Nowe Miasto Lubawskie

Nowe Miasto Lubawskie

Państwo Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat nowomiejski
Gmina gmina miejska
Założono 1325
Prawa miejskie 1353
Burmistrz Józef Blank
Powierzchnia 11,37 km²
Wysokość 82 m n.p.m.
Ludność (2008)
• liczba
• gęstość
11 077
980,4 os./km²
Strefa numeracyjna
(056)
Kod pocztowy 13-300
Tablice rejestracyjne NNM
Położenie na mapie Polski


Nowe Miasto Lubawskie
53°25′N 19°35′E
TERC
(TERYT) 6283512011
Urząd miejski
ul. Rynek 1
13-300 Nowe Miasto Lubawskie
 Hasło Nowe Miasto Lubawskie w Wikisłowniku
Strona internetowa


Rynek


Bazylika pw. św.Tomasza Apostoła


Dawny kościół ewangelicki


Brama Kurzętnicka
Nowe Miasto Lubawskie (niem. Neumark in Westpreussen) – miasto i gmina w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie nowomiejskim. Położone jest między Garbem Lubawskim a Pojezierzem Iławskim, nad rzeką Drwęcą. Według danych GUS z 2008, miasto miało 11 077 mieszkańców.
Spis treści  [ukryj]
1 Położenie
2 Przemysł
3 Komunikacja
4 Historia
5 Zabytki
6 Kultura
7 Oświata
8 Demografia
9 Sport
10 Wyznania
11 Baza noclegowa
12 Szlaki turystyczne
13 Urodzeni w Nowym Mieście Lubawskim
14 Miasta partnerskie
15 Zobacz też
16 Media lokalne
17 Przypisy
18 Linki zewnętrzne
Położenie[edytuj]

Według danych z roku 2008[1] Nowe Miasto Lubawskie ma obszar 11,37 km², w tym:
użytki rolne: 62%
użytki leśne: 4%
Miasto stanowi 1,67% powierzchni powiatu.
Przemysł[edytuj]

Stanowi ośrodek usługowy dla regionu rolniczego z drobnym przemysłem. Mieszczą się tu zakłady przemysłu: meblarskiego (Szynaka-Meble), materiałów budowlanych (Finishparkiet, Jawor). W mieście funkcjonuje 5,3 ha podstrefy Warmińsko-Mazurskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej
Komunikacja[edytuj]

Przez miasto przebiega:
droga krajowa nr 15 (Olsztyn)-Ostróda-Nowe Miasto Lubawskie-Toruń-Gniezno-Krotoszyn-Trzebnica-(Wrocław)
droga wojewódzka nr 538 Radzyń Chełmiński – Łasin – Nowe Miasto Lubawskie – Uzdowo – Rozdroże
w roku 1988 zlikwidowano linię kolejową Nowe Miasto Lubawskie – Zajączkowo Lubawskie
w roku 2000 odbył się ostatni kurs pociągu na trasie Iława – Tama Brodzka
miasto łączy z innymi większymi ośrodkami komunikacja PKS (oddziały w Iławie i Brodnicy), którą można dojechać bezpośrednio do Iławy, Brodnicy, Olsztyna, Torunia, Bydgoszczy, Elbląga, Płocka, Gdańska, Warszawy.
W planach istnieje budowa obwodnicy miasta na drodze krajowej nr 15 (Brzozie Lubawskie – Bratian)
Historia[edytuj]

We wczesnym średniowieczu ziemie te zamieszkiwało bałtyjskie plemię Sasinów. Pierwsza wzmianka o nowo osadzie pochodzi z 1325 roku z kroniki Piotra z Duisburga. W 1353 roku osadzie nadano prawa miejskie chełmińskie. W XIV wieku zbudowano kościół, a Krzyżacy zbudowali dookoła miasta mury obronne. W lipcu 1410 roku niedługo po Bitwie pod Grunwaldem miasto zostało opanowane przez wojska króla Władysława Jagiełły, jednak na mocy I pokoju toruńskiego z 1411 roku powróciło jeszcze na kilkanaście lat w skład państwa zakonu krzyżackiego. W 1440 roku miasto przystąpiło do antykrzyżackiego Związku Pruskiego. W 1454 roku mieszczanie wypędzili z miasta Krzyżaków. W 1468 roku zostało przyłączone do Królestwa Polskiego, w zamian za Nidzicę. Miasto poważnie ucierpiało podczas Potopu szwedzkiego. W Zaborze pruskim od 1772 roku. W latach 1807-1815 Nowe Miasto znajdowało się granicach Księstwa Warszawskiego. W 1865 roku miejscowi Polacy powołali Towarzystwo Rolnicze przekształcone w 1893 roku w Bank Ludowy. W Polsce ponownie od 1920 roku. W II Rzeczypospolitej wchodziło w skład województwa pomorskiego ze stolicą w Toruniu. Do 1 kwietnia 1937 roku nosiło urzędową nazwę „Nowemiasto – Pomorze”. Od 3 września 1939 roku okupacja hitlerowska. 9 września, 15 października 7 grudnia Niemcy przeprowadzają egzekucje Polaków. 21 stycznia 1945 roku miasto zajmują wojska ZSRR. W 1975 zlikwidowano powiat. Od 1 stycznia 1999 roku siedziba odtworzonego powiatu.
Zobacz też: Kalendarium historii Nowego Miasta Lubawskiego
Zabytki[edytuj]

