Mielec

Mielec

Państwo Polska
Województwo podkarpackie
Powiat mielecki
Gmina gmina miejska
Założono 1229 (pierwsze wzmianki)
Prawa miejskie 18 listopada 1470[1]
Prezydent miasta Janusz Chodorowski
Powierzchnia 46,89 km²
Ludność (2011)
• liczba
• gęstość
61 549[2]
1295 os./km²
Strefa numeracyjna
+48 17
Kod pocztowy 39-300 do 39-303, 39-323
Tablice rejestracyjne RMI
Położenie na mapie Polski


Mielec
50°17′N 21°26′E
TERC
(TERYT) 181101 1
Urząd miejski
ul. Żeromskiego 26
39-300 Mielec
 Multimedia w Wikimedia Commons
 Hasło Mielec w Wikisłowniku
Strona internetowa
BIP


Plan Mielca


Produkowany w Mielcu Leopard 6 Litre Roadster podczas prezentacji w Lipsku


Produkowany w Mielcu PZL M28 Skytruck w wersji przeznaczonej do patrolu morskiego, w barwach Straży Granicznej


Produkowany w Mielcu S-70i Black Hawk na Radom Air Show 2011


Widok na kościół pw. Ducha Świętego w Mielcu


Pałacyk Oborskich przy ul. Legionów


Budynek Państwowej Szkoły Muzycznej (dawna siedziba Rady Miejskiej)


Barokowa Bazylika Mniejsza pw. św. Mateusza przy ul. bł. ks. Romana Sitki


Barokowy kościółek pomocniczy pw. św. Marka w parafii pw. św. Mateusza


Klasycystyczny Dworek Suchorzewskich


Budynek sądu przy ul. Kościuszki 15


Księgarnia Dębickich przy ul. Mickiewicza 5


Willa Weryński przy ul. Kościuszki


Jadernówka – filia Muzeum Regionalnego przy ul. Jadernych


Piłkarsko-lekkoatletyczny Stadion Stali Mielec przy ul. Solskiego


Nieistniejąca już synagoga w Mielcu


Mielecki rynek


Plac Armii Krajowej w Mielcu, w tle budynek Samorządowego Centrum Kultury


Plac Armii Krajowej w Mielcu


Pomnik Jana Kilińskiego u zbiegu ulic Wolności, Jadernych i Mickiewicza


Muza, jedna z licznych rzeźb plenerowych w mieście


Park za Miejską Biblioteką Publiczną, w tle widoczne jupitery stadionu Stali Mielec


Ulica Adama Mickiewicza


Grzegorz Lato (pośrodku) strzela jedyną bramkę w meczu Polska – Szwecja podczas MŚ w RFN w 1974; Reprezentacja Polski zajęła na tych Mistrzostwach trzecie miejsce, a Lato został królem strzelców


Siatkarki Stali Mielec w sezonie 2010/2011


Kazimierz Sabbat, prezydent (1986-1989) i premier (1976-1986) RP na uchodźstwie; uczęszczał do I LO w Mielcu
Mielec – miasto powiatowe w północno-zachodniej części województwa podkarpackiego, położone w dolinie Wisłoki, w Kotlinie Sandomierskiej, historycznie znajdujące się w Małopolsce. Miasto liczy 61 549 mieszkańców i ma powierzchnię 46,89 km² (stan na 31 marca 2011). Jest członkiem Związku Miast Polskich.
Spis treści  [ukryj]
1 Demografia
2 Historia
2.1 Początki miejscowości
2.2 Nadanie praw miejskich i miasto przed zaborami
2.3 Zabór austriacki i czasy I wojny światowej
2.4 Dwudziestolecie międzywojenne
2.5 II wojna światowa
2.6 Czasy powojenne
3 Gospodarka
3.1 Dawne mieleckie produkty
3.2 Współczesne mieleckie produkty
4 Zabytki
5 Kultura
6 Sport
7 Edukacja
8 Religia
9 Media
9.1 Prasa
9.2 Radio i telewizja
10 Transport
10.1 Transport drogowy
10.2 Transport kolejowy
10.3 Transport lotniczy
11 Podział administracyjny
12 Miasta partnerskie
13 Ludzie związani z Mielcem
13.1 Znani mielczanie
13.2 Inne osoby związane z Mielcem
13.3 Honorowi obywatele miasta
13.4 Przyjaciele miasta Mielca
14 Budżet
15 Zobacz też
16 Uwagi
17 Przypisy
18 Bibliografia
19 Linki zewnętrzne
Demografia[edytuj]

 Osobny artykuł: Ludność Mielca.
Liczba ludności i gęstość zaludnienia według płci[3]
Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób % osób % osób %
populacja 60 743 100 31 484 51,8 29 259 48,2
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²) 1295,4 671,4 624,0

Historia[edytuj]

