Kalisz Pomorski

Kalisz Pomorski

Państwo Polska
Województwo zachodniopomorskie
Powiat drawski
Gmina Kalisz Pomorski
gmina miejsko-wiejska
Założono VIII
Prawa miejskie 1303
Burmistrz Michał Hypki
Powierzchnia 11,95 km²
Ludność (2009)
• liczba
• gęstość
4110
343,9 os./km²
Strefa numeracyjna
(+48) 94
Kod pocztowy 78-540
Tablice rejestracyjne ZDR
Położenie na mapie Polski


Kalisz Pomorski
53°17′N 15°54′E
TERC
(TERYT) 3203034
SIMC 0949916
Urząd miejski
ul. Wolności 25,
78-540 Kalisz Pomorski
 Multimedia w Wikimedia Commons
 Hasło Kalisz Pomorski w Wikisłowniku
Strona internetowa
Kalisz Pomorski (łac. Nova Calisia, niem. Kallies) – miasto w północno-zachodniej Polsce, w województwie zachodniopomorskim, w powiecie drawskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Kalisz Pomorski. Według danych z 30 czerwca 2009 miasto miało 4110 mieszkańców[1].
Spis treści  [ukryj]
1 Położenie
2 Historia
2.1 Kalendarium
3 Komunikacja
3.1 Transport drogowy
3.2 Transport kolejowy
4 Zabytki i atrakcje turystyczne
5 Przyroda
6 Kultura i oświata
6.1 Imprezy kulturalne
7 Gospodarka
8 Turystyka
9 Administracja
9.1 Współpraca międzynarodowa
10 Zobacz też
11 Przypisy
12 Bibliografia
13 Linki zewnętrzne
Położenie[edytuj]

Miasto leży w południowej części województwa zachodniopomorskiego w powiecie drawskim nad Drawicą i czterema jeziorami. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. koszalińskiego.
Według danych z 1 stycznia 2009, powierzchnia miasta wynosi 11,95 km²[2].
Odległości do większych miast:
Szczecin – 100 km
Koszalin – 124 km
Piła – 70 km
Bydgoszcz – 160 km
Poznań – 175 km
Ciekawostką jest to, iż z Kalisza Pomorskiego do obecnej stolicy województwa, Szczecina, jest bliżej niż do Koszalina, stolicy byłego województwa, w którym miasto się znajdowało.
W 2007 roku zostały zniesione dawne części miasta: Myszyna, Pniewy, Siekiercze, Smugi[3].
Historia[edytuj]


Ta sekcja zawiera jedynie listę źródeł lub linki zewnętrzne, więc jej weryfikowalność pozostaje częściowo niejasna, z powodu niewystarczającej liczby przypisów umieszczonych w tekście artykułu.