Gotycka Bazylika św. Tomasza Apostoła w Nowym Mieście Lubawskim (1325-1330, po 1350)
dawny kościół ewangelicki z 1912, obecnie kino
fragmenty murów miejskich (z bramami i ruinami baszty) z okresu po 1343
ruiny klasztoru OO. Reformatów w Łąkach Bratiańskich (teren poklasztorny administracyjnie podlega miastu)
domy z XIX wieku
Kultura[edytuj]

Większość inicjatyw kulturalnych realizowana jest poprzez Miejskie Centrum Kultury i Miejską Bibliotekę Publiczną oraz lokalne stowarzyszenia: Nowomiejskie Towarzystwo Kultury (afiliowane przy MCK), Chór Harmonia. W początkach lipca organizowane są Dni Nowego Miasta Lubawskiego. Plenerowe koncerty organizują też w sezonie letnim browar Carlsberg i Polskie Radio Olsztyn. Do cyklicznych imprez o charakterze ogólnopolskim należały w przeszłości: Ogólnopolski Zlot Fanów Zespołu Queen (lipiec) oraz Warsztaty teatralno-filmowo-muzyczne „Nowa Sztuka Nowe Miasto” organizowane przez gdański Teatr Znak (sierpień), którego reżyserem i założycielem był nowomieszczanin Janusz Gawrysiak. Na przedmieściu miasta zlokalizowane jest Miejsce Inicjatyw Pozytywnych Kacze Bagno, w którym organizowanych było wiele niekonwencjonalnych imprez kulturalnych. Założycielem i pomysłodawcą jest nowomieszczanin Michał Łapiński, wiceprezes Stowarzyszenia Edukacja pod Żaglami. W mieście kręcono film Strefa ciszy (film).
Oświata[edytuj]

W Nowym Mieście Lubawskim znajduje się Przedszkole Miejskie (ul. Tysiąclecia), dwie szkoły podstawowe (SP1 im Jana Pawła II ul. Jagiellońska 3 oraz SP 2 ul. Tysiąclecia 33). W mieście jest jedno Gimnazjum (ul. Działyńskich 14). Szkolnictwo ponadgimnazjalne to: Zespół Szkół im. C.K. Norwida (ul. 3 Maja 24, tamże Internat) oraz Zespół Szkół Zawodowych (ul. Grunwaldzka 9). W skład zespołów szkół wchodzą także szkoły policealne i pomaturalne. Istnieją także prywatne szkoły średnie o charakterze zaocznym. W mieście działa filia Warmińsko-Mazurskiej Biblioteki Pedagogicznej.
Demografia[edytuj]

Dane z 30 czerwca 2008[2]:
Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób % osób % osób %
populacja 11 077 100 5833 52,7 5244 47,3
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²) 956,4 503,6 452,8
Rok Ludność
XVI w. ca.1000
1812 719
1825 1.067
1834 1.299
1849 1.517
1875 2.371
1880 2.742
1885 2.678
1890 2.723
1900 3.144
1910 4.144
1916 3.577
1921 3.721
1927 3.901
1939 4.964
1945 4.672
1955 5.046
1965 6.450
1971 7.032
1975 7.650
1992 10.300
1998 10.800
2004 11.104
2006 11.403
2008 11.077
Sport[edytuj]

Sport nowomiejski znany był na arenie ogólnopolskiej poprzez KS Drwęca Nowe Miasto Lubawskie, który swymi korzeniami sięga roku 1919.Największe sukcesy w piłce nożnej klub odnosił w sezonie 2005/06 gdy grał w II lidze oraz w Pucharze Polski w sezonie 2004/2005 (dotarł do 1/16). Największe sukcesy lekkoatletyczne przypadają na lata 80. oraz początek 90. XX wieku. Lekkoatleci zdobyli łącznie 6 medali złotych, 11 srebrnych, 6 brązowych na imprezach rangi Mistrzostw Polski (w tym głównie Spartakiad Młodzieży oraz mistrzostw zrzeszeń sportowych). Obecnie KS Drwęca jest dwusekcyjny (piłka nożna – 5 grup, lekkoatletyka). Znani wychowankowie KS Drwęca to: Wiesław Lendzion, Grzegorz Domżalski, Hanna Wardowska
W lipcu 2008 roku z inicjatywy jednego z byłych działaczy powstał NKS Drwęca 1919 (obecnie NKS Nowe Miasto Lubawskie z sekcja LA).
Istnieją także uczniowskie kluby sportowe: – MUKS Olimpia (przy Gimnazjum) – UKS Iskra (przy SP 1) – UKS Sokół (przy SP 2) – UKS Klub Taneczny AS (przy SP 2) – UKS (przy Zespole Szkół im.CK Norwida)
W sportach motorowych na szczeblu regionu startują zawodnicy Automobilklubu Nowomiejskiego, który posiada własny autodrom.
Wyznania[edytuj]

