czwartek, 6 września 2012

Zabrze



Zabrze

Państwo Polska
Województwo śląskie
Powiat miasto na prawach powiatu
Aglomeracja konurbacja górnośląska
Założono XIII wiek
Prawa miejskie 1 października 1922
Prezydent miasta Małgorzata Mańka-Szulik
Powierzchnia 80,40 km²
Ludność (2011)
• liczba
• gęstość
181 128 ▼[1]
2329,8 os./km²
Strefa numeracyjna
(+48) 32
Kod pocztowy od 41-800 do 41-820
Tablice rejestracyjne SZ
Położenie na mapie Polski


Zabrze
50°18′N 18°47′E
TERC
(TERYT) 247801 1
SIMC 0945380
Urząd miejski
ul. Powstańców Śląskich 5–7
41-800 Zabrze
 Multimedia w Wikimedia Commons
 Hasło Zabrze w Wikisłowniku
Strona internetowa
Zabrze (niem. Hindenburg, śl. Zobrze) – miasto na prawach powiatu, położone na Górnym Śląsku, w województwie śląskim, położone nad rzekami Kłodnicą i Bytomką, na Wyżynie Śląskiej, w Górnośląskim Okręgu Przemysłowego (GOP). Jest jednym z ośrodków centralnych konurbacji górnośląskiej.
Według danych z 31 marca 2011 r. miasto miało 181 128 mieszkańców.
Spis treści  [ukryj]
1 Położenie
2 Podział administracyjny
2.1 Dzielnice i osiedla
2.1.1 Dzielnice
3 Demografia
4 Etymologia
5 Historia
6 Zabytki
7 Gospodarka
8 Służba zdrowia
8.1 Szpitale
8.1.1 publiczne
8.1.2 niepubliczne
9 Edukacja
10 Kultura i rozrywka
10.1 Muzea
10.2 Media
11 Rekreacja
12 Turystyka
13 Sport
14 Wspólnoty religijne
15 Transport
15.1 Miejski
15.2 Drogowy
15.3 Kolejowy
16 Administracja
17 Osoby związane
18 Miasta partnerskie
19 Zobacz też
20 Przypisy
21 Linki zewnętrzne
Położenie[edytuj]



Położenie Zabrza wśród pozostałych członków Górnośląskiego Związku Metropolitalnego
Miasto Zabrze jest położone w południowo-zachodniej Polsce, w zachodniej części województwa śląskiego i Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego (GOP), na Wyżynie Katowickiej, nad rzekami Kłodnicą i Bytomką, w dorzeczu Odry.
Według danych z 1 stycznia 2010 r. powierzchnia miasta wynosiła 80,40 km²[2].
Miasto sąsiaduje z miastami Bytom, Gliwice i Ruda Śląska oraz powiatem gliwickim i tarnogórskim.
W latach 1975–1998 miasto należało do województwa katowickiego.
Podział administracyjny[edytuj]

 Z tym tematem związana jest kategoria: Dzielnice i osiedla Zabrza.
Dzielnice i osiedla[edytuj]
22 września 2003 Rada Miejska zadecydowała o nowym podziale administracyjnym miasta. Zabrze zostało podzielone na 13 dzielnic i 4 osiedla, które stanowią jednostki pomocnicze miasta.
Dzielnice[edytuj]

1. Helenka
2. Grzybowice
3. Rokitnica
4. Mikulczyce
5. Osiedle Młodego Górnika
6. Osiedle Mikołaja Kopernika
7. Biskupice
8. Maciejów
9. Osiedle Tadeusza Kotarbińskiego
10. Centrum Północ
11. Centrum Południe
12. Osiedle Janek
13. Zaborze Północ
14. Zaborze Południe
15. Pawłów
16. Kończyce
17. Makoszowy


Panorama Zabrza
Demografia[edytuj]

Według danych Urzędu Miejskiego z 30 czerwca 2010 miasto liczyło 176 140 mieszkańców.