Początki miejscowości[edytuj]
Pierwsze wzmianki na temat miejscowości o nazwie Mielec pojawiają się w XIII i XIV wieku w bulli papieża Grzegorza IX z 1229 roku. W II połowie XIV wieku istniała już parafia mielecka (jest wymieniana jest w spisach świętopietrza)[4].
Nadanie praw miejskich i miasto przed zaborami[edytuj]
Miasto Mielec powstało 17 marca 1457 roku, kiedy to król Kazimierz Jagiellończyk wydał zezwolenie na lokalizację miasta pod nazwą Nowy Targ, jednak z niewiadomych przyczyn Jan Mielecki, który to zezwolenie otrzymał, nie założył miasta. Dokonali tego jego dwaj synowie Jan i Bernardyn aktem z dnia 18 XII 1470 roku. W 1522 roku powstała najstarsza organizacja cechowa – cech kowalski, a następnie powstały cechy: krawiecki, szewski, garncarski, sukienniczy i tkacki. Kolejnymi właścicielami miasta byli Ossolińscy i Morsztyni. Ród Mieleckich był właścicielem miasta Mielec aż do bezpotomnego wygaśnięcia rodu w roku 1771. Za jego rządów w mieście miał miejsce intensywny rozwój rzemiosła[5].
Zabór austriacki i czasy I wojny światowej[edytuj]
Tragiczny w dziejach Polski rok 1772 zapisał się najpierw wielką powodzią, która na ziemi mieleckiej spowodowała olbrzymie szkody, a następnie I rozbiorem Polski w wyniku którego Mielec dostał się pod zabór austriacki. W 1775 Anna Osolińska poślubiła Jana Pieniążka, wnosząc w posagu odziedziczoną część miasta. Następnym właścicielem został Ignacy Suchorzewski poślubiając córkę Pieniążków Paulinę. Suchorzewski odsprzedał dobra mieleckie Ludwikowi Starzeńskiemu w 1847, który z kolei pozbył się ich dziesięć lat później na rzecz żydowskiej rodziny Gross. Ostatnimi właścicielami Mielca była rodzina Oborskich w 1891 roku. W 1853 roku Mielec został miastem powiatowym obejmującym obszar, na którym znajdowało się 106 osad i 91 gmin kastralnych. W 1892 roku przy ulicy Kościuszki powstał budynek Rady Miejskiej oraz koszary żandarmerii. Rozwój powiatowego miasta przerwał ogromny pożar, który strawił 3/4 obszaru miasta. Katastrofa ta była podstawą do zwrócenia się o państwową pożyczkę w wysokości 12 koron, a jej otrzymanie spowodowało szybki rozwój miasta. Na początku dwudziestego wieku mielecki rynek otoczony był rzędem murowanych kamieniczek, wzniesiono gmach sądu (1902), utworzono i zbudowano gimnazjum (1912) oraz siedzibę Rady Powiatowej. Rozwój miasta został przerwany przez wybuch I wojny światowej, która była przyczyną wielu zniszczeń i nadwerężyła potencjał ludności powiatu mieleckiego[6].
Dwudziestolecie międzywojenne[edytuj]
W latach międzywojennych wybudowano w mieście wiele brukowanych ulic, zakładów rzemieślniczych, placówek handlowych i prywatną elektrownię.W 1934 roku region mielecki nawiedziła największa powódź, która zniszczyła ponad 11 tysięcy gospodarstw. W 1936 roku w ramach rozwoju Centralnego Okręgu Przemysłowego powstała w Mielcu państwowa fabryka płatowców (Państwowe Zakłady Lotnicze – Wytwórnia Płatowców nr 2), gdzie rozpoczęto budowę samolotu bombowego PZL P-37 „Łoś”. Budowa zakładu lotniczego pociągnęła za sobą rozwój infrastruktury mieszkaniowej-zbudowano osiedle dla pracowników fabryki oraz domy dla kadry kierowniczej[7].
II wojna światowa[edytuj]
Po wybuchu II wojny światowej miasto (09.09.1939)[potrzebne źródło] i zakład lotniczy (13.09)[potrzebne źródło] dostały się w ręce okupanta. 13 września Niemcy spalili synagogę wraz z kilkudziesięcioma osobami narodowości żydowskiej. Nikt nie przeżył. W latach 1939 – 1944 fabryka lotnicza, przemianowana na Flugzeugwerk Mielec (w skrócie: FWM) pracowała na rzecz hitlerowskiego przemysłu lotniczego produkując ustrzenie do niemieckich samolotów bombowych, m.in. He-111 i He-117. Mielec wyzwolono 6 lipca 1944 roku przez Armię Czerwoną z pomocą oddziałów AK[8].
Czasy powojenne[edytuj]
Po wyzwoleniu miasta w 1944 roku powołano na terenie przedwojennych zakładów lotniczych nową fabrykę. Początkowo naprawiano tam zepsute na froncie samoloty radzieckie, a już po całkowitym wyzwoleniu kraju i kapitulacji III Rzeszy przestawiono się na przemysł cywilny. Ze względu na powojenne zapotrzebowania Polski produkowano tam m.in. wagi, garnki oraz nadwozia do autobusów i wozów strażackich. Jeszcze przed II wojną światową zakupiono dla PZL Mielec prasy do metalu. Były one tak duże, że nie wywieźli ich ani uciekający Niemcy, ani Rosjanie w 1945 roku. Po wojnie, kiedy zrujnowano przemysł motoryzacyjny, prasy te przydały się do produkcji części głęboko tłoczonych do ciągnika Ursus C-45. Zmiany w produkcji przesądziły o zmianie nazwy: w 1949 roku na Wytwórnie Sprzętu Komunikacyjnego i w 1952 roku na Wytwórnia Sprzętu Komunikacyjnego PZL Mielec (WSK-PZL Mielec). Zakład ten był podstawowym źródłem zatrudnienia dla osób na terenie Mielca i okolicznych gmin oraz ośrodkiem kształtującym życie w mieście. W okresie jego działalności wyprodukowano w nim ponad 16 tysięcy samolotów własnej konstrukcji oraz licencjonowanych, głównie na eksport do byłego ZSSR. Ważnym faktem było istnienie w Mielcu prężnego ośrodka sportowego, którego wizytówką była drużyna piłkarska odnosząca wiele sukcesów na krajowej i zagranicznej arenie sportowej. Rozwój infrastruktury budowlanej zwrócony był głównie na budownictwo osiedli, budynków administracji publicznej oraz sieci dróg w mieście i okolicach. Sytuację zmienił rok 1995, w którym powstała pierwsza w Polsce Specjalna Strefa Ekonomiczna EURO-PARK MIELEC. 16 marca 2007 wytwórnia Sikorsky Aircraft Corporation nabyła PZL Mielec od rządu polskiego z zamiarem rozpoczęcia produkcji śmigłowców[9][10].
Gospodarka[edytuj]

