poniedziałek, 24 września 2012

Grudziądz


Grudziądz

Dewiza: Miasto na szczęście
Państwo Polska
Województwo kujawsko-pomorskie
Powiat miasto na prawach powiatu
Założono X w.
Prawa miejskie 18 czerwca 1291
Prezydent miasta Robert Malinowski
Powierzchnia 57,76 km²
Wysokość 50 m n.p.m.
Ludność (2011)
• liczba
• gęstość
98 726 ▼[1]
1 714,0 os./km²
Strefa numeracyjna
(+48) 56
Kod pocztowy 86-300 do 86-311
Tablice rejestracyjne CG
Położenie na mapie Polski


Grudziądz
53°29′33″N 18°46′34″E
TERC
(TERYT) 0462011
SIMC 0983333
Urząd miejski
ul. Ratuszowa 1
86-300 Grudziądz
 Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa


Panorama miasta z lotu ptaka
Grudziądz Grudziądz ?/i (łac. Graudentum, Graudentium[2][3], niem. Graudenz) – miasto na prawach powiatu w województwie kujawsko-pomorskim nad Wisłą. Według danych z 31 marca 2011 r. miasto miało 98 726 mieszkańców.
Spis treści  [ukryj]
1 Położenie
2 Historia
2.1 Kalendarium
3 Warunki naturalne
3.1 Zbiorniki wodne
3.2 Klimat
3.3 Powierzchnia miasta
4 Zabytki
4.1 Zabytkowe obiekty sakralne
5 Hejnał grudziądzki
6 Demografia
6.1 Populacja
6.2 Wyznanie
6.3 Niepełnosprawni w Grudziądzu
7 Gospodarka
7.1 Przemysł
7.2 Handel
8 Kultura i sztuka
8.1 Centrum Kultury Teatr
8.2 Biblioteka Miejska w Grudziądzu
8.3 Muzeum w Grudziądzu
8.4 Grudziądzkie Towarzystwo Kultury
8.5 Chóry
8.6 Kina
8.7 Legendy i mity związane z Grudziądzem
8.7.1 Oblężenie Grudziądza przez Szwedów
8.7.2 Jadwiga przy studni zamkowej
8.7.3 Jak Mikołaj Kopernik zaprojektował kanał Trynka
8.7.4 Nieszczęśliwa miłość Katarzyny i Johana
8.8 Imprezy kulturalne
8.9 Media
8.9.1 Obecne
8.9.2 Historyczne
9 Sport i rekreacja
9.1 Kluby sportowe
9.2 Kluby i stowarzyszenia osób niepełnosprawnych
9.3 Baseny
9.4 Inne
10 Edukacja
10.1 Planetarium
11 Administracja
11.1 Osiedla Grudziądza
11.2 Polityka
12 Infrastruktura
12.1 Komunikacja
12.1.1 Drogi
12.1.2 Koleje
12.1.3 Mosty
12.2 Komunikacja miejska
12.3 Ochrona środowiska
12.4 Bezpieczeństwo
12.5 Opieka zdrowotna
13 Cmentarze
14 Kościoły i związki wyznaniowe
15 Osoby związane z Grudziądzem
15.1 Honorowi obywatele
15.2 Urodzeni w Grudziądzu
15.3 Zmarli w Grudziądzu
16 Grudziądz jako garnizon wojskowy
16.1 Jednostki stacjonujące przed 1939
16.2 Jednostki stacjonujące po 1945 (rozwiązane)
16.3 Jednostki stacjonujące po 1945
17 Miasta partnerskie
18 Zobacz też
19 Przypisy
20 Bibliografia
21 Linki zewnętrzne
Położenie[edytuj]

Miasto ciągnie się w kierunku południkowym ponad 12,5 km, w kierunku równoleżnikowym tylko 6,2 km. Na południe od ujścia Osy wznosi się Kępa Forteczna (86,1 m n.p.m.), zaś na południe od niej – Kępa Strzemięcińska (79,3 m n.p.m.). Grudziądz leży na 835 km biegu Wisły. Szerokość koryta rzeki w obrębie miasta wynosi od 320 do 500 m, a spadek rzeki – 0,18%. Głębokość koryta dochodzi do 9 m[4]. Najbliżej położone miasta to: Radzyń Chełmiński (19km), Łasin (25 km), Nowe nad Wisłą (26 km), Świecie nad Wisłą (26 km), Wąbrzeźno (32 km), Chełmno (34 km), Jabłonowo Pomorskie (34 km) oraz Kwidzyn (35km). Sąsiaduje także z powiatem grudziądzkim i świeckim. 17 października 2008 został oddany do użytku odcinek autostrady A1 ze Swarożyna do podgrudziądzkich Nowych Marz, co usprawniło komunikację w kierunku Trójmiasta[5]. W latach 1975-1998 miasto leżało w administracyjnych granicach województwa toruńskiego.
Historia[edytuj]

 Osobne artykuły: Historia Grudziądza, Twierdza Grudziądz i Obrona Grudziądza 1939.


Grudziądz ul. Spichrzowa


Zamek krzyżacki z XIII w. (zniszczony w 1945r.) Widok skrzydła płd. w XVIII w. na litografii.