Widok kaliskiego ratusza z 1968 roku
Historia osadnictwa nad Drawicą sięga epoki brązu. Prace archeologiczne wykazały, iż już w VIII wieku w okolicach dzisiejszego Kalisza Pomorskiego istniał słowiański gród wraz z osadą rybacko-rolniczą. Wraz z ekspansją państwa polskiego osada znalazła się na rubieżach Wielkopolski. Jej dzisiejsza nazwa ukształtowała się prawdopodobnie w połowie XIII wieku, kiedy książę wielkopolski Przemysł I sprowadził z Kalisza osadników dla wzmocnienia granicy z Brandenburgią.
W 1296 r. gród przeszedł jednak ostatecznie pod władzę margrabiów brandenburskich, którzy 14 września 1303 r. dokonali nowoczesnej lokacji miasta na prawie magdeburskim – z rąk margrabiów Ottona, Jana, Waldemara i Konrada. Wkrótce miejscowość na długie lata oddano w lenno rycerskiej rodzinie von Wedel. Zajmujące siedem ha miasto zostało otoczone owalnym pierścieniem murów miejskich z dwoma bramami – Kamienną i Recką.
Wojny nie omijały Kalisza Pomorskiego. W wyniku walk między Brandenburgią, Zakonem Krzyżackim i Polską, miasto było wielokrotnie niszczone. W latach 1402–1455 należało do Krzyżaków, aby znowu powrócić w granice Brandenburgii.
Wobec wzrostu znaczenia szlaku Myślibórz – Tczew, od XV wieku w mieście nastąpił istotny rozwój handlu i rzemiosła, w tym dynamiczny rozwój sukiennictwa.
W XVI wieku ogromną popularność zdobył w mieście protestantyzm, co ostatecznie przesądziło o niemieckim obliczu kulturowym miasta.
Od 1701 r., wraz z całą Brandenburgią, Kalisz wszedł w skład Królestwa Prus. Wielki pożar w 1771 r. przyniósł ogromne straty. Spaleniu uległa większa część miasteczka. Odbudowa miasta ze wsparciem państwowym i uregulowanie sieci ulic nie pobudziła jednak gospodarki miasta. Sytuację tę zmienił ogólny rozwój gospodarczy Cesarstwa Niemieckiego po 1871 r., w szczególności zaś doprowadzenie do miasta kolei w końcu XIX wieku (otwarcie połączeń: z Wałczem w 1888 r., Stargardem Szczecińskim w 1895 r., Choszcznem w 1895 r. i Złocieńcem w 1900 r.). Możliwość ułatwionego transportu towarów znacznie ożywiła miasto. Wzrosło także zainteresowanie miejscowością jako ośrodkiem wypoczynkowym. Przez długie lata, aż do II wojny światowej miasteczko było znanym i cenionym kurortem dla mieszkańców Berlina. Wzrósł poziom życia mieszkańców: wzniesiono szereg budynków użyteczności publicznej, w tym ratusz i szkołę w 1901 r. W 1906 r. zainstalowano oświetlenie gazowe oraz rozpoczęto elektryfikację miasta ( w 1917 r.), zakończoną w 1924 r. W 1939 r. Kalisz liczył 3857 mieszkańców.
Rok 1945 tragicznie zapisał się w historii miasteczka. Istnieją sprzeczne informacje co do przyczyn bardzo ciężkich zniszczeń. W gruzach legło całe centrum Kalisza Pomorskiego, w tym niemal 100% zabudowy Rynku, choć żadne źródła (ani rosyjskie ani niemieckie) nie potwierdzają rozpowszechnianej dotąd w Polsce wersji o ciężkich walkach o zdobycie miasta. Wiadomo jedynie z całą pewnością, iż zajęła je Rosjanie z 61 Armii 1 Frontu Białoruskiego. Oficjalnie podaje się datę 12 lutego 1945 r., tymczasem w publikacji "Pommern 1945" Helmuta Lindenblatta, na str. 128 czytamy, że Rosjanie zajęli miasto rankiem 11 lutego (Im Morgengrauen des 11. Februar war Kallies in russischer Hand). Warto jednak zauważyć, że źródła wojskowe Armii Czerwonej podają jako datę zdobycia miasta dzień 13 lutego 1945 r. Biorąc pod uwagę, że miasto zostało zdobyte w godzinach nocnych to ze względu na różnicę czasową pomiędzy czasem polskim, a czasem moskiewskim informacja ta potwierdza zdobycie Kalisza w dniu 12 lutego 1945 r[potrzebne źródło]. Rosyjskie oddziały pozostawały w Kaliszu Pomorskim do 1 marca, kiedy ruszyła nowa ofensywa w kierunku Drawska i Kołobrzegu. W gmachu miejscowej szkoły urządzono szpital wojskowy. W wyniku II wojny światowej Kalisz Pomorski przekazano Polsce. Ludność została wysiedlona i zastąpiona polskimi przesiedleńcami. Ponowną zabudowę spustoszonego miasta rozpoczęto dopiero w latach 60. XX wieku. Powstał nowy ośrodek zdrowia, podźwignięto z ruin dawny ratusz, postawiono wiele bloków mieszkalnych – do dziś jednak centrum pozostaje praktycznie nieodbudowane. Po roku 2000 zlikwidowano wszystkie połączenia kolejowe miasta, przywracając jedynie część połączeń pasażerskich w 2006 r. W ostatnich latach wybudowano motel oraz podjęto renowację pozostałych obiektów zabytkowych, m.in. zamku Wedlów.
Do wydarzeń z historii miasta można zaliczyć m.in. założenie na wzgórzu na północy miasta (Russenberg) rosyjskiego obozu wojskowego w 1758 r. w czasie trwania wojny siedmioletniej. Stąd do dziś funkcjonuje nazwa potoczna Russland (Ruszland). W 1806 r. przez Kalisz Pomorski przejeżdżał cesarz Fryderyk Wilhelm III, wraz ze swym dworem. Wtedy bowiem po klęsce z armią Napoleona w bitwach pod Jeną-Auerstedt i Auerstedt uciekał tamtędy do Królewca[4].
W 2001 r. do miasta przyłączono obszar o łącznej powierzchni 39,18 ha[5].
Kalendarium[edytuj]