Zobacz wykaz na Wikiźródłach
W 1991 w Zabrzu odnotowano największą liczbę ludności – 205 789 osób.
Etymologia[edytuj]

W 1305 roku była to wieś Zadbrze (Sadbre), czyli osada położona za debrami tj. dołami, gąszczem leśnym. Wyrazy debrz, gwarowe debr, debrze to "urwiste, zarosłe wzgórza, wśród, których płynie potok" pochodzą od prasłowiańskiego *dъbrъ. Zobacz: Debrza. Przez uproszczenie Zadbrze → Zabrze można błędnie skojarzyć Zabrze z Zaborzem jego dzielnicą, która to nazwa tylko potwierdza silne zalesienie tego terenu. Podobne pochodzenie mają nazwy rzek: Brda (wcześniej Dba ← Drba) i Zbrzyca (←Dbrzyca) oraz nazwy miejscowe jak np. Zadebra, Debrzno[3].
Historia[edytuj]


Ta sekcja od 2011-06 wymaga uzupełnienia źródeł podanych informacji.
Informacje nieweryfikowalne mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Aby uczynić sekcję weryfikowalną, należy podać przypisy do materiałów opublikowanych w wiarygodnych źródłach.


Zabrze – ulica Wolności


Zabrze – ulica Wolności


Zabrze – ulica Jagiellońska


Zabrze – aleja Bohaterów Monte Cassino


Zabrze – Poczta Główna


Straż Pożarna


Dom Muzyki i Tańca


Zabrze – KWK Sośnica-Makoszowy, Ruch Makoszowy


Północna pierzeja placu Krakowskiego
osady istniały tu przed najazdem Mongołów
1234
pierwsza wzmianka o Biskupicach, osadzie na terenie dzisiejszego Zabrza
25 marca – wystawienie przez księżną kaliską Violę dokumentu, w którym zrzeka się na rzecz biskupa wrocławskiego prawa poboru daniny i innych opłat ville [...] Biscupici dicitur cirka Bitom
1260 – rozszerzenie przez księcia opolskiego Władysława przywilejów, nadanych biskupowi wrocławskiemu w 1243. Przyczyniło się to do zwiększenia osadnictwa w rejonie Biskupic
1295–1305
pierwsza wzmianka o Zabrzu (Sadbre sive Cunczindorf, gdzie Sadbre interpretowane jest jako miejsce za debrami – zarośniętymi dołami z płynącym wśród wzgórz strumieniem; sive to łacińskie "albo", a Cunczindorf jest interpretowane jako "wieś Konradów"); w dokumencie Rejestr Ujazdu części Liber fundationis episcopatus Wratislawiensis (Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego), dokument wymienia wśród innych osad: Biskupice, Zaborze, Grzybowice
sołtys tworzy osadę, chłopi wolni od podatków, tereny przydzielone osadnikom – po 60 łanów
1570 – właścicielem Zabrza został czeski szlachcic Szambor Dluhomil, który po zagarnięciu części ziemi chłopskiej założył alodium z drewnianym dworem
1639 – w okresie wojny trzydziestoletniej w Zabrzu i Sośnicy wojska Ernsta von Mansfelda grabią żywność
1642 – nowym właścicielem został Aleksander Bielski, który na miejscu drewnianego zbudował murowany piętrowy dwór, stajnie, owczarnię, słodownię i gorzelnię
1675 – nabycie dóbr zabrzańskich przez kanclerza księstwa opolsko-raciborskiego, barona Jerzego Welczka (Wilczka). Działalność Welczka i jego następców (wśród nich m.in. Bernhard III hrabia von Praschma) przyczyniła się do rozwoju gospodarczego tych terenów. W Zabrzu powstał browar, młyny wodne, tartaki
1731 – przy obecnej ul. Kondratowicza istniała kolonia nazywana Zabrzer Hammer (Kuźnica)
1743 – utworzenie w ramach wprowadzania nowego podziału administracyjnego Śląska powiatu bytomskiego. W jego skład weszły: Biskupice, Grzybowice, Makoszowy, Mikulczyce, Rokitnica, Zaborze i Zabrze wraz z istniejącymi w tym czasie koloniami i przysiółkami
1749 – właścicielami Zabrza zostaje ród Duninów
1771–1776 – utworzenie przez właściciela części Zabrza Macieja Wilczka w trakcie kolonizacji fryderycjańskiej nowych osad wokół Zabrza: Maciejowa, Doroty i Małego Zabrza. W pobliżu zabrzańskiego dworu powstała następna kolonia, nazywana początkowo Sand Kolonie (Kolonia Piaskowa) bądź Schloss Kolonie (Kolonia Zamkowa). Z czasem uzyskała urzędową nazwę Klein Zabrze, czyli Małe Zabrze. Jako ostatnią utworzono osadę Kończyce
1790 – odkrycie przez Salomona Isaaca z Brabancji na pograniczu dzielnic Zaborze i Pawłów łatwych w eksploatacji złóż węgla kamiennego o grubości 1 metra
1792–1822 – powstanie Kanału Kłodnickiego
1793
powstanie chłopskie
według spisu z tego roku w Zabrzu istniały: majątek ziemski, kościół, szkoła, 34 chłopów, 6 ogrodników, 2 młyny, 32 pracowników najemnych – łącznie 305 mieszkańców; w Małym Zabrzu: kolonia 12 zagród z 31 mieszkańcami; w Zaborzu: majątek ziemski, 15 chłopów, 7 ogrodników, 14 pracowników najemnych