Księstwo Warszawskie 1807-1815


Plan fortyfikacji w okolicy Grudziądza


Plan Grudziądza z 1913 roku
Najstarsze ślady bytności człowieka na tym terenie sięgają okresu późnego paleolitu, ok. 8000 lat p.n.e.
Ks. Stanisław Kujot dość dokładnie opisuje chrześcijańskie początki Grudziądza (oraz nazwę miejscowości) na podstawie analizy istniejących po dziś dzień dokumentów: "[...]... Tak samo się rzecz miała z ziemią chełmińską, która do Mazowsza należała i z niem razem w pierwszej połowie rządów Bolesława Chrobrego do państwa polskiego weszła. Mazowsze przedwiślanskie należało do Polski już za Mieszka I. Stosunek zaś ten zależności obu ziemi do Polski nie był przejściowy tylko, lecz trwały, bo zastajemy go jeszcze za Bolesława Śmiałego, kiedy tenże około r. 1065 zamierzając jakieś nowe biskupstwo założyć, prócz innych grodów mu także Grudziądz – Grudenczh –, a w Chełmnie – in Culmine – każdy dziewiąty targ, to jest dochody książęce z niego, i opłatę z karczem – nonum forum cum tabernario –, wreszcie wszystkie przewozy przez Wisłę od ujścia Bzury aż po morze – transitus omnes per Wyslam a Camen usque ad marę – wyznaczył." W. Kętrzyński domyśla się, że darowizny te dla biskupstwa płockiego przeznaczone były. Nie było zaś przykładu, by chrześcijański książę ziemię jakąś z samodzielności wyzuł, a przy pogaństwie zostawił, owszem za podbiciem szło z powszechnego zwyczaju nawracanie. Choć tedy pisane źródła, których w kraju współczesnych albo bliskoczesnych brak zupełnie, o sprawie tej tak ważnej milczą, wniosek sam się nasuwa, że i Piastowie chrześcijańscy na dolnym powiślu, o ile ono do państwa ich należało, tak samo sobie postąpili...[...][6]
Miasto zostało założone w roku 1291 na prawie chełmińskim. W dawnych tekstach występuje pod różnymi określeniami: Grudenc, Grudencz, Grawdencz, Graudentum, Grudentz, Grudenz, Graudenz. Badacze od wielu lat spierają się o etymologiczne znaczenie nazwy. Część z nich wskazuje, iż nazwa pochodzi od wyrazu gród, inni twierdzą, że od grudzistej ziemi, bogato występującej na tym terenie. Jeszcze inni uważają, iż jest ona pochodzenia pruskiego, co związane było z przenikaniem na linię Wisły żywiołu pruskiego.
Kalendarium[edytuj]
1064 – prawdopodobnie pierwsza wzmianka o grodzie Grudziądz
11 kwietnia 1065 – datę tę przyjmuje się za metrykę miasta
1207 – objęcie ziemi chełmińskiej z Grudziądzem przez Konrada mazowieckiego
1218 – nadanie miasta biskupowi Chrystianowi
1231 – objęcie Grudziądza przez Krzyżaków
w XIII wieku zbudowany został w miejscowości zamek krzyżacki. Zniszczony został w 1945 roku
1291, 18 czerwca – został wystawiony akt lokacyjny miasta, regulujący prawnie jego granice i nadający mu prawo chełmińskie
1410, przełom lipca i sierpnia – krótkotrwałe zajęcie miasta i zamku przez wojska króla Jagiełły
1454, 8 lutego – zdobycie miasta przez oddziały Związku Pruskiego – koniec władzy Krzyżaków
1466, 19 października – II pokój toruński – Grudziądz i całe Prusy Królewskie przyznane Polsce
1522, 21 marca – Mikołaj Kopernik na odbywającym się w Grudziądzu Sejmiku Generalnym Prus Królewskich wygłosił traktat o monecie De aestimatione monetae
1622 – przybycie jezuitów
1624, 12 marca – przybycie benedyktynek
1655–1659 – okupacja szwedzka
1703 – kolejna okupacja szwedzka
1707 – 1718 – okupacja rosyjska
1772, 21 września – I rozbiór polski, Grudziądz w zaborze pruskim
1776, 6 czerwca – początek budowy cytadeli
Pod koniec XVIII w. na krótki czas przeniósł się do Grudziądza pruski król wraz z dworem
1801 – początek rozbiórki zamku krzyżackiego
1806/1807 – próby zdobycia Grudziądza przez wojska napoleońskie, udaremnione przez Courbiere'a
1920
23 stycznia – włączenie Grudziądza do Polski
15 sierpnia – powołanie do życia Centralnej Szkoły Jazdy w Grudziądzu, która dała początek Centrum Wyszkolenia Kawalerii
1925, 26 czerwca – 27 lipca – Pomorska Wystawa Rolnictwa i Przemysłu
1930, 1 stycznia - powołanie Centrum Wyszkolenia Żandarmerii
1939, 4 września – wkroczenie wojsk niemieckich. W październiku i listopadzie liczne aresztowania i egzekucje przedstawicieli polskiej inteligencji oraz Żydów
1945, 6 marca – zdobycie Grudziądza przez Armię Czerwoną, zabudowa miasta została zniszczona w ponad 60%
1990, 27 maja – pierwsze po wojnie demokratyczne wybory do Rady Miejskiej
2006, 30 października – wizyta Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego w Grudziądzu, pierwsza wizyta głowy państwa od 1936 roku
2010 - wizyta Prezydenta Bronisława Komorowskiego
Warunki naturalne[edytuj]



Park Miejski w Grudziądzu


Rzeźba Flisaka nad Błoniami
Grudziądz jest położony na Pomorzu Nadwiślańskim, na prawym brzegu Wisły. Położenie miasta w połowie drogi między portami północy i dużymi ośrodkami gospodarczymi (jak np. Bydgoszcz, Toruń), jak również na najkrótszym szlaku, łączącym zachód Polski z Warmią i Mazurami. Z racji położenia miasto od zawsze odgrywało ważną rolę. Na mapie administracyjnej Polski, Grudziądz leży w województwie kujawsko-pomorskim, i wypełnia zadania powiatu grodzkiego. Jest ono również siedzibą starostwa powiatowego, obejmującego swoim zasięgiem 6 gmin. W jego północnej części dominuje zabudowa jednorodzinna, centralną część miasta stanowi stara, zabytkowa zabudowa śródmiejska, natomiast w południowej usytuowane są dzielnice przemysłowo-składowe, a także duże osiedla mieszkaniowe z "wielkiej płyty". Grunty miasta należą do: Skarbu Państwa (27,5%), Miasta Grudziądz (40,1%), mienia prywatnego (28,3%) oraz (4,1%) do podmiotów gospodarczych (kościołów, związków wyznaniowych)[potrzebne źródło]. Grudziądz położony jest w Kotlinie Grudziądzkiej, której powierzchnia wynosi około 240 km², długość 20 km a szerokość 18 km. Jej cechą charakterystyczną są trzy tzw. kępy, które wznoszą się ponad 60 m nad poziom doliny Wisły. Największą z nich jest Kępa Forteczna, wznosząca się na wysokość 86,1 m n.p.m.Pozostałe dwie kępy to Kępa Strzemięcińska i Górnej Grupy. Miasto może pochwalić się bogatymi zasobami czwartorzędowych wód podziemnych. Grudziądz i jego okolice, zaliczone zostały do obszarów najwyższej ochrony w podziale na Główne Zbiorniki Wód Podziemnych Polski i oznaczone jako zbiornik nr 129.
Zbiorniki wodne[edytuj]
 Osobne artykuły: Kanał Trynka i Rów Hermana.