Urząd Miejski w Kaliszu Pomorskim
1303 miastu nadano prawa miejskie
1409 Heinrich von Gűntersburg uzyskał prawa lenne do miasta Kalisz. Prawa te otrzymał od mistrza zakonu krzyżackiego Ulricha von Jungingen
1454 Kalisz po okresie przynależności do Zakonu Krzyżackiego wraca pod władanie Brandenburgii
1532 pierwszy wielki pożar miasta
1577 trzeci wielki pożar miasta (drugi nie wiadomo dokładnie kiedy był)
1623 wielka epidemia dziesiątkuje mieszkańców miasta
1649 w tym roku uruchamia się pocztę na trasie Berlin – Królewiec
1683 kolejny, czwarty wyniszczający pożar miasta
1688 swe podwoje otwiera pierwsza w Kaliszu szkoła
1750 miasto Kalisz posiada 1016 stałych obywateli
1771 17 maja olbrzymi pożar trawi całe miasto
1777 zakończono odbudowę miasta, którą sfinansował z prywatnej szkatuły (80 tys. talarów) król Prus Fryderyk II Wielki, pamiątką po tym jest zachowany do dzisiaj na wieży kościoła dzwon z dziękczynną inskrypcją
1783 działalność rozpoczyna pierwsza apteka w mieście
1815 Kalisz zostaje przyłączony do prowincji Pomorze (Provinz Pommern)
1816 w Kaliszu mieszka już 2182 mieszkańców w tym 92 Żydów
1856 zostaje wybudowana droga do Drawska Pomorskiego która ma usprawnić komunikację pomiędzy tymi ośrodkami oraz droga do Drawna (Neuwedell)
1881 w mieście wydany zostaje pierwszy numer lokalnej gazety
1888 otwarcie linii kolejowej Kalisz – Wałcz – Piła która ma ogromny wpływ na rozwój miasta
1895 uroczyste otwarcie dwóch kolejnych linii na trasach Kalisz- Ulikowo i Kalisz – Choszczno
1898 budowa magistratu w mieście, otwarcie szosy do Mirosławca (Märkisch Friedland)
1899 przy ul. Dworcowej oddany do użytku zostaje duży magazyn zbożowy
1900 otwarcie kolejnej linii kolejowej na trasie Kalisz – Złocieniec
1901 otwarto (15 lipca) nowy gmach szkoły (dzisiejszy Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych im. Pamięci Ofiar Terroryzmu 11 września 2001 roku
1905 w Kaliszu działalność rozpoczyna fabryka cementu Abraham Zement-fabrik
1908 produkcję rozpoczyna Fabryka Butów Skórzanych i Drewnianych Jahnkego
1910 miasto zamieszkuje 3343 mieszkańców
1912 działalność rozpoczyna fabryka beczek drewnianych późniejszy "PREFABET"
1924 zakończona elektryfikacja miasta, do którego prąd płynie z działającej do dziś elektrowni wodnej na rzece Drawie w Alt Springe (Stary Potok, obecnie Borowo)
1927 ostatnia fabryka sukiennicza w mieście zamyka swe bramy i ulega likwidacji
1933 w Kaliszu mieszka 3837 ludzi
1935 następuje rozbudowa i przebudowa ratusza miejskiego
1945 zniszczono zabudowę centrum Kallies. Pod nazwą Kalisz Nowy miasto zostaje włączone do Polski, następuje całkowita wymiana jego ludności.
1946 luty w pobliżu miasta utworzono Poligon Drawski który zajmuje połowę gminy Kalisz Pomorski, w tym bardzo żyzne i dotąd dobrze zagospodarowane tereny uprawne nad Drawą
1963 wybudowane zostają zakłady "ŻELGAZBET"
1967 wybudowano nowy ośrodek zdrowia w mieście
1967 – 1972 powstają nowe obiekty Gminnej Spółdzielni "Samopomoc Chłopska": (piekarnia, biurowiec, restauracja, masarnia, rozlewnia piwa)
1972 – 1974 następuje rozbudowa Kalisza Pomorskiego. W wyniku rozwoju przemysłu brakuje mieszkań dla nowo przybyłych pracowników, powstaje kaliskie Osiedle "Świt"
1973 oddano do użytku bank spółdzielczy
1974 1 września rusza w nowym gmachu szkoła podstawowa przy ul. Błonie Kaszubskie
1976 powstaje Ośrodek Sportu i Rekreacji, który pozyskuje środki na odnowę przedwojennego, stadionu miejskiego.
1976 – 1978 powstaje kolejne osiedle – osiedle [Kombinatu Państwowe Gospodarstwo Rolne|PGR]] przy ul. Dworcowej.
1980 – oddano do użytku dworzec kolejowy po długich staraniach o jego wybudowanie przez ówczesnego zawiadowcę stacji; to przypominający barak obiekt tymczasowy, stojący w miejscu dawnego, okazałego dworca, który zaraz po wojnie wysadzono w powietrze w niejasnych do dziś okolicznościach.
1984 kaliski dworzec PKS-u przyjmuje pierwszych pasażerów
1985 styczeń Nadleśnictwo Kalisz Pomorski przenosi się do nowej siedziby
1988 budowa nowego osiedla przy ul. Brzozowej
1993 rozbudowa kanalizacji oraz budowa nowej oczyszczalni ścieków dla miasta
1995 następuje gazyfikacja miasta
1997 powstaje nowoczesne zaplecze sportowe na obiekcie stadionu miejskiego
2002 remont elewacji ratusza miejskiego
2003 uroczyste obchody 700-lecia miasta Kalisz Pomorski
2004 powstaje nowoczesna hala sportowo-widowiskowa
2005 uruchomione zostaje Gminne Centrum Reagowania, następuje modernizacja oświetlenia w mieście, rozbudowa oczyszczalni i budowa nowej kanalizacji, wybudowane zostają kolejne bloki wielorodzinne
2007 do terytorium miasta włączono trzy osady: Pniewy, Siekiercze oraz Smugi[6]. Przed rokiem 1945 należały już one do miasta jako tzw. Abbau Kallies
2010 oddano do użytku odrestaurowany Pałac Wedlów
Komunikacja[edytuj]

