środa, 19 września 2012

Międzyrzec Podlaski


Międzyrzec Podlaski

Państwo Polska
Województwo lubelskie
Powiat bialski
Gmina Międzyrzec Podlaski
gmina miejsko-wiejska
Założono przed 1174
Prawa miejskie przed 1434
Burmistrz Artur Jan Grzyb
Powierzchnia 20,03 km²
Wysokość 148 m n.p.m.
Ludność (2007)
• liczba
• gęstość
17 104
853,1 os./km²
Strefa numeracyjna
(+48) 83
Kod pocztowy 21-560
Tablice rejestracyjne LBI
Położenie na mapie Polski


Międzyrzec Podlaski
51°59′00″N 22°47′00″E
TERC
(TERYT) 3060701011
Urząd miejski
ul. Pocztowa 8
21-560 Międzyrzec Podlaski
 Multimedia w Wikimedia Commons
 Hasło Międzyrzec Podlaski w Wikisłowniku
Strona internetowa
Międzyrzec Podlaski (starorus. Междуречие) – miasto i gmina w województwie lubelskim, w powiecie bialskim, nad Krzną. Miasto jest także siedzibą wiejskiej gminy Międzyrzec Podlaski.
Według danych z 31 grudnia 2007[1] miasto liczyło 17 104 mieszkańców.
Spis treści  [ukryj]
1 Położenie
2 Środowisko naturalne
3 Demografia
4 Nazwa miasta w innych językach
5 Historia
6 Zabytki
7 Miejsca pamięci narodowej
8 Gospodarka
8.1 Zasoby surowców mineralnych
9 Transport
10 Organizacje i Stowarzyszenia
11 Kultura
12 Oświata
13 Sport
14 Wspólnoty religijne
14.1 Parafie rzymskokatolickie
14.2 Kościoły protestanckie
15 Współpraca międzynarodowa
16 Międzyrzeczanie
17 Przypisy
18 Bibliografia
19 Linki zewnętrzne
Położenie[edytuj]

Miasto sąsiaduje z gminami: Drelów oraz Międzyrzec Podlaski
W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa bialskopodlaskiego.
Środowisko naturalne[edytuj]



Międzyrzec Podlaski w województwie lubelskim
Według danych z roku 2002[2] Międzyrzec Podlaski miał powierzchnię 19,75 km², w tym:
użytki rolne: 57%
użytki leśne: 9%
Miasto stanowi 0,72% powierzchni powiatu.
Demografia[edytuj]

Dane z 31 grudnia 2007[1]:
Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób % osób % osób %
populacja 17 104 100 8833 51,6 8271 48,4
gęstość
zaludnienia
(mieszk./km²) 853,9 441,0 412,9
Nazwa miasta w innych językach[edytuj]

łac. Meserici, jidisz מעזעריטש (Mezeritch), niem. Meseritz, czes. Podleské Meziříčí, lit. Palenkės Mendzižecas, ukr. Межиріччя, Мендзижець-Підляський, łot. Mendzižeca Podļaska, ros. Мендзыжец-Подляски, białorus. Міжрэчча, Мендзыжац-Падляскі, hebr. מיינדזיז'ץ פודלסקי
Historia[edytuj]



Plebania kościoła św. Mikołaja oraz dąb zasadzony dla upamiętnienia Konstytucji 3 Maja