W Nowym Mieście Lubawskim dominującą rolę odgrywa Kościół katolicki. W mieście funkcjonuje jedna parafia rzymskokatolicka pw. św. Tomasza Apostoła (sanktuarium Matki Bożej Łąkowskiej). Tu znajduje się siedziba Dekanatu Nowe Miasto Lubawskie. Do wybuchu II wojny światowej nieliczna gmina żydowska miała swoja synagogę przy obecnej ulicy Kazimierza Wielkiego oraz nieistniejący cmentarz przy dzisiejszej ulicy Grunwaldzkiej. Do końca II wojny światowej w mieście miała swój kościół gmina ewangelicka. W latach 60. XX w. kościół, stojący na rynku, przebudowano na kino. Od lat 60. XX w. w mieście żyje społeczność Świadków Jehowy[3].
Baza noclegowa[edytuj]

Hotel MOSiR (ul.Jagiellońska)
Zajazd „Nad Drwęcą” (ul.Mickiewicza/Kopernika)
Hotel „Finisz” (ul.Grunwaldzka)
Hotelik Il’Cavaliere
kwatery prywatne
Szlaki turystyczne[edytuj]

Droga Polska św.Jakuba (Olsztyn, Iława, Nowe Miasto Lubawskie, Brodnica, Toruń)
 Szlak Grunwaldzki – Olsztyn, Gietrzwałd, Zawady Małe, Stare Jabłonki, Ostróda, Pietrzwałd, Wysoka Wieś, Lubawa, Sampława, Bratian, Nowe Miasto Lubawskie, Boleszyn, Lidzbark, Działdowo, Nidzica, Łyna, Dąbrówno, Grunwald, Olsztynek, Dorotowo, Olsztyn
Urodzeni w Nowym Mieście Lubawskim[edytuj]

Katarzyna Dąbrowska (piosenkarka), piosenkarka i aktorka
Tadeusz Domagała, historyk sztuki
Zyta Gilowska, minister finansów oraz wicepremier w rządach Kazimierza Marcinkiewicza oraz Jarosława Kaczyńskiego
Stanisław Grabowski (poeta), poeta, wydawca, dziennikarz
Piotr Grzymowicz, prezydent Olsztyna
Zygmunt Kittel, współorganizator i dowódca powstania wielkopolskiego w Gnieźnie, starosta gnieźnieński
Juliusz Lech Kulikowski, biocybernetyk
Roman Kulikowski, cybernetyk.
Wiesław Lendzion, piłkarz, działacz sportowy
Krzysztof Michalski, wojewoda lubelski w latach 1998-2000, do 1998 burmistrz Świdnika.
Stefan Michałek, adwokat, działacz społeczno-polityczny, prezydent Torunia w latach 1922-1924
Jacek Moczadło, muzyk rockowy
Zbigniew Muchliński, działacz państwowy i samorządowy
Ludwik Ochocki, ekonomista, wiceminister administracji, gospodarki terenowej i ochrony środowiska (1972–1981)
Tomasz Reich, poeta i dziennikarz
Antoni Stawikowski, astronom, działacz podziemnej Solidarności
Krzysztof Szczawiński, kolarz zawodowy
Zbigniew Szwejkowski, meteorolog, klimatolog
Zuzanna Trzcińska, wioślarka
Nikolaus von Vormann, niemiecki generał
Leszek Werner, muzykolog
Ruth Weyher, niemiecka aktorka
Andrzej Witkowski, hydrogeolog, prezydent Międzynarodowego Stowarzyszenia Wód Podziemnych
Miasta partnerskie[edytuj]

 Soleczniki, Litwa
 Hude, Niemcy[4]
Zobacz też[edytuj]

Powiat lubawski
Cmentarz żydowski w Nowym Mieście Lubawskim
Klasztor franciszkanów w Łąkach Bratiańskich
Media lokalne[edytuj]

Gazeta Nowomiejska – tygodnik
Tygodnik Internetowy NML
Portal Ziemi Nowomiejskiej
Gazeta Pomorska- wydanie toruńskie – codziennie jedna strona poświęcona informacjom z Brodnicy i Nowego Miasta Lubawskiego
„Nowości Dziennik Toruński”
Polskie Radio Olsztyn
Telewizja Eltronik – lokalna brodnicka telewizja, program dla Nowego Miasta.