poniedziałek, 24 września 2012

Janikowo


Janikowo

Państwo Polska
Województwo kujawsko-pomorskie
Powiat inowrocławski
Gmina Janikowo
gmina miejsko-wiejska
Założono ok. 1472
Prawa miejskie 7 lipca 1962
Burmistrz Andrzej Jan Brzeziński[1]
Powierzchnia 9,51 km²
Położenie (zasięg) Kujawy Zachodnie
Wysokość 87,7-95 m n.p.m.
Ludność (VI.2012)
• liczba
• gęstość
9 133▲[2]
961 os./km²
Strefa numeracyjna
+48 52
Kod pocztowy 88-160
Tablice rejestracyjne CIN
Położenie na mapie Polski


Janikowo
52°45′N 18°06′E
TERC
(TERYT) 6040507054
Urząd miejski
ul. Przemysłowa 6
88-160 Janikowo
 Multimedia w Wikimedia Commons
 Hasło Janikowo w Wikisłowniku
Strona internetowa


Abdullah ibn Abd al-Aziz as-Saud – honorowy obywatel miasta
Janikowo (niem. Janikowo, 1903–1918 Amsee) – miasto w woj. kujawsko-pomorskim, w powiecie inowrocławskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Janikowo. Położone nad Jeziorem Pakoskim. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. bydgoskiego. Miasto jest siedzibą Gminy Janikowo.
Miasto w 2012 roku obchodziło jubileusz 50-lecia nadania praw miejskich.
Według danych z czerwca 2012 roku Janikowo ma 9133 mieszkańców[2].
Spis treści  [ukryj]
1 Historia
2 Zabytki
3 Pomniki i miejsca pamięci
4 Honorowi obywatele Janikowa
5 Demografia
6 Gospodarka i komunikacja
7 Edukacja
8 Znane osoby związane z Janikowem
9 Sport
10 Dzielnice i osiedla
11 Kościoły
12 Kultura
13 Turystyka
14 Media
15 Bezpieczeństwo
16 Zobacz też
17 Przypisy
18 Linki zewnętrzne
Historia[edytuj]

