środa, 12 września 2012

Sobótka


Sobótka

Państwo Polska
Województwo dolnośląskie
Powiat wrocławski
Gmina Sobótka
gmina miejsko-wiejska
Prawa miejskie 1399 / 1221
Burmistrz Stanisław Dobrowolski[1]
Powierzchnia 32,20 km²
Wysokość 150 – 718 m n.p.m.
Ludność (2011)
• liczba
• gęstość
7 023 ▲
214,5 os./km²
Strefa numeracyjna
(+48) 71
Kod pocztowy 55-050
Tablice rejestracyjne DWR
Położenie na mapie Polski


Sobótka
50°53′55″N 16°44′40″E
TERC
(TERYT) 5020323074
Urząd miejski
Rynek 1
55-050 Sobótka
 Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa


Sanktuarium św. Anny Samotrzeciej / Matki Nowej Ewangelizacji


Kościół św. Jakuba


Zamek Sobótka-Górka
Sobótka (niem. Zobten lub Zobten am Berge) – miasto nad Czarną Wodą w woj. dolnośląskim, w powiecie wrocławskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Sobótka, u stóp Masywu Ślęży.
Według danych z 31 marca 2011 r. miasto miało 7 023 mieszkańców[2].
Wraz z sąsiednimi miejscowościami (Sulistrowiczki, Będkowice) stanowi zaplecze turystyczne pobliskiego Wrocławia. Znajduje się tu Dom Turysty PTTK im. M. Stęczyńskiego „Pod Wieżycą”.
W zachodniej części Sobótki znajdują się odkrywkowe kopalnie granitu i skalenia. Na rynku – plastyczna mapa Masywu Ślęży.
Spis treści  [ukryj]
1 Położenie
2 Historia
3 Historyczne nazwy miasta
4 Zabytki
5 Komunikacja
6 Oświata
7 Wspólnoty wyznaniowe
8 Demografia
9 Współpraca międzynarodowa
10 Ludzie związani z Sobótką
11 Zobacz też
12 Przypisy
13 Linki zewnętrzne
Położenie[edytuj]

Leży u stóp Masywu Ślęży.
Według danych z 1 stycznia 2011 r. powierzchnia miasta wynosiła 32,20 km²[3].
Miasteczko jest podzielone na części: Centrum, Strzeblów, Zachód i Górka
Historycznie leży na Dolnym Śląsku. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. wrocławskiego.
Historia[edytuj]

Po raz pierwszy wzmiankowana w 1148 w bulli Eugeniusza III jako osada targowa (Sabath). Przywilej odbywania targów nadał osadzie książę Bolesław I Wysoki w 1193 roku. Od 1128 do 1134 fundacja Piotra Włosta dla zakonu augustianów (kanonicy regularni), którzy – aby wykorzenić wciąż żywe kulty pogańskie – na krótko utworzyli na szczycie Ślęży klasztor, bardzo szybko przeniesiony do wsi Górka, a potem do Wrocławia.
W 1221 Henryk Brodaty na prośbę opata Witosława nadał jej prawa miejskie na prawie średzkim. W 1353 jako wiano księżniczki śląskiej przeszła w ręce królów czeskich. W 1399 król czeski Wacław IV ponownie lokował miasto na prawie magdeburskim. Podobnie jak większość Śląska splądrowana przez husytów w 1428.
Wykupiona przez zakon augustianów w 1494. Przeżywała rozkwit w czasie habsburskich rządów w Czechach od 1526 roku. Poważnie zniszczona i wyludniona w czasie wojny 30-letniej (1618-1648) – z 1000 mieszkańców pozostało 200. Dawna zabudowa gotycka i renesansowa spłonęła w wielkim pożarze 1730.
Od 1745 wraz z większością Śląska w granicach Prus. Od 1808 własny samorząd. Do 1810 roku (sekularyzacja dóbr kościelnych w Prusach) pozostawała własnością klasztorną. Od 1885 stacja na linii kolejowej Wrocław – Świdnica – zlikwidowanej w ruchu pasażerskim latem 2000.
1 czerwca 1934 na fali germanizacji dawnych nazw słowiańskich na Śląsku organizacje Landesamt für vorgeschichtliche Denkmalpflege oraz Zobtengebirgsverein zaproponowały nadprezydentowi prowincji śląskiej zmianę nazwy miasta na Siling a góry Ślęży (niem. Zobtenberg) na Silingberg, aby utrwalić w nazwach żyjące na Śląsku w starożytności wschodniogermańskie plemię Silingów. Władze odmówiły ze względów ekonomicznych i praktycznych. Swoją nazwę zmieniła za to druga z postulujących organizacji – nazywając się Silingverein.
Zdobyta przez Armię Radziecką 7 maja 1945. W trakcie walk została zniszczona w 50%, odbudowana w latach 50.-60. W latach 70. przyłączono do Sobótki wieś Strzeblów.
Historyczne nazwy miasta[edytuj]