Mielec jest jednym z najważniejszych ośrodków przemysłowych na mapie województwa podkarpackiego. Miasto kojarzone jest w głównej mierze z przemysłem lotniczym. Tu zlokalizowane są Polskie Zakłady Lotnicze, największe przedsiębiorstwo tej branży w Polsce. Ta i kilka innych mieleckich firm wchodzi w skład Doliny Lotniczej.
W Mielcu swoją siedzibę ma Specjalna Strefa Ekonomiczna EURO-PARK MIELEC, która w głównej mierze przyczyniła się do dywersyfikacji przemysłu w mieście i ustabilizowania się sytuacji gospodarczej. Wewnątrz strefy ulokowanych jest wiele firm prywatnych, głównie przemysłu lekkiego. Obecnie tworzony jest też Mielecki Park Przemysłowy.
Dawne mieleckie produkty[edytuj]
samoloty:
PZL.37 Łoś – bombowiec
WSK-Mielec M-15 (Belphegor) – odrzutowiec rolniczy
PZL TS-11 Iskra – odrzutowiec szkolno-treningowy
PZL I-22 Iryda (później oznaczana jako M93 i M96) – odrzutowiec szkolno-bojowy
PZL M-20 Mewa – samolot dyspozycyjny
PZL M26 Iskierka – samolot szkolny
lodówki WSK
seryjny mikrosamochód Mikrus
samochód małoseryjny Leopard
silniki na licencji angielskiego Leylanda do samochodów osobowych, ciężarowych, autobusów itd.
ciężkie silniki wysokoprężne
Współczesne mieleckie produkty[edytuj]
samoloty i śmigłowce:
PZL M28 Skytruck- samolot wielozadaniowy
PZL M28B Bryza – samolot wielozadaniowy
PZL M18 Dromader – samolot rolniczy i gaśniczy
S-70i Black Hawk – średni wielozadaniowy amerykański śmigłowiec transportowy (ob. produkcja kabin, produkcja całych śmigłowców)
Samolot AT-3 i AT-4
inne:
samochody Cobra – małoseryjne, sportowe repliki
luksusowe samochody sportowe Leopard 6 Litre Roadster
wózki golfowe i użytkowe Melex z napędem elektrycznym
elektronika użytkowa R&G
meble Black Red White
komponenty metalowe i elektrotechniczne dla przemysłu motoryzacyjnego
podzespoły do produkcji samochodów
szkło hartowane Sanglass
ramy rowerowe robione ręcznie w firmie Bikepol Mielec
opony bieżnikowane Geyer & Hosaja
kosiarki spalinowe Husqvarna
okna dachowe Fakro
okna z PCV Eurocast
styropian Termo Organika
płyty wiórówe, MDF, panele podłogowe, blaty – Kronospan
Zabytki[edytuj]

 Z tym tematem związana jest kategoria: Architektura w Mielcu.
Na terenie miasta Mielca zarejestrowane są następujące zabytki[11][12]
zespół pałacowy Oborskich z XVII wieku przy ul. 1 Maja 73 wraz z parkiem z I połowy XIX wieku[a]
dwór Gardulskich z XVIII wieku przy ul. Wojsławskiej wraz z parkiem, wozownią i reliktami fortyfikacji ziemnych[13]
Bazylika Mniejsza pw. św. Mateusza z 1526, z wieżą z końca XVIII w. podwyższoną w 1924 i ogrodzeniem; wnętrze kościoła późnobarokowe, w ołtarzu głównym obraz „Ukrzyżowanie” z XVII w.
cmentarz parafii rzymskokatolickiej z 2 połowy XIX wieku przy ul. Długosza wraz z kaplicą cmentarną i ogrodzeniem z bramą
cmentarz parafii rzymskokatolickiej z 2 połowy XVIII wieku przy ul. Rzecznej 2 wraz z kaplicą cmentarną (obecnie kościołem pomocniczym pw. św. Marka Ewangelisty) z tego samego okresu
budynek Rady Miejskiej z 1909 (obecnie Państwowa Szkoła Muzyczna) przy ul. Kościuszki 10 wraz z Salą Królewską[14]
sąd z końca XIX wieku przy ul. Kościuszki 15
zespół budynków OSP przy ul. Kilińskiego 27: drewniana strażnica z 1882, drewniana kręgielnia z 1894, drewniana wozownia z 1921
kamienica z 1904 przy ul. Mickiewicza 2 (Łojczykówka)
kamienica z 1900 przy ul. Mickiewicza 5 (Księgarnia Dębickich)
willa z ogrodem z 1933 przy ul. Jadernych 1
willa z początku XX wieku przy ul. Jadernych 5
willa z 1920 przy ul. Kościuszki 28
dworek Suchorzewskich z początku XIX wieku przy ul. Kościuszki 5 wraz z ogrodem[15]
zakład fotograficzny Jadernych z 1906 przy ul. Jadernych 19 (Jadernówka, obecnie muzeum fotografii, filia Muzeum Regionalnego)[16]
domy: ul. Jadernych 21 (początek XX wieku); ul. Krasickiego 1 (1926); ul. Legionów 1 (1902); ul. Mickiewicza 7 (1900-1902); ul. Sienkiewicza 17 (drewniany, 1898); Rynek 3 (XIX wiek); Rynek 22 (początek XX wieku); Rynek 23 (połowa XIX wieku); Rynek 25 (XIX/XX wiek); ul. Sandomierska 17 (XIX/XX wiek)
Ważniejsze obiekty dziś nieistniejące lub przeniesione poza teren miasta
Zamek Mieleckich z XV wieku (w 1655 zniszczony przez Szwedów)[17]
drewniany ratusz na Rynku (przed 1789 najprawdopodobniej strawiony przez pożar)[18]
Nowa Synagoga przy ul.Joachima Lelewela (w 1939 spalona przez hitlerowców)[19][20][b]
drewniany kościół św. Marka w dzielnicy Rzochów (w 2010 przeniesiony do skansenu w Kolbuszowej)[21]
Kultura[edytuj]

Najważniejszą instytucją promującą kulturę w Mielcu jest podlegające Urzędowi Miasta Samorządowe Centrum Kultury utworzone 15 października 1997 Strukturę organizacyjną SCK stanowią:
Dom Kultury – powstał w 1953 jako Zakładowy Dom Kultury WSK Mielec. Później nosił nazwy: Robotnicze Centrum Kultury WSK i Miejski Ośrodek Kultury. Szybko stał się najważniejszym ośrodkiem kulturalnego życia miasta. W Domu Kultury mieszczą się m.in. kino Galaktyka (dawniej Metalowiec), Centrum Wystawienniczo-Promocyjne oraz siedziba Zespołu Pieśni i Tańca „Rzeszowiacy”[22][23].
Muzeum Regionalne:
Dworek Oborskich – wybudowany przez hrabiego Wacława Oborskiego, obecnie główna siedziba Muzeum Regionalnego,
Jadernówka – dawniej siedziba zakładu fotograficznego założonego przez Augusta Jadernego, obecnie muzeum fotograficzne dysponujące drugą w Polsce co do wielkości kolekcją aparatów i akcesoriów fotograficznych (ponad 500 sztuk)[24].
Miejska Biblioteka Publiczna.
Inną istotną organizacją jest powołane 16 stycznia 1964 Towarzystwo Miłośników Ziemi Mieleckiej im. Władysława Szafera[25]. Towarzystwo zajmuje się promocją mieleckiej kultury i szerzeniem wiedzy o historii miasta. W 2006 roku przy Towarzystwie powołano Grupę Literacką „Słowo”[26], w jej skład wchodzą m.in. Włodzimierz Kłaczyński, Włodzimierz Gąsiewski, Piotr Durak, Jerzy Mamcarz, Andrzej Ciach[27].
Od 1998 w okresie letnim w Mielcu odbywa się Międzynarodowy Festiwal Muzyczny (do roku 2000 Międzynarodowy Festiwal Organowy) poświęcony muzyce poważnej[28].
Mielec zdobią liczne rzeźby plenerowe rozlokowane w wielu punktach miasta[29].
Sport[edytuj]

