środa, 26 września 2012

Darłowo


Darłowo

Państwo Polska
Województwo zachodniopomorskie
Powiat sławieński
Gmina gmina miejska
Prawa miejskie 1271
Burmistrz Arkadiusz Klimowicz
Powierzchnia 20,21 km²
Ludność (2010)
• liczba
• gęstość
13 954
694,6 os./km²
Strefa numeracyjna
(+48) 94
Kod pocztowy 76-150 i 76-153
Tablice rejestracyjne ZSL
Położenie na mapie Polski


Darłowo
54°25′15″N 16°24′38″E
TERC
(TERYT) 4324413011
SIMC 0949833
Hasło promocyjne: Królewskie Miasto Darłowo
Urząd miejski
plac Kościuszki 9
76-150 Darłowo
 Multimedia w Wikimedia Commons
 Hasło Darłowo w Wikisłowniku
Strona internetowa
Darłowo (kaszub. Darłowò, niem. Rügenwalde) – nadmorskie miasto i gmina miejska w północno-zachodniej Polsce, w woj. zachodniopomorskim, największe miasto powiatu sławieńskiego. Położone nad Morzem Bałtyckim, w dolinie rzek Wieprzy i Grabowej, na Pobrzeżu Koszalińskim, na Pomorzu Zachodnim.
Według danych z 31 grudnia 2010 r. miasto miało 13 954 mieszkańców[1].
Spis treści  [ukryj]
1 Położenie
2 Środowisko naturalne
3 Toponimia
4 Historia
5 Demografia
6 Architektura
6.1 Zabytki
7 Komunikacja
7.1 Drogi lądowe
7.2 Kolej
7.3 Przystań żeglarska
7.4 Rejsy turystyczne
8 Kultura
9 Turystyka
9.1 Atrakcje turystyczne
9.2 Szlaki turystyczne
10 Sport i rekreacja
10.1 Kluby sportowe
10.2 Obiekty sportowe
11 Administracja
12 Wspólnoty religijne
13 Miasta partnerskie
14 Honorowi Obywatele Miasta Darłowo
15 Przypisy
16 Bibliografia
17 Linki zewnętrzne
Położenie[edytuj]

Darłowo leży w północno-wschodniej części województwa zachodniopomorskiego, w zachodniej części powiatu sławieńskiego. Znajduje się na Pomorzu Zachodnim.
Miasto jest położone na Pobrzeżu Koszalińskim, na obszarze dwóch mezoregionów: Wybrzeża Słowińskiego oraz Równiny Słupskiej.
Według danych z 1 stycznia 2009 powierzchnia miasta wynosi 20,21 km²[2]. Miasto stanowi 1,91% powierzchni powiatu.
Darłowo posiada dwie wydzielone części miasta: Darłówko i Racisław. Z powodu rozdzielenia rzeką potocznie rozróżnia się również Darłówko Wschodnie oraz Darłówko Zachodnie.
Środowisko naturalne[edytuj]

Darłowo jest położone nad Morzem Bałtyckim, w dolinie rzek Wieprzy i Grabowej.
Według danych z roku 2002 Darłowo ma obszar 19,93 km², w tym: użytki rolne 71%, użytki leśne 2%[3].
Toponimia[edytuj]

W 1205 roku zapisano nazwę Dirlow pochodząca od imienia Darł, do którego dodano przyrostek -owo. Niemiecka nazwa Rügenwalde jest złożeniem dwóch członów, z których pierwszy występuje nazwa wyspy Rugia, po niemiecku Rügen (z Rugii przybyli w czasie kolonizacji zakonnicy). Drugi człon pochodzi od niemieckiego Wald (pol. 'las')[4].
Polskim przedwojennym egzonimem była nazwa Dyrłów (1881, 1933)[5][6]. Jednakże na polskiej mapie wojskowej z 1936 r. przy oznaczeniu miasta podano nazwę Dzierzłów[7].
Po wojnie przejściowo używano nazw Darłów, Derłowo i Derłów[8]. Obecna nazwa miasta Darłowo została formalnie wprowadzona 7 maja 1946[9].
Urząd Miejski w Darłowie przedstawia za pełną nazwę Królewskie Miasto Darłowo.
Historia[edytuj]


Ta sekcja zawiera jedynie listę źródeł lub linki zewnętrzne, więc jej weryfikowalność pozostaje częściowo niejasna, z powodu niewystarczającej liczby przypisów umieszczonych w tekście artykułu.