Pomnik Bohaterów Miasta
neolit – pierwsze osiedla ludzkie,[potrzebne źródło]
1174 – data z dokumentu kościelnego, pierwszej świątyni na tym terenie, prawdopodobnie cerkwi pw. św. Mikołaja,
1369 – pierwsza wzmianka w XIII-wiecznym ruskim latopisie mówiąca o 10 wsiach nad rz. Krzną,
1390 – Abraham Chamiec otrzymał Międzyrzec od Władysława Jagiełły,
XIV/XV w. – rozwój miejscowości związany z kolonizacją tych ziem przez mazowszan,
1434 – miejscowość posiada już prawa miejskie,
1477 – 24 sierpnia, erekcja kościoła św. Mikołaja, postawionego w miejscu poprzedniej świątyni, prawdopodobnie tej obrządku prawosławnego z XII w. (obecnie kościół pod tym samym wezwaniem),
1486 – przywilej królewski na targi i jarmarki otrzymany przez Jana Nassutowicza dla Międzyrzeca,
1503 król Aleksander odwiedził Międzyrzec Podlaski, gdzie był podejmowany przez Jana Zabrzezińskiego,
1558 – Międzyrzec wspomniany jako ważny ośrodek garncarstwa,
1564 – 26 kwietnia, erekcja cerkwi św. Mikołaja z fundacji Stefana Zbaraskiego (obecnie kościół św. Józefa),
od 1569 – należał do Korony,
1574 – Stefan Zbaraski w czasie bezkrólewia samowolnie przyłącza Międzyrzec Podlaski do województwa brzeskiego by dochody z niego płynęły do Wielkiego Księstwa
1598 – pierwsza na pograniczu polsko-litewskim warzelnia soli,
1636 – powstał cech kowalski – jeden z najstarszych w regionie,
1648 – najazd kozacki Chmielnickiego,
1655-1667 – złupienie miasta przez wojska szwedzkie,
1660 – złupienie miasta przez wojska moskiewskie,
XVIII w.
znany jako ważny ośrodek piwowarski,
ośrodek szczeciniarstwa – pierwsze manufaktury tego typu przemysłu w Polsce,
największe miasto na Podlasiu – ok. 2 tys. mieszkańców,
1772 – August Aleksander Czartoryski rozpoczyna budowę cerkwi unickiej pw. św. Pio­tra i Pawła w miejscu poprzedniej drewnianej świą­tyni ufundowanej przez Stefana Zbaraskiego w XVI w. (obecnie kościół pw. św. Pio­tra i Pawła).
1791 – ks. bp. Feliks Turski przed plebanią w Międzyrzecu Podlaskim posadził dąb upamiętniający uchwalenie Konstytucji 3 Maja.
1795 – miasto znalazło się pod zaborem austriackim,
1802 – budowa klasycystycznego pałacu dla Konstantego Adama Czartoryskiego, projekt prawdopodobnie Piotr Aigner (rozebrany 1888),


Pomnik Bohaterów Miasta
1809 – w Księstwie Warszawskim,
1815 – w Królestwie Polskim,
1823 – rozwój handlu, głównie żydowskiego po otwarciu bitej drogi z Brześcia do Warszawy,
29 sierpnia 1831 – zwycięska dla powstańców bitwa powstania listopadowego na polach wsi Manie, Rogoźnica i na przedpolu Międzyrzeca,
1852 – budowa pałacu dla Aleksandry Potockiej (pierwotnie arch. Franciszek Maria Lanci); zniszczony w 1918, odbudowany w latach 1922-28,
1863 – bitwy i potyczki powstania styczniowego, brał w nim udział m.in. Aleksander Głowacki,
1867 – uzyskanie połączenia z Koleją Warszawsko-Terespolską Linia kolejowa nr 2,
1875 – nasilenie polityki rusyfikacyjnej; dwie cerkwie unickie, erygowane jeszcze w XVI w. przez dziedziców ziemi międzyrzeckiej, zostały zamienione na prawosławne,
1918 – Krwawe Dni Międzyrzeca,
1920 – podczas wojny polsko-bolszewickiej w mieście znajdował się punkt dowodzenia gen. Władysława Sikorskiego, a później sztab armii gen. E. Rydza-Śmigłego,
wrzesień 1939
zbombardowanie miasta przez Niemców,
zajęcie miasta przez wojska sowieckie, po 10 dniach Międzyrzec został przekazany Niemcom,
1940 – utworzenie getta przez Niemieckich okupantów (zmuszono do osiedlenia się w nim ok. 17.000 Żydów z Międzyrzeca i okolicznych miejscowości),
1940-1944 – "Podlaska wojna o szyny" – ataki partyzantki AK na magistralę kolejową w celu uniemożliwienia komunikacji na linii wschód-zachód,
1942 – utworzenie obozów jenieckich dla żołnierzy radzieckich a później włoskich,
maj 1943 – likwidacja getta i wywiezienie i wymordowanie jego mieszkańców w obozach w Majdanku i Treblince,
1944
kwiecień – pacyfikacja Lasów Turowskich i zwycięska dla AK bitwa w okolicach wsi Olszewnica,
26 lipca – zajęcie miasta przez Armię Czerwoną przy współudziale żołnierzy AK,
13 sierpnia – początek aresztowań i deportacji w głąb Rosji wśród żołnierzy AK dokonywanych przez NKWD,
1945 – likwidacja Ordynacji Międzyrzeckiej


Herb Potockich – ostatnich właścicieli Ordynacji Międzyrzeckiej
30 czerwca 1952 – próba wykolejenia pociągu restauracyjno-sypialnego relacji Moskwa-Berlin (tzw. "Mitropa") przewożącego oficerów i dyplomatów radzieckich przez licealistów z organizacji patriotycznej ZEW (w akcji dywersyjnej brali udział m.in. Franciszek Oleksiuk i Czesław Męczyński)
1952-1954 – siedziba gminy Zahajki
 Zobacz też: Historia Żydów w Międzyrzecu Podlaskim.
Zabytki[edytuj]