 Z tym tematem związana jest kategoria: Sport w Mielcu.
Mielecki sport kojarzony jest przede wszystkim z drużyną piłkarską reprezentującą wielosekcyjny klub Stal Mielec. Zespół ten dwukrotnie, w latach 1973 i 1976, zdobył tytuł Mistrza Polski. Jego zawodnicy często byli nagradzani powołaniami do kadry narodowej, a stadion, na którego murawie rozgrywane były mecze, zaliczany jest do największych tego typu obiektów w kraju. W wyniku transformacji ustrojowej właściciel Stali – WSK „PZL-Mielec” (ob. Polskie Zakłady Lotnicze) – popadł w poważne kłopoty finansowe, czego skutkiem był rozpad klubu na kilka mniejszych w połowie 1997 roku[30].
Kontynuatorem piłkarskiej tradycji jest FKS Stal Mielec, który w sezonie 2011/2012 występuje na murawach III ligi[31]. Pomimo słabych wyników drużyny seniorów, klub słynie z bardzo wysokiego poziomu kształcenia młodzieży. Duże w tym zasługi ma funkcjonująca przy klubie Szkoła Mistrzostwa Sportowego im. Grzegorza Laty. W 2006 FKS Stal Mielec zajął trzecie miejsce w Mistrzostwach Polski Juniorów Starszych. Rok 2007 przyniósł kolejne sukcesy – juniorzy starsi zajęli drugie miejsce, pokonując przy tym mistrza Polski z poprzedniego sezonu Gwarka Zabrze, juniorzy młodsi natomiast zdobyli tytuł Mistrza Polski[32] pokonując w turnieju finałowym SMS Łódź 1:0, MKS Cracovię Kraków SSA 5:0 i remisując z Jagiellonią Białystok 0:0. Jest to największe osiągnięcie w historii juniorskiej Stali.
Klub Piłki Siatkowej Kobiet Stal Mielec w latach 1997–2012 reprezentował miasto w rozgrywkach najwyższego szczeblu w Polsce (kolejno Serii A, Ligi Siatkówki Kobiet i PlusLigi Kobiet), sporadycznie także w europejskich pucharach. Zespół zdobył Wicemistrzostwo Polski w sezonie 1999/2000, brązowy medal Mistrzostw Polski w 1998/1999 i 2003/2004, srebrny medal Pucharu Polski w 1998/1999[30], a w sezonie 2002/2003 dotarł do ćwierćfinału Pucharu Konfederacji CEV[33].
Tauron Stal Mielec od sezonu 2010/11 gra w ekstraklasie[34]. Z sekcji lekkoatletycznej wyłonił się natomiast Lekkoatletyczny Klub Sportowy Stal Mielec[35], a z pływackiej Uczniowski Klub Sportowy Ikar Mielec (obecnie Międzyszkolny Klub Sportowy Ikar Mielec)[36]. Z biegiem czasu powstawały kolejne kluby, które nazwą odwoływały się do Stali. W 2005 roku zawiązał się Mielecki Klub Piłki Siatkowej Stal Mielec, który występuje w III lidze, a w 2009 futsalowy Klub Sportowy Fair Play Mielec (obecnie Klub Futsalu Stal Mielec), grający w II lidze[37].
Szczególne zasługi dla polskiego chodu sportowego ma Odrodzone Towarzystwo Gimnastyczne Sokół Mielec, klub niezwiązany z dawną Stalą, którego wychowankami są m.in. Rafał Augustyn[38], Paulina Buziak[39] i Rafał Sikora[40], Mistrzowie i Reprezentanci Polski.
Dużą rolę w dziedzinie propagowania zdrowego stylu życia odgrywa Mielecki Ośrodek Sportu i Rekreacji. Zajmuje się on m.in. administracją obiektów sportowych: stadionu, hali sportowo-widowiskowej, kąpieliska, lodowiska, kortów tenisowych i innych. Od roku akademickiego 2008/2009 w mieście funkcjonuje oddział zamiejscowy Akademii Wychowania Fizycznego w Warszawie[41].
Ponadto w Mielcu działają m.in.[42]:
Mielecki Klub Sportowy Gryf
Towarzystwo Gimnastyczne Sokół Mielec
Aeroklub Mielecki
Klub Szachowy SDK-Lotnik
Klub Sportowy Smoczanka
MKS TS Reg-Benz Mielec – klub tenisa stołowego startujący w II lidze
USB „Iryda” Mielec
Klub Żeglarski „Orkan” Mielec
Edukacja[edytuj]