1148 – Sabath
1193 – Sobath
1200 – Sobat
1256 – Czobotha
1329 – Zobota
1336 – Zobotka
1343 – Czoboten
1399 – Czobothen
1404 – Czobotaw
1561 – Zobten
1938 – Zobten am Berge
Nazwa Sobótka pochodzi do odbywających się tutaj w soboty targów[4].
Zabytki[edytuj]

sanktuarium św. Anny Samotrzeciej (od 2005 dodatkowo Diecezjalne Sanktuarium Matki Boskiej Nowej Ewangelizacji) Legenda głosi, że figura św. Anny Samotrzeciej prawdopodobnie została przywieziona z Kijowa przez żonę Piotra Włosta w XII w. historycy sztuki określają powstanie figury na przełom XIII/XIV w. rzeźbiona w drzewie lipowym w stylu romańskim z elementami gotyckimi. Dla niej zbudowano kaplicę obecnie prezbiterium. W 1511 r. dobudowano do tylnej ściany kaplicy kościół gotycki, prawdopodobnie w tym samym czasie dobudowano do ściany wschodniej prezbiterium kapliczkę św. Anny. Od 2005 roku w ołtarzu głównym znajduje się XIX-wieczny obraz Matki Boskiej namalowany przez nieznanego artystę otrzymany z Muzeum Archidiecezjalnego we Wrocławiu. Przez cały okres kościół pełnił funkcję kościoła odpustowego i pogrzebowego. W czasie kulturkampfu w 1875 r. władze pruskie odebrały katolikom kościół, w 1893 r. oddały. Wewnątrz kościoła ołtarz główny z 1720 r. w prezbiterium 5 figur św. Janów, przy filarach 4 gotyckie rzeźby (każda 2,5 m wys.):
Matka Boska z Dzieciątkiem
św. Anna Samotrzecia
św. Augustyn (lub św. Mikołaj)
św. Jadwiga Śląska.
Na końcu nawy lewej ołtarz 14 św. Wspomożycieli z 1720 r. ambona z 1726 r. Obok sanktuarium dwie rzeźby średniowieczne „lew romański” oraz „grzyb” (fragment postaci ludzkiej).
kościół św. Jakuba Apostoła (parafialny) w stylu barokowym z fragmentami gotyckimi wybudowany w 1738 roku. Badania archeologiczne w kościele przeprowadzone w latach 50. XX w. wykazały, że obecny kościół jest trzecim kościołem wybudowanym w tym samym miejscu. Obraz św. Jakuba w ołtarzu głównym z ok. 1770 r., w prezbiterium figury św. Augustyna i św. Norberta z ok. 1725 r., ołtarze boczne NMP, w stylu barokowym, św. Jana Nepomucena również w stylu barokowym, ołtarz ukrzyżowania z z 1739 r. ambona z ok. 1650 r. przy głównym wejściu po prawej stronie znajduje się lew romański. Kościół został spalony w 1945 podczas zdobywania miasta, ostatecznie odbudowany i erygowany w listopadzie 1960 r.
kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa wybudowany w latach 30. XX w.
tzw. „Zamek” w Sobótce-Górce dawny klasztor augustianów (do kasaty w 1810), w którym obecnie znajduje się hotel,
w centrum wiele domów z drugiej poł. XIX w. W najstarszym – dawnej własności augustianów – znajduje się Muzeum Ślężańskie z lapidarium,
budynek plebanii z XVII/XVIII w.,
nieczynny browar z poł. XIX w.
rezerwat archeologiczny w Będkowicach.
Komunikacja[edytuj]

