środa, 26 września 2012

Frampol


Frampol

Państwo Polska
Województwo lubelskie
Powiat biłgorajski
Gmina Frampol
gmina miejsko-wiejska
Założono 1705
Prawa miejskie 1773 do 1864; od 1993[1]
Burmistrz Tadeusz Niedźwiecki
Powierzchnia 4,67 km²
Wysokość 245 m n.p.m.
Ludność (XII 2009)
• liczba
• gęstość
1 411▲
302,1 os./km²
Strefa numeracyjna
+48 84
Kod pocztowy 23-440
Tablice rejestracyjne LBL
Położenie na mapie Polski


Frampol
50°41′N 22°40′E
TERC
(TERYT) 3060802054
Urząd miejski
ul. Radzięcka 8
23-440 Frampol
 Multimedia w Wikimedia Commons
 Hasło Frampol w Wikisłowniku
Strona internetowa
Frampol – miasto w południowej części województwa lubelskiego, w powiecie biłgorajskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Frampol. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. zamojskiego.
W miejscowości znajduje się kościół, który jest siedzibą parafii pw. św. Jana Nepomucena i Matki Bożej Szkaplerznej. W strukturze kościoła rzymskokatolickiego parafia należy do metropolii przemyskiej, diecezji zamojsko-lubaczowskiej, dekanatu Biłgoraj - Północ.
Historycznie położony jest w Małopolsce, w ziemi lubelskiej.
Według danych GUS z grudnia 2009 [2] miasto posiadało 1 411 mieszkańców. Jest to najmniejsze miasto województwa lubelskiego, zarówno pod względem liczby mieszkańców, jak i powierzchni.
Spis treści  [ukryj]
1 Położenie
2 Historia
2.1 II wojna światowa
3 Zabytki, atrakcje turystyczne
4 Ludzie związani z Frampolem
5 Galeria
6 Przypisy
7 Bibliografia
8 Linki zewnętrzne
Położenie[edytuj]

Frampol położony jest na pograniczu Roztocza Zachodniego i Równiny Biłgorajskiej. Północno-wschodnia i wschodnia część obszarów gminy stanowi fragment Szczebrzeszyńskiego Parku Krajobrazowego, a południowa strefę ochronną Lasów Janowskich. Urozmaiconą rzeźbę terenu wieńczy dolina rzeki Białej Łady.
We Frampolu przecinają się dwie znaczące drogi województwa lubelskiego: 74 Janów Lubelski - Zamość, 835 Lublin - Biłgoraj.
Odległości od ważniejszych okolicznych ośrodków miejskich: Lublin - 68km, Biłgoraj - 16km, Zamość - 47km, Kraśnik - 49km.
Historia[edytuj]