1796 – uruchomienie pierwszej zabrzańskiej kopalni państwowej Królowa Luiza (początek budowy 1790). Na przełomie XIX i XX w. obszar pola górniczego kopalni wynosił 19 km², wydobywano 3 mln t węgla rocznie, a zatrudniano ok. 8 tys. robotników
1797 – uruchomienie kopalni Amalia, zlikwidowanej na rzecz Concordii
1819–1830 – budowa Kronprinzstrasse (Drogi Następcy Tronu) łączącej Królewską Hutę z Gliwicami. Na odcinku od Poremby do Maciejowa dała ona początek dzisiejszej ul. Wolności
1843 – uruchomienie kopalni Concordia
1845 (1 października) – otwarcie odcinka linii kolejowej z Opola do Świętochłowic przez Gliwice i Zabrze – przedłużenie trasy mającej początek we Wrocławiu. Ostatni odcinek, kończący się w Mysłowicach, oddano do użytku rok później. Równocześnie powstał dworzec kolejowy, wybudowany w polach Małego Zabrza, obecnie nieistniejący
1851 – ekspedycja poczty na trasie kolei górnośląskiej, ustanowienie urzędu listonosza, budowa huty Donnersmarcka
1852
uruchomienie fabryki kotłów Koetza
17 stycznia – wydanie przez władze rejencji opolskiej pozwolenia na organizowanie w czwartki targów na terenie Starego Zabrza (stąd nazwa Donnerstagmarktplatz – Plac Targów Czwartkowych). W 1875 r. przeniesiono je w rejon placu Warszawskiego
1856 – otwarcie pierwszego szpitala
1857 – uruchomienie huty Redena
1859 – rozbudowa fabryki lin stalowych
1861 – Albert Borsig rozpoczął budowę wielkich pieców, stalowni i walcowni w Biskupicach
1862 – wydobycie węgla w kopalni Hedwigswunsch
1864 – budowa fabryki szkła
1868
uruchomienie walcowni i kuźni w zakładach Borsiga
budowa kopalni Ludwigsglück, późniejszej kopalni Ludwik
1871 – spis mieszkańców; Zabrze liczy 18 250 mieszkańców: Stare Zabrze 6 228, Małe Zabrze 4 723, Dorota 851, a Zaborze 6448 mieszkańców
1872
przekształcenie huty Donnersmarcków w spółkę akcyjną
uruchomienie stalowni w zakładach Borsiga
wybudowanie i uroczyste poświęcenie Dużej Synagogi
1873 – utworzenie powiatu zabrskiego liczącego 2,21 mil kwadratowych i zamieszkanego przez 38 481 mieszkańców. W Zabrzu było 1117 domów
1874 – początek wydawania tygodnika Zabrzer Kreis Blatt (od stycznia)
1875 – próba uzyskania praw miejskich nie powiodła się
1880 – uruchomienie trzech pieców martenowskich o pojemności 18 t każdy
1884 – uruchomienie koksowni Jadwiga w Biskupicach
1895 (25 sierpnia) – przekazanie do użytku tramwaju parowego
1896 – powstanie Miejskiej Straży Pożarnej
1897 – uruchomienie elektrowni
1900 – otwarcie Gimnazjum im. Królowej Luizy w Zaborzu
1900–1906 – budowa drugiej państwowej kopalni Delbrück (od 1945 KWK Makoszowy)
1905 – połączenie gmin Stare Zabrze, Małe Zabrze i Dorota w jedną gminę Zabrze, liczącą 54 228 mieszkańców
1915
luty – zmiana nazwy gminy Zabrze na Hindenburg. Nowa nazwa nawiązuje do nazwiska feldmarszałka Paula von Hindenburga, dowódcy w zwycięskiej bitwie pod Tannenbergiem. Od 1918 r. pełna nazwa to Hindenburg O.S. (Oberschlesien) – dla odróżnienia od wschodniopruskiej gminy Hindenburg (dawniej Groß Friedrichsgraben I)
w koksowni Jadwiga wybudowano nową baterię koksowniczą, wieżę węglową, sortownię koksu i benzolownię
1918
październik
reaktywowanie Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół"
powstanie polskiej Straży Obywatelskiej
grudzień – powstanie Związku Wojackiego, a następnie Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska
1919
marzec
powstanie Towarzystwa Czytelni Ludowych, kierowanego przez ks. Stefana Szwajnocha
powstanie Towarzystwa Polek
marzec-kwiecień – pacyfikacja przez Grenzschutz polskich strajków (zabici i ranni)
kwiecień – powstanie Towarzystwa Oświaty na Górnym Śląsku im. św. Jacka, kierowanego przez Józefa Gołąbka
16-26 sierpnia – walki I powstania śląskiego
październik – polska lista zdobywa w wyborach komunalnych 21 z 36 mandatów
1920
przybycie żołnierzy francuskich
maj – powstanie Towarzystwa Sportowego "Hart"
23 maja-16 czerwca – polski strajk szkolny
14 lipca – napad nacjonalistów niemieckich na artystów Opery Warszawskiej
19-25 sierpnia – walki II powstania śląskiego
sierpień – powstaje chór męski "Moniuszko"
