne. Najpierw została zamknięta kopalnia w Piasecznie, następnie kopalnia Machów (po 40 latach wydobywania siarki – kopalnia Machów była największą odkrywkową kopalnią siarki w Europie), a na końcu, w latach dziewięćdziesiątych, kopalnia Jeziórko. Ta ostatnia była eksploatowana nieco dłużej, gdyż stosowano tam nowocześniejsze metody wydobycia siarki (metodą podziemnego wytopu), co ograniczało liczbę potrzebnych ludzi do pracy i skutkowało przez długi czas rentownością produkcji. Obecnie kopalnie Machów i Piaseczno zalewane są przez wodę z Wisły i tworzone są tam sztuczne zbiorniki. Od lat dziewięćdziesiątych XX stulecia na terenach zakładów Siarkopol działa Tarnobrzeska Specjalna Strefa Ekonomiczna.
Realizowane i przygotowywane inwestycje w Tarnobrzegu[edytuj]
program kompleksowej poprawy gospodarki wodnej współfinansowany z unijnego Funduszu Spójności – rozbudowa sieci kanalizacyjnej i modernizacja ujęcia wody
modernizacja stadionu piłkarskiego KS Siarka
budowa dwupasmowej obwodnicy kategorii GP[potrzebne źródło]
budowa mostu nad Wisłą na wysokości os. Zakrzów w ramach budowy drogi ekspresowej S74[potrzebne źródło]
rekultywacja terenów posiarkowych (po zabezpieczeniu byłej odkrywkowej kopalni siarki i zalaniu jej wodą z Wisły, powstał Zalew Machowski)

Zdjęcie panoramiczne zalewu z 2009 roku
budowa nowego wiaduktu, nad przejazdem kolejowym na os.Mokrzyszów i powstającą obwodnicą
budowa restauracji typu fast-food, McDonald’s razem z McDrive na rogu skrzyżowań ulic Sikorskiego i Wiejskiej
renowacja Zamku Dzikowskiego
renowacja Szkoły Podstawowej nr 10 (elewacja, oraz budowa boiska Orlik na jej terenie)
budowa dwóch rond na skrzyżowaniach ulic: Niepodległości, Mickiewicza, Szpitalnej oraz: Szerokiej, Piłsudskiego i Targowej.
Budownictwo[edytuj]
Współczesna architektura Tarnobrzega
(1/5)▶

Sąd Okręgowy i Rejonowy, Prokuratura Okręgowa i Rejonowa w Tarnobrzegu

Niewielkie Stare Miasto składa się z kamienic skupionych wokół rynku. Pozostała część miasta (ponad 80 procent) powstała już po II wojnie światowej. Wraz z pojawieniem się przemysłu siarkowego masowo budowano osiedla mieszkalne (przeważającym materiałem budowlanym była wielka płyta), a także różnorakie obiekty: stadion, sąd okręgowy, halę OSiR. W Tarnobrzegu zbudowano także ponad 8-kondygnacyjne budynki mieszkalne z wielkiej płyty. Obecnie, poprzez zalanie wyrobiska po kopalni Machów, władze miasta starają zmienić wizerunek Tarnobrzega z „przemysłowego blokowiska” na nowoczesny ośrodek turystyczny.
Bezrobocie[edytuj]


Poniższy wykres przedstawia bezrobocie w Tarnobrzegu na tle bezrobocia w Polsce oraz województwie Podkarpackim[13].
Oświata[edytuj]

W Tarnobrzegu jest 14 przedszkoli, 10 szkół podstawowych, 6 gimnazjów, 12 szkół ponadgimnazjalnych oraz 9 szkół wyższych. Największa z nich – Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa – powstała w 2001 roku[14] oraz Kolegium Nauczycielskie – powstałe w 1991 r.
Komunikacja[edytuj]

