środa, 19 września 2012

Mikołów


Mikołów

Państwo Polska
Województwo śląskie
Powiat mikołowski
Gmina gmina miejska
Aglomeracja konurbacja górnośląska
Założono przed 1222 (pierwsza pisemna wzmianka)
Prawa miejskie 1547
Burmistrz Marek Balcer
Powierzchnia 79,20[1] km²
Ludność (2010)
• liczba
• gęstość
39 196[2]
495 os./km²
Strefa numeracyjna
(+48) 32
Kod pocztowy 43-190 do 43-197
Tablice rejestracyjne SMI
Położenie na mapie Polski


Mikołów
50°10′N 18°54′E
TERC
(TERYT) 2243308021
Urząd miejski
Rynek 16
43-190 Mikołów
 Multimedia w Wikimedia Commons
 Hasło Mikołów w Wikisłowniku
Strona internetowa
Mikołów (śl. Mikołůw, niem. Nikolai / Nicolai, czes. i słow.: Mikulov) – miasto położone w południowej Polsce, w województwie śląskim, w południowej części Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego. Jest siedzibą powiatu mikołowskiego. Graniczy bezpośrednio ze stolicą województwa - Katowicami oraz Łaziskami Górnymi, Ornontowicami, Orzeszem, Paniówkami, Rudą Śląską, Tychami, Wyrami. Patronem miasta jest święty Wojciech[3].
Według danych z 31 grudnia 2010 roku miasto miało 39 196 mieszkańców[2].
Spis treści  [ukryj]
1 Położenie
1.1 Podział administracyjny
2 Historia
2.1 Najważniejsze daty
2.2 Żydzi w Mikołowie
3 Zabytki
4 Edukacja
5 Demografia
6 Gospodarka
7 Wspólnoty religijne
8 Kultura
9 Sport
9.1 Kluby sportowe
10 Turystyka
11 Media
12 Miasta partnerskie
13 Zobacz też
14 Przypisy
15 Bibliografia
Położenie[edytuj]

Jest to miasto położone na Wyżynie Śląskiej, graniczy bezpośrednio od wschodu z Katowicami, od południa z Tychami, gminą Wyry, Łaziskami Górnymi i Orzeszem, od zachodu z gminą Ornontowice i gminą Gierałtowice, a od północy z Rudą Śląską. Współrzędne geograficzne centrum miasta wynoszą: 50º 10' szerokości geograficznej północnej i 18º 54' długości geograficznej wschodniej.
W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa katowickiego.
Według danych z 1 stycznia 2010 powierzchnia miasta wynosiła 79,20 km²[1]. Miasto stanowi 34,07% powierzchni powiatu.
Według danych z 5 lipca 2011 r. powierzchnia gruntów leśnych w Mikołowie wynosiła 21,3 km²[4]
Sąsiednie gminy: Gierałtowice, Katowice, Łaziska Górne, Ornontowice, Orzesze, Ruda Śląska, Tychy, Wyry.
Podział administracyjny[edytuj]

Ta sekcja od 2010-11 wymaga uzupełnienia źródeł podanych informacji.
Informacje nieweryfikowalne mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Aby uczynić sekcję weryfikowalną, należy podać przypisy do materiałów opublikowanych w wiarygodnych źródłach.
Sołectwa:[5]
Borowa Wieś
Bujaków
Mokre
Paniowy
Śmiłowice
Dzielnice:
Centrum
Dąbrowa
Gniotek
Goj
Gronie
Jamna
Kamionka
Kałuże
Kąty
Kolonia Huta
Kolonia Wojewódzka
Nowy Świat
Pelcówka
Regielowiec
Reta
Rusinów
Sośnia Góra
Stara Huta
Stracona Wioska
Wygoda
Wymyślanka
Osiedla:
30-lecia PRL
Adama Mickiewicza
C.K. Norwida
Grunwaldzkie
Jana Kochanowskiego
Józefa Piłsudskiego
Juliusza Słowackiego
Leśna Bryza
Słoneczna Polana
Wojciecha Korfantego
Historia[edytuj]