przekształcenie zakładów Borsiga w spółkę akcyjną Borsigwerk
listopad – powstanie Towarzystwa Śpiewu "Chopin"
1921
20 marca – plebiscyt na Górnym Śląsku - w Zabrzu 21233 głosów pada za Niemcami, a 14837 za Polską[4]
2 maja – zdobycie przez polską Policję Górnego Śląska kopalni Zabrze
do 4 maja – opanowanie przez powstańców w III powstaniu śląskim prawie całego miasta, a następnie opuszczenie śródmieścia na prośbę wojsk francuskich
26-30 maja – prowokowanie przez Niemców walk ulicznych
5 lipca – zakończenie III powstania
1922
1 października – nadanie praw miejskich
1922–1939 – podzielenie miasta na mocy wyników plebiscytu. Kończyce, Pawłów i Makoszowy znalazły się w granicach Polski, pozostałe gminy przypadły Republice Weimarskiej
1924 – budowa stadionu sportowego przy ul. Zamkowej w Biskupicach (obecnie Gwarek Zabrze)
1927
1 stycznia – utworzenie powiatu miejskiego z większej części powiatu zabrskiego
1935 – przebudowa placu Wolności
1938
9/10 listopad) – Noc kryształowa: spalenie Dużej Synagogi, zniszczenie wielu sklepów żydowskich, aresztowanie ok. 350 Żydów
II wojna światowa – hitlerowcy utworzyli w Zabrzu filię obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu oraz obozy dla jeńców wojennych
otwarcie Miejskiego Ogrodu Botanicznego
1945
24 stycznia – wkroczenie Armii Czerwonej
19 marca – przejęcie miasta przez administrację polską
1946 (19 maja) – przywrócenie nazwy sprzed 1915 r.
1948 (14 grudnia) – powstanie Klubu Sportowego Górnik Zabrze
1950
7 stycznia – powstanie pierwszego Państwowego Szpitala Klinicznego
wiosną nastąpiło powołanie do życia Filharmonii Górniczej Związku Zawodowego Górników
1951
17 marca – włączenie w granice Zabrza miejscowości Grzybowice, Mikulczyce, Rokitnica, Kończyce, Makoszowy i Pawłów
1954 – włączenie w granice miasta osiedla Helenka
1956 (2 grudnia) – ukazanie się pierwszego numeru gazety miejskiej Głos Zabrza
1959 – otwarcie Domu Muzyki i Tańca
1961 – wizyta w Zabrzu majora kosmonauty Jurija Gagarina, pierwszego człowieka w kosmosie
1967 – wizyta w Zabrzu prezydenta Republiki Francuskiej generała Charles’a de Gaulle'a (część oficjalnej wizyty w Polsce)
1970–1975 – budowa osiedla Marii Skłodowskiej-Curie
1971 (23 marca) – katastrofa w kopalni Mikulczyce-Rokitnica w Rokitnicy. Zawał na poziomie 780 metrów przysypał 19 górników. Jeden z nich, Alojzy Piontek, został uratowany po siedmiu dniach
1976 – otwarcie hali widowiskowo-sportowej przy ul. Matejki
1982 – gazeta Głos Zabrza zmienia nazwę na Głos Zabrza i Rudy Śląskiej
1985 – pierwsza w Polsce udana operacja przeszczepu serca, dokonana pod kierunkiem prof. Zbigniewa Religi
1986–1991 – budowa osiedla im. Mikołaja Kopernika
1996 – ustanowienie św. Kamila patronem miasta
1998
uruchomienie oczyszczalni ścieków Śródmieście
otwarcie Wydziału Organizacji i Zarządzania Politechniki Śląskiej
2002
19 października – otwarcie estakady drogowej nad parkiem im. Poległych Bohaterów
2005
25 stycznia – otwarcie odcinka autostrady A4 biegnącej przez dzielnice Kończyce i Makoszowy, z węzłem Wspólna w Kończycach (na granicy z Rudą Śląską)
10 marca – spłonięcie zabytkowego budynku młyna przy skrzyżowaniu ul. Wolności i Brysza
1 lipca – połączenie Kopalni Węgla Kamiennego Makoszowy z KWK Sośnica w Gliwicach w zakład KWK Sośnica-Makoszowy
2006
uruchomienie pierwszej części zabrzańskiej podstrefy ekonomicznej wchodzącej w skład Katowickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej
2007
16 czerwca - otwarcie zabytkowej Kopalni Guido dla ruchu turystycznego na poziomach 170 m i 320 m
2008
4 listopada – rozpoczęcie budowy pierwszych zabrzańskich odcinków Drogowej Trasy Średnicowej
2010
12 maja - uroczyste otwarcie nowej siedziby Filharmonii Zabrzańskiej
29 październik - uroczysta iluminacja zabrzańskiego ratusza (planowane otwarcie na rok 2012)
2011
10 czerwca - do użytku oddano dwa odcinki Drogowej Trasy Średnicowej
14 września - rozpoczęcie prac modernizacyjnych, a zarazem budowy nowego stadionu im. Ernesta Pohla (Stadion Górnika Zabrze)
30 września - oddanie do użytku odcinka Sośnica(Gliwice)-Maciejów(Zabrze) Autostrady A1
22 grudnia - oddanie do użytku odcinka Maciejów(Zabrze)-Zabrze Północ(Zabrze) Autostrady A1
Zabytki[edytuj]