Jezioro Rudnickie
jezioro Bajkał
jezioro Rudnickie Małe
jezioro Rudnickie Wielkie
jezioro Tarpno
jezioro Rządz
Na terenie Basenu Grudziądzkiego jeziora zajmują 1,32% powierzchni[potrzebne źródło].
Klimat[edytuj]

Ta sekcja od 2008-09 wymaga uzupełnienia źródeł podanych informacji.
Informacje nieweryfikowalne mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Aby uczynić sekcję weryfikowalną, należy podać przypisy do materiałów opublikowanych w wiarygodnych źródłach.
Grudziądz położony jest w strefie klimatycznej umiarkowanej. Napływ różnorodnych mas powietrza powoduje, że teren ten odznacza się dużą zmiennością pogody oraz dużymi wahaniami przebiegu typów pogody. Istotną rolę dla klimatu odgrywa kotlinalne ukształtowanie obszaru i znaczne różnice wysokości w poszczególnych strefach Basenu Grudziądzkiego.
Średnie dzienne nasłonecznienie wynosi od 6 do 8 h. Największe przypada w maju (7-8 h), najmniejsze w grudniu (1,3 h). Roczna ilość czasu nasłonecznienia wynosi około 1600 h. Średnie roczne zachmurzenie waha się między 6-8,5. Największe jest w listopadzie, najmniejsze w czerwcu. Średnia roczna temp. wynosi 8 °C. Najgorętszym miesiącem roku jest lipiec (ok. 19 °C), a najzimniejszym styczeń (–3 °C). Ważnym elementem klimatycznym są przymrozki. Okres występowania przymrozków dochodzi do 160 dni na rok. Średnio rocznie opady atmosferyczne wynoszą ok. 500 mm. Jednak jest to parametr o dużym rocznym zróżnicowaniu od 295 mm do 757 mm. Średnia roczna ilość dni z opadami wynosi około 140 mm. Wiatry wieją najczęściej z kierunku południowo-zachodniego i są formowane pod wpływem kierunku biegu doliny Wisły. Prędkość wiatrów wiejących w Grudziądzu wynosi średnio około 3 m/s.
Powierzchnia miasta[edytuj]
Rok Powierzchnia
 1880 18,82 km²
 1934 28,31 km²
 1939 28,31 km²
 1945 28,64 km²
 1954 43,53 km²
 1975 58,74 km²
 1988 58,74 km²
 2006 57,78 km²

Panorama Grudziądza
Zabytki[edytuj]



Fasada ratusza miejskiego


Widok na ratusz w Grudziądzu od strony zejścia nad Wisłę


Balkon budynku przy ul. Pańskiej


Mury miejskie


Grudziądzkie spichrze nad Wisłą


Widok na Bramę Wodną
Zabytki Grudziądza znajdują się na Europejskim Szlaku Gotyku Ceglanego.
średniowieczny układ urbanistyczny Starego Miasta
mury miejskie z XIV/XV w. (m.in. Brama Wodna)
na wzgórzu zamkowym pozostałości zamku krzyżackiego z drugiej połowy XIII w. (ruiny wysadzonej przez Niemców w 1945 wieży "Klimek", niewielki fragment parteru skrzydła południowego (a nie jak dotąd twierdzono – wejście do kaplicy) z domurowanym na początku XX wieku portalem, który niesłusznie brano za okno kaplicy – badania archeologiczne prowadzone od 4.06.2008 wykazały, że ów portal nie posiada jakichkolwiek fundamentów, a więc jest tylko atrapą )
Kamienice na Starym Mieście w Grudziądzu, zabudowania Starego Miasta
od strony Wisły zespół spichrzów z XIII-XVII w.
cytadela, której obroną wsławił się Courbiere z przełomu XVIII i XIX w.
Gmach Wyższej Szkoły Realnej w Grudziądzu
Gmach dawnego Seminarium Nauczycielskiego w Grudziądzu
Dawna loża masońska w Grudziądzu
Zabytkowe obiekty sakralne[edytuj]


Dawne kolegium jezuickie (obecnie Urząd Miejski)
barokowy zespół poklasztorny benedyktynek: budynki klasztorne z XVII-XVIII w., tzw. Pałac Opatek z XVIII w., kościół Św. Ducha z XVI w., przebudowany w XVII w.
Stary kościół ewangelicki w Grudziądzu
Kościół garnizonowy w Grudziądzu
Kościół św. Jana w Grudziądzu
Kaplica św. Jerzego w Grudziądzu
Kościół Świętego Krzyża w Grudziądzu
kościół św. Mikołaja (fara, obecnie bazylika mniejsza od (6 grudnia 2010) z XIII-XV w.
Kościół Niepokalanego Serca NMP w Grudziądzu
barokowy zespół pojezuicki: kościół św. Franciszka Ksawerego z XVIII w., kolegium z XVII-XVIII w. (obecnie Urząd Miejski)
zespół poklasztorny reformatów z poł. XVIII w., kościół Św. Krzyża i klasztor, obecnie więzienie
Poliptyk Grudziądzki (przełom XIV i XV wieku) jest to gotycka malowana nastawa ołtarzowa pochodząca z kaplicy zamku krzyżackiego w Grudziądzu. Obecnie w Muzeum Narodowym w Warszawie.
Hejnał grudziądzki[edytuj]

Grudziądzki hejnał odegrano po raz pierwszy z wieży zamkowej "Klimek" na Górze Zamkowej pod koniec 1935 roku. Odtąd codziennie w samo południe grano go aż do wybuchu II wojny światowej. Twórcą hejnału był kapelmistrz 64PP – Stanisław Szpulecki. Po wojnie wznowiono jego odgrywanie z wieży ratusza w 1956 r. Ponownie po przerwie zaczęto nadawać hejnał 18 czerwca 1995 r.
Demografia[edytuj]

Populacja[edytuj]
 Osobny artykuł: Ludność Grudziądza.


Widok na śródmieście od strony południowej
Ludność miasta liczy obecnie ok. 100 tys. mieszkańców, z czego ponad 15% to dzieci i młodzież w wieku do 15. roku życia. W wieku produkcyjnym jest ok. 70% mieszkańców[potrzebne źródło].
Do 1994 roku liczba mieszkańców Grudziądza systematycznie powiększała się (w latach 1980-1994 wzrost wynosił prawie 15%), jednak w ostatnich latach ma miejsce ujemny przyrost rzeczywisty ludności. Gęstość zaludnienia kształtuje się na poziomie charakterystycznym dla dużych miast Polski, wynosi 1690 osób na 1 km2 (stan na 2004 rok). Większość mieszkańców stanowią kobiety (ok. 51 tys.). W mieście społeczność głównie zatrudniona jest w branży produkcyjnej, w handlu i usługach, edukacji, administracji oraz ochronie zdrowia.

