czwartek, 6 września 2012

Zagórz



Zagórz

Państwo Polska
Województwo podkarpackie
Powiat sanocki
Gmina Zagórz
gmina miejsko-wiejska
Założono 1412
Prawa miejskie 1977
Burmistrz Ernest Nowak
Powierzchnia 22,39 km²
Ludność (2010)
• liczba
• gęstość
5007
222,4 os./km²
Strefa numeracyjna
(+48) 13
Kod pocztowy 38-540
Tablice rejestracyjne RSA
Położenie na mapie Polski


Zagórz
49°31′N 22°16′E
TERC
(TERYT) 1817073
SIMC 0953881
Urząd miejski
ul. 3 Maja 2
38-540 Zagórz
 Multimedia w Wikimedia Commons
 Hasło Zagórz w Wikisłowniku
Strona internetowa


Zagórz nad Osławą
Zagórz – miasto w woj. podkarpackim, w powiecie sanockim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Zagórz. Położony w pobliżu ujścia Osławy do Sanu, na Pogórzu Bukowskim.
W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. krośnieńskiego. W latach 1972-1977 Zagórz był w granicach administracyjnych miasta Sanoka jako dzielnica.
Według danych z 31 grudnia 2010 r. miasto miało 5007 mieszkańców[1].
Spis treści  [ukryj]
1 Historia
2 Osiedla administracyjne miasta
3 Związki i organizacje wyznaniowe
4 Turystyka i zabytki
5 Edukacja
5.1 Szkoły podstawowe
5.2 Gimnazja
6 Ludzie związani z Zagórzem
7 Ciekawostki
8 Współpraca międzynarodowa
9 Przypisy
10 Zobacz też
Historia[edytuj]


Ta sekcja od 2011-10 wymaga uzupełnienia źródeł podanych informacji.
Informacje nieweryfikowalne mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Aby uczynić sekcję weryfikowalną, należy podać przypisy do materiałów opublikowanych w wiarygodnych źródłach.
 Osobny artykuł: Historia Zagórza.
Wieś założona w XIV wieku, w roku 1343 była tu już kaplica filialna parafii w Porażu. Pierwsze wzmianki odnotowują osadę o nazwie Sagorsze, Sogorsch do roku 1505 in districto sanociensis. W 1412 roku Zagórz należał do Mikołaja z Tarnawy. W 1490 Zagórz na krótko stał się własnością Piotra Kmity z Wiśnicza starosty spiskiego, potem znów powrócił do Tarnawskich i pozostał w ich rękach do początku XVII wieku. Ostatnim właścicielem Zagórza z rodu Tarnawskich był chorąży sanocki - Stanisław.
Na początku XVII wieku Zagórz znalazł się w posiadaniu Stadnickich. W roku 1710 hr. Jan Adam Stadnicki wojewoda wołyński, zbudował obronny klasztor-twierdzę oo. Karmelitów, od 1713 również jako klasztor szpital dla inwalidów wojennych. W polskiej literaturze XIX wieku Zagórz oraz klasztor zasłynęły dzięki Zygmuntowi Kaczkowskiemu, który w swoim cyklu powieści pt. Ostatni z Nieczujów opisał znajdujący się w nim legendarny grób Nieczui.
Ogromną szansą na gospodarcze ożywienie Zagórza stało się wybudowanie w 1872 r. linii kolejowej. Dwa lata później powstała Pierwsza Węgiersko-Galicyjska Kolej Żelazna z Przemyśla – przez Zagórz – do Budapesztu. W 1884 r. oddano do użytku CK Galicyjską Kolej Transwersalną z miejscowości Stróże (obecne woj. małopolskie) do Nowego Zagórza. Wtedy również Zagórz przyłączono do tzw. Kolei Karola Ludwika (z Krakowa do Lwowa). W związku z rozbudową kolei w Zagórzu wyrosło osiedle kolejarskie. Wówczas Zagórz był węzłem kolejowym o dużym znaczeniu, przy jego obsłudze pracowało ok. 3000 kolejarzy.
Powstało Towarzystwo Gimnastyczne "Sokół", a w 1911 r. pierwszy zastęp harcerski.
W okresie walk polsko-ukraińskich w roku 1918 w Zagórzu zorganizował się Komitet Obrońców Węzła Zagórskiego, składający się z kolejarzy oraz członków Sokoła. W tym też okresie zagórscy kolejarze we własnym zakresie zbudowali dwa pociągi pancerne: "Gromobój" i "Kozak" które utrzymywały "porządek" na odcinku linii kolejowej Zagórz – Szczawne – Komańcza – Łupków.
1 września 1939 – powstał w Zagórzu Ochotniczy Pluton Samoobrony w celu ochrony linii kolejowej, którego członkowie wspierali m.in. ewakuację ludności. Walki obronne z nacierającymi wojskami hitlerowskimi toczyła 3 Brygada Górska dowodzona przez płk. Jana Kotowicza wchodząca w skład grupy operacyjnej gen. bryg. Kazimierza Orlika-Łukoskiego.
W Zagórzu działała w czasie wojny Placówka Zagórz nr X. OP-23, AK, którą dowodził Alojzy Bełza ps. „Alik” od V 1943 do I 1944 prowadząc działalność dywersyjną i sabotażową. W konspirację zaangażowani była – Olga Sulimirska, właścicielka dworu w Zasławiu, (gdzie był obóz pracy przymusowej dla Żydów; około 10 000 z nich hitlerowcy wymordowali w pobliskim lesie – jest tam tablica pamiątkowa) i rodziny Krasickich i Gubrynowiczów a ich zameczek, przy drodze do Poraża, był ważnym ogniwem akowskiej konspiracji w Obwodzie Sanok. Proboszcz – ks. Władysław Wójcik – za pomoc udzielaną dla AK i uciekinierom został aresztowany i wywieziony do Oświęcimia. Od stycznia 1944 r. placówką tut. AK dowodził ppor. Stanisław Żebrowski „Zebra”. 13 września 1944 r. wkroczyła tu po walkach Armia Czerwona[2].
Kwatera poległych żołnierzy sowieckich znajduje się w dzielnicy Nowy Zagórz.
Wiosną 1941 roku stacjonujący w Zagórzu żołnierze słowaccy wykuli w skałach w wąwozie przy linii kolejowej prowadzącej do Łupkowa wielki herb Słowacji. Pomimo nietrwałego podłoża (piaskowiec) wciąż widoczne są jego pozostałości.
W 1972 r. Zagórz wraz z kilkoma sąsiednimi miejscowościami (które dziś stanowią jego osiedla) przyłączono do Sanoka. 1 lutego 1977 r. Zagórz uzyskał status miasta.
Osiedla administracyjne miasta[edytuj]

