niedziela, 16 września 2012

Prudnik


Prudnik

Państwo Polska
Województwo opolskie
Powiat prudnicki
Gmina Prudnik
gmina miejsko-wiejska
Założono 1255
Prawa miejskie 1279
Burmistrz Franciszek Fejdych
Powierzchnia 20,48 km²
Wysokość ok. 265 m n.p.m.
Ludność (2010)
• liczba
• gęstość
22 576
1102,3 os./km²
Strefa numeracyjna
(+48) 77
Kod pocztowy 48-200
Tablice rejestracyjne OPR
Położenie na mapie Polski


Prudnik
50°19′11″N 17°34′45″E
TERC
(TERYT) 5162310044
SIMC 0965878
Urząd miejski
ul. Kościuszki 3
48-200 Prudnik
 Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa
Prudnik (niem. Neustadt in Oberschlesien, wcześniej łac. Neostadium; lub Polonis Prudnica[1], do 1708 Königlich Neustadt, cz. Prudník[2]) – miasto w woj. opolskim, w powiecie prudnickim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Prudnik. Historycznie leży na Górnym Śląsku. Od 1950 miasto administracyjnie należy do woj. opolskiego.
Według danych z 2010 miasto miało 22 576 mieszkańców[3].
Spis treści  [ukryj]
1 Środowisko naturalne
2 Historia
3 Zabytki
4 Wspólnoty wyznaniowe
5 Oświata
6 Kultura
7 Media lokalne
8 Sport
9 Administracja
9.1 Burmistrzowie Prudnika
9.2 Współpraca międzynarodowa
10 Gospodarka
11 Transport
12 Osoby urodzone w Prudniku
13 Zobacz też
14 Przypisy
15 Bibliografia
16 Linki zewnętrzne
Środowisko naturalne[edytuj]

Miasto jest położone w południowej części województwa opolskiego nad rzekami Prudnik (lewy dopływ Osobłogi) i Złoty Potok, na pograniczu Płaskowyżu Głubczyckiego i północno-wschodniej części Gór Opawskich.
Historia[edytuj]



