niedziela, 23 września 2012

Kłodawa


Kłodawa

Państwo Polska
Województwo wielkopolskie
Powiat kolski
Gmina Kłodawa
gmina miejsko-wiejska
Założono XI wiek
Prawa miejskie 1430-1867; 1925-
Burmistrz Magdalena Bawej (p.o)
Powierzchnia 4,32 km²
Ludność (2011)
• liczba
• gęstość
6714
1554 os./km²
Strefa numeracyjna
(+48) 63
Kod pocztowy 62-650
Tablice rejestracyjne PKL
Położenie na mapie Polski


Kłodawa
52°15′02″N 18°54′56″E
TERC
(TERYT) 4304109064
Urząd miejski
ul. Dąbska 17
62-650, 62-651 Kłodawa
 Multimedia w Wikimedia Commons
 Hasło Kłodawa w Wikisłowniku
[klodawa.eu Strona internetowa]
Kłodawa – miasto w woj. wielkopolskim, w powiecie kolskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Kłodawa. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. konińskiego.
Kłodawa leży na Wysoczyźnie Kłodawskiej, nad Rgielewką (dopływ Warty). W mieście znajduje się największa czynna kopalnia soli (sól kamienna, sól potasowa i sól magnezowa).
Kłodawa była małą osadą przykościelną powstałą w XI w. Prawa miejskie uzyskała przed 1430, utraciła w 1870, w 1925 odzyskała. Znacznie zniszczona podczas wojen w XVII w. oraz podczas II wojny światowej (zginęło ponad 3 tys. mieszkańców). Na przedmieściach znajduje się cmentarzysko z okresu kultury łużyckiej. Kościoły: drewniany z 1557 i późnobarokowy (1718-1765) z byłym klasztorem karmelitów.
Spis treści  [ukryj]
1 Historia miasta
1.1 Królowie otaczają miasto swoją opieką
1.2 Lata wojen światowych oraz dwudziestolecie międzywojenne
1.3 Okres powojenny i historia współczesna
2 Zabytki
3 Cmentarze i miejsca pamięci narodowej
4 Edukacja
5 Sport i rekreacja
6 Gospodarka
7 Władze miasta od roku 1990
8 Zobacz też
9 Przypisy
10 Bibliografia
Historia miasta[edytuj]

Pierwsze ślady osadnictwa sprzed 4000 lat odkryto we wsi Słupeczka, zaś sprzed 2500 – w Starej Kłodawie. Była to kultura łużycka. Samo miasto Kłodawa położone jest nad rzeką Rgielewką (dopływ Warty), inaczej zwaną Kłodawicą. Nazwa miasta pochodzi od wyrazu "kłoda", które oznaczało legowisko zwierzyny leśnej, zawalone drzewem i pilnowane przez "zakłodników". Nazwy pobliskich miejscowości (Pomarzany, Radzyń) świadczą, że ludność napływała do miasta z północnej Polski. Za Piastów tereny te porośnięte były gęstymi lasami, a królowie chętnie przybywali tu na polowania. Miasto należało do województwa łęczyckiego.
Królowie otaczają miasto swoją opieką[edytuj]
Już w 1085 książę Władysław Herman nakazał wybudować w Kłodawie kościół, będąc wdzięcznym za narodziny swojego syna, Bolesława. Takie budynki wznoszono również w innych miastach Polski. Kościół otrzymał za patrona świętego Idziego. Jego powstanie znacznie zwiększyło napływ rzemieślników do miasta. Królem, który szczególnie lubił te strony, był Władysław Jagiełło. Na jednym ze zjazdów koronnych w Łęczycy w 1409 wydał przywilej, uwalniający mieszkańców Kłodawy od dostarczania podwód dla posłańców i sokolników królewskich. Zastrzegał, że kiedy jego żona, Jadwiga, będzie przebywać w mieście, Kłodawiacy zobowiązani są zapewnić jej kilka wozów oraz kuchnię królewską. W 1429 do Kłodawy przybywają kanonicy laterańscy regularni. Monarcha, zanim zmarł, spełnił ogromne marzenie mieszczan i 9 sierpnia 1430 nadał Kłodawie prawa miejskie magdeburskie. Nadał jeszcze jeden przywilej miastu: zapewnił swobody miejskie mieszkańcom, uwalniając ich od ciężarów dawnego prawa polskiego. Miastu nadawano odtąd ustawy magdeburskie. Na czele miasta stanął wójt, który miał za zadanie sądzić mieszczan. Pomagali mu w tym ławnicy. Rozwojowi miasta sprzyjał również kolejny król, Kazimierz IV Jagiellończyk. W 1455 uwolnił miasto od wszelkich ceł i opłat targowych. Było to wtedy jedno z największych miast województwa. Król chętnie przebywał w Kłodawie, gdyż na północy toczono wojnę o brzegi Bałtyku. W 1464 wybuchła morowa zaraza. Rok później w Kłodawie wybuchł ogromny pożar, król Kazimierz odwiedził zgliszcza i dopomógł miastu naprawić szkody, wydał również zgodę na wybudowanie szpitala. Nadał Kłodawie wójtostwo. W mieście zbierały się większe zgromadzenia szlachty i duchowieństwa. Wiece były zwykle spowodowane konfliktami z Turcją. W 1485 zwołano sejmik szlachty wielkopolskiej. Punktem kulminacyjnym świetności Kłodawy było panowanie Zygmunta Starego. Zatwierdził on w Krakowie wszystkie dotychczas nadane przywileje, a po kolejnym pożarze uwolnił mieszczan od płacenia czynszu z placów i domów; później także od reszty czopowego. Pozwolił na wykopanie studni pośrodku rynku.