W mieście jest 11 osiedli, będących jednostkami pomocniczymi gminy:
Dolina
Leska Góra
Nowy Zagórz
ODJ (Osiedle domków jednorodzinnych)
Pod Klasztorem
Skowronówka
Stary Zagórz
Wielopole
Zasław Bloki
Zasław za Torami
Żabnik
Związki i organizacje wyznaniowe[edytuj]

Parafia rzymskokatolicka pw. Wniebowzięcia NMP w Starym Zagórzu
Parafia rzymskokatolicka pw. św. Józefa Robotnika w Nowym Zagórzu
Kaplica filialna rzymskokatolicka pw. Miłosierdzia Bożego w Zasławiu
Parafia greckokatolicka pw. św. Archanioła Michała w Wielopolu
Cerkiew prawosławna pw. św. Michała Archanioła w Starym Zagórzu (ul. Józefa Piłsudskiego 51) – filialna, należąca do parafii w Sanoku
Turystyka i zabytki[edytuj]



Kompleks skoczni narciarskich Zakucie
Jest to jedno z dogodniejszych (oprócz Sanoka, Leska i Ustrzyk Górnych) miejsc dla rozpoczęcia wyprawy w Bieszczady. Przy dworcu PKS zatrzymują się prywatne busy, które mogą w sezonie dowieźć w głąb Bieszczadów, przeważnie dużą obwodnicą bieszczadzką w kierunku Wetliny. Na wzgórzu tzw. Mariemont (15 min drogi od dworca) nad Osławą warto zobaczyć ruiny XVIII w. klasztoru-warowni OO. Karmelitów, jeden z ciekawszych zabytków południowo-wschodniej Polski. Innym godnym uwagi zagórskim obiektem zabytkowym jest kościół parafialny Wniebowzięcia Matki Bożej, zbudowany w połowie XVIII w. Warto również obejrzeć (obecnie prawosławną) cerkiew filialną św. Michała Archanioła z 1836 oraz młodszą od niej, cerkiew greckokatolicką w Wielopolu z 1865, odbudowaną w 1939 (południowa część Zagórza – kierunek Komańcza). Obecnie obok cerkwi prowadzi szlak zielony, z którego tuż za nią roztacza się piękny widok na ruiny klasztoru na tle Gór Słonnych. Inny godny uwagi punkt widokowy to wzgórze tzw. Skowronówka. Z jej szczytu doskonały widok na dolinę Osławy, klasztor i G. Słonne. Na Starym Cmentarzu w Zagórzu znajduje się kaplica grobowa z 1840 wzniesiona przez Truskolaskich, remontowana w 1933 przez barona Gubrynowicza. W kaplicy znajduje się krypta Bronisława Ludwika Gubrynowicza (zm. 1933), profesora Uniwersytetu Warszawskiego, członka Akademii Umiejętności w Krakowie. Ponadto w mieście interesujący jest kompleks skoczni narciarskich Zakucie.
Edukacja[edytuj]

Szkoły podstawowe[edytuj]
Szkoła Podstawowa nr 1 im. św. Kazimierza królewicza
Szkoła Podstawowa nr 2 im. Jana Pawła II
Gimnazja[edytuj]
Gimnazjum nr 1 w Zagórzu im. Św. Kazimierza
Gimnazjum nr 2 w Zagórzu im. Prymasa Tysiąclecia Kardynała Stefana Wyszyńskiego
Ludzie związani z Zagórzem[edytuj]

 Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Zagórzem.
Ciekawostki[edytuj]

W tutejszych plenerach na placu przed wartownią Straży Ochrony Kolei, przy stacji kolejowej w Zagórzu, kręcone były sceny filmu Ogniomistrz Kaleń Ewy i Czesława Petelskich. Licznie asystowali okoliczni mieszkańcy.[potrzebne źródło]
Współpraca międzynarodowa[edytuj]

Zagórz współpracuje ze słowackim miastem Medzilaborce na zasadzie partnerstwa miast[potrzebne źródło].

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz

+1