Widok ok. 1900 r.
Już w XI w. istniał gród lub warownia o nazwie Dirlov lub Dirlovo, którego mieszkańcy zajmowali się żeglarstwem, połowami i konserwowaniem ryb, tkactwem itp. Prawa miejskie nadane w roku 1271 (prawo lubeckie) przez Wisława II, księcia Rugii[10]. Potem, po krótkim panowaniu Brandenburczyków, w 1347 miasto przeszło w ręce księcia wołogoskiego Bogusława V z dynastii Gryfitów, zięcia Kazimierza Wielkiego. W 1352 roku rozpoczęto budowę zamku, na ten okres datuje się też początek współpracy z Hanzą (pełnoprawnym członkiem Hanzy Darłowo zostało w roku 1412). W 1382 w Darłowie urodził się Eryk Pomorski, znany potem jako król Norwegii Eryk III i król Danii Eryk VII oraz król Szwecji. Po detronizacji, kolejno ze wszystkich tronów, wrócił do Darłowa i zaczął rozbudowywać miasto; tu został pochowany. Kolejnym władcą zasłużonym dla Darłowa i całego Pomorza Zachodniego był Bogusław X.
16 września 1497 roku Darłówko i część Darłowa zostały zalane ogromną falą. Była ona na tyle silna, że porwała cztery stojące w porcie statki. Jeden z nich zatrzymał się w okolicy wzgórza Kopa, na którym stoi kaplica Św. Gertrudy. Fali towarzyszył dźwięk przypominający pomruk olbrzymiego niedźwiedzia, toteż mieszkańcy nazwali ją „niedźwiedziem morskim”[11].
W dniu 27 sierpnia 1568 roku eskadra polskiej floty wojennej króla Zygmunta Augusta, składająca się z 10 statków, napotkała przypadkowo w porcie w Darłowie trzy szwedzkie i dwa szkockie statki, w związku z czym nastąpiło ostrzelanie polskich okrętów, po którym z polskich okrętów wysadzono desant, który uderzył na Szwedów od strony lądu. W wyniku walki zdobyto wszystkie szwedzkie statki, natomiast statkom szkockim udało się odpłynąć z portu[12]. W latach 1589, 1624, 1648, 1679 i 1722 miasto było z kolei niszczone przez pożary. Pierwszą latarnię morską wybudowano około roku 1715.
Po przejęciu miasta przez Hohenzollernów przeżywało ono aż do połowy XVIII w. zastój gospodarczy[potrzebne źródło]; podczas blokady kontynentalnej Anglii w okresie wojen napoleońskich na początku XIX w. mieszkańcy Darłowa i okolic trudnili się przemytem brytyjskich towarów na kontynent.
Przed I wojną światową miasto liczyło 6 tys. mieszkańców, tuż przed II wojną światową – ok. 8 tys.; w czasach niemieckich nosiło nazwę (niem.) Rügenwalde. Taką nazwę nosi kiełbasa Rügenwalder Teewurst, przed wojną produkowana w Darłowie, a po wojnie w Zachodnich Niemczech, wyłącznie przez firmy pochodzące z Darłowa.
W czasie II wojny światowej w Darłowie zmontowano i testowano dwa największe działa w historii świata, noszące nazwy Dora (od: Dorota) i Gustav. Kilkakrotnie na wizytację ich budowy przyjeżdżał Adolf Hitler. W 1945 miasto zostało włączone do Polski, zaś jego niemiecka ludność wysiedlona.
Demografia[edytuj]

Struktura demograficzna mieszkańców Darłowa wg danych z 31 grudnia 2007[13]:
Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób % osób % osób %
populacja 14 154 100 7299 51,57 6855 48,43
wiek przedprodukcyjny (0–17 lat) 2670 18,86 1313 9,28 1357 9,59
wiek produkcyjny (18–65 lat) 9405 66,45 4544 32,1 4861 34,34
wiek poprodukcyjny (powyżej 65 lat) 2079 14,69 1442 10,19 637 4,5
Według danych z 31 marca 2010 liczba bezrobotnych mieszkańców Darłowa obejmowała 1210 osób[14].
Architektura[edytuj]