Wyznanie[edytuj]

Ta sekcja od 2008-09 wymaga uzupełnienia źródeł podanych informacji.
Informacje nieweryfikowalne mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Aby uczynić sekcję weryfikowalną, należy podać przypisy do materiałów opublikowanych w wiarygodnych źródłach.
Według spisów z końca XIX i początku XX wieku.
ewangelicy:
10.871 ; (1880)
33.020 ; (1905)
25.493 ; (1910)
katolicy:
5.490 ; (1880)
11.684 ; (1905)
13.612 ; (1910)
Żydzi:
78 ; (1880)
579 ; (1905)
505 ; (1910)
inne:
– ; (1880)
1 ; (1905)
12 ; (1910)
Niepełnosprawni w Grudziądzu[edytuj]
Na dzień 31 grudnia 2003 r. w Grudziądzu było 12 547 osób niepełnosprawnych (co stanowi 12,39% ogółu mieszkańców), w tym: 788 osób w wieku do 16 lat, 11 759 osób w wieku powyżej 16 lat. Główne cele działań miasta i gminy Grudziądz na rzecz osób niepełnosprawnych określa "Program działań na rzecz osób niepełnosprawnych w Grudziądzu w latach 2004-2015".
Gospodarka[edytuj]

Od 2007 roku na terenie miasta znajduje się Pomorska Specjalna Strefa Ekonomiczna[7].
Przemysł[edytuj]


Galeria Grudziądzka
Do największych pod względem zatrudnienia przedsiębiorstw w mieście należą:
Vadain International Sp. z o.o.
Chłodnia Grudziądz Sp. z o.o.
Hydro-Vacuum S.A.
Unia Sp. z o.o.
Venture Industries Sp. z o.o.
Wojskowe Zakłady Uzbrojenia S.A.
Polski Przemysł Mięsny i Drobiarski MAT S.A.
MSU S.A.
La Rive S.A.
Mueller Fabryka Świec S.A.
Przedsiębiorstwo Solgrud Sp. z o.o.
Melbud S.A.
Polpak Papier Sp. z o.o.
Vischer Caravelle Poland sp. z o.o.
Handel[edytuj]
W mieście działają trzy centra handlowe, 1 dom handlowy[8] oraz wiele supermarketów i marketów. W mieście działa 11 salonów samochodowych. Planowane są kolejne dwa duże centra handlowe[9][10].
Kultura i sztuka[edytuj]



Centrum Kultury Teatr w Grudziądzu


Grudziądzka Biblioteka Publiczna


Muzeum grudziądzkie (dawny klasztor benedyktynek)
Centrum Kultury Teatr[edytuj]
 Osobny artykuł: Teatr w Grudziądzu.
Centrum Kultury Teatr w Grudziądzu swą działalność prowadzi głównie w obiektach teatru przy ul. Marszałka Focha i "Klubu Akcent" przy ul. Wybickiego. CKT zapewnia mieszkańcom i gościom miasta rozrywkę nie tylko tam ale również na starym mieście, czy na Błoniach Nadwiślańskich.
Biblioteka Miejska w Grudziądzu[edytuj]
 Osobny artykuł: Biblioteka Miejska w Grudziądzu.
Biblioteka Miejska prowadzi działalność od ponad 50 lat. Mieści się w gmachu wybudowanym w latach 1908-1911. Od roku 1912 siedzibę znalazły tu muzeum oraz biblioteka niemiecka ("Stadt Bibliothek Graudenz") która działała do 1920 roku, kiedy Grudziądz odzyskał niepodległość i powrócił do granic Polski.
Muzeum w Grudziądzu[edytuj]
 Osobny artykuł: Muzeum w Grudziądzu.
Muzeum grudziądzkie mieści się w dawnym klasztorze benedyktynek. Budynek zbudowany jest w stylu barokowym, w latach 1729-1731. Instytucja dzięki zróżnicowaniu ekspozycji umożliwia rozwój wielu różnych zainteresowań, przybliża kulturę materialną i duchową oraz daje okazję do zapoznania się z aktualnymi trendami sztuki.
Grudziądzkie Towarzystwo Kultury[edytuj]
Założone 1976, prowadzi intensywną działalność kulturalną i wydawniczą.
 Osobny artykuł: Grudziądzkie Towarzystwo Kultury.
Chóry[edytuj]
Alla Camera
Echo – Chór Meski
Maksymilianum
Soli Deo
Boni Cantores
Tibi Mariae
Cantabile
Sursum Corda


XX Zjazd Kawalerzystów
Kina[edytuj]
"Klub garnizonowy" (istniejące, nieużywane publicznie)
"Helios" (sieć kin, znajduje się w Centrum Handlowym "Alfa")
Nieistniejące: "Energetyk", "Tivoli", "Orzeł", "Metalowiec", "Helios"
Legendy i mity związane z Grudziądzem[edytuj]


Erik Dahlbergh, oblężenie Grudziądza przez Szwedów w 1656 r.


Kanał Trynka


Jezioro Tarpno
Oblężenie Grudziądza przez Szwedów[edytuj]
Legenda ta opowiada o tym, jak to przez 7 lat grudziądzki zamek bezskutecznie był oblegany przez Szwedów. Najeźdźca chciał poczekać, aż w mieście zabraknie pożywienia i jego mieszkańcy poddadzą się sami. Większość załogi i mieszczan była gotowa poddać się Szwedom. Pewnego dnia mieszczanin o imieniu Michałko wpadł na genialny pomysł. Do działa armatniego wsadził łeb ostatniego wołu i kawałek chleba, po czym wystrzelił je na drugi brzeg Wisły, gdzie czekali Szwedzi. Gdy ci zobaczyli, że mieszkańcy mają jeszcze tak duże zapasy żywności, że mogą nią strzelać z armaty, postanowili odstąpić od oblężenia zamku.
Jadwiga przy studni zamkowej[edytuj]
W czasie, gdy wojska Szwedzkie okupowały Grudziądz, pewna piękna mieszczanka o imieniu Jadwiga zakochała się bez pamięci w oficerze szwedzkim, z wzajemnością! Ich miłość była tak ogromna, że zaplanowali wspólną ucieczkę do Szwecji. Gdy usłyszał o tym ojciec Jadwigi (wielki patriota) wściekł się i kazał zamordować ukochanego córki, oczekującego Jadwigi przy zamkowej studni. Gdy wybranka serca przybyła na miejsce, przeżyła wielki szok i popadła w rozpacz widząc martwe ciało ukochanego. Zrozpaczona wrzuciła do głębokiej studni wszystkie kosztowności, przygotowane na podróż i wstąpiła do miejscowego klasztoru benedyktynek. Według legendy, do dziś dnia nikomu nie udało się jeszcze wydobyć tych skarbów.
Jak Mikołaj Kopernik zaprojektował kanał Trynka[edytuj]
Grudziądz położony był nad Wisłą, jednak jej wody nie nadawały się do picia. Z tego powodu mieszczanie w XIII w. doprowadzili do miasta wodę z jeziora Tuszewo, które znajdowało się na wschód od miasta. W tym celu poszerzono strugę płynącą z jeziora do Wisły. W ten sposób powstał strumień, który mógł napędzać młyny krzyżackie (stąd późniejsza nazwa Potok Młyński). Jednak wody jeziora szybko zostały wyeksploatowane, więc trzeba było znaleźć nowe źródło wody pitnej. Znaleziono je w okolicznych lasach osady Węgrowo (dziś wieś Pastwiska). W 1386 r. mieszkańcy rozpoczęli budowę 8 km kanału, noszącego nazwę Rów Hermana (od imienia swego twórcy). Po złączeniu go z Potokiem Młyńskim, kanał zapewniał wystarczającą ilość wody przez następne 150 lat. Niestety na początku XVI w. i te źródła zostały wyczerpane i w mieście zaczęło brakować wody ( co więcej wody Wisły zostały skażone bakteriami cholery). W marcu 1522 r. w Grudziądzu odbywał się sejmik generalny, na który 21 marca przybył Mikołaj Kopernik. Legenda mówi, że gdy wielki uczony usłyszał o kłopotach mieszkańców Grudziądza, natychmiast postanowił im pomóc. Po dokładnym przestudiowaniu map okolic miasta miał zaproponować wykopanie kanału, prowadzącego wody z rzeki Osy do miasta, a dalej do Wisły. Mieszkańcy wysłali do Zygmunta I Starego prośbę o pozwolenie budowy nowego kanału, jednak dopiero jego syn, Zygmunt August, pozwolił na budowę. Oddanie Kanału Trynka do użytku nastąpiło w 1552 r. podczas pobytu króla w Grudziądzu.
Nieszczęśliwa miłość Katarzyny i Johana[edytuj]
Pod koniec wieku XVI grudziądzki starosta Jan Zborowski sprowadził do miasta olenderskich osadników (mennonitów). Osiedlili się oni m.in. w Owczarkach, zakładając osadę i stawiając pierwsze domy. Pewnego roku, w Noc Świętojańską, okoliczna młodzież spotkała się nad Kanałem Trynka, gdzie wrzucano do wody wianki i tańczono przy ogniskach. Do grudziądzan dołączył młody Holender o imieniu Johan. W tłumie młodych dziewcząt zauważył piękną złotowłosą dziewczynę. Piękność nosząca imię Kasia, również dostrzegła urodziwego cudzoziemca. Młodzi zakochali się w sobie od pierwszego wejrzenia. Cóż z tego, kiedy dziewczyna była już zaręczona z Kacprem (synem młynarza z Kłódki). Miłość młodych była tak wielka, że mimo ciągłych przeciwności losu, spotykali się po kryjomu. Ich szczęście nie trwało jednak długo, ponieważ o wszystkim dowiedział się Kacper. Młynarz poprosił parobków, aby wybili Johanowi Kasię z głowy. Zaczaili się na niego i dopadli wracającego z randki. Okrutnie potraktowali młodzieńca i nieprzytomnego wrzucili do Trynki. Chłopak utonął, a gdy Kasia dowiedziała się o jego śmierci, zrozpaczona rzuciła się do wody, po czym silny prąd porwał jej młode jeszcze życie w odmęty Trynki. Do dziś dnia, w Noc Świętojańską, miejscowym rybakom na jeziorze Tarpno ukazują się duchy Kasi i Johana, które szukają się wzajemnie.