Szkoły podstawowe
Szkoła Podstawowa nr 1 im. Władysława Szafera w Mielcu
Szkoła Podstawowa nr 2 im. Tadeusza Kościuszki w Mielcu
Szkoła Podstawowa nr 3 im. Wojska Polskiego w Mielcu
Szkoła Podstawowa nr 6 im. Żwirki i Wigury w Mielcu
Szkoła Podstawowa nr 9 im. Władysława Jasińskiego „Jędrusia” w Mielcu
Szkoła Podstawowa nr 11 im. Jana Pawła II w Mielcu
Szkoła Podstawowa nr 12 im. Henryka Sienkiewicza w Mielcu
Szkoła Podstawowa nr 13 im. Jana Bytnara „Rudego” w Mielcu
Szkoła Podstawowa przy Niepublicznej Szkole Mistrzostwa Sportowego w Mielcu im. Grzegorza Lato
Gimnazja
Gimnazjum nr 1 w Mielcu
Gimnazjum nr 2 w Mielcu
Gimnazjum nr 3 w Mielcu
Gimnazjum nr 4 w Mielcu
Gimnazjum przy Niepublicznej Szkole Mistrzostwa Sportowego w Mielcu im. Grzegorza Lato
Niepubliczne Gimnazjum przy Szkole Podstawowej nr2
Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 1 w Mielcu im. st. sierż. pilota Stanisława Działowskiego
Szkoły ponadgimnazjalne
I Liceum Ogólnokształcące im. Stanisława Konarskiego w Mielcu
II Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Kopernika w Mielcu
Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 1 w Mielcu im. st. sierż. pilota Stanisława Działowskiego
V Liceum Ogólnokształcące
Liceum przy Niepublicznej Szkole Mistrzostwa Sportowego w Mielcu im. Grzegorza Lato
Zespół Szkół Budowlanych im. Żołnierzy Armii Krajowej w Mielcu
Zasadnicza Szkoła Zawodowa Nr 2
Technikum Nr 2
II Liceum Profilowane
Zespół Szkół Ekonomicznych im. bł. ks. Romana Sitki w Mielcu
Zasadnicza Szkoła Zawodowa Nr 1
Technikum Nr 1
I Liceum Profilowane
Zespół Szkół Technicznych w Mielcu
Zasadnicza Szkoła Zawodowa Nr 3
Technikum Nr 3
III Liceum Profilowane (do 2010, obecnie nie istnieje)
III Liceum Ogólnokształcące
Szkoła Policealna Nr 3
Technikum Uzupełniające Nr 3
III Uzupełniające Liceum Ogólnokształcące
Zespół Szkół im. prof. Janusza Groszkowskiego w Mielcu
Zasadnicza Szkoła Zawodowa Nr 4
Technikum Nr 4
IV Liceum Profilowane (do 2010, obecnie nie istnieje)
IV Liceum Ogólnokształcące
Uczelnie wyższe
Wyższa Szkoła Gospodarki i Zarządzania w Mielcu
Specjalności:
Rachunkowość i Ubezpieczenia
Ekonomika i Zarządzanie Firmą
Turystyka Międzynarodowa
Ekonomika Gospodarki Samorządowej
Gospodarka Europejska
Nieruchomości
Polityk Europejski
Studia Podyplomowe:
Organizacja i zarządzanie oświatą
Rachunkowość i finanse
Zamiejscowy Ośrodek Dydaktyczny Akademii Górniczo-Hutniczej
kierunek: Mechanika i Budowa Maszyn
kierunek: Robotyka i Automatyka
kierunek: Mechatronika
kierunek: Inżynieria Mechaniczna i Materiałowa
oddział zamiejscowy Akademii Wychowania Fizycznego w Warszawie (planowany)
Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych
Szkoły artystyczne
Szkoła muzyczna I stopnia
Szkoła muzyczna II stopnia
Dwie prywatne szkoły muzyczne
Szkoły specjalne
Zespół Szkół Specjalnych w Mielcu
Zasadnicza Szkoła Zawodowa Specjalna Nr 1
Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy w Mielcu
Zasadnicza Szkoła Zawodowa Specjalna Nr 2
Szkoła Specjalna Przysposabiająca do Pracy
Religia[edytuj]

Przypuszcza się, że pierwsza parafia w Mielcu (wymienianym w dokumentach jako Imelecz) została ufundowana przez właściciela Mielca, Paszko Trestkę, pomiędzy rokiem 1357 a 1374. Żydzi zaczęli osiedlać się z końcem XVI wieku. Kalwinizm w Mielcu się nie pojawił, natomiast pierwszy zbór Kościoła Zielonoświątkowego otworzono w latach 90. XX wieku[43][44].
Na terenie miasta działalność duszpasterską prowadzą następujące kościoły:
Parafie rzymskokatolickie
Parafia św. Mateusza
Parafia św. Marka Ewangelisty
Parafia Matki Bożej Nieustającej Pomocy
Parafia Ducha Świętego
Parafia Trójcy Przenajświętszej
Kościół Zielonoświątkowy
Zbór w Mielcu
Świadkowie Jehowy (2 zbory)
Media[edytuj]

 Z tym tematem związana jest kategoria: Media w Mielcu.
Prasa[edytuj]
Korso – tygodnik regionalny, wydawany od 1 sierpnia 1991[45] (nakład ponad 8 000 egz.[46])
Dobry Tydzień – tygodnik regionalny, wydawany od 10 grudnia 2008 (nakład 10 000 egz.)[potrzebne źródło]
Wizjer Regionalny – tygodnik regionalny[potrzebne źródło]
Hejmielec – bezpłatny dwutygodnik, papierowe wydanie portalu hej.mielec.pl ukazujące się od 16 września 2011[47].
Wydarzenia – tygodnik regionalny, ukazujący się od 27 października 2006[30] do 2008[potrzebne źródło]
Echo Dnia (wydanie podkarpackie) – kielecki dziennik regionalny, wydanie przygotowywane w Mielcu, Tarnobrzegu i Stalowej Woli, w powiecie mieleckim ukazuje się od 24 kwietnia 1998[48]
Gazeta Mielecka – kwartalnik[potrzebne źródło]
Wieści Regionalne – dwutygodnik społeczno-kulturalny, wydawany od 1990 jako pierwsza w regionie mieleckim gazeta prywatna (nakład ok. 2500 egz.)[49]
Nadwisłocze – kwartalnik społeczno-kulturalny, kolportowany w całej Polsce (nakład ok. 5000 egz.)[50]
Magazyn Prasowy Mielecka Strefa – bezpłatny dwutygodnik reklamowy, wydawany od 1994 (nakład ok. 5000 egz.)[51]
W Kręgu Mieleckich Humanistów – kwartalnik Stowarzyszenia Nauczycieli Polonistów wydawany od 2000[52]
Inny Świat – pismo anarchistyczne wydawane od 1993[53]
Mielczanin – wydawnictwo informacyjno-promocyjne Urzędu Miasta w Mielcu ukazujące się nieregularnie od 1996 w nakładzie ok. 1000 egzemplarzy[54]
Radio i telewizja[edytuj]
Przez wiele lat w mieście funkcjonowała lokalna rozgłośnia radiowa: najpierw Hit FM (1992-1999), a wkrótce po jego upadku Puls FM (2001-2008)[30]. Obie nadawały na częstotliwości 102,4 MHz FM. Ponadto w mieście funkcjonuje studio regionalne RDN Małopolska[potrzebne źródło].
W latach 90. działała regionalna telewizja TVK Gosat[30], nadająca cotygodniowy program informacyjny Kalejdoskop Mielecki oraz relacje z lokalnych wydarzeń. Obecnie w mieście funkcjonuje lokalny oddział Twojej Telewizji Kablowej[potrzebne źródło].
Transport[edytuj]