Pierwsza źródłowa wzmianka o Janikowie pochodzi z 1472 roku – wtedy to król Kazimierz IV Jagiellończyk poświadczył dokument, który stwierdzał, że Bogusz z Ostrowa nadaje wieś Janikowo bratu Władysławowi.
W wyniku I rozbioru Polski, Janikowo, Inowrocław i Kujawy zachodnie przeszły pod panowanie pruskie. Gleby tego rejonu sprzyjały uprawie buraków cukrowych, toteż w 1875 roku z inicjatywy doktora Zygmunta Wilkońskiego powstała pierwsza na Kujawach cukrownia Janikowo (zamknięta w 2005). W czasie zaboru (pruskiego) i w latach okupacji 1939-1945 nosiło nazwę Amsee. Na początku XX wieku w szkole doszło do strajku szkolnego. Trwał on od 22 października 1906 roku do 27 czerwca 1907 roku. Podczas Powstania Wielkopolskiego oddział porucznika Cymsa zajął Janikowo po małej potyczce z Niemcami na moście kolejowym.
W latach 1872-1873 doprowadzono do miasta kolej.
W lutym 1908 roku Cukrownia "Janikowo" uległa pożarowi, z którym nie mogła się uporać janikowska Straż Pożarna. Do pomocy, specjalnym pociągiem przybyły wozy strażackie z Bydgoszczy i Inowrocławia. Jeszcze tego samego roku cukrownie odbudowano i przy okazji zmodernizowano.[3]
Po rozpoczęciu II wojny światowej Janikowo (konkretnie cukrownia) zostało zbombardowane przez hitlerowską Luftwaffe 3 września 1939, a zajęte przez Niemców 8 września 1939 roku. W nalocie zginęło 7 osób.[4] Pierwszy dworzec kolejowy uległ zniszczeniu podczas II wojny światowej – nowy wybudowano w latach 60. XX wieku. Spod okupacji hitlerowskiej miasto zostało wyzwolone w styczniu 1945 roku. W 1957 roku został uruchomiony największy zakład przemysłowy Janikowa – kombinat sodowy (obecnie Janikowskie Zakłady Sodowe „Janikosoda” SA, należące do chemicznej grupy kapitałowej „Ciech” SA), które wykorzystują sól lub solankę z kopalni w Przyjmie pod Mogilnem i Wapnie z Piechcina oraz wodę z jeziora Pakoskiego. Zakład produkuje m.in. sodę ciężką i lekką, sól spożywczą, przemysłową i jodowaną.[5]
Ulokowanie kombinatu sodowego w Janikowie, na bardzo dobrych glebach (a nie np. w pobliskich Mątwach, gdzie fabryka sody istnieje od XIX wieku), powodujące zaprzestanie rolniczego użytkowania ziem bardzo wysokiej klasy (z powodu zajęcia ich przez składowiska odpadów), bywa, obok podkrakowskiej Nowej Huty podawane jako przykład odgórnej państwowej decyzji lokalizacyjnej sprzecznej z obiektywnymi przesłankami[6].
 Osobny artykuł: Katastrofa kolejowa pod Janikowem.
Katastrofa kolejowa pod Janikowem (18.02.1983r.):
Pociąg pospieszny relacji Wrocław Główny – Gdynia Główna Osobowa najechał na wysokim nasypie, przed stacją Janikowo, na stojące na szlaku wagony towarowe, które pozostawił tam rozerwany i ruszający wcześniej spod semafora wjazdowego pociąg towarowy. Lokomotywa po najechaniu na wagony towarowe została wyrzucona z torów, pociąg uległ rozerwaniu, lokomotywa wpadła do Jeziora Pakoskiego, a wagony wykoleiły się, ale nie spadły z nasypu. W wypadku zginęły 3 osoby oraz 19 zostało rannych.[7]
Nazwa miasta wywodzi się od staropolskiego imienia Janik, które z biegiem czasu przekształciło się w imię Jan.
Zabytki[edytuj]

kościół gotycki pw. św. Jana Chrzciciela z końca XV wieku w dzielnicy Ostrowo. Wcześniej był tu najprawdopodobniej kościół drewniany. Dopiero później w XV wieku wybudowano prezbiterium. Inne części kościoła, w tym wieża pochodzą z późniejszego okresu.
plebania z XIX wieku
zabudowania cukrowni z XIX wieku
kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa z 1925 rozbudowany w 1978, położony na obrzeżach miasta (niegdyś w centrum). Główna ściana prezbiterium wyłożona jest mozaiką z 75000 kawałków.
XIX-wieczny pałac w dzielnicy Ostrowo[8]
Pomniki i miejsca pamięci[edytuj]

Pomnik ku czci Powstańców Wielkopolskich walczących na Kujawach (ul. 1-go maja)
Pomnik ku czci ofiar zbrodni hitlerowskich na terenie Janikowa (ul. Przyjezierna-Cmentarz)
Pomnik ku czci ofiar niemieckiego nalotu na Janikowo 3.IX.1939 (ul. Topolowa)
Tablica ku czci Stanisława Wojciechowskigo – dyrektora janikowskiej szkoły, zamordowanego w lasach gniewkowskich przez Niemców w 1939 roku (ul. 1-go maja)
Tablica upamiętniająca gen. Stanisława Taczaka. Znajduje się na domu, w którym kiedyś mieszkał (ul. Powstańców Wielkopolskich)
Dąb pamięci ku czci ofiar zbrodni katyńskiej (ul. Szkolna - teren Szkoły Podstawowej)
Honorowi obywatele Janikowa[edytuj]

Abdullah ibn Abd al-Aziz as-Saud – fundator operacji rozdzielenia sióstr syjamskich z Janikowa (Darii i Olgi Kołacz).
Demografia[edytuj]