Pomnik ułana z dziewczyną
Imprezy kulturalne[edytuj]
W okresie Świąt Bożego Narodzenia na Rynku Głównym odbywa się Jarmark Świętego Mikołaja. Można na nim zakupić specjały z grudziądzkiego rynku spożywczego, ozdoby świąteczne oraz prezenty dla najbliższych. Można również posłuchać kolęd i piosenek świątecznych śpiewanych przez artystów na scenie.
Każdego roku w czasie Bożego Narodzenia na Rynku Głównym staje szopka betlejemska z żywymi zwierzętami i wysoka naturalna choinka.
W okolicach Jeziora Rudnickiego znajduje się miasteczko westernowe oferujące wiele atrakcji, m.in. ZOO.
Cyklicznie każdego roku Centrum Kultury Teatr organizuje na Błoniach Nadwiślańskich szereg imprez muzycznych, na które stara się zapraszać znane gwiazdy, takie jak: Doda, Kayah, De Mono czy Peja.
CKT organizuje również Lato z Muzami (występy różnych artystów, codziennie innego w nowym miejscu na Starym Mieście).
Każdego roku (np. 11 listopada) można zwiedzać grudziądzką Cytadelę.
Co roku miasto organizuje imprezę sylwestrową na parkingu przy największym targowisku (ul. Sienkiewicza).
Od 1989 roku corocznie odbywają się w Grudziądzu Zjazdy Kawalerzystów II RP
Media[edytuj]
Obecne[edytuj]


Pomnik Żołnierza Polskiego na Rynku Głównym Starego Miasta po remoncie w 2010/2011
Radio Eska Grudziądz (90,6 MHz)
TVSM Grudziądz (Telewizja Kablowa Spółdzielni Mieszkaniowej)
Kurier Grudziądzki
Nowości Grudziądzkie – regionalna wersja Nowości Dziennika Toruńskiego
Gazeta Pomorska
Internetowe Radio Grudziądz
Grudziądz Twoje-Miasto.pl
Portal internetowy Faktygrudziadz.pl
Wolny – Portal internetowy egrudziadz.pl
Moje Miasto Grudziądz, MMGRUDZIADZ.pl
Historyczne[edytuj]
Goniec Nadwiślański
Radio Grudziądz
Goniec Grudziądzki
Gazeta Grudziądzka
Der Gesellige Zeitung
12 sierpnia 2008 w Grudziądzu rozpoczęły się zdjęcia do filmu pt. Tatarak w reżyserii Andrzeja Wajdy[11][12].
Sport i rekreacja[edytuj]

Kluby sportowe[edytuj]