Kościół Wniebowzięcia NMP
W 1535 miasto nawiedziła kolejna klęska pożaru, który zniszczył jego znaczną część. Delegacja wybrała się do króla, aby zlitował się nad miejską tragedią. Wszystkie te prawa potwierdził syn monarchy, Zygmunt August. Uwolnił mieszczan od wszelkich "foraliów" i różnych innych opłat. W czasie bezkrólewia znów nawiedził miasto pożar. Zwolnienie od wszelkich opłat (chyba już tradycyjne) nastąpiło zaraz po koronacji kolejnego króla, Stefana Batorego. Pozwolił wystawić nowy ratusz, gdy stary uległ znacznemu zniszczeniu. Zygmunt III Waza zezwolił na wybudowanie mostu na rzece Rgielewce. W latach 1516-1762 kłodawska szkoła kolegiacka stała się filią Akademii Krakowskiej. W czasie potopu szwedzkiego Kłodawa została doszczętnie zniszczona i mimo pomocy władców nie była w stanie przez bardzo długi okres powrócić do dawnej świetności. Ruinę przypieczętowała zaraza w 1708. W latach 1718-1755 budowano w mieście kościół parafialny, obecnie pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Kłodawie. Ostatnie łaski nadawał miastu Stanisław August Poniatowski. Według niektórych źródeł, w 1788 wybuchło tu 151 pożarów.
W 1818 rozebrano kolegiatę Świętego Idziego, a cegły z jej rozbiórki wykorzystano na budowę Ratusza Miejskiego (obecnie komisariat Policji). Zabytkowa drewniana dzwonnica, znajdująca się przy zlikwidowanym kościele, została przeniesiona na cmentarz parafialny. W 1866 nastąpiła kasacja zakonu kanoników regularnych laterańskich, a wkrótce Kłodawa utraciła prawa miejskie. W 1897 powstała pierwsza świecka szkoła (obecnie Zespół Szkół Nr 1). W 1901 wybudowano kościół pw. Świętego Dominika w Bierzwiennej Długiej, który konsekrowano trzy lata później.
Lata wojen światowych oraz dwudziestolecie międzywojenne[edytuj]


Ratusz
Kłodawa została wyzwolona przez Polską Organizację Wojskową 9 listopada 1918. Trzy lata później w wyniku pożaru spłonęło 130 budynków mieszkalnych, a dach nad głową straciło 85 rodzin. W 1922 oddano do użytku linię kolejową Kutno-Strzałkowo, przebiegającą w odległości 4 km od Kłodawy. Trzy lata później Kłodawa odzyskała prawa miejskie. Najważniejszymi inwestycjami okresu międzywojennego była elektryfikacja miasta oraz regulacja Rgielewki. W 1936 do Bierzwiennej Długiej przybyły Siostry Wspólnej Pracy od Niepokalanej Maryi; do 1940 zajmowały się prowadzeniem ochronki dla dzieci, zamkniętej w czasie wojny przez Niemców. Od 1938 miasto administracyjnie przyłączono do województwa poznańskiego. We wrześniu 1939 w dworku w pobliskiej wsi Leszcze przebywał oddział Armii Poznań z generałem Tadeuszem Kutrzebą, oczekujący na spotkanie z generałem Bortnowskim. Do spotkania nie doszło, obaj panowie spotkali się wkrótce w Mchówku. W Leszczach zapadła decyzja o zorganizowaniu bitwy nad Bzurą. W kwietniu 1940 dokonano morderstwa w Katyniu, w którym śmierć ponieśli również Kłodawiacy. W okresie okupacji Niemcy wprowadzili nową nazwę miasta - Tonningen (w latach 1940-1945). W 1941 w obozie zagłady Kulmhof w Chełmnie nad Nerem Niemcy zamordowali ponad 1 500 kłodawskich Żydów. W 1943 w Dachau zamordowano proboszcza parafii w Kłodawie, księdza Teofila Choynowskiego. Kłodawa spod niemieckiej okupacji została wyzwolona przez Armię Czerwoną - 19 stycznia 1945 r.
Okres powojenny i historia współczesna[edytuj]