Mikołów, Rynek


Mikołów, widok na fontannę na rynku


Mikołów, ul. Jana Pawła II (dawnej 1 Maja)


Bazylika mniejsza pw. św. Wojciecha
Nazwa miasta pochodzi najprawdopodobniej od imienia Mikołaj, nie jest jednak pewne, czy pochodzi od św. Mikołaja (najstarszy kościółek, a właściwie kapliczka, poświęcona jest św. Mikołajowi), czy też od jakiegoś dziedzica imieniem Mikołaj (po ludowemu Mikula), bogatego właściciela mieszkającego w tej okolicy w czasach powstania osady. Za drugą możliwością przemawiają dawne nazwy miasta - Miculow, Mikulau, Mikulow, Mikułów (w księgach kościelnych ta ostatnia nazwa występuje do 1824).
Istnieje również stare podanie opowiadające o początkach tego miasta, nie poparte jednak żadnymi dowodami historycznymi. Podanie opowiada o handlarzach bydłem, którzy zatrzymali się w tych okolicach na odpoczynek. W trakcie nocy nagle zachorowało całe bydło. Przerażeni handlarze zaczęli się modlić i ślubować św. Mikołajowi wybudowanie kaplicy, jeżeli święty sprawi, że bydło wyzdrowieje. Bydło rzeczywiście wyzdrowiało, a handlarze zbudowali ślubowaną kaplicę ku czci św. Mikołaja.
Najważniejsze daty[edytuj]
1222 - pierwsza historyczna wzmianka o Mikołowie - w dokumencie wydanym przez księcia opolskiego Kazimierza (syna Mieszka raciborskiego) dla biskupa wrocławskiego Wawrzyńca, gdzie jako świadek wymieniony jest hrabia Andrzej, kasztelan z Mikołowa (oryg. comes Andreas, castellanus de Miculow). Świadczy to o tym, iż Mikołów pełnił już funkcje w administracji państwowej jako gród i siedziba kasztelanii.
1228 - wzmianka o Mikołowie pojawiła się w dokumencie księcia opolskiego Kazimierza, stanowiącym umowę z wojewodą Klemensem, gdzie jako świadek, po raz kolejny, pojawia się kasztelan mikołowski Andrzej. Podobne wzmianki, w których występuje ów Andrzej znajdujemy również w dokumentach z lat 1232 i 1234.
1258 - w dokumentach księcia opolskiego Władysława dwukrotnie pojawia się kasztelan mikołowski imieniem Jan, syn Wernera.
1265-1280 - rozbudowa miasta przez Jana z Grabia.
1266 - 1 marca pierwsza wzmianka o kościele św. Wojciecha w Mikołowie - biskup krakowski Paweł przebywający w Sławkowie nadał kościołowi św. Wojciecha w Mikołowie dziesięciny ze wsi Przeczyce, Toporowice i Targoszyce. Mikołów należał w tych czasach do dekanatu Sławkowskiego.
1375 - książę raciborski Jan I sprzedaje miasto Mikołów i Pszczynę z okolicami księciu opolskiemu Władysławowi.
1545 - król czeski Ferdynand I nadaje miastu Mikołów prawo do urządzania jarmarków i targów tygodniowych.
1547 - 27 lipca nadanie miastu Mikołów ordynacji miejskiej przez pana ziemi pszczyńskiej Jana Turzo.
1580 - do Mikołowa przybywa pierwszy pastor.
1630 - parafia mikołowska wraca w ręce katolików (proboszczem zostaje Tomasz Aleksander Czarniecki).
1645 - miasto dotknęła klęska pożaru - świadczy o tym dokument z tegoż roku, w którym miasto Mikołów prosi urząd podatkowy we Wrocławiu o umorzenie 500 florenów zaległości podatkowych.
1760 - po raz pierwszy w dokumentach pojawia się dzisiejsza nazwa miasta Mikołów.
1794 - 20 maja największy pożar w historii miasta, centralna część miasta uległa zniszczeniu - pożar wybuchł w domu kowala Marcina Kozaka znajdującym się na rynku miasta.
1840 - L. Froehlich zakłada w Mikołowie fabrykę łyżek (przetrwała do końca stulecia).
1842 - otwarto fabrykę wyrobów żelaznych i części maszyn pod nazwą huta "Maria Ludwika".
1845 - Tomasz Nowacki zakłada w Mikołowie drukarnię.
1848 - w Mikołowie miała miejsce epidemia tyfusu, zmarło wówczas 20% ogółu ludności.
1856 - powstaje dworzec kolejowy w Mikołowie.