Zamek nad rzeką Wieprzą


Rynek


Ołtarz kościoła Mariackiego
Zabytki[edytuj]
Zabytki chronione prawem w Darłowie:
Śródmieście[15]. Darłowo zachowało unikatowy średniowieczny układ urbanistyczny z rynkiem pośrodku, jako głównym placem w mieście. Gród był otoczony murami z basztami i bramami. Do dziś zachowała się tylko jedna brama.
Zamek Książąt Pomorskich – jedyny w Polsce nadmorski gotycki zamek wybudowany na planie zbliżonym do kwadratu z wieżą wysokości 24 metrów. Budowę zamku rozpoczęto w 1352 roku za panowania Bogusława V, na ten okres datuje się też początek współpracy miasta z Hanzą. W XVIII i XIX wieku w zamku znajdowały się magazyny i więzienie, od 1930 roku muzeum.
Kościół Mariacki – rozpoczęcie budowy kościoła datuje się na 1321 r. W roku 1394 z funduszy księcia Bogusława VIII wzniesiono wieżę kościelną, a następnie dobudowano zakrystię i kaplice boczne. W kościele znajdują się sarkofagi książąt pomorskich: Eryka I (króla Danii, Norwegii i Szwecji), Elżbiety (księżniczki duńskiej, żony ostatniego pomorskiego księcia Bogusława XIV, zmarłej w 1653 roku), księżnej Jadwigi (córki księcia Henryka Brunszwickiego i Elżbiety Duńskiej, żony Ulryka, brata Bogusława XIV). Od 1992 roku w kościele darłowskim rozwija się kult Matki Bożej Fatimskiej, Królowej Pokoju i Jedności, której figura została ukoronowana przez Ojca Świętego Jana Pawła II podczas audiencji w Rzymie. Było to 2 czerwca 1993 roku.
ratusz – barokowy, przebudowany w 1725 roku, obecnie siedziba władz miasta. Przed ratuszem stoi fontanna z 1919 roku z posągiem rybaka.
Brama Wysoka – jedyna brama miejska zachowana z pierwotnego założenia murów obronnych
pozostałości murów obronnych z XIV-XV wieku,
Kościół św. Jerzego – piętnastowieczna gotycka jednonawowa budowla, wchodząca w skład dawnego szpitala św. Ducha dla trędowatych
Kościół św. Gertrudy – oryginalne (XV wiek) założenie gotyckiej architektury cmentarnej na planie sześcioboku z dwunastobocznym obejściem; całość nakryta dachem namiotowym z iglicą. Wnętrze z gwieździstym sklepieniem zdobi fresk patronki żeglarzy św. Gertrudy oraz godła cechów szewskiego i piwowarskiego. Przykład skandynawskiego gotyku, jedyny w Polsce. Okna kościoła są podobne do bulajów dawnych statków. Gotycki kościół św, Gertrudy to jedyna w swoim rodzaju budowla w Polsce, nawiązująca do angielskich wzorców budownictwa.[potrzebne źródło]
zespół młyna wodnego (ul. Kanałowa 3), obejmujący młyn wodny z 1894 r., siłownię z 1905 r., turbinownię z 1905 r., dom mieszkalny z 1919 r. oraz ogród[16].
zabytkowy dom (pl. Kościuszki 17)
zabytkowy dom (ul. Marii Curie-Skłodowskiej 22) szachulcowy
zabytkowe kamienice (na ul. Powstańców Warszawskich 7, 15, 49, 51, 56)
most zwodzony w Darłówku nad rzeką Wieprzą, z początku XIX wieku (rozebrany w 1977 roku[17])
Komunikacja[edytuj]

Drogi lądowe[edytuj]
Drogi lądowe włączone w system komunikacyjny miasta:
droga krajowa nr 37 – droga krajowa: o długości ok. 14,5 km. Trasa ta łączy port w Darłowie i jego nadmorską dzielnicę – Darłówko z centrum miasta, a dalej po najkrótszej możliwej trasie przez Domasławice i Słowino z drogą Krajową DK6 Szczecin – Gdańsk w okolicy Karwic.
droga wojewódzka nr 203 do Koszalina przez Dąbki (37 km) i dalej do Ustki przez Postomino (38 km)
droga wojewódzka nr 205 do Sławna przez Krupy i Stary Jarosław (22 km) i dalej do Polanowa i Bobolic
Kolej[edytuj]
Darłowo uzyskało połączenie kolejowe w 1878 r. po doprowadzeniu linii z Korzybia przez Sławno. W 1991 r. cała linia została zamknięta. W 2005 r. otwarto ponownie odcinek Sławno – Darłowo, PKP uruchomiły przewozy towarowe i autobus szynowy.
Przystań żeglarska[edytuj]