Centrum miasta
W latach 1945-1949 do Kłodawy przybywały Siostry Wspólnej Pracy od Niepokalanej Maryi. Rok później otwarto tu pierwszą miejską bibliotekę "Wiedza". W 1949 rozpoczęto budowę kopalni soli, a w 1956 rozpoczęto eksploatację. Siostry doprowadziły do wybudowania w 1975 roku ich własnego domu przy ulicy Toruńskiej. W tym samym roku w wyniku reformy administracyjnej Kłodawa zostaje włączona w skład województwa konińskiego.
27 maja 1990 odbyły się pierwsze w mieście wybory na burmistrza (został nim Józef Chudy). W 1991 roku zmieniono nazwy wielu ulic, m.in. Armii Czerwonej na Świętego Ducha. 23 kwietnia 1997 na Placu Wolności wybuchł pożar, który strawił kamienicę mieszkalną oraz budynek Poczty Polskiej. 11 października 1998 roku przeprowadzono w gminie wybory samorządowe i w ich efekcie burmistrzem miasta został Zdzisław Domański. Funkcję tę obejmował nieprzerwanie przez trzy kadencje, do jesieni 2006 roku. Wtedy to burmistrzem ponownie wybrano Józefa Chudego. W 2011 ukończona została renowacja drogi na ulicy Przedeckiej i remont zabytkowego kościoła pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny.
W 2012 roku w mieście i gminie odbyła się gruntowna reorganizacja oświaty. Zamknięto większość szkół (w tym istniejącą od stu piętnastu lat Szkołę Podstawową Nr 1), powołując do życia na jej miejsce Gimnazjum Nr 1 w Kłodawie. Otwarto również Szkołę Podstawową Nr 2 (na miejscu dawnego Zespołu Szkół Nr 2). Szkołę Podstawową w Bierzwiennej Długiej i Gimnazjum w Rysinach połączono w Zespół Szkół Nr 3 w Rysinach Kolonii. Przeprowadzone zmiany doprowadziły do zorganizowania dnia 2 września 2012 referendum w sprawie odwołania burmistrza Józefa Chudego i rady miejskiej. Decyzją mieszkańców burmistrz został odwołany ze swojego stanowiska w drugim roku kadencji.
Dnia 7 września 2012 wybuchł pożar w kopalni soli.
Zabytki[edytuj]



Kościół świętych Fabiana i Sebastiana na cmentarzu
 Osobny artykuł: Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kłodawie.
Kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny - obecnie kościół parafialny. Wybudowany w XVIII wieku (ukończony w 1755 roku) w stylu późnobarokowym, wnętrze rokokowe. Znajduje się tam ambona w kształcie łodzi oraz kielich z 1707 roku.W roku 2011 przeszedł generalny remont.
Drewniany kościół na cmentarzu pw. Świętych Fabiana i Sebastiana - zbudowany w 1557 roku. W latach 1847 - 1878 pełnił funkcję kościoła parafialnego. Konsekrowany pw. Bożego Ciała, a kapłanów w nim pracujących nazywano Bożeciałkami.
Kolegiata Świętego Idziego - znajdowała się na placu przy skrzyżowaniu obecnej ulicy Poznańskiej i Dąbskiej. Nakazał wybudować ją Władysław Herman z wdzięczności za narodziny swojego syna. Zajmowali się nią kanonicy laterańscy regularni. Wokół znajdował się cmentarz. Została rozebrana, a cegieł użyto do budowy Ratusza Miejskiego.
Drewniana dzwonnica na cmentarzu parafialnym - przeniesiona w to miejsce z placu, na którym znajdowała się kolegiata Świętego Idziego.
Ratusz Miejski - zbudowany w 1819 roku w stylu klasycystycznym z cegieł rozebranej kolegiaty Świętego Idziego. Obecnie siedziba Komisariatu Policji.
Szkoła klasztorna z XVIII wieku - początkowo pod administracją kościelną, obecnie Zespół Szkół nr 1.
Drewniana chałupa - znajdowała się przy ulicy Poznańskiej, była własnością pana Zarębskiego. Została rozebrana kilka lat temu.
Cmentarze i miejsca pamięci narodowej[edytuj]