1861 - 25 września konsekracja nowego kościoła pw. św. Wojciecha.
1872 - zburzenie starego ratusza i wybudowanie nowego ratusza w Mikołowie.
1874 - Karol Miarka rozpoczyna działalność wydawniczą w Mikołowie.
1908 - ukończenie budowy wodociągów miejskich, na które wydano ok. 250 tys. marek.
1919 - 17 sierpnia walki w mieście podczas I powstania śląskiego.
1921 - plebiscyt na Górnym Śląsku - w Mikołowie większość głosów pada za Niemcami (3059 do 2434).
1922 - 29 czerwca Mikołów wraz z częścią Górnego Śląska przyłączony do Polski.
1939 - 3 września wkroczenie wojsk niemieckich do miasta Mikołów.
1945 - 28 stycznia wkroczenie Armii Radzieckiej.
1954 - Mikołów zostaje włączony do powiatu tyskiego.
1975 - do Mikołowa przyłączono Śmiłowice, Mokre oraz Paniowy.
1994 - 30 grudnia przyłączenie Bujakowa[6].
1998 - powstaje powiat mikołowski obejmujący Mikołów, Łaziska Górne, Orzesze, Wyry oraz Ornontowice.
1998 - ogłoszenie św. Wojciecha patronem Mikołowa[7].
2002 - przebudowa rynku w Mikołowie.
2008 - Kościół św. Wojciecha staje się Bazyliką Mniejszą w Mikołowie
2009 - poświęcenie kościoła pw. św. Antoniego Padewskiego w Mikołowie Recie-Goju
Informacje pochodzące ze "Słownika geograficznego Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich", Warszawa 1885.
Mikułów al. Mikołów, niem. Nicolai, miasto okręgowe w pow. pszczyńskim na Szląsku górnym, leży na wzniesieniu 1116 st. par., na połowie drogi pomiędzy Oświęcimiem (w Galicyi) a Gliwicami, o 14 kil. od Katowic. Posiada dwa kościoły katolickie, kościół ewangielicki, synagogę, szkołę katolicką 5-klasową (529 uczniów), ewang. 1-klas. (60 ucz.) i żydowską prywatną (104 ucz.). Co do władz M. posiada: urząd miejski, urząd policyjny okręgowy, urząd pocztowy, dwóch sądziów okręgowych. Z zakładów przemysłowych istnieją tu: huty żelazne (Nicolai Hutte, Walther H., Maria Louisen H., Frohlische Loffelschmiede), wielki młyn amerykański. Kolej żelazna łącząca Racibor z Katowicami przerzyna grunta należące do miasta, na których mieści się stacya. Ludność miasta z 2752 mk. w 1834 r., wzrosła do 3059 w 1840 r., doszła do 4479 w 1861 r. Mówi ona zesputą polszczyzną. Wychodzą tu dwa pisma peryodyczne polskie dla ludu nakładem Miarki: "Katolik" i "Monika". Początkiem miasta miało być obozowisko urządzone tu przez mołdawskich handlarzy bydła. Oni to wznieśli drewniany kościółek ś. Mikołaja (Nikołajek zwany) w miejscu, gdzie dziś stoi murowana kaplica na płn. od miasta przy drodze do st. dr. żel. Pożar ratusza w 1794 r. zniszczył archiwum miejskie, stąd przeszłość M. mało jest znaną. W Kod. dypl. Muczk. i Rzyszcz. wspomniany jest M. w dok. z 1228 r. Dochował się też dokument, w którym Mieczysław (Mieszko), ks. Opolski, jako władzca Pszczyny, potwierdza (w Rybniku 1287 r.) nadania poczynione przez Jana z Grabi kościołowi ś. Wojciecha w M. W 1547 r. baron Hans Turzo, pan na Betlemfalva i na Pszczynie, nadał M. miejską organizacyę, samorząd, sądownictwo i łączne z tem przywileje uprawy wina, warzenia piwa, tworzenia cechów, targi i jarmarki. W tej epoce M. stał się ważnem targowiskiem dla handlu bydłem, solą i wódką. Najście Szwedów w 1630 r. zadało ciężką klęskę miastu. Spustoszyli oni prócz miasta i klasztor zakonnic pod miastem stojący. O przeszłych stosunkach miasta świadczy dotąd nazwa jednej z ulic (Krakowska) i tak zwana Skotnica, będąca zapewne miejscem dawnego targowiska na bydło. Do mieszczan należy obecnie 4662 mr. ziemi, w tem 4029 mr. roli, 52 mr. ogr., 352 mr. łąk, 137 mr. pastw. i 122 zagajników. Klimat tu dość ostry skutkiem wzniesionego położenia i silnych wiatrów od Karpat wiejących. Par. kat. mikułowska posiada od 1861 r., prócz starego, nowy murowany kościół z dwoma wieżami i liczy 13926 parafian (1869 r.). Do parafii należą miejscowości: Gostyń, Wyrów, Łaziska (górne, dolne i średnie), Śmiłowica, Kamionka, Wilkowy, Panewnik, Piotrowice, Podlesie, Zarzycze, Lgota, Althammer. W obrębie parafii mieszka 745 ew. i 540 żydów. Dekanat mikułowski dyec. wrocławskiej miał 1869 r. 45158 kat., 1435 ew., 530 izr. i 8 parafii: Berun, Boischow, Chełm W., Lendzin, Mokra, M., Tychy, Woszczyce.