Gospodarka i komunikacja[edytuj]



Kolej linowa Janikowo - Piechcin


Rolniczy krajobraz Kujaw, a w tle Janikowskie Zakłady Sodowe "Janikosoda"


Lokomotywa należąca do janikowsko-inowrocławskiej firmy Transoda
W grudniu 2007 roku na terenie miasta według danych Głównego Urzędu Statystycznego istniało w Janikowie 821 podmiotów gospodarki narodowej zarejestrowanych w rejestrze REGON. Na sektor prywatny składało się 760 podmiotów gospodarczych a na sektor publiczny 61 podmiotów gospodarczych. Główne gałęzie przemysłu w mieście to chemiczny i meblarski. Największymi pracodawcami w mieście są Janikowskie Zakłady Sodowe „Janikosoda” oraz fabryka mebli Janipol.
Autobusy komunikacji miejskiej kursują w wybrane dni roku np. w dzień Wszystkich Świętych. Linia łączy takie dzielnice jak os. Wilkońskiego, Centrum, Stare Janikowo i Ostrowo. W dni kursowania przejazd jest darmowy.
Koleje:
linia kolejowa nr 353: Poznań Wsch. – Skandawa
 Osobny artykuł: Janikowo (stacja kolejowa).
W Janikowie znajduje się baza taborowa janikowsko-inowrocławskiej spółki kolejowej Transoda. W budynkach dawnej cukrowni działa także zakład naprawy taboru, w którym rewizje przechodzą cysterny firmy LOTOS Kolej.
W Janikowie znajduje się czynna towarowa kolej linowa Janikowo – Piechcin, która transportuje kamień z Piechcina do Zakładów Sodowych[9].
Drogi:
droga wojewódzka nr 255: Pakość – Strzelno, która przebiega równolegle, kilkadziesiąt metrów poza zachodnią granicą miasta wyznaczoną na jeziorze pakoskim.
Od 2011 roku Janikowo ma obwodnicę[10].
Edukacja[edytuj]

Przedszkola
Przedszkole Miejskie nr 1 – ul. Słoneczna 31
Przedszkole Miejskie nr 2 - ul. Miła 11 (Obecnie działa jako stowarzyszenie "Dar Serca" dla dzieci specjalnej troski)
Szkoły podstawowe
SP Janikowo nr 1 – ul. Szkolna 1, klasy IV–VI
SP Janikowo nr 3 – ul. Kozala 3, klasy I–III
Gimnazja
Gimnazjum Janikowo – ul. Główna 6 (dawniej SP nr 2)
Szkoły Ponadgimnazjalne
Zespół Szkół PRESTIGE (szkoła prywatna)
Liceum Albert (szkoła prywatna)
Szkoła Wyższa
Uniwersytetu Trzeciego Wieku Wyższej Szkoły Gospodarki w Bydgoszczy Filii w Janikowie – ul. Przemysłowa 6[11]
Znane osoby związane z Janikowem[edytuj]



Dworzec kolejowy, który uległ zniszczeniu podczas II wojny światowej (widok około 1910 roku)
gen. Stanisław Taczak – pierwszy dowódca Powstania Wielkopolskiego. Z powodu represji władz komunistycznych przeprowadził się do Janikowa, gdzie do emerytury pracował w Cukrowni Janikowo.
kpt. Jerzy Pszenny – w latach 1960–1968 kapitan polskiego statku transatlantyckiego MS Batory. Najmłodszy polski dowódca tego typu jednostki.
Eugeniusz Kłopotek – dyrektor zakładu doświadczalnego w Kołudzie Wielkiej. Poseł na Sejm RP z ramienia PSL.
Henryk Czaman – artysta grafik, ilustrator i pedagog. W 1934 roku zamieszkał na terenie Ostrowa, obecnej dzielnicy Janikowa. Podczas hitlerowskiej okupacji pracował w janikowskiej cukrowni. Jego imię nosi Towarzystwo Przyjaciół Janikowa.
Marian Kaiser – reprezentant Polski na żużlu, Drużynowy Mistrz Świata z 1961 i Indywidualny Mistrz Polski z 1957 roku. Wychowanek Stali Gorzów.
Sport[edytuj]