Cmentarze


Pomnik żołnierzy radzieckich


Pomnik Poległych
Cmentarz parafialny - początkowo położony był przy kolegiacie świętego Idziego. W latach 1420 - 1810 opiekowali się nim zakonnicy, pracujący w parafii. Jako miejsce pochówku został użyty dopiero w XVIII wieku. Kiedy Kłodawa znalazła się pod zaborem pruskim, Fryderyk Wilhelm zakazał pochówku w tym miejscu i cmentarz przeniesiono za rzekę, gdzie znajduje się do dnia dzisiejszego.
Cmentarz ewangelicki-położony około 100m od skrzyżowania ul.Cegielnianej,Toruńskiej w kierunku Bierzwienna Długa-Kolonia.Znajdują się na nim między innymi: kwatery żołnierzy niemieckich poległych podczas I wojny światowej,grobowiec rodziny Woltersdorf
Nieczynny cmentarz żydowski - znajdował się w dawnej dzielnicy Kłodawy - Dziadowicach (obecnie ulica Łęczycka). W latach II wojny światowej doszczętnie zniszczony przez Niemców. Nagrobki zostały przez nich użyte jako płyty chodnikowe. Uratowane przez mieszkańców tablice znajdują się w pracowni historycznej ZS nr 2.
Miejsca pamięci narodowej
Pomnik podpułkownika Wojska Polskiego Józefa Byszewskiego (znajduje się przy kościele parafialnym).
Mogiła żołnierzy Wągrowieckiego Batalionu Obrony Narodowej (na cmentarzu parafialnym).
Tablica na cmentarzu parafialnym, upamiętniająca śmierć proboszcza ks. Teofila Choynowskiego w Dachau.
Pomnik na Placu Wolności upamiętniający żołnierzy poległych w walce w czasie II wojny światowej.
Pomnik przy kościele parafialnym, upamiętniający śmierć żołnierzy Armii Radzieckiej. Przy pomniku umieszczona jest lufa czołgu trafionego granatem przez Niemca Hermanna Kanta.
W kaplicy św. Kingi w kopalni soli znajduje się tablica, poświęcona górnikom, którzy zginęli w czasie pracy oraz budowniczym kopalni, którzy zginęli podczas jej tworzenia.
Znane osoby pochowane na cmentarzu parafialnym w Kłodawie
Roch Szurgociński (uczestnik powstania styczniowego)
Leopold Płaczkiewicz (uczestnik powstania styczniowego)
Adam Rustejko-Pieńkiewicz (poeta)
Stanisław Markowski (łącznik Armii Krajowej)
Edukacja[edytuj]

Przedszkole nr 1 imienia Jana Brzechwy - placówka powstała we wrześniu 1931 roku z inicjatywy ówczesnego burmistrza Kłodawy, Władysława Zalewskiego. W latach 1950 - 1967 mieściło się przy ulicy Przedeckiej, a dwa lata później zostało przeniesione do nowo wybudowanego obiektu na Osiedlu Górniczym, gdzie znajduje się obecnie.
Przedszkole nr 2 - wybudowane w 1988 roku na potrzeby mieszkańców starej części miasta. Była to placówka nowoczesna, posiadająca własną pralnię, gabinet lekarski oraz wygodne sale lekcyjne. Zostało zlikwidowane w 2000 roku, a jego budynek oddano do użytku Zespołowi Szkół Nr 1.
Szkoła Podstawowa Nr 1 w Kłodawie - powstała pod nazwą Publiczna Szkoła Elementarna w 1897 roku jako pierwsza szkoła świecka w mieście w budynku należącym do położonego obok kościoła. W 1919 zmieniła swoją nazwę na Publiczną Szkołę Powszechną. W 1997 obchodziła stulecie swojego istnienia. Od 1999 wchodziła w skład nowo utworzonego Zespołu Szkół Nr 1 w Kłodawie. Zamknięta z dniem 31 sierpnia 2012.
Szkoła Podstawowa Nr 2 im. Białych Górników w Kłodawie - znajduje się w budynku wybudowanym w latach 1963 - 1965 i w tym samym roku została oddana do użytku. W 1999 roku placówka zrezygnowała z dotychczasowego imienia Aleksandra Zawadzkiego i zaczęła wchodzić w skład Zespołu Szkół Nr 2 w Kłodawie, razem z Gimnazjum Nr 2 w Kłodawie. 1 grudnia 2010 nadano szkole imię Białych Górników. Z dniem 31 sierpnia 2012 gimnazjum zostało zamknięte.
Gimnazjum Nr 1 w Kłodawie - powstało w 1999 roku i wchodziło w skład Zespołu Szkół Nr 1 w Kłodawie. Na mocy reform z dniem 31 sierpnia 2012 szkoła podstawowa została zamknięta i gimnazjum stało się szkołą samodzielną.
Gimnazjum Nr 2 im. Białych Górników w Kłodawie - istniało w latach 1999 - 2012 i wchodziło w szkład Zespołu Szkół Nr 2 w Kłodawie.