Żydzi w Mikołowie[edytuj]
Pierwsza żydowska rodzina zamieszkała w mieście w 1640, po wydaniu, kilkanaście lat wcześniej, edyktu cesarskiego, łagodzącego politykę Habsburgów wobec Żydów. Spis ludności żydowskiej z 1691 r. wspomina o mieszkających w Mikołowie Żydach. Przez wiele lat byli oni jednak stosunkowo nieliczni - w 1758 r. miało tutaj żyć zaledwie 6 osób tego wyznania.
W latach 70. XVIII wieku władze pruskie nakazały początkowo przesiedlić wszystkich Żydów na prawą stronę Odry i to tylko na tereny wiejskie, następnie zmieniono zdanie i przyszło polecenie osiedlenia ich w miastach - w 1780 r. Mikołów został jednym z pięciu miast przesiedleńczych. W 1787 roku i to zarządzenie odwołano w obawie o skutki gospodarcze, ale liczba żydowskich mieszkańców w ówczesnym Nikolei wzrosła do 84 osób.
W 1816 r. Mikołów wybudował synagogę, a w 1854 powstała gmina żydowska, jednak była ona na tyle mała, że aż do 1931 r. funkcję rabinów pełnili kantorzy. W 1861 r. mieszkało w mieście 504 Żydów (ok. 11% społeczeństwa), istniała też żydowska szkoła, do której uczęszczało ponad 100 uczniów. W 1872 r. miejscowa gmina żydowska weszła w skład Związku Górnośląskich Gmin Synagogalnych (Oberschlesische Synagogen-Gemeinden).
Na przełomie wieków liczba Żydów spadła w wyniku emigracji do Stanów Zjednoczonych i Palestyny - spis z 1900 r. wykazał 192 osoby (na 6638 ogółu mieszkańców) a w 1910 r. 175 osób. W Mikołowie działał Izraelicki Związek Pielęgnowania Chorych i Izraelicki Związek Pogrzebowy "Chewra Kadisza".
W czasie plebiscytu większość Żydów głosowała za pozostawieniem miasta w Niemczech - mimo ogólnego zwycięstwa tej opcji w Mikołowie miasto włączono w granice Polski. Poskutkowało to emigracją wielu Żydów na Zachód. Z drugiej strony nastąpił napływ żydowskich obywateli z głębi Polski - głównie z Zagłębia Dąbrowskiego. Ich przyjazd spotykał się jednak z niechęcią zarówno władz miejskich jak i zamieszkałych już w mieście członków gminy żydowskiej - przyczyną były obawy gospodarcze, negatywny wizerunek Kongresówki w oczach mieszkańców Śląska oraz obawy o wzrost tendencji propolskich[8].
W 1931 r. wybrano pierwszego rabina - został nim Ajzyk Chameides, który jednak dojeżdżał do Mikołowa z Katowic. Liczba Żydów mikołowskich wzrosła z 74 (1928 r.) do 243 osób[9].
Po 1933 r. ruszyła następna fala żydowskich emigrantów - tym razem przyjeżdżali oni z rządzonych przez nazistów Niemiec na polski Górny Śląsk. Liczba uchodźców była na tyle duża, że Zwierzchność Gmin Izraelickich w Katowicach przeprowadziła zbiórkę pieniężną, aby ich wspomóc. W 1938 r. po anszlusie Austrii wielu Żydów kolejny raz opuszczała Śląsk - obawiając się rychłego wybuchu wojny polsko-niemieckiej emigrowali na Zachód.
Po zajęciu tych terenów przez III Rzeszę mikołowskich żydów wywieziono do getta w Sosnowcu, skąd większość 12 maja 1942 r. trafiła do obozu w Auschwitz-Birkenau[10].
Po II wojnie światowej społeczność żydowska już się w Mikołowie nie odrodziła - stary cmentarz żydowski został zabudowany, synagogę wysadzono w powietrze w 1972 r.. Jedyną pamiątką jest nowy cmentarz żydowski.
Zabytki[edytuj]