Stadion GKS Olimpii
W Grudziądzu funkcjonuje 39 klubów sportowych, które prowadzą łącznie 53 sekcje.
Grudziądzkie Towarzystwo Żużlowe (GTŻ Grudziądz), powołane w 2002 roku w miejsce założonego w 1979 roku Grudziądzkiego Klub Motorowego, który zakończył działalność ze względów finansowych
Grudziądzki Klub Sportowy "Olimpia"
MKS Drumed Nicrometal Grudziądz
Klub Wioślarski "Wisła Grudziądz"
KOKORO Grudziądzki Klub Kyokushin-kan Karate-do
Grudziądzkie Towarzystwo Piłkarskie "Nadwiślanin"
Uczniowski Klub Sportowy Rotmistrz Twoja Szkoła Grudziądz
Uczniowski Klub Sportowy "Ruch"
Uczniowski Klub Sportowy "Orka"
Miejski Klub Sportowy "Start"
Klub Sportowy "Stal"
Okniński MMA Grudziądz
Autonomiczna Ludowa Kolarska Sekcja "Stal" Grudziądz
Aeroklub Grudziądzki
KS Elektryk
KS Stomil
Autonomiczna Sekcja Tenisa Stołowego OLIMPIA-UNIA
Stowarzyszenie Sportowe Modelarzy Grudziądzkich
JKS Rywal Grudziądz
Grudziądzkie Towarzystwo Sportów Bilardowych
Klub Płetwonurków
Bractwo Wodniaków
Grudziądzkie Towarzystwo Tenisowe
Uczniowski Klub Sportowy "Arm Fanatic Sport" Grudziądz
W latach 80. na stadionie grudziądzkiej "Olimpii" rozegrała swoje spotkanie młodzieżowa reprezentacja Francji z Zinedinem Zidanem w składzie[potrzebne źródło].
Kluby i stowarzyszenia osób niepełnosprawnych[edytuj]
Stowarzyszenie Sportowe dla Osób Upośledzonych Umysłowo "Olimpiady Specjalne – Polska"
Stowarzyszenie Sportowe "Sprawni – Razem"
Centrum Rehabilitacji im. ks. Biskupa Jana Chrapka
"TowPeDe" Towarzystwo Przyjaciół Downa w Grudziądzu
Baseny[edytuj]
Basen przy SP nr 20 (ul. Sobieskiego 12)
Basen przy SP nr 21 (ul. Nauczycielska 19)
Basen w Ośrodku Kultury Fizycznej (ul. Kalinkowa 56)
Baseny odkryte MORiW (ul. Za Basenem 2)
Baseny Solankowe (ul. Warszawska 36)
Inne[edytuj]
Każdego roku w Grudziądzu odbywają się Wielkanocne Zawody Balonowe o puchar Prezydenta Grudziądza
Baza sportowa miasta to 4 stadiony, które razem mogą pomieścić ponad 25 tys. widzów (stadion GKS Olimpia – 12 tys., stadion GTŻ – 8 tys.), 5 hal sportowych wraz z pełnym wyposażeniem widowiskowo-sportowym (ok. 2500 miejsc), baseny kryte i otwarte oraz korty tenisowe czy strzelnice sportowe. Na terenie miasta istnieją również sauny, siłownie, ośrodki jeździeckie oraz przystanie wodne.
Przez Grudziądz i okolice przechodzi wiele szlaków turystycznych.
Lasy i grunty leśne zajmują 1124 ha (19,14% powierzchni miasta), a parki i zieleńce 196 ha (3,33%)[potrzebne źródło]. Z tych ostatnich na uwagę zasługuje Park Miejski (38,68 ha) oraz tzw. planty nad Kanałem Trynka (6,36 ha) wraz z Ogrodem Botanicznym (0,51 ha)[13].
Edukacja[edytuj]

 Osobny artykuł: Lista szkół w Grudziądzu.


Budynek szkoły zawodowej w Grudziądzu
przedszkola – około 20
szkoły podstawowe – 15
gimnazja – 12
szkoły ponadgimnazjalne – 14
szkoły wyższe – 4
szkoły muzyczne – 1
Planetarium[edytuj]
W 1964 roku w Grudziądzu powstało Planetarium i Obserwatorium Astronomiczne. Odbywają się tutaj co jakiś czas seanse i dni otwarte dla wszystkich chętnych. Grudziądzkie Planetarium i Obserwatorium Astronomiczne jest też organizatorem Ogólnopolskiego Młodzieżowego Seminarium Astronomicznego (OMSA) im. prof. Roberta Głębockiego. W 2008 roku odbył się już dwudziesty czwarty finał tego konkursu.
Administracja[edytuj]



Starostwo Powiatowe w Grudziądzu
 Osobny artykuł: Prezydenci Grudziądza.
Osiedla Grudziądza[edytuj]


Osiedla Grudziądza
Wielki Kuntersztyn
Mały Kuntersztyn
Os. Mniszek
Os. Kawalerii Polskiej
Os. Kopernika
Os. Lotnisko:
Nowe Lotnisko
Stare Lotnisko
Os. Rządz
Os. Strzemięcin
Os. Wyzwolenia
Owczarki
Pastwisko
Rudnik
Sadowo
Śródmieście
Tarpno:
Wielkie Tarpno
Nowe Tarpno
Małe Tarpno
Os. Tarpno
Tuszewo
Batorego
Franciszkowo
Polityka[edytuj]
Grudziądz posiada dwóch przedstawicieli w Sejmie:
Janusz Dzięcioł (Platforma Obywatelska)
Tomasz Szymański (Platforma Obywatelska)
Infrastruktura[edytuj]

Komunikacja[edytuj]
Drogi[edytuj]
Około 5 km na zachód od miasta przebiega droga międzynarodowa E75 łącząca północ z południem Polski. Przez miasto przebiegają dwie drogi krajowe: 16 – łącząca Słubice, Świecko z Warmią i Mazurami i dalej z Kaliningradem oraz krajami położonymi nad Morzem Bałtyckim, 55 (Stolno – Grudziądz – Kwidzyn – Nowy Dwór Gdański) oraz droga wojewódzka nr 534 (Grudziądz – Rypin – Sierpc – Warszawa). Ważną rolę w rozwoju miasta odgrywa autostrada A1, która łączy północ i południe Polski. W odległości nie przekraczającej 20 km od miasta znajdują się 4 węzły autostrady A1: "Warlubie", "Nowe Marzy", "Grudziądz" oraz "Lisewo". Na dzień dzisiejszy w Grudziądzu jest 379 dróg o łącznej długości 220 km, 23 mosty, 9 kładek oraz 3 wiadukty o łącznej długości ponad pół kilometra. Po grudziądzkich drogach jeździ ponad 40 tysięcy pojazdów. W mieście organizacją komunikacji osobowej zajmuje się Urząd Miasta. Natomiast przewoźnikami są Miejski Zakład Komunikacji (linie tramwajowe oraz autobusowe) oraz Veolia Transport (linie autobusowe). W mieście funkcjonuje również ok. 500 taksówek. W okresie kilku ostatnich lat wybudowano 16 rond: im. gen. Andersa, im. gen. "Nila", im. gen. Skalskiego, im. kard. Wyszyńskiego, im. ks. Popiełuszki, im. R. Dmowskiego, im. P. Jasienicy, im. W. Grabskiego, im. E. Kwiatkowskiego, im. gen. Maczka, im. Z. Herberta, im. rotm. W. Pileckiego, im. matematyka J. Sikorskiego, im. marsz. E. Rydza – Śmigłego, im. Lotników i im. gen. St. Sosabowskiego.
Koleje[edytuj]
Przez Grudziądz przebiegają 2 niezelektryfikowane linie kolejowe:
Linia kolejowa nr 207: Toruń Wschodni – Malbork (budowa: 1882–1883; długość: 133,5 km; linia 1-torowa)
57,4 km odcinek Grudziądz – Toruń Wschodni uruchomiony 1 listopada 1882
76,1 km odcinek Grudziądz – Malbork otwarty 15 sierpnia 1883
Linia kolejowa nr 208: Działdowo – Chojnice (budowa: 1878–1887 i 1930; długość: 200,9 km; linia 1-torowa)[14]
47,9 km odcinek Grudziądz – Wierzchucin uruchomiony 15 sierpnia 1883
108,8 km odcinek Grudziądz – Działdowo otwarty 1 października 1887


Szynobus SA106-002 na dworcu w Grudziądzu
W mieście istnieją obecnie 4 stacje kolejowe:
Nazwa stacji
Grudziądz
Grudziądz Przedmieście
Grudziądz Mniszek
Grudziądz Owczarki
Mosty[edytuj]
Most im. Bronisława Malinowskiego w Grudziądzu jest najdłuższym mostem drogowo-kolejowym w Polsce. Most ma 11 przęseł, a jego długość wynosi 1098 metrów. Oprócz najdłuższego mostu, w Grudziądzu znajdują się również pozostałości dwóch najstarszych mostów w Polsce (z połowy i końca XIII wieku)[potrzebne źródło]. Kilka kilometrów na południe od Grudziądza oddano w 2011 r. do użytku żelbetowy most autostradowy, który ma 1953,6 m długości i jest to najdłuższy most drogowy w Polsce[15].
Komunikacja miejska[edytuj]
 Osobny artykuł: Tramwaje w Grudziądzu.