Dawny klasztor karmelitów trzewiczkowych
Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych imienia Marii Dąbrowskiej - początkowo grunty, na których znajduje się szkoła, przeznaczone były pod budowę szkoły podstawowej. Zamiar zrealizowano, a w 1953 roku powstał tu pierwszy oddział licealny. Cztery lata później odbył się pierwszy egzamin maturalny. W latach sześćdziesiątych dołączono do liceum technikum oraz szkołę zawodową.
W 2012 roku nastąpiła reorganizacja szkół w mieście w gminie Kłodawie. Dotychczasowy Zespół Szkół Nr 1 w Kłodawie przekształcono w Gimnazjum Nr 1 w Kłodawie (zamknięto tym samym szkołę podstawową, istniejącą w tym miejscu od 1897 roku), a Zespół Szkół Nr 2 im. Białych Górników w Kłodawie został przekształcony w Szkołę Podstawową Nr 2 im. Białych Górników w Kłodawie (zamknięto istniejące w tym miejscu od 1999 roku Gimnazjum Nr 2 w Kłodawie).
Sport i rekreacja[edytuj]

 Osobny artykuł: Górnik Kłodawa.
W mieście działa klub sportowy Górnik Kłodawa, którego sekcja piłkarska w sezonie 2011/2012 występuje w konińskiej klasie okręgowej.. Przy zespołach szkół znajdują się Szkolne Koła Sportowe lub Szkolne Kluby Sportowe.
Obiekty sportowe w Kłodawie:
"Orlik" (boisko sportowe wraz z kortem tenisowym i koszami)
Boisko szkolne przy Zespole Szkół nr 1 (nawierzchnia trawiasta i betonowa, bieżnia, piaszczysta skocznia)
Stadion Miejski ( nawierzchnia trawiasta, bieżnia)
Hala sportowa przy Zespole Szkół nr 1 w Kłodawie
Sala Gimnastyczna przy Zespole Szkół Nr 2
Boisko szkolne przy Zespole Szkół nr 2 ( sztuczna nawierzchnia, kosze)
Park Górnika (bieżnia do joggingu)
Gospodarka[edytuj]



Kopalnia soli
 Osobny artykuł: Kopalnia Soli Kłodawa.
Niegdyś miasto rozwijało się głównie dzięki Kopalni soli "Kłodawa", przy której osiedlało się coraz więcej mieszkańców. Cztery kilometry od miasta biegnie trasa kolejowa Berlin - Poznań - Warszawa - Moskwa. Krzyżują się tu ważne szlaki komunikacyjne, m.in. trasa nr 92 z rozjazdami w kierunku Dąbia, Izbicy i Przedcza. Najważniejsze ulice miasta to: Warszawska, kard. Stefana Wyszyńskiego, Plac Wolności, Kolska, Bierzwieńska, Dąbska i Przedecka i ul.Bohaterów września.
Władze miasta od roku 1990[edytuj]



Dworzec kolejowy


Stacja kolejowa
Kadencja Data wyborów Burmistrz miasta Zastępca burmistrza Przewodniczący Rady Miejskiej
1990-1994 27 maja 1990 Józef Chudy Dariusz Kwiatkowski Wacław Kurpik
1994-1998 19 czerwca 1994 Zdzisław Domański Tadeusz Łojewski Antoni Sikorski
1998-2002 11 października 1998 Zdzisław Domański Tadeusz Łojewski Antoni Sikorski
2002-2006 27 października 2002 Zdzisław Domański Wiesław Ratajczyk Tadeusz Łojewski
2006-2010 12 listopada 2006 Józef Chudy Paweł Nowak (w drugim roku odwołany)
Stanisław Marciniak
Jadwiga Jaroniewska
2010-2014 2010 Józef Chudy (w drugim roku odwołany) Stanisław Marciniak Jadwiga Jaroniewska (odwołana 15 listopada 2011 roku) obecnie Jerzy Cichocki
Zobacz też[edytuj]

Kłodawa (stacja kolejowa)
parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kłodawie
Jan Sierakowski - marszałek sejmu

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz

+1