Mikołow, stary kościół


Mikołów, kapliczka św. Mikołaja


Mikołów - Borowa Wieś, kościół św. Mikołaja
układ urbanistyczny z rynkiem i nieregularną siatką ulic
Kościół parafialny pw. św. Mikołaja z 1720 r. Został przeniesiony z Przyszowic do Borowej Wsi w latach 1937-1939. Ołtarz pochodzi z roku 1600.
Kościół parafialny pw. św. ap. Piotra i Pawła w Paniowach.
Kościół parafialny pw. Matki Bożej Śnieżnej (nazwany tak dopiero po wybudowaniu kościoła parafialnego pw. św. Wojciecha, który przejął jego wcześniejszą nazwę) zbudowany w latach 1270-1280, później przebudowany.
Kościół parafialny pw. św. Wojciecha (Bazylika mniejsza) zbudowany w stylu neoromańskim w latach 1843-1861.
Kościół parafialny św. Mikołaja w Bujakowie
Kościół parafialny św. Wawrzyńca w Mokrem
Kościół ewangelicki pw. św. Jana z lat 1860-1861.
Nowy cmentarz żydowski w Mikołowie z najstarszą macewą z połowy XVIII w. przy ul. Konstytucji 3 Maja (istniał też stary cmentarz żydowski w Mikołowie, lecz został zniszczony podczas II wojny światowej)
Zabytkowe kamienice w śródmieściu.
Budynek przy ul. Krakowskiej 33, którego historia może sięgać czasów średniowiecza (mury piwnic), a obecnie stanowi przykład architektury historyzująco-modernistycznej.
park Planty, którego początki sięgają XVIII wieku
Edukacja[edytuj]

W mieście znajduje się:[11]
12 przedszkoli oraz 2 oddziały przedszkolne przy szkołach podstawowych[12]
11 szkół podstawowych, w tym 2 tzw. specjalne
6 gimnazjów, w tym 2 tzw. specjalne
7 szkół średnich
Demografia[edytuj]