Pałac Potockich


Fasada pałacu Potockich
Rynek Starego Miasta (plac Jana Pawła II) wyznaczony w XV w., z charakterystycznymi przejściami z łukami,
kościół św. Mikołaja z 1477 r.,
kościół Świętych Apostołów Piotra i Pawła,
kościół św. Józefa,
plebania kościoła św. Mikołaja z 1818 r.,
zespół dawnej poczty konnej z 1823 r.,
dawna szkoła parafialna z 1852 r.,
dworzec kolejowy z 1867 r.,
szpital miejski z lat 1846-1850,
zespół pałacowo-parkowy z XVIII w.,
cmentarz katolicki (kaplica św. Rocha, nagrobki z XVIII, XIX i XX wieku),
cmentarz żydowski tzw. kirkut, (najstarsza macewa pochodzi z 1706 roku),
pomnik poległych w 1918 r. na rynku,
podwyższenie z kamieni ku czci pomordowanych Żydów na rynku, od 06.2005 zostało zlikwidowane w związku z przebudową rynku.
kapliczki z XVIII i XIX w.
Miejsca pamięci narodowej[edytuj]



Pomnik ofiar pogromu niemieckiego
Uroczysko Baran (tzw. Mały Katyń koło wsi Kąkolewnica Północna)
pomnik zwycięskiej bitwy pod Międzyrzecem Podlaskim w czasie powstania listopadowego z 29 sierpnia 1831,
pomnik Żydów międzyrzeckich na cmentarzu żydowskim
kamień Żydów międzyrzeckich na skwerku
Gospodarka[edytuj]

Ośrodek usługowy regionu rolniczego; przemysł rolno-spożywczy, drzewny, odzieżowy, ponadto zakłady przemysłu maszynowego, skórzanego oraz produkcja pędzli i szczotek.
Zasoby surowców mineralnych[edytuj]
W Berezie koło Międzyrzeca Podlaskiego znajduje się kopalnia odkrywkowa żwiru i piasku – "Żwirownia".
Transport[edytuj]



Dworzec kolejowy w Międzyrzecu Podlaskim
W mieście krzyżują się drogi krajowe i wojewódzkie:
2E30 kierunek Terespol-Biała Podlaska-Międzyrzec Podlaski-Warszawa-Świecko,
19 kierunek Białystok-Bielsk Podlaski-Międzyrzec Podlaski-Lublin-Rzeszów,
806 kierunek Łuków,
813 kierunek Parczew-Łęczna.
Istnieje obwodnica północna w ciągu drogi krajowej nr 2E30 oraz obwodnica zachodnia w ciągu drogi krajowej nr 19, docelowo w ciągu drogi ekspresowej S19. W planach jest budowa autostrady A2 która ma przebiegać kilka kilometrów na północ od miasta.
W mieście znajduje się stacja kolejowa na międzynarodowej magistrali kolejowej E-20 Moskwa-Warszawa-Berlin.
Funkcjonuje tu przedsiębiorstwo PKS. Duże znaczenie mają również prywatne mikrobusy, zapewniające szybkie połączenia z Warszawą, Lublinem, Białą Podlaską, Siedlcami i Białymstokiem.
We wsi Krzewica istniało lotnisko wojskowe Krzewica o nawierzchni trawiastej (dł. pasa startowego wynosiła 2250 m), a w samym Międzyrzecu Podlaskim lotnisko prywatne należące do hr. Potockich.
Organizacje i Stowarzyszenia[edytuj]

W Międzyrzecu Podlaskim funkcjonuje kilkanaście organizacji i stowarzyszeń, są to m.in.:
Międzyrzeckie Stowarzyszenie Rozwoju Przedsiębiorczości
Międzyrzeckie Stowarzyszenie Teatralne
Ochotnicza Straż Pożarna "Stołpno" w Międzyrzecu Podlaskim, przy której działa Młodzieżowa Drużyna Pożarnicza
Ochotnicza Straż Pożarna "Śródmieście" w Międzyrzecu Podlaskim
Ochotnicza Straż Pożarna "Zawadki" w Międzyrzecu Podlaskim
Ogólnopolska Organizacja Bezrobotnych
Podlaskie Stowarzyszenie Osób Niepełnosprawnych, które prowadzi Warsztat Terapii Zajęciowej
Polski Związek Emerytów, Rencistów i Inwalidów – Zarząd Rejonowy w Międzyrzecu Podlaskim
Stowarzyszenie Rozwoju Żeglarstwa w Międzyrzecu Podlaskim
Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Międzyrzecu Podlaskim
Związek Sybiraków – Oddział Biała Podlaska, Koło Terenowe Międzyrzec Podlaski
Cech Rzemieślników i Przedsiębiorców w Międzyrzecu Podlaskim
Konna Straż Ochrony Przyrody i Tradycji-KSOPIT
Kultura[edytuj]