Zabrze – wieża ciśnień przy ul. Zamoyskiego


Zabrze – wieża ciśnień Szpitala Klinicznego przy ul. 3 Maja
W Zabrzu znajduje się wiele zabytkowych obiektów (głównie z przełomu XIX i XX wieku), takich jak zabytkowe kamienice w centrum miasta, osiedla robotnicze, obiekty sakralne itp.
Obiekty poprzemysłowe
Wieża ciśnień przy ul. Zamoyskiego 2 z 1909 r., o wysokości 46 m, wniesiona w stylu ekspresjonistycznym
Wieża ciśnień huty Donnersmarcka z 1871 r., z elementami neogotyku
Wieża wyciągowa, budynek nadszybia, wagownia (obecnie portiernia) i maszynownia szybu "Maciej" z około 1910 r.
Zabudowa kopalni "Królowa Luiza" przy ul. Wolności 402 z drugiej połowy XIX w.
Zabudowa kopalni "Guido" (oraz wyrobiska podziemne) przy ul. 3 Maja 91 z drugiej połowy XIX w. i początku XX w.
Robotnicze osiedla mieszkaniowe
Kolonia robotnicza Borsigwerke w dzielnicy Biskupice, wzniesiona w latach 1863–1871
Kolonia patronacka Ballestrema, w dzielnicy Rokitnica, wzniesiona w latach 1905–1913
Kolonia patronacka Huty Zabrze w dzielnicy Małe Zabrze, wzniesiona w latach 1903–1922
Kolonia robotnicza na ul. Poległych Górników przy secesyjnej Kopalni Mikulczyce
Osiedle dla robotników spółki "Preussag" w dzielnicy Zaborze, wzniesione w latach 1926–1927
Obiekty użyteczności publicznej
Hotel Admiralspalast przy ul. Wolności 305 z lat 1924–1928, wzniesiony w stylu modernistycznym
Budynek Muzeum Górnictwa Węglowego przy ul. 3 Maja 19, wzniesiony w latach 1874–1875
Gmach Sądu Rejonowego (oraz więzienie) przy ul. 3 Maja 21, wzniesiony w drugiej połowie XIX wieku i rozbudowany w 1907 r., wyremontowany w 2008 r.
Zespół zabudowy Szpitala Klinicznego Śląskiej Akademii Medycznej z drugiej połowy XIX wieku oraz lat 1900–1905 z charakterystyczną wieżą ciśnień z 1904 r.
Budynek Poczty Głównej przy pl. Dworcowym 1, wzniesiony w latach 1909–1911 w stylu neogotyckim[potrzebne źródło]
Ratusz gminny w Mikulczycach przy ul. Tarnopolskiej 80, wzniesiony w 1902 r.
Budynki mieszkalne
Dwór z przełomu XVIII i XIX wieku w dzielnicy Mikulczyce
Kamienica "pod orłem" z 1912 r. przy ul. Dworcowej 9
„Stalowy dom” przy ul. Cmentarnej, wzniesiony w 1927 r. w nowatorskiej technologii prefabrykatów stalowych
Obiekty sakralne
Kościół pw. św. Andrzeja Apostoła przy ul. Wolności 196, wzniesiony w latach 1863–1866 w stylu neoromańskim
Kościół pw. św. Jana Chrzciciela przy ul. Bytomskiej 37, wzniesiony w latach 1853–1858 w stylu neogotyckim, znajduje się tam krypta z ciałami niektórych członków śląskiego rodu Bellestremów[5]
Kościół pw. św. Anny przy ul. 3 Maja 18, wzniesiony w latach 1897–1900 w stylu neoromańskim
Kościół pw. św. Jadwigi przy ul. Wolności 504, drewniany z 1929 r.
Kościół pw. św. Józefa przy ul. Roosevelta 104
Kaplica Najświętszej Marii Panny przy ul. Rolnika, wzniesiona w 1870 r., o cechach neogotyckich
Cmentarze