30 czerwca 2004[13] 31 grudnia 2010[14]
Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób % osób % osób % osób % osób % osób %
populacja 38 264 100 19 722 51,5 18 542 48,5 39 196 100 18 982 48,43 20 214 51,57
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²) 485 250 235 495 240 255
Według danych z 2005 gmina miejska Mikołów miała 38 057 mieszkańców[13], z czego 28 396 osób zamieszkuje w centralnych dzielnicach miasta, natomiast 9 661 pozostałe pięć sołectw wchodzących w skład Mikołowa: Borowa Wieś, Bujaków, Mokre, Paniowy i Śmiłowice.[potrzebne źródło]
Gospodarka[edytuj]

Przez większą część swojej historii Mikołów był miastem handlowym, a w XX wieku miastem przemysłowym. W ubiegłym wieku w Mikołowie powstało wiele dużych zakładów przemysłowych, m.in. MiFaMa (Mikołowska Fabryka Maszyn), FPM (Fabryka Palenisk Mechanicznych), Wiromet. W Mikołowie mieści się jedyna w Polsce i jedna z dwóch w Europie Kopalnia Doświadczalna "Barbara". W Mikołowie znajduje się wzgórze Gronie, od którego pochodzi nazwa piwa Tyskie Gronie (na wzgórzu tym znajduje się ujęcie wody dla browaru).
Wspólnoty religijne[edytuj]

Na terenie Mikołowa działalność duszpasterską prowadzą następujące kościoły i wspólnoty religijne:
Kościół Ewangelicko-Augsburski w RP, Parafia w Mikołowie
Kościół rzymskokatolicki
Kościół Wolnych Chrześcijan
Świadkowie Jehowy
Kultura[edytuj]

Instytut Mikołowski
Mikołowskie Dni Muzyki - odbywający się w maju festiwal muzyki poważnej
Impresje Mikołowskie - plenery malarskie
Dni Mikołowa - święto miasta
Sport[edytuj]

AQUA-PLANT - kryta pływalnia z dwoma basenami, jacuzzi oraz dwiema saunami.
Kluby sportowe[edytuj]
AKS Mikołów - klub piłkarski grający obecnie w IV lidze
AKS Mikołów - klub szachowy
Orzeł Mokre - klub piłkarski grający obecnie w klasie "A" - trener Rafał Oprządek
LKS 45 Bujaków - klub piłkarski grający obecnie w klasie "B"
LKS Strażak Mikołów - klub grający obecnie w klasie "A", speedrowerowcy walczą o medale Drużynowych Mistrzostw Okręgu Południowego PFKS
Kamionka Mikołów - klub grający obecnie w klasie "B"
Orkan KS Kamionka - klub skata grający obecnie w II lidze
Mario Mikołów - Klub bilardowy grający w 1 lidze bilardowej
UKS Satori - klub karate, reprezentujący powiat mikołowski na arenie krajowej i międzynarodowej wg zasad Karate WKF i WUKF
Turystyka[edytuj]

Szlaki turystyczne
 Szlak Obrońców Polskiej Granicy
Trasa: Zabrze – Mikołów - Tychy
 Szlak Krawędziowy GOP
Trasa: Gliwice – Mikołów - Chełm Śląski
 Szlak Bohaterów Wieży Spadochronowej
Trasa: Katowice – Mikołów - Chudów
 Szlak Okrężny Wokół Gliwic
Trasa: Rudy – Mikołów - Stodoły
 Szlak Historii Górnictwa Górnośląskiego
Trasa: Łubianki – Mikołów - Rybnik
Szlak architektury drewnianej
Trasa: Bielsko-Biała – Mikołów - Żywiec
Media[edytuj]

Czasopisma miejskie:
Gazeta mikołowska
Aktualności
Telewizja internetowa:
Mikołów TV
Miasta partnerskie[edytuj]

Lista miast partnerskich Mikołowa[15]:
 Beuningen
 Sainte-Geneviève-des-Bois
 Klimkovice
 Ilava
Zobacz też[edytuj]


  Wikimedia Commons ma galerię ilustracji związaną z tematem:
Mikołów

  W Wikimedia Commons znajdują się multimedia związane z tematem:
Dni Mikołowa
Synagoga w Mikołowie
Ratusz w Mikołowie

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz

+1