W mieście jest Miejski Ośrodek Kultury, przy którym funkcjonuje Kino "Sława" oraz Galeria "ES". Przy MOK-u działa także Strażacka Orkiestra Dęta.
Oświata[edytuj]



Gimnazjum międzyrzeckie
W mieście działają przedszkola, trzy szkoły podstawowe, trzy gimnazja, Liceum Ogólnokształcące im. Władysława Sikorskiego, Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych, Zespół Szkół Ekonomicznych im. Marii Dąbrowskiej, Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych im. Unitów Podlaskich oraz Zamiejscowy Ośrodek Dydaktyczny Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego,a także Punkt informacyjno-rekrutacyjny Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi. Istnieje również Państwowa Szkoła Muzyczna I Stopnia oraz Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy.
Sport[edytuj]

Miasto posiada stadion sportowy (kompleks boisk sportowych o łącznej powierzchni 4 ha – 3 pełnowymiarowe boiska oraz 3 miniboiska treningowe, bieżnie, zaplecze socjalne), korty tenisowe, sale gimnastyczne i krytą pływalnię "Oceanik" z sauną i siłownią.
W piłce nożnej miasto reprezentuje KS MOSiR"Huragan".
Na zbiorniku wodnym "Żwirownia" istnieją stanice wodne (molo, plaże, latem opieka ratowników) oraz stanica wędkarska koła PZW "Złoty Karaś".


Podział dekanatu międzyrzeckiego na parafie
Wspólnoty religijne[edytuj]

Parafie rzymskokatolickie[edytuj]
Parafia Chrystusa Króla
Parafia Świętych Apostołów Piotra i Pawła
Parafia św. Józefa Oblubieńca NMP
Parafia św. Mikołaja
Zobacz też: dekanat międzyrzecki.
Kościoły protestanckie[edytuj]
Kościół Zielonoświątkowy w RP, Zbór "Pojednanie"[3]
Współpraca międzynarodowa[edytuj]


Ta sekcja od 2011-09 wymaga uzupełnienia źródeł podanych informacji.
Informacje nieweryfikowalne mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Aby uczynić sekcję weryfikowalną, należy podać przypisy do materiałów opublikowanych w wiarygodnych źródłach.
Miasta partnerskie:
 Thouars (Francja)
 Kobryń (Białoruś)
 Pogiry (gmina rejonowa Wilno) (Litwa)
 Ludza (Łotwa)
 Kamień Koszyrski (Ukraina)
 Małoryta (Białoruś)
 Petach Tikwa (Izrael)
Międzyrzeczanie[edytuj]

ks. prof. Jan Brożek – matematyk i astronom, rektor Akademii Krakowskiej
ks. Grzegorz Piramowicz – pedagog, pisarz, filozof i działacz oświeceniowy; sekretarz Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych – organu KEN
Sława Przybylska – piosenkarka
Mieczysław Kalenik – aktor (Zbyszko z Bogdańca w filmie "Krzyżacy")
Andrzej Kopiczyński – aktor (Stefan Karwowski w filmie "Czterdziestolatek")
Elżbieta Dzikowska – reporter, podróżnik, historyk sztuki, reżyser; żona Tony'ego Halika
Karol Ferdynand Eichler – aptekarz, autor pierwszego polskiego podręcznika aptekarskiego
Ryszard Kornacki – pedagog, poeta, prozaik
Yehoshua Leib Diskin – rabin
Kazimierz Kierzkowski – działacz polityczny i społeczny, major WP i AK
Bolesław Leon Hryniewiecki – botanik, historyk botaniki i pedagog
Makary (Oksijuk) – prawosławny metropolita warszawski i całej Polski
hr. Aleksandra z Potockich Potocka (1818-1892) właścicielka Wilanowa i Międzyrzeca Podlaskiego, działaczka charytatywna
Jan Zabrzeziński – hetman litewski
Jacob ben Wolf Kranz – maggid, rabin
Morris Michael Edelstein – deputowany do Izby Reprezentantów USA ze stanu Nowy Jork
Feliks Paweł Turski – biskup chełmski, łucki i krakowski
Kazimierz Kubiszyn – lekarz, malarz i poeta
Henryk Burzec - artysta rzeźbiarz
Ireneusz (Bekish) - prawosławny metropolita całej Ameryki i Kanady
Brian Poniatowski - tancerz wygrał You Can Dance

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz

+1