Wschodni falochron portu
Wszyscy żeglarze, którzy odwiedzają Port Morski Darłowo mogą skorzystać z kontenera sanitarnego, umiejscowionego za mostem, po wschodniej stronie portu. W kontenerze mieści się toaleta, prysznic i pomieszczenie rekreacyjne. Można również podłączyć się do energii elektrycznej oraz po uprzednim kontakcie z Zarządem Portu pobrać wodę słodką.
Rejsy turystyczne[edytuj]
Latem rzeką Wieprzą z centrum do mostu rozsuwanego kursuje tramwaj wodny
Latem dwa razy w tygodniu kursuje z Darłowa statek wycieczkowy na duńską wyspę Bornholm
Rejsy na morski połów ryb dla wędkarzy
Kultura[edytuj]



XI Międzynarodowy Zlot Historycznych Pojazdów Wojskowych
W mieście działają cztery instytucje kulturalne: Darłowski Ośrodek Kultury, Biblioteka miejska, Zamek Książąt Pomorskich oraz Kino „Bajka”.
Imprezy i zawody cykliczne odbywające się w Darłowie:
Międzynarodowy Zlot Historycznych Pojazdów Wojskowych – czerwiec, od 1999[18]
Ogólnopolski Bieg Eryka – lipiec, od 1994[19]
Darłowski Festiwal Filmów Skandynawskich – lipiec/sierpień, od 2001[20][21]
Europejskie Warsztaty Muzyczne i Operowe
Gala operetkowa – plac Kościuszki
Festiwal organowy – Kościół św. Gertrudy
Czwartkowy Pociąg do Jazzu
Darłowski Festiwal Teatrów Ulicznych
Bałtycki Festiwal Tańca – Hotel Apollo
Międzynarodowy Festiwal Latawców
Ogólnopolskie Otwarte Zawody Wędkarskie o Puchar Królewskiego Miasta Darłowa „Darłowski Dorsz”. Zawody są rozgrywane na morzu. Wędkarze poławiają dorsze z pokładów statków.
Puchar Polski w kolarstwie szosowym kobiet.
Otwary Puchar Polski Ashihara Karate
REGGAENWALDE FESTIVAL - letni festiwal reggae w pobliżu plaży od 2009 roku.
Turystyka[edytuj]



Darłówko nocą – ujście Wieprzy


Kąpielisko w Darłówku
Atrakcje turystyczne[edytuj]
Układ starego miasta – średniowieczny układ urbanistyczny Starego Miasta.
Rozsuwany most – im. Kapitana Witolda Huberta z wieżą kontrolną to jedyne takiego rodzaju urządzenie na polskim wybrzeżu[22]. Łączy on Darłówko Wschodnie z Zachodnim, ale dostępny tylko dla pieszych.
Międzynarodowy Zlot Historycznych Pojazdów Wojskowych – impreza cykliczna w sezonie letnim
Elektrownia wiatrowa – elektrownia wiatrowa liczy obecnie 10 wiatraków (dużych) oraz 5 mniejszych. Obecnie są to jedne z największych wiatraków w Europie, o wysokości 118 m.
Betonowe podstawy wyrzutni V-1 i V-2 – z czasów II wojny światowej.
Pomnik Rybaka – Fontanna – zaprojektowany został w roku 1919 przez znanego niemieckiego artystę Wilhelma Grossa, fundatorami figury rybaka, zdobiącej do dziś darłowski rynek byli Heptenmacherowie.
Latarnia Morska – pochodzi z XIX w., wielokrotnie przebudowywana, obecnie wieża ma 22 m wysokości (w Darłówku) i jest to trzecia co do wysokości latarnia na polskim wybrzeżu (najniższa jest latarnia w Jastarni).
Port – oryginalna zabudowa portu rybackiego z XIX i XX wieku. Awanport w Darłówku Zachodnim – miejsce, w którym podczas II wojny światowej istniała stocznia statków żelbetonowych.
Szlaki turystyczne[edytuj]
 Szlak Rezerwatów – 75 km na trasie Polanów-Darłowo
 Szlak Nadmorski – 100 km na trasie Mielno-Jarosławiec
szlak turystyki wodnej rzeka Wieprza – spływ Kępice – Darłowo
 Szlak Zabytków Średniowiecza – 104 km. Przebiega przez: Darłowo, Dąbki, Dobiesław, Jeżyce, Słowino, Boleszewo, Krupy, Stary Jarosław, Kowalewice, Barzowice, Cisowo, Dąbki. Na trasie: Zamek Książąt Pomorskich, średniowieczne kościoły, grodziska i zabytki budownictwa wiejskiego
Sport i rekreacja[edytuj]