Transport publiczny[edytuj]
Miejska Komunikacja Samochodowa MKS Tarnobrzeg. Firma obsługuje 11 linii na terenie miasta i okolic (m.in.: trasę Tarnobrzeg – Sandomierz). Zajezdnia autobusowa znajduje się przy ulicy Zwierzynieckiej.
PKS. Dworzec PKS znajduje się przy ulicy Mickiewicza PKS Tarnobrzeg Sp z o.o..
PKP. Dworzec PKP znajduje się przy ulicy Dworcowej.
Prywatni przewoźnicy – świadczący usługi na terenie miasta i okolic.
Drogi w Tarnobrzegu[edytuj]
Tarnobrzeg przecinają dwie drogi wojewódzkie nr DW723 i DW871 (do niedawna droga krajowa nr 84). Przez część miasta przebiega także droga krajowa nr 9. Obecnie planowana jest budowa obwodnicy Tarnobrzega. Główne ulice Tarnobrzega to: Wisłostrada, Sienkiewicza, Sikorskiego, Warszawska, Mickiewicza, Orląt Lwowskich, Litewska (d. Bema), Kopernika oraz Kwiatkowskiego.
Niesakralne zabytki Tarnobrzega
(1/6)▶

Neobarokowy Zamek Dzikowski wraz zespołem pałacowo-parkowo-ogrodowym w Dzikowie

Turystyka[edytuj]

 Osobny artykuł: Zabytki Tarnobrzega.
Przez Tarnobrzeg przebiega jedna z tras Szlaku Architektury Drewnianej[15] województwa podkarpackiego. Od 2007 r. także Szlak Chasydzki[16][17]. Z Tarnobrzega można alternatywnie rozpocząć Małopolską Drogę św. Jakuba, której nieprzerwany szlak prowadzi przez całą Europę do Santiago de Compostela.
W bezpośrednim sąsiedztwie Tarnobrzega znajdują się: Sandomierz, Koprzywnica (obie miejscowości znane choćby z przebiegającego przez nie szlaku cysterskiego), Ujazd z Krzyżtoporem, Klimontów oraz oddalony o ok. 14 km Baranów Sandomierski (do Baranowa prowadzi zielony szlak PTTK Sandomierz – Majdan Królewski).
Najważniejsze atrakcje turystyczne Tarnobrzega
Miejsce: Administracyjne Osiedle: Ważne informacje: Uwagi:
Barokowy kościół i klasztor Dominikanów z końca XVII wieku Stare Miasto Sanktuarium Matki Bożej Dzikowskiej (Tarnobrzeskiej), pierwszy punkt Tarnobrzeskiej Drogi św. Jakuba kościół otwarty w godzinach 6.00 – 19.00
Kaplica i klasztor Dominikanek wraz z kościołem św. Gertrudy i św. Michała z połowy XIX wieku Wielowieś przy klasztorze dominikanek znajduje się grób założycielki zgromadzenia służebnicy bożej Matki Kolumby Białeckiej prace konserwatorskie wewnątrz kościoła
Pałac Tarnowskich w Dzikowie wraz z kompleksem parkowo – ogrodowym Stare Miasto obecnie trwają prace nad przeniesieniem tam Muzeum Historycznego Miasta Tarnobrzega gruntowne prace konserwatorskie i remontowe, możliwe zwiedzanie piwnic
Cmentarz żydowski Serbinów założony w 1930 roku, z zabytkowym Ohelem
Synagoga wybudowana w miejscu Starej synagogi Stare Miasto obecnie Miejska Biblioteka Publiczna
Gotycki kościół św. Marii Magdaleny z XIV wieku Miechocin zamknięty poza godzinami nabożeństw
neogotycki Pałac Myśliwski (Szindlerów) Mokrzyszów obecnie zaadaptowany pod potrzeby Centrum Kształcenia Nauczycieli
Kościół M.B. Nieustającej Pomocy Serbinów relikwie bł. Edmunda Bojanowskiego, św. Jana Bosko, św. Zygmunta Gorazdowskiego, bł. Matki Teresy z Kalkuty, św. Faustyny Kowalskiej, św. Joanny Beretty Molli, św. Ojca Pio i św. Alberta Chmielowskiego Kaplica Wieczystej Adoracji czynna całą dobę, górny kościół otwarty w godzinach nabożeństw
klasycystyczny Dwór Padewiczów Nagnajów położony tuż przy Wisłostradzie
Las Zwierzyniecki Serbinów pozostałość Puszczy Sandomierskiej
Zalew Machowski Nagnajów / Miechocin sztuczny zbiornik powstały na terenach dawnej kopalni siarki, położony tuż przy Wisłostradzie otwarty w 2010
Kultura[edytuj]