Cmentarz żydowski
Cmentarz żydowski z XIX wieku przy ul. Cmentarnej
Cmentarz ewangelicki przy ul. Okrzei
Cmentarz przy ul. Kondratowicza
Inne obiekty
Ruiny spichlerza z XVII w. przy ul. Trębackiej w dzielnicy Biskupice


Parowa maszyna wyciągowa kopalni "Królowa Luiza"
Gospodarka[edytuj]

W końcu stycznia 2011 liczba zarejestrowanych bezrobotnych w Zabrzu obejmowała ok. 8,3 tys. mieszkańców, co stanowi stopę bezrobocia na poziomie 13,4% do aktywnych zawodowo[6].
Służba zdrowia[edytuj]

Szpitale[edytuj]
publiczne[edytuj]
Szpital Specjalistyczny w Zabrzu
Szpital Kliniczny nr 1 w Zabrzu
Szpital Kliniczny nr 3 w Zabrzu
Śląskie Centrum Chorób Serca w Zabrzu
niepubliczne[edytuj]
Szpital Zaborze Sp. z o.o. w Zabrzu
Szpital Specjalistyczny SANVIMED (Ortopedia i Okulistyka)
Szpital Miejski Sp. z o.o. w Zabrzu
Edukacja[edytuj]



Szkoła podstawowa nr 36, dawna szkoła dla dziewcząt


Wydział Organizacji i Zarządzania Politechniki Śląskiej (budynki A i B)
W Zabrzu znajdują się liczne placówki oświatowe:
Przedszkola:
Przedszkola – 38 publicznych
Szkoły podstawowe:
Szkoły podstawowe – 29 publicznych
Gimnazja:
Gimnazja – 19 publicznych
Licea ogólnokształcące:
Licea ogólnokształcące – 9 publicznych
Szkoły niepubliczne:
Zespół Szkół Katolickich – szkoła podstawowa, gimnazjum i liceum
Szkoły policealne:
Policealne Studium Zawodowe Zabrzańskiego Centrum Kształcenia Ogólnego i Zawodowego
Policealne Studium Zawodowe Zespołu Szkół Ekonomiczno-Usługowych
Policealne Studium Zawodowe Zespołu Szkół Spożywczych
Policealna Szkoła eCollege
Szkoła Policealna Województwa Śląskiego w Zabrzu
Szkoły zawodowe:
Szkoły zawodowe – 6 publicznych
Medyczne Studium Zawodowe nr 1 im. prof. Antoniego Cieszyńskiego
Medyczne Studium Zawodowe nr 2
Szkoła zawodowa – publiczna nr 4,
Szkoły wyższe:
Śląski Uniwersytet Medyczny – Wydział Lekarski i Oddział Stomatologiczny
Politechnika Śląska – Wydział Organizacji i Zarządzania
Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych – pod opieką naukową Uniwersytetu Śląskiego, Wydział Filologiczny
Szkoła Wyższa im. Bogdana Jańskiego – Wydział Zamiejscowy w Zabrzu
Inne placówki:
Liceum Plastyczne i Ogólnokształcąca Szkoła Sztuk Pięknych (jako Zespół Szkół nr 18)
Państwowa Szkoła Muzyczna I i II stopnia im. Stanisława Moniuszki – szkoła publiczna
NCKU Wszechnica Zabrzańska – Uniwersytet Otwarty i Centrum Kształcenia Ustawicznego
W mieście znajdują się również placówki oświatowe innego typu: szkoły sportowe, szkoły nauki języków obcych, centra kultury itp.
Kultura i rozrywka[edytuj]