Na terenie miasta znajdują się następujące kluby sportowe:
Unia Janikowo – piłka nożna (IV liga)[12]
MKS „Basket” Janikowo – koszykówka (III liga)
KŻ „Kormoran” Janikowo – żeglarstwo[13]
LKS „Zefir” Janikowo – warcaby, tenis stołowy
W mieście działa koło wędkarskie. Istnieje kryta pływalnia „Wodnik” oraz dwa boiska „Orlik 2012” i „Biały Orlik” (lodowisko). Do dyspozycji mieszkańców są ściana wspinaczkowa i siłownie, stadion miejski, a także hala widowiskowo-sportowa[14].
Do 2007 roku i po przerwie od 2012 roku są tu rozgrywane zawody motorowodne w klasie F-500 (wodna Formuła1).[15]
Dzielnice i osiedla[edytuj]



Zabudowa Cukrowni Janikowo na przełomie XIX i XX wieku
Śródmieście – około 5610 mieszkańców
Osiedle Wilkońskiego – około 2240 mieszkańców
Stare Janikowo – około 700 mieszkańców
Osiedle Ustronie – około 300 mieszkańców
Ostrowo – około 250 mieszkańców
Kościoły[edytuj]

Rzymskokatolickie
Parafia bł. Michała Kozala BM w Janikowie
Parafia Najświętszego Serca Pana Jezusa w Janikowie
Parafia św. Jana Chrzciciela w Janikowie
Protestanckie
Zbór Kościoła Ewangelicznego w RP w Janikowie
Wszystkie parafie rzymskokatolickie z Janikowa leżą w dekanacie barcińskim.
Kultura[edytuj]



Koza na Kujawach
W Janikowie działa Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury (ul. Przemysłowa)[16]. Co roku są organizowane imprezy masowe z okazji Dni Janikowa, Dnia Dziecka oraz Dnia Chemika. Janikowo jest jedynym miastem po Inowrocławiu, które kultywuje zwyczaj "kujawskiej kozy". Zgodnie ze zwyczajem, w ostatki, po okolicy chodzi kolorowy orszak zwany kozą – ma on pożegnać karnawał. Działają tu dwie publiczne biblioteki oraz Międzynarodowe Centrum Promocji Dialogu[17]. Działa kino Manhattan. Przez artystów z większych miast są tu wystawiane spektakle teatralne i operetki.
Turystyka[edytuj]



Jezioro Pakoskie
W mieście istnieje kilka kwater i hotel Nad Jeziorem. W parafii pw. Jana Chrzciciela przy ul. Przyjeziernej znajduje się diecezjalny ośrodek oazowy Ruchu Światło-Życie. Główną atrakcją turystyczną miasta są rejsy statkiem wycieczkowym „Janek” po Jeziorze Pakoskim Północnym.
Media[edytuj]

Informacje z Janikowa prezentowane są w inowrocławskiej zakładce „Gazety Pomorskiej”. W mieście działa telewizja kablowa Jan-Sat.
Bezpieczeństwo[edytuj]

 Osobny artykuł: Straż Pożarna w Janikowie.
Na terenie Janikowa znajdują się:
Komisariat Policji w Janikowie – ul. Przemysłowa 6[18]
Zakładowa straż pożarna przy JZS „Janikosoda”, Janikowo – ul. Przemysłowa 30
Pogotowie Ratunkowe w Janikowie – ul. Główna 35[19]
Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe w Janikowie – ul. Główna 41
Dodatkowo monitoring miejski obejmuje swoim zasięgiem 80% powierzchni miasta.
Zobacz też[edytuj]

Herb Janikowa

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz

+1