 Z tym tematem związana jest kategoria: Kultura w Tarnobrzegu.
Tarnobrzeg posiada sieć instytucji z dziedziny kultury. Tworzą ją m.in.: sieć bibliotek publicznych, biblioteki parafialne (klasztorna OO. Dominikanów, parafii serbinowskiej) i biblioteki szkolne (w tym uczelni wyższych). Główne życie miasta skupione jest w Tarnobrzeskim Domu Kultury (dawna nazwa Wojewódzki Dom Kultury). W nim odbywają się spektakle teatralne (w tym Barbórkowa Drama Teatralna) oraz projekcje filmowe. 8 stycznia 2008 roku zamknięto Kino Wisła[18] spełniające dotychczas tę funkcję. Amatorskie życie kulturalne skupia także Środowiskowy Dom Kultury[19] działający przy Tarnobrzeskiej Spółdzielni Mieszkaniowej oraz grupy teatralne i muzyczne powstałe na Serbinowie przy tamtejszej parafii[20]. Wymienione ośrodki w przeważającej mierze organizują zajęcia dla dzieci i młodzieży. Sporadycznie koncerty muzyki poważnej organizuje Muzeum Historyczne Miasta Tarnobrzega.
Imprezy cykliczne[edytuj]
Bieg Noworoczny – styczeń
Dni Tarnobrzega – maj, czerwiec
Familiada – święto serbinowskiej parafii – czerwiec
Międzynarodowe Koncerty Organowe – lipiec, sierpień
Bartoszki Film Festival – międzynarodowy festiwal filmów niezależnych i kina offowego – sierpień
Festiwal Piosenki Żeglarskiej „Nowy Brzeg – Nowa Fala”, tzw. Szantobrzeg – sierpień
Tarnobrzeski Jarmark św. Dominika – sierpień (tarnobrzeska wersja Jarmarku dominikańskiego)
Satyr Blues Nights – wrzesień
Międzynarodowy Bieg Nadwiślański im. Alfreda Freyera – październik
Chrześcijańskie Dni Kultury / Tarnobrzeskie Dni Społeczne – październik
Śpiewograniec – ogólnopolski festiwal piosenki harcerskiej
Konkurs Piosenki Wygraj Sukces – największy w Polsce festiwal piosenki dziecięcej i młodzieżowej[21]
Barbórkowa Drama Teatralna – grudzień[22]
Stylowe Uderzenie Ogólnopolski Turniej Tańca Break Dance[potrzebne źródło] – listopad
Media[edytuj]
Telewizja
Miejska Telewizja Tarnobrzeg[23] – redakcja
Radio
Radio Leliwa[24] – redakcja
Polskie Radio Rzeszów[25] – oddział redakcji
Prasa
Tygodnik Nadwiślański[26] – tygodnik – redakcja
Sztafeta[27] – tygodnik – oddział redakcji
Echo Dnia[28] – dziennik – oddział redakcji
Nowiny[29] – dziennik – oddział redakcji
Super Nowości[30] – dziennik – oddział redakcji
Dzikovia[31] – kwartalnik społeczno-kulturalny Towarzystwa Przyjaciół Tarnobrzega
Tarnobrzeskie Zeszyty Historyczne – czasopismo Tarnobrzeskiego Towarzystwa Historycznego
Internet
Tarnobrzeg.info[32]
TwojRegion24.pl[33]
NadWisla24.pl[34]
Mojadolina.pl[35]
Sport[edytuj]



Tenisistki stołowe KTS Zamek-OWG Tarnobrzeg podczas prezentacji zespołu w sezonie 2011/2012.
Siarka Tarnobrzeg – klub piłkarski[36] i koszykarski[37]
Klub Tenisa Stołowego Zamek OWG Tarnobrzeg – 21-krotny drużynowy mistrz Polski w tenisie stołowym kobiet, czterokrotny finalista Pucharu Europy
Uczniowski Klub Sportowy „Wspólnota” Serninów Tarnobrzeg[38]
Osiedlowy Klub Sportowy Wielowieś Tarnobrzeg[39]
Osiedlowy Zespół Sportowy „Iskra” Sobów Tarnobrzeg[40]
Osiedlowy Klub Sportowy Mokrzyszów Tarnobrzeg[41]
Osiedlowy Zespół Sportowy „Koniczynka” Ocice Tarnobrzeg[42]
OSiR – Ośrodek Sportu i Rekreacji „Wisła”
TSSPS Bartosze – Klub Siatkarski
Ludzie związani z Tarnobrzegiem
(1/6)▶

Stanisław Tarnowski

Tarnobrzeżanie[edytuj]

 Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Tarnobrzegiem.
 Osobne artykuły: Sigillum Civis Virtuti i Honorowi Obywatele Miasta Tarnobrzega.
Stanisław Jachowicz – poeta, pedagog, bajkopisarz
Stanisław Tarnowski – rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego
Andrzej Mleczko – rysownik, satyryk
Hieronim „Zapora” Dekutowski – harcerz, dowódca AK, odznaczony pośmiertnie Sigillum Civis Virtuti
Michał Józefczyk – katolicki duchowny, społecznik, inicjator powstania parafii tarnobrzeskich, uznany za Tarnobrzeżanina XX wieku, Tarnobrzeżanina 2008 roku, odznaczony Sigillum Civis Virtuti
Róża Kolumba Białecka – służebnica boża, założycielka dominikanek
Salomon Gandz – matematyk i historyk
Julia Rodzińska – dominikanka, katolicka męczennica, błogosławiona
Władysław Jan „Jędruś” Jasiński – dowódca Jędrusiów, odznaczony pośmiertnie Sigillum Civis Virtuti
Mariusz Kukiełka – piłkarz
Robert Korzeniowski – olimpijczyk, odznaczony Sigillum Civis Virtuti
Jacek Zieliński – piłkarz i trener
Max Beer – historyk, działacz komunistyczny
Jehuda Jaari – izraelski pisarz
Wspólnoty wyznaniowe[edytuj]

 Z tym tematem związana jest kategoria: Struktury wyznaniowe w Tarnobrzegu.
Katolickie świątynie Tarnobrzega
(1/6)▶

Klasztor dominikanów – wnętrze kościoła Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny z cudownym obrazem Matki Bożej Dzikowskiej (Tarnobrzeskiej)

Rzymski Katolicyzm
Rzymskokatolickie parafie Tarnobrzega wg daty powstania
Nazwa: Data erygowania parafii: Administracyjne Osiedle: Główny kościół (budynek): Kościoły filialne: Linki zewnętrzne:
parafia św. Marii Magdaleny ok. 1132 Miechocin kościół św. Marii Magdaleny (wybudowany ok. 1160 r.) kościół filialny w Nagnajowie – Siedleszczanach [43]
parafia św. Gertrudy i św. Michała ok. 1215 Wielowieś kościół św. Gertrudy i św. Michała (pierwszy drewniany z XII wieku, obecny z 1884 r.) klasztor dominikanek [44]
parafia Wniebowzięcia N.M.P. 1922 Stare Miasto Sanktuarium Matki Bożej Dzikowskiej, klasztor dominikanów (pierwszy drewniany kościół z 1667 r., obecny z 1706 r.) kaplica Męki Pańskiej [45][46]
parafia M.B. Częstochowskiej 1969 Sobów Kościół M.B. Częstochowskiej (1991 r.) [47]
parafia Dobrego Pasterza 1972 Mokrzyszów kościół Dobrego Pasterza (1990 r.) [48][49]
parafia M.B. Nieustającej Pomocy 1980 Serbinów kościół M.B. Nieustającej Pomocy (drewniany z 1979 r., obecny z 1984 r.) kaplica Wszystkich Świętych (2009 r.) [50][51]
parafia Nawiedzenia N.M.P. 1985 Zakrzów kościół Nawiedzenia N.M.P. (1997 r.) kaplica św. Jacka w Sielcu (XIX wiek) [52]
parafia św. Barbary 1989 Siarkowiec kościół św Barbary (drewniany od 1988 r., obecny z 1994 r.) [53][54]
parafia Miłosierdzia Bożego 1997 Dzików kościół Miłosierdzia Bożego (1996 r.) [55]
parafia Chrystusa Króla 2003 Przywiśle kościół Chrystusa Króla (2003 r.) [56]
Starokatolicyzm
Polski Narodowy Katolicki Kościół w RP
parafia Męczenników Narodu Polskiego (od 2009 r.) – parafia nie posiada świątyni[57]
Protestantyzm
Kościół Chrześcijan Baptystów[potrzebne źródło]
Kościół Zielonoświątkowy
zbór „Zwiastun”[58]
Świadkowie Jehowy
zbór
Tarnobrzeskie wieżowce i wysokościowce[edytuj]