Zabrze – Teatr Nowy im. Gustawa Morcinka
Teatry:
Teatr Nowy im. Gustawa Morcinka
Sale koncertowe:
Filharmonia Zabrzańska
Dom Muzyki i Tańca
Kina:
Multikino (13 sal)
Kino Roma - najstarsze kino na Śląsku[7]
Domy kultury:
Miejski Ośrodek Kultury
Kluby:
CK Wiatrak – Niezależne Centrum Kultury Alternatywnej
Planet Club Zabrze
Klub Muzyczny OffSide
Klub Muzyczny VIP
Inne placówki:
Miejska Biblioteka Publiczna im. Jerzego Fusieckiego
Muzea[edytuj]
Muzea:
Muzeum Miejskie
Muzeum Górnictwa Węglowego
Skanseny:
Skansen górniczy "Królowa Luiza"
Skansen podziemny "Guido"
Galerie:
Galeria Cafe Silesia, Zabrze ul. 3-go Maja 6
Galeria Zmiękczalnia, Zabrze ul. Wolności 410
Media[edytuj]
Telewizja
TVZ - Telewizja Zabrze
Prasa
Dziennik Zachodni Tygodnik miejski
Głos Zabrza i Rudy Śląskiej
Nowiny Zabrzańskie
Gazeta Miejska Gliwice Zabrze
Rekreacja[edytuj]



Miejski Zakład Kąpielowy


Ogród Botaniczny
Parki:
Park leśny im. Powstańców Śląskich
Park leśny im. Witolda Pileckiego (dawniej gen. Karola Świerczewskiego)
Park im. Poległych Bohaterów
Park im. Tadeusza Kościuszki
Park Hutniczy
Park Rodzinny
Park im. Jana Pawła II
Park im. Wincentego Pstrowskiego
Kąpieliska:
Miejski Zakład Kąpielowy
Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji – Kąpielisko Leśne
Inne:
Miejski Ogród Botaniczny
Cmentarz Żydowski na Zandce
Turystyka[edytuj]

Przez Zabrze przebiegają szlaki turystyczne:
Znakowane:
 – Szlak Husarii Polskiej
 – Szlak Obrońców Polskiej Granicy
 – Szlak Okrężny Wokół Gliwic
 – Szlak im. Zygmunta Kleszczyńskiego
Pozostałe:
 – Szlak Zabytków Techniki
 – Szlak architektury drewnianej województwa śląskiego
Sport[edytuj]

 Z tym tematem związana jest kategoria: Sport w Zabrzu.
Zabrzańskie kluby sportowe:
Górnik Zabrze
Gwarek Zabrze – klub piłkarski, dwukrotny mistrz Polski juniorów starszych (2003 i 2006) oraz mistrz juniorów młodszych (2002), utworzony został 12 czerwca 1974 roku, poza drużynami w ligach juniorskich klub posiada drużynę występującą w sezonie 2007/2008 w lidze okręgowej seniorów.
Walka Zabrze
Piast Pawłów
Stal Zabrze
Sparta Zabrze
Gazobudowa Zabrze – klub piłkarski grający obecnie w klasie okręgowej, grupie katowickiej IV.
Klub powstał w 1956 w Bytomiu pod nazwą "Lechia". W 1958 roku klub przeniósł siedzibę do Zabrza i zmienił nazwę na Klub Sportowy "Gazobudowa", a następnie został włączony do rozgrywek piłkarskiej C-klasy. Pierwsze mecze rozgrywane były na boisku "Linodrutu", a następne na stadionie przy ul. Hagera w Zabrzu.
UKS 14 Zabrze – uczniowski klub lekkoatletyczny z siedzibą w SP 14 w Zabrzu.
Społem Zabrze – klub piłkarski grający obecnie w A-klasie
MKS Zaborze – Młodzieżowy Klub Sportowy
KKS Zabrze – I-ligowy klub piłki nożnej kobiet
MKS Zabrze – koszykówka młodzieżowa
Studio Tańca "SZOK"
Zespół Taneczny "MAK"
NMC POWEN Zabrze – zespół piłki ręcznej znajdujący się obecnie w PGNiG Superlidze
UKS Spartakus Zabrze – uczniowski klub sportowy; siatkówka i koszykówka
UKS Quo Vadis Makoszowy – uczniowski klub piłkarski
Wspólnoty religijne[edytuj]

 Osobny artykuł: Kościoły w Zabrzu.