Zamek Woka (Wogendrossel) w XVIII w
Ślady pobytu człowieka na terenie obecnego miasta Prudnik, potwierdzone badaniami archeologicznymi, sięgają epoki paleolitu. Miejscowa ludność utrzymywała kontakty handlowe z Rzymem, co dokumentują znalezione tu rzymskie monety datowane na lata 700 p.n.e. – 1250 n.e.
Istnieją dwie wersje powstania miasta początkowo zwanego Prądnik (nazwa pochodzi od nurtu wody).
Pierwsza[4] z tych wersji, obalona przez Weltzla w XIX w. mówi, że drewniany zamek Wagendrösel założyli ok. 1000 roku templariusze co jest ewidentną nieprawdą, gdyż zakon powstał dopiero w 1118 roku. W XIX w. wieża miała być rozebrana, ale gdy pruski oficer dowiedział się o jej pochodzeniu, kazał ją zostawić.
Druga[5] wersja, która znajduje już częściowe potwierdzenie w dokumentach historycznych, wskazuje, że założycielem miasta był najwyższy marszałek Królestwa Czech i namiestnik Styrii - czeski wielmoża Wok z Rożemberka (Woko de Rosenberch, Vok I. z Rožmberka)[6]. W latach 1255-1259 założył on w okolicy obecnego Prudnika kilka wsi i w zakolu rzeki Prudnik – zamek gotycki, kontrolujący ruch na szlaku handlowym z Nysy do Opawy.
Syn Woka, Henryk z Rożemberka ok. 1279 roku uzyskał dla Prudnika lokację miasta na prawie niemieckim. Jedynym śladem pierwotnego miasta jest wieża Woka. Pozostała zabudowa w większości spaliła się natomiast budowle trwalsze, na przestrzeni wieków były rozbierane i przebudowywane.
W roku 1331 w dokumencie pojawia się po raz pierwszy nazwa Prudnik. Początkowo miasto nazywało się prawdopodobnie Prądnik[4], stąd wzięła się późniejsza nazwa Prudnik.
Prudnik do 1337 roku znajdował się w granicach Królestwa Czeskiego. W 1337 r. Bolesław Pierworodny odkupił od Czechów Ziemię Prudnicką wraz z miastem. Odtąd miasto otrzymało nową nazwę, mianowicie Nowe Miasto (Neostadium lub Newstadt). Prudnik stał się dziedziczną posiadłością lenną Piastów Opolskich. Władali oni Prudnikiem do śmierci Jana II Dobrego w 1532 roku, na którym wygasła dynastia Piastów Opolskich.
W myśl zawartych z Janem II Dobrym umów Prudnik wraz z całym księstwem raciborsko-opolskim stał się lennem Habsburgów. W tym czasie Prudnik był prężnym ośrodkiem rzemieślniczym i handlowym. Znani byli zwłaszcza prudniccy płóciennicy, eksportujący swoje wyroby do Holandii, a także garbarze. Wraz ze zmianą przynależności zmieniła się również nazwa miasta. W języku niemieckim stosowano Polnisch-Neustadt, a od 1708 Neustadt in Oberschlesien. W owym 1708 r. zabroniono stosowania przymiotnika Polnisch pod pozorem że potencjalni kupcy nie mogą trafić do miasta gdyż szukają go w Polsce[4].
W trakcie wojny trzydziestoletniej (1618-1648) ludność Prudnika została zdziesiątkowana. W 1625 roku tereny te zostały objęte epidemią dżumy a w 1642 roku miasto zdobyli Szwedzi, którzy je splądrowali i spalili.
Po zakończeniu wojny miasto zostało jednak szybko odbudowane, dzięki pomocy cesarza Ferdynanda III Habsburga i cechu śląskich rzeźników. Następnie w wyniku wojen śląskich w 1741 roku Prudnik znalazł się pod panowaniem Prus. W 1816 stał się siedzibą powiatu ziemskiego (Landkreis Neustadt O.S.).
Na początku XIX wieku nastąpił dalszy rozwój miasta, głównie drogą przyjmowania na kwaterę pruskich wojsk. Przemysł przędzalniczy stopniowo podupada. Po wojnach pruskich i napoleońskich w 1816 r. miasto miało 82330 talarów długu przy wpływach 14687 talarów i wydatkach 14238 talarów. Dług ten mniej więcej utrzymał się do okresu wojny francusko pruskiej (1870). W 1828 roku miasto miało ok. 4000 mieszkańców. W mieście powstały pierwsze fabryki wełny, lnu i jedwabiu, a także założona przez żydowskiego przemysłowca Samuela Fränkla fabryka adamaszku (istniała do 2011r. jako ZPB "Frotex" S.A.). Wybudowano także cegielnię, browar, młyny i fabrykę octu.
W 1876 roku otwarto linię kolejową, która połączyła Prudnik z Nysą i Koźlem. Na początek XX wieku w Prudniku zbudowano łaźnię miejską, park i koszary, a Prudnik stał się garnizonem wojskowym.
W 1921 roku w trakcie plebiscytu śląskiego Prudnik znalazł się poza terenem plebiscytowym, choć istniały tu polskie organizacje w tym Polska Organizacja Wojskowa Górnego Śląska.
Nowy okres w dziejach Prudnika rozpoczął się w dniu 18 marca 1945 roku w chwili zdobycia miasta przez Armię Radziecką, choć miastem frontowym był aż do maja 1945 roku (w związku z tym, że w niewielkiej odległości od miasta broniły się oddziały niemieckie, które skapitulowały dopiero w maju 1945 roku). Wtedy też miasto zostało przejęte przez administrację polską. Wówczas w Prudniku i okolicy została osiedlona m.in. część polskich przymusowych wysiedleńców z Kresów Wschodnich - z Nadwórnej (dawny powiat nadwórniański w województwie stanisławowskim) i okolic Tarnopola. Rdzennych niemieckich mieszkańców wysiedlono lub wywieziono.
Zabytki[edytuj]