Transport drogowy[edytuj]
Miasto leży na skrzyżowaniu drogi krajowej nr 10 z drogą wojewódzką nr 175. Oprócz tego z Kalisza Pomorskiego prowadzą drogi lokalne do Giżyna i Suchowa.
Transport kolejowy[edytuj]
Kalisz Pomorski był ważnym węzłem kolejowym, w mieście istnieje stacja kolejowa Kalisz Pomorski oraz przystanek kolejowy Kalisz Pomorski Miasto. Od 1 września 2006 roku na obydwu liniach tzn. Piła – Ulikowo i Grzmiąca- Kostrzyn nad Odrą, został wznowiony ruch. Połączenie ze Stargardem Szczecińskim obsługiwać mają nowoczesne szynobusy zakupione przez Urząd Marszałkowski woj. zachodniopomorskiego


Kościół pw. Matki Bożej Królowej Polski
Zabytki i atrakcje turystyczne[edytuj]



Ruiny zamku Wedlów
W mieście ze względu na zniszczenia ostatniej wojny nie zachowało się wiele obiektów zabytkowych. Jednak godne uwagi są zabytki chronione prawem:[7]
układ urbanistyczny, nr rej. 540 z dnia 30 grudnia 1965 r. Cenny, późnośredniowieczny układ przestrzenny miasta na planie owalnicy o prostopadłej sieci ulic, położonej między trzema jeziorami, został częściowo zatarty wskutek zniszczeń w 1945 r., a następnie zdewastowany budową bloków mieszkalnych w północno-zachodniej części Starego Miasta. Obecnie jest on już czytelny jedynie z powietrza.
kościół pw. Matki Bożej Królowej Polski z 2. poł. XVIII wieku, nr rej. 236 z dnia 16 stycznia 1960 r. Kościół parafialny, rzymskokatolicki należący do dekanatu Mirosławiec, diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej, metropolii szczecińsko-kamieńskiej. Budowla klasycystyczna, po 1771 r., posiada charakterystyczne cechy świątyni protestanckiej, którą pozostawał do 1945 r. Wewnątrz znajduje się zabytkowy ołtarz, zdobiony i złocony, powstały w okresie baroku.
zespół pałacowy, nr rej. 235 z dnia 16 stycznia 1960 r., w skład którego wchodzą:
pałac z XVIII w. oraz XIX / XX wieku. Pałac ufundowany przez rodzinę Wedlów jako zamek w 1. poł. XIV wieku. Kolejne przebudowy w XVIII, XIX i XX w. przekształciły go w obiekt o charakterze rezydencjonalnym, uzupełniony o piętrową oficynę. Najstarszą, zachowaną częścią są gotyckie piwnice oraz zewnętrzne mury. Po zniszczeniach w latach powojennych, kilkakrotnie przystępowano do odbudowy gmachu, którą dopiero niedawno ukończono. Teraz zamek otacza odnowiony park z licznymi starymi drzewami i stylową fontanną, a w samym gmachu mieści się Biblioteka Miejska oraz sale reprezentacyjne i wystawowe.
park