Transport drogowy[edytuj]
Do Mielca można dojechać następującymi drogami wojewódzkimi:
droga wojewódzka nr 875 z Kolbuszowej
droga wojewódzka nr 984 z Lisiej Góry (k. Tarnowa) przez Radomyśl Wielki
droga wojewódzka nr 983 z Sadkowej Góry
droga wojewódzka nr 985 z Tarnobrzega przez Baranów Sandomierski
droga wojewódzka nr 985 z Dębicy
Ponadto projektowana jest budowa trasy Kielce – Staszów – Połaniec – Mielec – Kolbuszowa – Rzeszów, w ramach inwestycji powstać ma nowy most na Wiśle w okolicach Połańca[55]. Ok. 30 km na południe od Mielca ma przebiegać autostrada A4.
W Mielcu działają dwa duże przedsiębiorstwa liniowej komunikacji autobusowej. Spółka Miejska Komunikacja Samochodowa Sp. z o.o. pokrywa zapotrzebowanie na przewóz ludzi w obrębie miasta i jego najbliższych okolic. Z kolei PKS Veolia Mielec, której pojazdy odjeżdżają z dworca przy ul. Jagiellończyka, obsługuje linie podmiejskie i dalekobieżne. Ponadto swoje połączenia prowadzi kilka mniejszych firm przewozowych.
Transport kolejowy[edytuj]
Do Mielca doprowadzono kolej w 1887 roku[56]. Dworzec kolejowy Mielec, podobnie jak dwie małe stacje w osiedlach Rzochów i Wojsław, leżą na trasie linii kolejowej nr 25. W ostatnich latach transport szynowy w Mielcu wyraźnie stracił na znaczeniu. Odcinek Dębica – Mielec – Tarnobrzeg jest w fatalnym stanie technicznym, w 2009 został wstrzymany ruch pociągów osobowych oraz pospiesznych. Ruch pociągów pasażerskich miał zostać wznowiony z dniem 1 marca 2011, ale w wyniku zmiany decyzji w PKP Intercity to nie nastąpiło[57]. W kwietniu 2011 zlecono wykonanie studium wykonalności rewitalizacji tego odcinka, które zostało ukończone jesienią 2011[58]. Studium wykazało zasadność remontu, koszt prac oszacowano na 320 milionów złotych netto[59]. W 2012 prowadzony jest tylko ruch towarowy obsługiwany głównie przez państwowe PKP Cargo i prywatne spółki kolejowe.
Około 15 km na północ od Mielca przebiega Linia Hutnicza Szerokotorowa (linia kolejowa nr 65) o rozstawie toru 1520 mm (zgodnym ze stosowanym w krajach byłego ZSRR). Terminal przeładunkowy w Woli Baranowskiej umożliwia wymianę ładunków pomiędzy koleją szerokotorową a normalnotorową oraz ciężarówkami[60].
Transport lotniczy[edytuj]
 Osobny artykuł: Port lotniczy Mielec.
W północnej części miasta znajduje się port lotniczy, wykorzystywany głównie przez Polskie Zakłady Lotnicze jako lotnisko fabryczne i Aeroklub Mielecki jako lotnisko sportowe. W przeszłości wielokrotnie lądowały na nim samoloty transportowe i dyspozycyjne, zawsze jednak miało to związek z realizacją zapotrzebowań wytwórni lotniczej. Mieleckie lotnisko nie jest przystosowane do ruchu pasażerskiego, choć w 2005 zaproponowano stworzenie tu regionalnego, pasażerskiego portu lotniczego[potrzebne źródło]. Lotnisko jest wyposażone w system APV-I, który umożliwia lądowanie przy ograniczonej widoczności[61][62].
Podział administracyjny[edytuj]

 Osobny artykuł: Osiedla Mielca.
Mielec jest podzielony na 18 osiedli[63], które są jednostkami pomocniczymi wspólnoty samorządowej. Zostały utworzone 14 czerwca 1978 przez Miejską Radę Narodową, a następnie wraz z przyłączeniem kolejnych terenów, podział ten był korygowany. Podział na osiedla obejmuje cały obszar miasta, a przy ich wyznaczaniu pod uwagę wzięta została jednorodność układu osadniczego, układ przestrzenny oraz możliwości integracji w celu wykonywania zadań publicznych.

Os. Borek
Os. Cyranka
Os. Dziubków
Os. Kaz.
Wlk.
Os. Kilińskiego
Os.
Koper-
nika
Os. Kościuszki
Os.
Kuso
ciń
skie
go
Os. Lotników
Os. Mościska
Os.
Niepodległości
Os. Rzochów
Os. Smoczka
Os.
Smoczka
I
Os.
Sza-
fera
Os. Wojsław
Os. Wolności
Os.
Żerom-
skiego
Lotnisko
SSE Euro-Park
Miasta partnerskie[edytuj]

 Douchy-les-Mines[64]
 Löhne[65]
 Morlaix[66]
 Mukaczewo[67]
 Saint-Martin-des-Champs[66]
 Saint-Thégonnec[66]
 Tiszaföldvár[68]
 Vila Nova de Poiares[69]
Ludzie związani z Mielcem[edytuj]

 Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Mielcem.
Znani mielczanie[edytuj]
Historyczni
Jan Mielecki – współwłaściciel Mielca, kasztelan wiślicki, wojewoda podolski, marszałek wielki koronny
Mikołaj Mielecki – współwłaściciel Mielca, hetman wielki koronny, wojewoda podolski
Sebastian Mielecki – kasztelan krakowski
Zofia Mielecka – żona Jana Karola Chodkiewicza, córka Mikołaja Mieleckiego
Artyści
Marek Bałata – wokalista jazzowy, kompozytor, grafik
Tadeusz Breyer – rzeźbiarz i medalier
Piotr Gąsowski – aktor teatralny, filmowy, kabaretowy i serialowy
Bogusław Pezda – lider formacji Agressiva 69
Mr. Pollack (Jacek Polak i Grzegorz Polak) – mielecki zespół rockowy
Stillborn – mielecki zespół death/black metalowy
Pisarze i poeci
Kazimierz Biculewicz – poeta
Edward Guziakiewicz – pisarz, członek Związku Literatów Polskich
Włodzimierz Kłaczyński – pisarz, członek Związku Literatów Polskich
Józef Maksymilian Ossoliński – pisarz, badacz literatury i działacz kulturalny epoki oświecenia
Dziennikarze
Marian Dąbrowski – dziennikarz, potentat prasowy
August Jaderny – fotograf
Hieronim Wrona – dziennikarz muzyczny
Naukowcy
Czesław Basztura – naukowiec zajmujący się akustyką mowy
Tadeusz Bigo – prawnik, profesor Uniwersytetu Lwowskiego i Wrocławskiego
Stanisław Działowski – polski konstruktor lotniczy i pilot
Stanisław Leszczycki – geograf
Władysław Miodunka – filolog, profesor, prorektor Uniwersytetu Jagiellońskiego
Władysław Szafer – botanik, profesor UJ, dyrektor krakowskiego Ogrodu Botanicznego, dyrektor Instytutu Botaniki UJ
Politycy
Janusz Chodorowski – prezydent Mielca od 1994
Leszek Deptuła – marszałek woj. podkarpackiego w latach 2002-06, poseł na sejm VI kadencji
Stanisław Janas – poseł na Sejm II, III i IV kadencji
Jan Król – wicemarszałek Sejmu III kadencji, poseł na Sejm PRL X kadencji i Sejm RP I, II i III kadencji
Bożena Lublińska-Kasprzak – prezes Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości
Zbigniew Mączka – poseł na Sejm RP II kadencji
Władysław Ortyl – wiceminister rozwoju regionalnego, senator VI, VII i VIII kadencji
Andrzej Osnowski – poseł na Sejm III kadencji, przewodniczący rady Mielca (1990-1998)
Stanisław Padykuła – poseł na Sejm X kadencji, wiceprezes Agencji Rozwoju Przemysłu
Karol Popiel – polityk chadecki, działacz Centrolewu
Krzysztof Popiołek – poseł na Sejm VI i VII kadencji, dwukrotny wiceprezydent Mielca (1994-1998 i 2006-07)
Tomasz Poręba – Poseł do Parlamentu Europejskiego
Tadeusz Ryczaj – poseł na Sejm IX kadencji, dyrektor naczelny WSK PZL Mielec
Kazimierz Sabbat – prezydent i premier Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie
Krystyna Skowrońska – posłanka na Sejm IV, V, VI i VII kadencji
Franciszek Sokół – wojskowy i działacz polityczny, komisarz Rządu w Gdyni w latach 1933-1939
Sportowcy
Krzysztof Bociek – piłkarz
Kazimierz Buda – piłkarz, pięciokrotny reprezentant Polski
Zenon Chojnicki – szachista
Dorota Dydo-Jędrusińska – sprinterka, finalistka IO 2008 w sztafecie 4x100m
Włodzimierz Gąsior – piłkarz, trener piłkarski
Jakub Giża – kulomiot, Młodzieżowy Mistrz Europy 2007
Grzegorz Kolisz – piłkarz
Zygmunt Kukla – piłkarz, reprezentant Polski
Grzegorz Lato – piłkarz, wielokrotny reprezentant Polski, trener piłkarski, senator, prezes Polskiego Związku Piłki Nożnej
Mirosław Przedpełski – prezes Polskiego Związku Piłki Siatkowej, członek Zarządu FIVB
Maciej Rzeźnik – rajdowiec
Andrzej Rżany – bokser, trzykrotny olimpijczyk, wielokrotny mistrz Polski
Bogusław Wyparło – piłkarz, trzykrotny reprezentant Polski
Inne osoby związane z Mielcem[edytuj]
Jan Karol Chodkiewicz – współwłaściciel Mielca w latach 1593-1610, mąż Zofii Mieleckiej
Jan Zbigniew Ossoliński – właściciel Mielca, sekretarz królewski
Krzysztof Ossoliński – współwłaściciel Mielca
Maksymilian Ossoliński – współwłaściciel Mielca
Honorowi obywatele miasta[edytuj]
Decyzja o wręczeniu tego szczególnego wyróżnienia leży w gestii Rady Miejskiej. Honorowe obywatelstwo może być przyznane wyłącznie osobie nie mieszkającej na stale w Mielcu, która w nadzwyczajnym stopniu przysłużyła się miastu. Najprawdopodobniej jedynie sześć osób zostało uhonorowanych w ten sposób[70]:
1873 Eugeniusz Beneszek starosta mielecki
1897 Seweryn Chrząszczewski starosta mielecki
1903 hrabia Leon Piniński namiestnik Galicji
1913 dr Andrzej Kędzior dyrektor Krajowego Biura Melioracyjnego we Lwowie
1938 Zygmunt Szlichting starosta mielecki
1990 Lech Wałęsa prezydent Polski
Przyjaciele miasta Mielca[edytuj]
Za szczególne zasługi wobec Mielca przyznawany jest Medal Przyjaciel miasta Mielca[71].
Data wyróżnienia Wyróżniony Uzasadnienie
18 marca 1997 Stanisław Soloch (mer miasta Douchy-les-Mines we Francji) za zasługi położone dla nawiązania, umacniania i rozwijania współpracy Douchy-les-Mines i Mielca
Paulo Rodrigues (sekretarz przemysłu, handlu i turystyki stanu Goiás w Brazylii) za zasługi w nawiązaniu i rozwoju współpracy gospodarczej Brazylii i Polski (głównie miast Anapolis i Mielca)
Erivan Bueno De Morais (deputowany stanu Goiás w Brazylii)
22 września 1997 Jose Paes De Lucena (prezes zarządu PZL-Mielec w Brazylii (Fabica de Avioes do Brasil)
3 października 1997 Marek Pol za szczególny wkład pracy w restrukturyzację mieleckiego przemysłu, a także w przygotowanie i powołanie pierwszej w Polsce Specjalnej Strefy Ekonomicznej EURO-PARK MIELEC
Wacław Niewiarowski
Tadeusz Soroka
Arkadiusz Krężel
Edward Nowak
Teresa Korycińska
14 września 1998 Robert Grudzień (organista) za szczególny wkład pracy w przygotowanie i przeprowadzenie Międzynarodowego Festiwalu Organowego w Mielcu
20 września 1999 Wiesław Ochman (polski śpiewak) za sympatię dla Mielca, polską i światową wielkość artystyczną, uświetnienie występem koncertów finałowych Międzynarodowego Festiwalu Organowego w Mielcu
19 września 2001 Maciej Sysło (profesor Uniwersytetu Wrocławskiego) za otwartą sympatię dla Mielca, pomoc przy organizowaniu ogólnopolskich konferencji edukacyjnych Informatyka w szkole 2000 i 2001 w Mielcu, oraz promowanie Mielca jako miasta przyjaznego nowoczesnej edukacji
3 kwietnia 2003 Feliks Kiryk (profesor Akademii Pedagogicznej w Krakowie) za naukowo-historyczne badania regionu mieleckiego w latach 1970-2000, zawarte w trzytomowym dziele Mielec. Z dziejów miasta i regionu oraz prezentowane w niezliczonych artykułach naukowych i na wielu sympozjach, za sympatię wobec Mielca
30 maja 2003 Andrzej Niemczyk (trener polskiej reprezentacji siatkarek) za trenerskie i zawodnicze zasługi w siatkarskich reprezentacjach Polski oraz kadrze Stali Mielec
11 lutego 2004 Wiktor Skworc (biskup ordynariusz Diecezji Tarnowskiej) za wspieranie wspólnych inicjatyw kulturalnych i oświatowych, za opiekę duchową nad wszystkimi mielczanami oraz parafiami Mielca i powiatu mieleckiego
2 maja 2004 Werner Hamel (burmistrz miasta Löhne w Niemczech) za zasługi w zakresie nawiązania i rozwoju partnerskiej współpracy Löhne i Mielca oraz przygotowanie przyjacielskiej platformy dla przyszłej współpracy samorządów obu miast i ich mieszkańców
9 lipca 2004 Henryk Kasperczak (zawodnik i trener piłki nożnej) za wielkie zasługi dla Stali Mielec w latach 1965-1978, sukcesy jako piłkarz i trener, jako wyraz dumy i uznania mielczan
15 maja 2005 Paweł Adamek (dyrygent orkiestry Państwowej Szkoły Muzycznej I i II stopnia w Dębicy) za aktywność w budowaniu współpracy pomiędzy środowiskami kulturalnymi Mielca i Dębicy
1 czerwca 2007 rodzina Kirchhoff za zasługi w pomnażaniu potencjału gospodarczego Mielca, za harmonijną współpracę w dziedzinie kultury Mielca i innych stref życia publicznego
21 lutego 2011 Antoni Tajduś (profesor i rektor Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie) za zasługi w pomnażaniu potencjału intelektualnego młodzieży, a przy tym za wybitny wkład na rzecz rozwoju Mielca w dziedzinie nowoczesnego szkolnictwa wyższego oraz za przydawanie prestiżu uczelni macierzystej także Zamiejscowemu Ośrodkowi Dydaktycznemu AGH w Mielcu.
Budżet[edytuj]