Schemat sieci tramwajowej i kolejowej w Grudziądzu (2011r.)


Autobus MZK Grudziądz na ul. Poniatowskiego


Tramwaj na ul. Konstytucji 3 Maja
Grudziądz jest najmniejszym miastem w Polsce posiadającym własną komunikację tramwajową, w mieście funkcjonuje jedna linia tramwajowa (nr 2). Tramwaje w Grudziądzu pojawiły się już w 1896 roku.
Miejski Zakład Komunikacji w Grudziądzu korzysta z 1 linii tramwajowych i 20 autobusowych. Sieć tramwajowa jest jedną z najstarszych i najbardziej malowniczych w kraju. Jest bardzo ważna w życiu miasta, jednak nie obsługuje niektórych dużych osiedli, takich jak Lotnisko, czy Mniszek. Ze względów ekonomicznych, decyzją Rady Miejskiej, wstrzymano kursowanie tramwajów na jednej z linii. Obecnie planuje się rozbudowę sieci tramwajowej i modernizację istniejących torów[potrzebne źródło].
Ochrona środowiska[edytuj]
Prawie 20% ogólnej powierzchni miasta stanowią lasy, parki i zieleńce, na których występuje ponad 400 gatunków roślin i zwierząt.
Miejskie Wodociągi i Oczyszczalnia Sp. z o.o. w Grudziądzu to spółka założona 23 grudnia 1899 r. Działała wtedy pod nazwą Wasserwerk Graudenz. Obejmuje swym zasięgiem działania nie tylko rejon miasta, ale również Gminę Grudziądz[16].
W 2009 roku ustanowiono następujące pomniki przyrody[17]:
wielopienny kasztanowiec zwyczajny o obwodzie 410 cm rosnący w lesie komunalnym oddz. 31a
dąb szypułkowy o obwodzie 310 cm rosnący w lesie komunalnym oddz. 32c
dąb szypułkowy o obwodzie 330 cm rosnący w Parku Miejskim
dąb szypułkowy o obwodzie 210 cm rosnący w Parku Miejskim
dąb szypułkowy o obwodzie 330 cm rosnący na Górze Zamkowej.


Ogród Botaniczny w Grudziądzu
Bezpieczeństwo[edytuj]
 Osobny artykuł: Straż Pożarna w Grudziądzu.
Najstarszy dokument dotyczący pożarnictwa w Grudziądzu datuje się na 1760 rok. Powstanie Ochotniczej Straży Pożarnej w Grudziądzu było procesem, który trwał od 31 lipca 1875 do 30 maja 1876 roku. Obecnie istnieją w nim dwie jednostki Ratowniczo-Gaśnicze oraz jedna jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej.
Opieka zdrowotna[edytuj]


Regionalny Szpital Specjalistyczny w Grudziądzu
Na terenie miasta świadczenia zdrowotne zapewniają:
Wojskowa Specjalistyczna Przychodnia Lekarska
niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej
Regionalny Szpital Specjalistyczny im. dra W. Biegańskiego ul. Rydygiera
indywidualne praktyki lekarskie (świadczenia stomatologiczne)
W mieście znajduje się zakład karny dla kobiet, który jest największą tego typu placówką w Polsce. Przy ul. Parkowej znajdują się pierwsze w Polsce ogródki działkowe ("POD Kąpiele Słoneczne") założone przez doktora Jana Jalkowskiego w 1897 roku.Stronę Ogrodu można znaleźć pod adresem kapielesloneczne.pl.tl
Cmentarze[edytuj]



Brama cmentarza przy ul. Cmentarnej
Cmentarz przy ul. Cmentarnej
Cmentarz Komunalny
Cmentarz Garnizonowy
Cmentarz Wojenny
Stary i Nowy cmentarz żydowski (zniszczone w czasie wojny)
Cmentarz Ewangelicki
Cmentarz Parafii Farnej
Cmentarz w Tarpnie (tzw. pod Nową Wsią)


Kościół pw. św. Mikołaja w Grudziądzu
Kościoły i związki wyznaniowe[edytuj]

Na terenie miasta działalność religijną prowadzą następujące kościoły i związki wyznaniowe:
Buddyzm
Buddyjski Związek Diamentowej Drogi Linii Karma Kagyu[18]
Kościoły katolickie
Kościół Rzymskokatolicki
Kościół Polskokatolicki (parafia pw. Imienia Jezus, ul. Kazimierza Pułaskiego 3/5)
Kościół prawosławny
Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny (cerkiew filialna św. Mikołaja, ul. Legionów – należy do parafii w Toruniu)
Kościoły protestanckie
Kościół Ewangelicko-Augsburski w RP
parafia św. Jana – ul. Szkolna 10
Kościół Ewangelicko-Metodystyczny w RP
parafia św. Pawła – ul Kosynierów Gdyńskich 9
Kościół Adwentystów Dnia Siódmego
zbór w Grudziądzu – ul. Józefa Piłsudskiego 109
Wspólnota Kościołów Chrystusowych w RP
Społeczność Chrześcijańska w Grudziądzu – ul. Spichrzowa 44
Kościół Zielonoświątkowy w RP
zbór w Grudziądzu – ul. Kosynierów Gdyńskich 16
Świadkowie Jehowy[19]
Sala Królestwa, ul. Jędrzeja i Jana Śniadeckich 29b
Sala Królestwa, ul. Nagórna 19[20][21]
Świecki Ruch Misyjny "Epifania"
zbór w Grudziądzu, ul. Kosynierów Gdyńskich 9
Osoby związane z Grudziądzem[edytuj]