plebania z ok. 1800 r., ul. Bolesława Krzywoustego 4, nr rej. 822 z dnia 4 sierpnia 1967 r. Wewnątrz mieści się epitafium rodziny Wedlów z XVI wieku przeniesione z kościoła w Giżynie (Giesen)i umieszczone tutaj w 1963 roku.
Przyroda[edytuj]



Jezioro Młyńskie w Kaliszu Pomorskim
Brak uciążliwego przemysłu w mieście, czyste lasy oraz czyste jeziora są atutem miasta i gminy. W mieście zlokalizowane są cztery jeziora. Są to:
Bobrowo Wielkie największe o pow. 24,9 ha
Bobrowo Małe
Jezioro Młyńskie
Jezioro Lasek
oraz staw w lesie na końcu ul. Szczecińskiej, zwany do 1945 r. Jeziorkiem Głupców (Dummerschen See), obecnie bez nazwy
W pobliżu miasta znajdują się Drawieński Park Narodowy oraz Drawski Park Krajobrazowy.
Kultura i oświata[edytuj]

W mieście znajdują się:
przedszkole miejskie "Bajkolandia"
Szkoła Podstawowa im. Kornela Makuszyńskiego
Gimnazjum im. Marii Skłodowskiej-Curie
Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych im. Pamięci Ofiar Terroryzmu 11 września 2001 roku
Organizacją kultury i imprez kulturalno-rozrywkowych w Kaliszu Pomorskim zajmuje się Miejsko – Gminny Ośrodek Kultury. W jego strukturach działa Kaliski Ośrodek Kultury oraz Biblioteka Publiczna w Kaliszu Pomorskim. MGOK w Kaliszu Pomorskim pod swoją opieką ma też świetlice wiejskie w miejscowościach Barlin, Biały Zdrój, Poźrzadło Wielkie, Pomierzyn, Sienica, Stara Studnica, Dębsko, Cybowo, Suchowo, Stara Korytnica, Giżyno, Pepłówek, Prostynia. Ośrodek kultury oferuje zajęcia w wielu kołach zainteresowań. Do wyboru są koła plastyczne, teatralne, taneczne, wokalno-instrumentalne, dziennikarskie. Biblioteka oferuje odczyty, gry oraz nieodpłatne korzystanie z internetu. Dużym powodzeniem cieszy się kaliska "Galeria Za Filarami" w której prezentowane są prace dzieci i młodzieży, oraz twórców i artystów tak lokalnych jak i zaproszonych. W Kaliszu tworzą fotograficy, rzeźbiarze, malarze. Dział tutaj również zespół "Quadrat". W mieście organizowanych jest wiele imprez, konkursów, organizowany jest konkurs plastyczny "Barwy Lasu".
Imprezy kulturalne[edytuj]
W mieście organizowanych jest kilkanaście imprez cyklicznych dla mieszkańców miasta i nie tylko. Są to:
Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy
Dzień Kobiet
Powiatowy Przegląd Piosenki Przyrodniczej
Alternatywne Majowe Spotkania Młodzieżowe
Gminny Przegląd Teatrzyków
Powiatowe Prezentacje Kulturalne
Jarmark nad Jeziorem Ogórkowym
Kaliskie Rockowisko
Dożynki
Spotkania kabaretowe
Jesienny wieczór z poezją
Mikołajki
Gospodarka[edytuj]