Zabytki Prudnika
(1/8)▶

Wieża Woka po remoncie

Wieża Zamkowa zwana Wieżą Woka – pozostałość starego, średniowiecznego murowanego zamku zbudowanego prawdopodobnie przed 1262 rokiem przez Woka z Rosenbergu, usytuowana jest w zachodniej części Starego Miasta, na lekkim wzniesieniu. Z dawnego zamku pozostała cylindryczna, murowana z kamienia wieża tzw. stołp (wieża ostatniej szansy) o dwu kondygnacjach zaznaczonych odsadzkami oraz z trzecią niższą kondygnacją o rzucie ośmioboku. Od północy, w połowie wysokości znajduje się otwór w obramieniu kamiennym z dwoma konsolkami. Po gruntownej renowacji w 2009 roku Wieża Woka stała się punktem widokowym zarządzanym przez Muzeum Ziemi Prudnickiej.
Wieża Bramy Dolnej – w dokumentach wzmiankowana w 1481 roku, usytuowana jest w południowej zwartej zabudowanej obecnej ulicy Batorego. Do wysokości drugiej kondygnacji wieży wybudowana jest w mury zbudowanych później kamienic. Wieża jest murowana, otynkowana, posiada trzy kondygnacje i jest zwieńczona murowanym hełmem stożkowym. Została odremontowana w 2006 roku.
Baszty murów miejskich – zachowany fragment muru miejskiego z XV wieku z 2 murowanymi z kamienia i cegły basztami. (w chwili obecnej znajduje się tam Muzeum Ziemi Prudnickiej)
Ratusz miejski – jako obiekt drewniany istniał już w średniowieczu, murowany powstał w 1782 roku a obecny kształt uzyskał w latach 1894-1896.
Kolumna maryjna – ufundowana w 1694 roku przez notariusza miejskiego Piotra Ortmana i jego żonę dla uczczenia ofiar dżumy w 1624 roku. Usytuowana w północno-zachodniej części Rynku.
Barokowa figura św. Jana Nepomucena na Rynku, z 1733 r.
Barokowa fontanna z 1695 r. – także na Rynku.
Willa przy ul. Kościuszki 1
Łaźnia Miejska – Zbudowana w 1908, posiada kryty basen.
Renesansowe kamieniczki mieszczańskie na ul. Zamkowej, oraz inne kamienice w śródmieściu.
Kościół parafialny pw. św. Michała Archanioła – w dokumentach wzmiankowany w 1321 roku, pierwotnie drewniany. Obecnie istniejący kościół zaczęto budować w 1730 roku.
Kościół świętych Apostołów Piotra i Pawła wraz z klasztorem oo. bonifratrów – Klasztor został zbudowany w 1783 roku a kościół w latach 1785-1787. Znajduje się przy obecnej ulicy Piastowskiej.
Klasztor franciszkanów w Prudniku-Lesie[7] – klasztor powstał w 1852 roku. Wtedy to przybył tu franciszkański odłam alkantarystów. Wybierając zaciszne miejsce w pobliżu Prudnika, zrezygnowali z osiedlenia się w klasztorze na Górze Świętej Anny. W wyniku konfliktu z diecezją alkantaryści opuścili Prudnik, ich miejsce zajął pustelnik. W 1866 roku na stałe zamieszkali tu franciszkanie. Ich dziełem był kilkukrotnie rozbudowywany klasztor (kościół - 1866, klasztor - 1900 i 1921). Przy klasztorze powstała droga krzyżowa, a w 1904 r. uroczyście poświęcono grotę lurdzką. Szczególną czcią otaczano znajdujący się w kościele obraz św. Józefa. W klasztorze tym w okresie od 6 października 1954 do 28 października 1955 był więziony kardynał Stefan Wyszyński. Znajduje się tam sala pamięci upamiętniająca to uwięzienie. Po skierowaniu prymasa do Komańczy postanowiono zamienić budynki klasztorne na prewentorium dla dzieci wojskowych. Prace były już zaawansowane, ale wskutek oporu mieszkańców Prudnika postanowiono oddać franciszkanom (Prowincji św. Jadwigi Zakonu Braci Mniejszych) ich własność. W 1996 roku biskup opolski, abp Alfons Nossol, podniósł kościół do rangi sanktuarium św. Józefa. Obecnie jest to jedno z najczęściej odwiedzanych miejsc w Górach Opawskich, czemu sprzyja istniejąca od 2009 wieża widokowa[8].
Wspólnoty wyznaniowe[edytuj]

Na terenie miasta działalność duszpasterską prowadzą następujące kościoły i związki wyznaniowe:
Kościół Rzymskokatolicki
Parafia św. Michała Archanioła w Prudniku
Parafia Miłosierdzia Bożego w Prudniku (ul. Skowrońskiego 35)
Kościół Zielonoświątkowy w RP
Zbór Syloe (ul. Kolejowa 40A)
Świadkowie Jehowy
Zbór Prudnik
Oświata[edytuj]

Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 1 im. Adama Mickiewicza
II Liceum Ogólnokształcące im. Stefanii Sempołowskiej
Zespół Szkół im. Janusza Korczaka
Zespół Szkół Rolniczych
Zespół Szkół Zawodowych nr 1
Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy
Publiczna Szkoła Podstawowa nr 1 im. Bohaterów Westerplatte
Publiczna Szkoła Podstawowa nr 3 im. Powstańców Śląskich
Publiczna Szkoła Podstawowa nr 4 im. Marii Konopnickiej
Publiczne Gimnazjum nr 1 im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego
Publiczne Gimnazjum nr 2 im. Jana Pawła II
Państwowa Szkoła Muzyczna I st. im. Karola Szymanowskiego
Kultura[edytuj]

Prudnicki Ośrodek Kultury
Muzeum Ziemi Prudnickiej
Prudnicka Grupa Fotograficzna
Teatr Bez Garderoby
Media lokalne[edytuj]

Tygodnik Prudnicki
Telewizja Kablowa Prudnik
Nasz Basket - Opolska koszykówka www.nasz-basket.pl www.naszbasket.eu
Portal Prudnik24.pl
Portal Prudnicka.pl
Sport[edytuj]

Klub Sportowy Pogoń Prudnik (koszykówka – II liga koszykówki mężczyzn)
Miejski Klub Sportowy Pogoń Prudnik (piłka nożna – IV liga opolska)[9]
Klub Sportowy "Obuwnik" Prudnik (łucznictwo – I liga kobiet)
Ludowy Klub Sportowy "Zarzewie" Prudnik (karate, szachy)
Ludowy Klub Jeździecki "Olimp" Prudnik (jeździectwo)
Miejski Klub Sportowy "Sparta" Prudnik (piłka nożna)
Administracja[edytuj]

Miasto jest siedzibą gminy miejsko-wiejskiej. Mieszkańcy Prudnika wybierają do swojej Rady Miejskiej 16 radnych (16 z 21). Pozostałych 5 radnych wybierają mieszkańcy terenów wiejskich gminy Prudnik. Organem wykonawczym jest burmistrz. Siedzibą władz jest Urząd Miejski przy ul. Kościuszki. W mieście znajduje się starostwo powiatu prudnickiego.
Burmistrzowie Prudnika[edytuj]
Henryk Engel[10](1876–1899, ?–1903) (z przerwami) - 21 marca 1903 przyznano mu tytuł Honorowego Obywatela Miasta.
Jan Roszkowski (1990-1998)
Zenon Kowalczyk (1998–2006)
Franciszek Fejdych (PO) (od 2006)
Współpraca międzynarodowa[edytuj]
Miasta i gminy partnerskie
Miasto Kraj Data podpisania umowy
  Northeim Niemcy 1990
  Bogumin (Bohumín) Czechy 2000
  Nadwórna (Nadwirna) Ukraina 2000
  Karniów / Krnów (Krnov) Czechy 2002
  San Giustino Włochy 2002
Gospodarka[edytuj]

W miejscowości działało Państwowe Gospodarstwo Rolne – Stadnina Koni Prudnik[11]. Od 1994 działa jako Stadnina Koni Prudnik Sp. z o.o.[12].
Transport[edytuj]

Przez Prudnik przechodzą droga krajowa nr 40 (Pyskowice - granica czeska) i droga krajowa nr 41 (Nysa - granica czeska). Chociaż w ostatnich latach zbudowano obwodnicę, nie obejmuje ona ruchu do Republiki Czeskiej, który prowadzi przez miasto.
Z Prudnika można dojechać pociągiem do Nysy i Kędzierzyna-Koźla. Przez miasto przebiega linia kolejowa nr 137 (Katowice-Legnica) i kończy się nieużywana linia kolejowa nr 306 (Gogolin-Prudnik), stacja Prudnik.
Osoby urodzone w Prudniku[edytuj]

Klara Wolff - założycielka zakonu żeńskiego Zgromadzenia Sióstr św. Elżbiety, Elżbietanki
Ojciec Jan Góra – organizator Ogólnopolskich Spotkań Młodzieży w Lednicy
Eugen Fraenkel – niemiecki lekarz patolog i bakteriolog
Aleksandra Konieczna – aktorka teatrów warszawskich
Krzysztof Szeremeta - poeta
Zobacz też[edytuj]

Synagoga w Prudniku
Cmentarz żydowski w Prudniku
6 Pułk Huzarów im. Hrabiego Goetzena (2 Śląski)
Klub Ludzi Piszących w Prudniku

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz

+1