Tablice ukazujące ulice Grudziądzką w innych miastach Polski i świata
Honorowi obywatele[edytuj]
Jan Paweł II – papież; uroczystego nadania dokonano 16 października 2003 w 25. rocznicę pontyfikatu
Ferdynand Foch – marszałek Francji i Polski
Julian Szychowski – senator RP, szambelan papieski, wieloletni przewodniczący Rady Miejskiej
Damazy Klimek – kupiec, działacz narodowy i społeczny
Alojzy Ruchniewicz – przemysłowiec, działacz narodowy i społeczny
Edward Rydz-Śmigły – marszałek Polski
Salomea Sujkowska – działaczka społeczna
Jan Ładoś – rotmistrz 18 Pułku Ułanów w Grudziądzu
Bronisław Malinowski – wybitny sportowiec – lekkoatleta, wielokrotny medalista mistrzostw Europy i mistrz olimpijski
ks. Zdzisław Peszkowski – kapelan Rodziny Katyńskiej
Czesław Szachnitowski – artysta plastyk, wieloletni nauczyciel w II LO im. króla Jana III Sobieskiego w Grudziądzu
Ludwik Rydygier – światowej sławy chirurg
ks. infułat Tadeusz Nowicki – wieloletni proboszcz parafii p.w. św. Mikołaja w Grudziądzu
Urodzeni w Grudziądzu[edytuj]
Włodzimierz Antkowiak – pisarz
Erich Basarke – architekt
Waldemar Baszanowski – sztangista, wielokrotny medalista olimpijski, mistrzostw świata i Europy (zm. 2011)
Adam Baumann – aktor
Justyna Bergmann – Miss Polonia
Augustyn Bloch – wybitny organista, kompozytor, współorganizator festiwalu Warszawska Jesień
Krzysztof Buczkowski – żużlowiec, Drużynowy Mistrz Świata Juniorów
Mariusz Czajka – aktor teatralny i filmowy
Antoni Czortek – bokser
Henryk Czyż – muzyk, dyrygent, kompozytor i publicysta muzyczny
Jerzy Feldman - artysta malarz
Piotr Gabrych – siatkarz, olimpijczyk
Johannes Gronowski – polityk
Herbert Grasemann – pisarz
Ernst Hardt – pisarz
Alfons Hoffmann – profesor, twórca pomorskiego systemu elektroenergetycznego
Uwe Holtz – politolog
Georg Jalkowski – księgarz, drukarz i wydawca
Piotr Janowski – wybitny skrzypek, laureat I nagrody V Międzynarodowego Konkursu Skrzypcowego im. H. Wieniawskiego
Halina Kossobudzka – aktorka
Maciej Kossowski – piosenkarz popularny w latach 60. – przeboje "Wakacje z blondynką", "Agatko pocałuj"
Gustaw Kron – aktor
Wiktor Kulerski – historyk, poseł X kadencji
Łukasz Kwiatkowski – kolarz torowy, olimpijczyk
Lucjan Kydryński – dziennikarz, publicysta i konferansjer
Dominika Leśniewicz – siatkarka, mistrzyni Europy
Erwin Levy – psycholog amerykański pochodzenia niemiecko-żydowskiego
Lisamaria Meirowsky – lekarz pediatra z Kolonii; zmarła w obozie koncentracyjnym w Oświęcimiu – Brzezince razem z Edytą Stein (św. Teresą Benedyktą od Krzyża – patronką Europy)
Piotr z Grudziądza – kompozytor i poeta łaciński
Ryszard Milczewski-Bruno – poeta, prozaik
Artur Mroczka – żużlowiec, Indywidualny Mistrz Europy Juniorów, 2-krotny Drużynowy Mistrz Świata Juniorów
Ryszard Poznakowski – muzyk i kompozytor, współtwórca grupy Trubadurzy
Karl Rudolf von Ollech – generał pruski
Jan Stobeusz - kompozytor barokowy
Salomea Sujkowska – lekarz społecznik
Andrzej Szostek – ksiądz, profesor, rektor Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
Aleksander Ścibor-Rylski – pisarz, poeta, reżyser, scenarzysta filmowy
Stefania Toczyska – śpiewaczka operowa
Viktor Karl Ludwig von Grumbkow – pruski generał
Marlena Wawrzyniak – armwrestlerka, Najsilniejsza Kobieta w Polsce na prawą rękę, 2-krotna brązowa medalistka Mistrzostw Europy
Alfred Wohl – chemik
Zmarli w Grudziądzu[edytuj]
Stanisław Książek (drukarz) - drukarz, dziennikarz, wydawca gazet i książek, właściciel drukarni w Łodzi, w swojej gazecie "Nowy Kurier Łódzki" zamieszczał pierwsze wiersze Juliana Tuwima (zm. 26 czerwca 1928)
Grudziądz jako garnizon wojskowy[edytuj]

 Osobny artykuł: Garnizon Grudziądz.
Jednostki stacjonujące przed 1939[edytuj]


Tablica odsłonięta przez dawnych absolwentów CWKaw., upamiętniająca ich konie na Błoniach Nadwiślańskich w Grudziądzu
Centrum Wyszkolenia Kawalerii, w którym szkolili się m.in.
rtm. Witold Pilecki
rtm. Jan Ładoś
18 Pułk Ułanów Pomorskich
Centrum Wyszkolenia Żandarmerii
Dowództwo 16 Pomorskiej Dywizji Piechoty:
16 Pomorski Pułk Artylerii Lekkiej
64 Grudziądzki Pułk Piechoty
65 Starogardzki Pułk Piechoty
3 Pułk Łączności
Jednostki stacjonujące po 1945 (rozwiązane)[edytuj]
6 Dywizja Artylerii Przełamania
8 Pułk Mostów Drogowych i Kolejowych
Bydgoski Pułk Obrony Terytorialnej
2 Batalion Obrony Przeciwchemicznej
Ośrodek Szkolenia Specjalistów Ubezpieczenia Lotów
113 Wojskowy Szpital Garnizonowy
Jednostki stacjonujące po 1945[edytuj]
Centrum Szkolenia Logistyki
8 Batalion Walki Radioelektronicznej
13 Wojskowy Ośrodek Gospodarczy
1 Okręgowe Warsztaty Techniczne
8 kompania rurociągów dalekosiężnych[22]
Placówka Żandarmerii Wojskowej
27 września 2007 roku odbyły się w Grudziądzu manewry wojskowe pod kryptonimem "Opal 07"[23].
Do nazwy miasta odwoływały się okręty niemieckiej marynarki wojennej. Od 1913 r. do końca I wojny światowej w Kaiserliche Marine służyły krążowniki lekkie typu Graudenz: SMS "Graudenz" i SMS "Regensburg".
Miasta partnerskie[edytuj]

Miasto Kraj Data podpisania umowy
 Gütersloh Niemcy wrzesień 1989[24]
 Falun Szwecja maj 1991[24]
 Czerniachowsk Rosja 1995[24]
 Nanning Chiny październik 2011[24]
Zobacz też[edytuj]

Pomnik Żołnierza Polskiego w Grudziądzu
Tężnia w Grudziądzu

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz

+1