poniedziałek, 24 września 2012

Gniew


Gniew

Państwo Polska
Województwo pomorskie
Powiat tczewski
Gmina Gniew
gmina miejsko-wiejska
Prawa miejskie 1297
Burmistrz Maria Taraszkiewicz - Gurzyńska
Powierzchnia 6,04 km²
Wysokość 47 m n.p.m.
Ludność (2009)
• liczba
• gęstość
6759
981 os./km²
Strefa numeracyjna
(+48) 58
Kod pocztowy 83-140
Tablice rejestracyjne GTC
Położenie na mapie Polski


Gniew
53°50′N 18°50′E
TERC
(TERYT) 6222914024
SIMC 0934470
Urząd miejski
Plac Grunwaldzki 1
83-140 Gniew
 Multimedia w Wikimedia Commons
 Hasło Gniew w Wikisłowniku
Strona internetowa


Zamek krzyżacki


Pałac Marysieńki


Gotycka kamienica (współcześnie dom kultury)
Gniew (kasz. Gniéw, niem. Mewe) – miasto w woj. pomorskim, nad ujściem Wierzycy do Wisły, w powiecie tczewskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Gniew. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. gdańskiego.
Według danych z 30 czerwca 2009 roku, miasto miało 6759 mieszkańców[1]. Gniew leży na 977 kilometrze Wisły.
Spis treści  [ukryj]
1 Położenie
2 Historia
3 Zabytki
4 Edukacja
5 Gospodarka
6 Wspólnoty religijne
7 Miasta partnerskie
8 Zobacz też
9 Przypisy
Położenie[edytuj]

Gniew leży w widłach utworzonych przez Wisłę oraz uchodzącą do niej Wierzycę. Na tym odcinku Wisła płynie w Dolinie Kwidzyńskiej, która stanowi końcowy fragment tzw. Doliny Dolnej Wisły. Terytorialnie Gniew leży na skraju Pojezierza Starogardzkiego oraz Kociewia.
Według danych z 1 stycznia 2011 r. powierzchnia miasta wynosiła 6,04 km²[2].
Historia[edytuj]

Pierwsze wzmianki o Gniewie w źródłach pisanych pochodzą z 1. poł. XIII w. Jeden z dokumentów określa tę okolicę nazwą "Terra Gymeu". Pierwotna nazwa miejscowości brzmiała Gmiew, choć w średniowieczu funkcjonowała też nazwa Wońsk. niem. to Mewe – stąd do dziś w herbie miasta mewa. Od X w. tereny te należały do państwa Polan i były częścią Pomorza Gdańskiego. Po podziale kraju przez Bolesława Krzywoustego Gniew przypadł kasztelanii starogardzkiej. Później ziemie te przypadły książętom Świecia, a w 1229 od Sambora i Świętopełka otrzymało je oliwskie opactwo cysterskie. W drugiej połowie XIII w. Sambor odebrał Gniew cystersom i w 1276 przekazał Krzyżakom w zamian za pomoc w walce ze Świętopełkiem. Zakon, dla którego była to pierwsza posiadłość na lewym brzegu Wisły, przejął gród ostatecznie w 1282. Ważne położenie strategiczne zdecydowało o budowie tu zamku. Po zbudowaniu warowni w 1297 Krzyżacy lokowali miasto na prawie chełmińskim i rozpoczęli akcję osadniczą.
Miasto kilkakrotnie przechodziło z rąk do rąk w latach 1410-1466, by po pokoju toruńskim stać się częścią państwa polskiego. W późniejszych latach starostą gniewskim był m.in. Jan Sobieski, późniejszy król Polski, który zbudował tu m.in. Pałac Marysieńki dla swojej żony Marii Kazimiery.
W 1626 podczas II wojny polsko-szwedzkiej w okolicach Gniewa doszło do starcia między siłami Rzeczypospolitej i Szwecji. Bitwa zakończyła się zwycięstwem wojsk Gustawa Adolfa. Była to druga w historii porażka polskiej husarii.
Miasto podupadło na tle ogólnego kryzysu gospodarczego i politycznego Rzeczypospolitej w XVII i XVIII w. Kiedy wskutek I rozbioru Polski w 1772 Gniew wcielony został do Prus, liczył sobie zaledwie 850 mieszkańców. W latach 1818-23 wzniesiony został na rynku kościół dla ewangelickich mieszkańców miasta.
W 1905 Gniew liczył 4033 mieszkańców, z czego niemal 43 proc. stanowiła ludność niemiecka. Na mocy traktatu wersalskiego Gniew w 1920 wrócił do Polski. W 1921 wielki pożar bezpowrotnie spustoszył wnętrza zamku.
W czasie II wojny światowej hitlerowcy urządzili w zamku obóz dla przymusowo wysiedlanej ludności polskiej z Tczewa i okolic. Pod koniec wojny Niemcy zażarcie bronili miasta, aby osłonić drogę odwrotu z Tczewa i Gdańska. Ostateczne zakończenie walk nastąpiło 7 marca 1945.
II wojna światowa zakończyła wielowiekową koegzystencję ludności polskiej i niemieckiej w mieście. W 1957 rozebrany został kościół ewangelicki.
Zabytki[edytuj]

Zamek krzyżacki z końca XIII wieku.
Pałac Marysieńki zbudowany przez Jana Sobieskiego, wówczas starostę gniewskiego, dla żony Marii Kazimiery w drugiej połowie XVII w. Wbudowany w kompleks zamkowy, jedną stroną zwrócony ku zamkowi, drugą ku Wiśle. Zniszczony przez obsunięcie się skarpy i odbudowany na fundamentach dwóch zabudowań gospodarczych, mieści dziś hotel.
Stare Miasto o zachowanym średniowiecznym układzie przestrzennym, z szachownicowym układem ulic i centralnie położonym kwadratowym rynkiem (pl. Grunwaldzki). Dominuje niska zabudowa, a kamienice pochodzą z XV-XIX w. Pośrodku rynku gotycki ratusz, pełniący do dziś swoją funkcję.
Gotycki kościół parafialny pw. św. Mikołaja, położony w południowo-zachodnim narożniku rynku, zbudowany w XIV w., zrekonstruowany w XIX w. Budowla trójnawowa z wyodrębnionym prezbiterium oraz wieżą dzwonną wtopioną w nawę środkową.
Pozostałości murów obronnych miasta i zespołu zamkowego.
Edukacja[edytuj]

Przedszkole
Szkoła Podstawowa im. Jan III Sobieskiego
Gimnazjum im. gen Józefa Hallera
Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych im. ks. Henryka Mrossa
Gospodarka[edytuj]

W Gniewie działa m.in. Rolls-Royce Marine Poland Sp. z o.o. (dawniej Zakłady Mechanizmów Okrętowych "Fama") oraz Saint-Gobain Construction Products Polska, WEBER Zakład Produkcyjny Gniew (fabryka keramzytu).
Wspólnoty religijne[edytuj]

Kościół św. Mikołaja w Gniewie
Parafia św. Mikołaja w Gniewie
Miasta partnerskie[edytuj]

Castelmassa (Włochy)
Pelplin (Polska)
Owidiopol (Ukraina)
Ostróg (Ukraina)[3]
Zobacz też[edytuj]

Gniew (stacja kolejowa)
Synagoga w Gniewie
Stara Synagoga w Gniewie
Cmentarz żydowski w Gniewie
Ratusz w Gniewie
powiat gniewski
Szlak Zamków Gotyckich

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz

+1