Początki Frampola, w wyniku braku źródeł, nie są definitywnie wyjaśnione. W świetle najnowszych badań powstanie miasta należy sytuować na znaną już wcześniej, ale ignorowaną datę, 1717 r., kiedy właścicielem dóbr radzięckich został hrabia Marek Antoni Butler. W akcie uposażenia parafii radzięcińskiej z 20 października 1717 r. Butler stwierdza, że się nowe miasto funduje[3]. Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego podaje z kolei, że Frampol powstał w 1705 r., z inicjatywy Franciszka Butlera, co jednak nie znajduje potwierdzenia w źródłach historycznych, a sam Franciszek w ogóle nie istniał[4]. Chociaż z 1708 r. pochodzi wzmianka z ksiąg metrykalnych o „miasteczku” Radzięcin, a na gruntach tej wsi powstał Frampol[5]. Proces lokacji postępował powoli, ale nazwa Franopole pojawiła się już w 1722[6]. Sama nazwa pochodzi od imienia żony założyciela - Franciszki z.d. Szczuka. [7]
W 1735 istniała już gmina żydowska posiadająca swój kirkut[8]. Powstały tu ośrodek handlowo-rzemieślniczy przypuszczalnie nigdy nie otrzymał przywileju lokacyjnego, a zastąpił go przywilej na jarmarki udzielony Markowi Antoniemu Butlerowi 31 grudnia 1738 przez króla Augusta III. W 1740 roku przez Józefa Butlera został ufundowany kościół drewniany, początkowo podlegający pod parafię Radzięcin, a od 1778 jako samodzielna parafia.
20 XI 1773 roku, dzięki przywilejowi właścicieli Jana Wisłockiego i Anny z.d. Butler mieszkańcy posiedli prawo do wyboru rajców miejskich.[9]
3 VI 1798, Antoni Wisłocki zostaje jedynym właścicielem Frampola, po zawarciu porozumienia ze swoim bratem Ignacym. W kolejnych latach grunty na terenie miejscowości zostają odsprzedane mieszczanom w zamian za coroczny czynsz.
Został tu wprowadzony w życie, opracowany przez nieznanego z imienia twórcę, teoretyczny projekt idealnego planu zabudowy miasta. Wokół kwadratowego rynku, zorientowanego według stron świata, zaprojektowano coraz to większe kwadraty ulic połączone ze sobą ośmioma ulicami wychodzącymi promieniście ze środka rynku. Kwadrat był obwiedziony czterema ulicami stodolnymi stanowiącymi jednocześnie dojazd do pól. Pierwotna długość jednego boku rynku (225 m) przewyższała największy rynek w Polsce i Europie – krakowski (200 m x 200 m)[10]. Układ przestrzenny Frampola jest ewenementem w skali kraju.
Miasto było ważnym ośrodkiem rzemieślniczym – przede wszystkim tkackim, ale też włosiankarskim i sitarskim. Podobnie jak większość miejscowości w okolicy, Frampol był w całości zbudowany z drewna. W XIX wieku spadło znaczenie miasteczka jako ośrodka rzemieślniczego i handlowego. W 1870 r. miejscowość (podobnie jak okoliczne miasteczka, np. Goraj czy Turobin) straciła prawa miejskie. Nie przeszkodziło to osadzie w rozwoju, zwłaszcza produkcji tkackiej. W tym okresie powstawały tu znane płótna frampolskie. Według opisu z początku XX w., „nie ma domu, w którym nie byłoby jednego czy kilku warsztatów tkackich”. Produkcja skierowana była jednak głównie na rynek lokalny. W 1903 r. powstała we Frampolu spółka tkaczy wytwarzająca przede wszystkim bieliznę stołową, a także ręczniki, chusteczki i szale. Zatrudniała 30 robotników[11].
W okresie międzywojennym na terenie osady istniał Urząd Pocztowy, Straż Pożarna, Związek Strzelecki, Posterunek Policji Państwowej, oraz ogniska życia kulturalnego – szkoła powszechna, biblioteka i koła młodzieżowe. Swoją działalność duszpasterską reprezentuje parafia rzymsko – katolicka im. św. Jana Nepomucena i Matki Bożej Szkaplerznej. Jednocześnie kwitło we Frampolu życie społeczno-kulturalno-polityczne wśród mieszkańców osady. Według spisu powszechnego z 1921 roku Frampol zamieszkiwało 2720 osób.
II wojna światowa[edytuj]
We wrześniu 1939 większość zabudowy Frampola została zniszczona w wyniku bombardowania miasta przez niemieckie lotnictwo.
W czasie II wojny światowej teren gminy Frampola zamieszkałej w lipcu 1942 roku przez 8141 osób, w tym 703 Żydów objęty został przez okupanta "operacją Reinhard". Dnia 2 listopada 1942 r. osada została otoczona przez silny oddział Schupo, który rozpoczął gromadzić Żydów na rynku. Opornych i próbujących ucieczki rozstrzeliwano na miejscu. Tak zebranych Żydów skierowano pieszo do Zwierzyńca, a stamtąd koleją do obozu zagłady w Bełżcu. W wyniku zarządzenia wójta zamordowanych pochowano w zbiorowej mogile usytuowanej na terenie cmentarza żydowskiego. Według późniejszych obliczeń śmierć tego dnia poniosło około 400 Żydów, a pozostałych tj. około 2000 skierowano do Bełżca. Ostatecznie kolejne dwie akcje wyłapywania ocalałych Żydów doprowadziły, że do końca 1942 roku społeczność ta została w miejscowości praktycznie całkowicie zlikwidowana. Spis ludności z marca 1943 r. wykazywał że w osadzie zarejestrowanych było 1289 mieszkańców.
Kolejne represje okupanta hitlerowskiego, które objęły Frampol wraz z okolicznymi wioskami zostały zapoczątkowane akcją wysiedleńczą o kryptonimie Wehrwolf (Wilkołak) . Dnia 30 czerwca 1943 zostało ujętych około 270 męskich mieszkańców Frampola. Podczas drugiej fazy akcji zdołano wysiedlić około 150 osób, w tym matki, dzieci i osoby w podeszłym wieku. Bezpośrednio w wyniku akcji "Werwolf" śmierć poniosły 2 osoby, kolejne dwie odniosły rany.
Frampol odzyskał prawa miejskie w roku 1993. Obecnie jest jednym z najmniejszych miast w Polsce, pełni funkcję lokalnego ośrodka usługowo-handlowego.
Zabytki, atrakcje turystyczne[edytuj]

charakterystyczny układ urbanistyczny, rynek
„zabudowa stodolna” z I połowy XIX w.
cmentarz żydowski
plebania z XIX w.
neogotycki kościół parafialny z XIX w.
Ludzie związani z Frampolem[edytuj]

Agata Jarosz – wokalistka austriackiego zespołu Kontrust grającego muzykę z gatunku crossover.
Galeria[edytuj]


Kościół


Urząd Miejski


Pomnik na Rynku


Brak komentarzy:

Prześlij komentarz

+1