Jednostką organizacyjną władz miasta zajmująca się organizacją uprawiania sportu i rekreacji jest Ośrodek Sportu i Rekreacji.
Kluby sportowe[edytuj]
Uczniowski Klub Sportowy "ORLIK" Darłowo (sekcja piłki nożnej – dzieci kl. 0-6 szkoły podstawowej)
Yacht Club „Wiking”
KS M&W Stocznia Darłowo (męska i kobieca sekcja piłki siatkowej)
Klub Kolarski Ziemia Darłowska
Gminne Zrzeszenie Ludowe Zespoły Sportowe Darłowo
Szkolny Morski Klub Żeglarski Albatros
„Tornado”
Uczniowski Klub Sportowy Sztorm-Darłowo
Darłowski Międzyszkolny Klub Sportowy Delfin
Powiatowe Zrzeszenie Ludowe Zespoły Sportowe
Darłowski Klub Oyama Karate
DARŁOVIA DARŁOWO – Miejski Klub Sportowy (sekcja piłki nożnej)
Pływacki Uczniowski Klub Sportowy „Neon”
Uczniowski Klub Sportowy Ashihara Karate i Ju Jitsu
Obiekty sportowe[edytuj]
OSiR (boiska do tenisa i piłki nożnej)
Park wodny Jan
Hala sportowa i kort tenisowy – Ośrodek Róża Wiatrów
Siłownia „FORMA”
Siłownia „Atlas”
Hala Sportowa Zespołu Szkół Morskich
ośrodek jeździecki (jazda konna)
ORLIK ul. Chopina 4
ORLIK ul. Wyspiańskiego
ORLIK ul. Zwyciestwa
Centrum Sportowe ,, HERKULES ,, ul. Wieniawskiego 10 A - 14 B
Administracja[edytuj]

Darłowo ma status gminy miejskiej. Mieszkańcy wybierają do Rady Miejskiej w Darłowie 15 radnych[23]. Są oni wybierani w 8 okręgach wyborczych[24]. Organem wykonawczym władz jest burmistrz. Siedzibą władz miasta jest ratusz przy placu Tadeusza Kościuszki. W mieście znajduje się także siedziba wiejskiej gminy Darłowo.
Burmistrzowie Darłowa:
Stanisław Dulewicz (1945 – 1947)
Andrzej Lewandowski
Zbigniew Moroń
Jerzy Buziałkowski
Ewa Kucharska
Arkadiusz Wojciech Klimowicz (od 2002)
Darłowo utworzyło 5 jednostek pomocniczych miasta – Osiedle nr 1, nr 2, nr 3, nr 4 i nr 5[25]. Na ogólnych zebraniach mieszkańców poszczególnych osiedli jest wybierana rada osiedla oraz zarząd.
Darłowo należy do Związku Miast i Gmin Morskich, Nowej Hanzy, Stowarzyszenia Gmin Polskich Euroregionu Pomerania.
Mieszkańcy miasta wybierają 4 z 17 radnych do Rady Powiatu w Sławnie[26]. Mieszkańcy wybierają radnych do sejmiku województwa w okręgu IV. Posłów na Sejm wybierają z okręgu wyborczego nr 40, senatora z okręgu wyborczego nr 100, a posłów do Parlamentu Europejskiego z okręgu wyborczego nr 13.
Darłowo jest obszarem właściwości miejscowej Sądu Rejonowego w Koszalinie, Sądu Okręgowego w Koszalinie[27] i Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Koszalinie[28].
Wspólnoty religijne[edytuj]

Kościół rzymskokatolicki
Parafia Matki Bożej Częstochowskiej w Darłowie
Parafia św. Gertrudy w Darłowie
Parafia św. Maksymiliana Marii Kolbego w Darłówku
Parafia wojskowa św. Melchiora Grodzieckiego w Darłowie
Świadkowie Jehowy
Chrześcijański Zbór Świadków Jehowy[potrzebne źródło]
Miasta partnerskie[edytuj]

 Hässleholm,
 Nexø,
 Gardelegen
 Starý Hrozenkov,
 Saint-Doulchard.
 Waszyngton D.C.,
Honorowi Obywatele Miasta Darłowo[edytuj]

Lista osób, którym Rada Miasta Darłowa nadała tytuł Honorowy Obywatel Miasta Darłowo[29]:
Józef Glemp (1995)
Stanisław Gawłowski (2008)[30]
Marek Krajewski (2008)[30]
Lech Wałęsa (2011)[31][32]

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz

+1