Budynki według wysokości[potrzebne źródło]:
Budynek sądu
Budynek szpitala wojewódzkiego
Budynek byłego urzędu wojewódzkiego
Bloki:
11- kondygnacyjne bloki przy ul. Sienkiewicza
11- kondygnacyjne bloki przy ul. Sikorskiego
11- kondygnacyjne bloki przy ul. Zwierzynieckiej
11- kondygnacyjne bloki przy ul. Kard. Wyszyńskiego
11- kondygnacyjny blok przy ul. E. Kwiatkowskiego

Panorama Serbinowa
Współpraca międzynarodowa[edytuj]

Miasta i gminy partnerskie[59]:
 Bańska Bystrzyca (różne daty: 1995 lub 20 listopada 2001 r.[60][59])
 Czernihów (od 6 czerwca 2008 r.[59])
Miasto współpracuje również z Federacją Stowarzyszeń Laickich w  Épinal[59].
Kwestie językowe[edytuj]

 Zobacz więcej w osobnym artykule: wikt:Tarnobrzeg.
Nazwa miasta – Tarnobrzeg – sprawia problemy deklinacyjne. Szczególnie kłopotliwy jest dopełniacz i narzędnik: do Tarnobrzega, z Tarnobrzega / do Tarnobrzegu, z Tarnobrzegu. Mieszkańcy miasta używają formy do Tarnobrzega podkreślając, iż jest to historyczna forma używana w samym mieście nawiązująca do pierwotnej nazwy Nowego Tarnowa. Natomiast zwolennicy formy do Tarnobrzegu podkreślają logiczną analogię miasta Kołobrzeg i Brzeg. W radiowo-telewizyjnych językowych programach poradnikowych profesorowie Bralczyk i Miodek stali na stanowisku, iż obie formy są poprawne, ze wskazaniem na formę do Tarnobrzega, gdyż, mimo iż nie logiczna, to ona właśnie bliższa jest miejscowej ludności, a do Tarnobrzegu jest formą stosunkowo nową i utożsamiana z ludnością napływową[61], przybyłą po odkryciu złóż siarki, a mimo iż w mniejszości próbującą narzucić własną odmianę większości. ”Poradnia językowa Polskiej Akademii Nauk”, ”Uniwersalny słownik języka polskiego PWN”, ”Słownik języka polskiego sjp.pl” podają jako jedyną poprawną formę do Tarnobrzega[62][63]. Kuriozum tej sytuacji jest nazewnictwo urzędów w mieście: Prezydent Miasta Tarnobrzeg, Urząd Miasta Tarnobrzeg, Rada Miasta Tarnobrzeg, co analogicznie porównywalne mogłoby być z niepoprawnymi formami Prezydent Miasta Warszawa, Prezydent Miasta Kraków. Na stronach tarnobrzeskiego Biuletynu Informacji Publicznej funkcjonuje Muzeum Historyczne Miasta Tarnobrzeg[64], jednak już na tej samej stronie przy odwołaniu do statutu Muzeum oraz na oficjalnej stronie Muzeum funkcjonuje nazwa Muzeum Historyczne Miasta Tarnobrzega[65]. Podobnie formę Tarnobrzega przyjmują wszystkie inne instytucje, urzędy i obiekty użyteczności publicznej (np.: Biblioteka Miejska[66], Dni Tarnobrzega[67]). Jedynymi niedyskusyjnymi formami są: w Tarnobrzegu, o Tarnobrzegu, z Tarnobrzegiem.
Zobacz też[edytuj]


Portal:
Małopolska
Tarnów – pierwotna rezydencja Tarnowskich
ludność Tarnobrzega
Samorząd w Tarnobrzegu
Bibliografia[edytuj]

Prace i materiały z badań etnograficznych ośrodka mokrzyszowsko – grębowskiego w powiecie tarnobrzeskim, Józef Rawski
Tarnobrzeg – Dzieje miasta 1593-1939: praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka
Tarnobrzeg Gród Leliwitów – Aleksandra Janas, Adam Wójcik, Marek Pietras
Tarnobrzeg: z dziejów miasta i powiatu – Michał Marczak
Tarnobrzeskie dziedzictwo kultury: tradycja i współczesność – praca zbiorowa, [aut.] Kazimierz Błasiak
Z dziejów Tarnobrzega, Dzikowa, Miechocina, Wielowsi i Mokrzyszowa: przegląd wydarzeń – oprac. Aleksandra Janas i Adam Wójcik
Dzieje miasta Tarnobrzega, Jan Wilk

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz

+1