Zabrze – Kościół św. Józefa


Zabrze – Kościół św. Anny


Zabrze – Ewangelicki Kościół Pokoju
Katolicyzm – Obszar miasta podzielony jest pomiędzy 19 parafii rzymskokatolickich należących do diecezji gliwickiej oraz 3 parafie archidiecezji katowickiej. W mieście znajdują się siedziby 2 dekanatów Zabrze oraz Zabrze-Mikulczyce, 3 parafie należą do dekanatu dekanatu Kochłowice, a jedna parafia należy do dekanatu Bytom-Miechowice.
Protestantyzm:
Kościół Pokoju,
Kościół Chrześcijan Baptystów
Kościół Adwentystów Dnia Siódmego
grupa w Zabrzu-Helence
Chrześcijańska Wspólnota Zielonoświątkowa
zbór w Zabrzu
Świadkowie Jehowy[8]:
5 Sal Królestwa
Transport[edytuj]

Miejski[edytuj]
Komunikacja miejska w Zabrzu organizowana jest przez KZK GOP. W jego skład na terenie miasta wchodzi 6 linii tramwajowych (1, 3, 4, 5, 17N, 18N) oraz 25 linii autobusowych (6, 7, 14, 23, 32, 47, 81, 83, 86, 89, 111, 156, 198, 199, 234, 250, 270, 280, 286, 617, 659, 720, 840, 870, 932). Dane na dzień 24.06.2011r.
Drogowy[edytuj]
Drogi Wojewódzkie:
droga wojewódzka nr 921
droga wojewódzka nr 902 - Drogowa Trasa Średnicowa
Drogi Krajowe:
droga krajowa nr 78
droga krajowa nr 88
droga krajowa nr 94
Drogi Europejskie:
trasa europejska E40
Autostrady:
autostrada A4 – węzeł "Wspólna"
autostrada A1 – węzeł "Maciejów" (zachodni) "Wieszowa" (północny)
Kolejowy[edytuj]
Dworzec PKP Zabrze (główny) przy linii kolejowej E30
Dworzec PKP Zabrze Mikulczyce
Dworzec PKP Zabrze Biskupice
Dworzec PKP Zabrze Makoszowy
Dworzec PKP Zabrze Północ
Administracja[edytuj]

Zabrze jest miastem na prawach powiatu. Mieszkańcy wybierają do Rady Miejskiej w Zabrzu 25 radnych[9]. Organem wykonawczym samorządu jest prezydent miasta, którym obecnie jest Małgorzata Mańka-Szulik.
Miasto jest członkiem: Górnośląskiego Związku Metropolitalnego, Śląskiego Związku Gmin i Powiatów i Związku Miast Polskich.
Osoby związane[edytuj]

Janosch
Zbigniew Stryj
Magdalena Popławska
Krystian Zimerman
Miasta partnerskie[edytuj]

Lista miast partnerskich i zaprzyjaźnionych z Zabrzem[10]:
 - Essen, Niemcy (1953)
 - Kaliningrad, Rosja (1988)
 - Lund, Szwecja (1990)
 - Rotherham, Anglia
 - Równe, Ukraina (25 stycznia 2001)
 - Sangerhausen, Niemcy (1983)
 - Seclin, Francja (1987)
 - Trnawa, Słowacja (15 grudnia 1995)
 - Zahla, Liban (8 października 2007)
Zobacz też[edytuj]


  W Wikimedia Commons znajdują się multimedia związane z tematem:
Zabrze

Zobacz w Wikicytatach kolekcję cytatów
o Zabrzu
Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu
Wieża ciśnień w Zabrzu
Skansen Górniczy "Królowa Luiza"
Zabytkowa Kopalnia Węgla Kamiennego Guido
Szyb "Maciej"
Fundacja Rozwoju Kardiochirurgii im. prof. Zbigniewa Religi

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz

+1