Dojazd z Wrocławia zapewniają autobusy linii 502 z firmy TRAKO oraz PKS-y. Natomiast linia kolejowa jest wyłączona z ruchu pasażerskiego. Linia 522 Firma POLBUS
Oświata[edytuj]

W Sobótce znajdują się dwie szkoły podstawowe I im. Janusza Korczaka, II im. Marii Skłodowskiej-Curie gimnazjum Gminne im. Piotra Włostowica, Liceum Ogólnokształcące, Młodzieżowy Ośrodek Wychowawczy (dawny dom rekolekcyjny Jezuitów), Zespół Szkolno-Opiekuńczy oraz Dom Dziecka.
Wspólnoty wyznaniowe[edytuj]

Kościół Rzymskokatolicki
Parafia pw. Świętego Jakuba
Parafia pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa
Kościół Zielonoświątkowy
Zbór w Sobótce
Świadkowie Jehowy
zbór[5]
Demografia[edytuj]


Współpraca międzynarodowa[edytuj]

Miasta i gminy partnerskie:
 Berga/Elster[6]
 Gauchy[7]
 Sobotka[8]
Ludzie związani z Sobótką[edytuj]

Piotr Włostowic (ok. 1080-1153) – legendarny możnowładca śląski, władca Ziemi Ślężańskiej
Bolko II Mały (ok. 1309-1368) – władca Ziemi Ślężańskiej, ostatni niezależny książę piastowski
Johannes Seviert (zm. 1706) – opat Augustianów, fundator kaplicy na szczycie góry Ślęża.
Theodor Körner (poeta) (1791-1813) – poeta niemiecki, autor niemieckich pieśni wojennych i patriotycznych, dowódca w Bitwie Narodów
Ludwig Adolf Wilhelm von Lützow (1782-1834) – baron pruski, oficer, uczestnik wojen napoleońskich, dowódca w Bitwie Narodów
Roman Zmorski (1822-1867) – polski poeta, autor pięknych słów: „Na słowiańskiej góry szczycie, Pod jasną nadziei gwiazdą, Zapisuję wróżby słowa: Wróci, wróci w stare gniazdo, Stare prawo, stara mowa, I natchnione Słowian życie”.
Władysław Kabat (1906-1980) – pułkownik Wojska Polskiego, uczestnik akcji Most III[9].
Stanisław Dunajewski (1900-1985) – żołnierz Wojska Polskiego, żołnierz AK, więzień Pawiaka, założyciel Muzeum Ślężańskiego.
Marian Kowalski – artysta rzeźbiarz, autor pomnika Janusza Korczaka w Sobótce
Jerzy Marszał – artysta rzeźbiarz, jego charakterystyczne drewniane rzeźby można odnaleźć na terenie miasta oraz w Muzeum Ślężańskim i w Rezerwacie Archeologicznym w Będkowicach.
Bartosz Huzarski – kolarz szosowy, zawodnik ekipy NetApp i reprezentant Polski.
Tadeusz Dolny (ur. 7 maja 1958 r. w Sobótce) – polski piłkarz, grający na pozycji obrońcy, reprezentant Polski. Uczestnik Mistrzostw Świata w 1982 w Hiszpanii.
Zobacz też[edytuj]

Sobótka

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz

+1