Ten artykuł od 2011-08 wymaga uzupełnienia źródeł podanych informacji.
Informacje nieweryfikowalne mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Aby uczynić artykuł weryfikowalnym, należy podać przypisy do materiałów opublikowanych w wiarygodnych źródłach.

Rysunek 1.1 Dochody ogółem w Mieście Mielec w latach 1995-2010 (w zł)
Tabela 1.1 Relacje działalności statutowej Miasta Mielec w latach 1995-2010
WYSZCZEGÓLNIENIE J.
m. ROK
1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Dochody ogółem zł            22 803 156      ,- 39 238 488,-            54 176 943      ,-            56 201 893      ,-            61 204 733      ,- 66 815 927,-            76 527 040      ,-            77 578 578      ,- 80 378 789,- 90 901 170,- 98 313 591,- 115 526 067,36 119 679 027,02 135 859 991,20 143 013 199,64 159 565 544,80
ZNAK ± – + + – – – – + – – + – – – + –
Nadwyżka/deficyt
budżetowa(-y) zł 931 740,- 3 140 115,- 153 501,- 1 019 171,- 1 177 393,- 1 440 142,- 3 603 540,- 3 833 448,- 2 546 983,- 8 033 741,- 4 640 341,- 1 866 955,31 12 232 099,22 1 613 896,66 324 895,63 7 233 717,06
ZNAK Σ =
Wydatki ogółem zł 21 871 416,-            42 378 603      ,-            54 330 444      ,-            55 182 722      ,- 60 027 340,-            65 375 785      ,-            72 923 500      ,-            81 412 026      ,-            77 831 806      ,-            82 867 429      ,- 102 953 932,- 113 659 112,05 107 446 927,80 134 246 094,54 143 338 095,27 152 331 827,74

Rysunek 1.2 Wydatki ogółem w Mieście Mielec w latach 1995-2010 (w zł)
Według danych z roku 2010[72] średni dochód na mieszkańca wynosił 2626,90 zł (tj. – stan na 31 XII; przy 2626,51 zł w zestawieniu na 30 VI); jednocześnie średnie wydatki na mieszkańca kształtowały się na poziomie 2507,81 zł (tj. – stan na 31 XII; przy 2507,44 zł w zestawieniu na 30 VI).
Zobacz też[edytuj]

Elektrociepłownia Mielec
Synagoga w Mielcu
Stary cmentarz żydowski w Mielcu
Nowy cmentarz żydowski w Mielcu
Uwagi

↑ Mimo że dawna siedziba Oborskich wpisana jest do rejestru zabytków jako zespół pałacowy, to rzeczony obiekt faktycznie jest dworem zaprojektowanym według modnej niegdyś koncepcji nazywanej pałacykiem i powszechnie nazywany jest Pałacykiem Oborskich lub Dworkiem Oborskich. Porównaj: [1].
↑ We wnętrzu synagogi (oraz kilku innych budynków, które podpalono) życie straciło kilkadziesiąt osób narodowości żydowskiej. Była to pierwsza na dużą skalę zbrodnia ludobójstwa dokonana na ziemiach polskich.