Kalisz Pomorski jest lokalnym ośrodkiem usługowym, handlowym, oraz przemysłowym. W mieście istnieje wytwórnia styropianu "STYROPOL", piekarnia, Zakład Przemysłu Drzewnego Koszalińskiego Przedsiębiorstwa Przemysłu Drzewnego, przedsiębiorstwo "HYFRO LIFT", Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej (zakład budżetowy Miasta Kalisz Pomorski), kilkanaście hurtowni, sklepy wielobranżowe, spożywcze, odzieżowe, składy, przedsiębiorstwa budowlane, warsztaty, serwisy samochodowe. Z pomyślnością rozwija się też branża meblarska dzięki przedsiębiorstwu produkującemu meble tapicerowane. W mieście istnieje posterunek policji, ośrodek zdrowia, poczta polska, motele, bary, restauracje, firmy usługowo-handlowe, stacja benzynowa.
Turystyka[edytuj]



Zabytkowa zabudowa ulicy Toruńskiej
W mieście istnieje plaża miejska nad jeziorem Bobrowo Wielkie. Plaża jest strzeżona z ratownikiem. Oprócz tego atrakcjami turystycznymi są wspomniane wyżej zabytki. Kalisz Pomorski prowadzi Informację Turystyczną mającą na celu obsługę ruchu turystycznego w mieście i gminie. Na tym terenie istnieje szlak pieszo – rowerowy o długości 50 km prowadzący przez miejscowości gminy Kalisz Pomorski.
Istnieją tutaj motele, pensjonaty, pola namiotowe oraz wynajmowane są pokoje gościnne. Informacje o noclegach posiada punkt informacji turystycznej.
Administracja[edytuj]

Miasto jest siedzibą gminy miejsko-wiejskiej. Mieszkańcy Kalisza Pomorskiego wybierają do swojej rady miejskiej 9 radnych (9 z 15)[8]. Pozostałych 6 radnych wybierają mieszkańcy terenów wiejskich gminy Kalisz Pomorski. Organem wykonawczym jest burmistrz. Siedzibą władz jest budynek przy ul. Wolności.
Burmistrzowie Kalisza Pomorskiego:
Andrzej Hypki (2002 – 17 października 2007)
Michał Hypki (zaprzysiężony 25 stycznia 2008 r.)
Gmina Kalisz Pomorski utworzyła w obrębie miasta 5 jednostek pomocniczych, zwanych "samorządami mieszkańców" (tj. Samorząd Mieszkańców Nr 1, 2, 3, 4, 5)[9]. W każdym z nich organ uchwałodawczy – ogólne zebranie samorządu mieszkańców wybiera zarząd samorządu mieszkańców, który składa się z 5 osób, w tym z przewodniczącego[10].
Miasto jest członkiem Związku Miast Polskich.
Mieszkańcy Kalisza Pomorskiego wybierają parlamentarzystów z okręgów z siedzibą komisji wyborczej w Koszalinie, a posłów do Parlamentu Europejskiego z okręgu wyborczego nr 13.
Współpraca międzynarodowa[edytuj]
Partnerzy miasta i gminy to:[11]
Kaltenkirchen, (Niemcy) od 19 listopada 1999
Torgelow, (Niemcy) od 16 października 2007
Zobacz też[edytuj]

Cmentarz żydowski w Kaliszu Pomorskim