wtorek, 11 września 2012

Szadek


Szadek

Państwo Polska
Województwo łódzkie
Powiat zduńskowolski
Gmina Szadek
gmina miejsko-wiejska
Burmistrz Artur Ławniczak
Powierzchnia 17,93[1] km²
Ludność (2008)
• liczba
• gęstość
2 012[1]
112 os./km²
Strefa numeracyjna
+48 43
Kod pocztowy 98-240
Tablice rejestracyjne EZD
Położenie na mapie Polski


Szadek
51°42′N 18°59′E
TERC
(TERYT) 1101219024
Urząd miejski
ul. Warszawska 3
98-240 Szadek
 Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa


Młyn zbożowy w Szadku


Witacz od strony Tarnówki


rynek w Szadku
Szadek - miasto w woj. łódzkim, w powiecie zduńskowolskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Szadek. Położony jest na Wysoczyźnie Łaskiej, nad Pichną (prawy dopływ Warty), w otoczeniu lasów. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. sieradzkiego. Ośrodek usługowy regionu rolniczego, drobny przemysł włókienniczy i spożywczy.
Według danych z 31 grudnia 2004 miasto miało 2050 mieszkańców.
Szadek leży na skrzyżowaniu drogi wojewódzkiej nr 710 z Łodzi przez Lutomiersk do Warty i Błaszek oraz drogi wojewódzkiej nr 473 z Łasku do Uniejowa i Koła.
Spis treści  [ukryj]
1 Historia
2 Zabytki
3 Zobacz też
4 Przypisy
5 Literatura
6 Linki zewnętrzne
Historia[edytuj]

Pierwsza pisana wzmianka o mieście pochodzi z 1295 r. kiedy książę Władysław Łokietek nadał rycerzowi Wilczkowi dwa łany ziemi "apud civitatem nostram Schadek" (pod miastem naszym Szadkiem). Początek Szadkowi dała prawdopodobnie osada powstała w XI w. nad istniejącym tu niegdyś jeziorem. Dokumenty lokacyjne zaginęły, o prawach miejskich Szadka dowiadujemy się z potwierdzenia lokacji miasta przez Władysława Jagiełłę w 1401 r. Od 1362 r. odbywały się tu sądy wiecowe ziemi sieradzkiej. Największy rozkwit miasto przeżywało w XV i XVI w. Już wtedy było ośrodkiem produkcji sukna. Osiadło tu wielu rzemieślników, a synowie mieszczan udawali się na studia do Krakowa, uzyskując tytuły bakałarzy, magistrów i profesorów. Najbardziej znani z nich to Jan z Szadka, Jakub z Szadka, Stanisław z Szadka, Mikołaj z Szadka Prokopowicz, Gabriel z Szadka.
W powstałym w XVI w. powiecie szadkowskim było 8 miast: Łask, Widawa, Lutomiersk, Szadek, Szczerców, Pabianice, Uniejów i Niemysłów wchodzących wraz z powiatem w skład województwa sieradzkiego. Liczne pożary i epidemie, a przede wszystkim zapaść gospodarcza kraju spowodowały jednak upadek miasta w następnych stuleciach.
W czasach zaborów szadkowianie czynnie współdziałali w wysiłku zmierzającym do odzyskania wolności. Po upadku powstania listopadowego, gdy w marcu 1833 r. na terytorium Królestwa wkraczały niewielkie partie podległe płk. Józefowi Zaliwskiemu, jedna z nich (kilkunastu ludzi), dowodzona przez Faustyna Sulimierskiego została rozbita w lesie janowickim pod Szadkiem. Dwóch z nich schwytano i po śledztwie Audytoriatu Polowego Sądu Wojennego skazano na karę śmierci. Wyrok wykonano 19 VIII 1833 r. na rynku szadkowskim. Rosjanie rozstrzelali: Feliksa Bugajskiego i Sylwestra Racieńskiego. Za pomoc udzieloną spiskowcom aresztowano: Salomeę Kozłowską i Salomeę Leopoldową. Gdy Józef Oxiński, pierwszy dowódca powstańczy w 1863 r. w okolicach Sieradza wyznaczył punkt zborny w lesie koło Miedźna, licznie stawili się tam mieszkańcy Szadka. Naczelnikiem cywilnym miasta z ramienia władz powstańczych był Feliks Czekalski.
W 1905 r. miały tu miejsce manifestacje patriotyczne i starcia z policją. W nocy z 11/12 listopada 1918 r. miejscowy oddział Polskiej Organizacji Wojskowej (POW) rozbroił Niemców, a następnie "uzbrojony w tęgie kije" opanował Zduńską Wolę wraz z dworcem kolejowym, ubezpieczając w ten sposób oddział sieradzki POW, walczący w tym czasie z Niemcami na sieradzkiej stacji kolejowej.
W 1919 r. Szadek odzyskał prawa miejskie utracone w 1870 r. W okresie międzywojennym rozwinął się przemysł młynarski, stworzono połączenie kolejowe na trasie Śląsk – porty.
W 1921 r. w Szadku żyło 535 Żydów, co stanowiło 17% mieszkańców. W czerwcu 1940 okupant niemiecki utworzył dla ludności żydowskiej getto, w którym umieszczono ok. 400 osób. W sierpniu 1942 wszyscy jego mieszkańcy zostali wywiezieni do Chełmna nad Nerem i zamordowani. W 1943 Niemcy wprowadzili dla miasta nazwę okupacyjną niem. Schadeck.
Zasłużeni dla regionu szadkowskiego: Alfons Józef Ignacy Parczewski, Józef Leopold, Jerzy Karol Kurnatowski.
Zabytki[edytuj]

Najcenniejszym zabytkiem jest kościół Wniebowzięcia NMP i św. Jakuba Apostoła zbudowany w l. 1333-1335 w stylu gotyckim w miejscu drewnianego zniszczonego przez Krzyżaków w 1331 r. Świątynię rozbudowano przed poł. XIV i w poł. XVI w., także po 1868 r. i w 1905 r. Jest to budowla trójnawowa, halowa, podparta szkarpami. W fasadzie i w przejściu do zakrystii posiada profilowane ostrołukowe portale. Sklepienia naw z XVI w.: w prezbiterium i w nawie głównej gwiaździste, w bocznych – sieciowe. Drzwi zewnętrzne do zakrystii z blachy wykuwanej ręcznie z XV w. Zachowana fragmentarycznie polichromia Jana z Wrocławia z 1451 r. Zespół 5 renesansowych ołtarzy z początku XVII w. Chór muzyczny z XVI w. wsparty na tragarzach zdobionych rzeźbionymi łańcuchami. Ambona późnorenesansowa z 1 połowy XVII w. Chrzcielnica z brązu, gotycka ze sceną ukrzyżowania z XIV w. Gotycka Pieta z połowy XV w. W otworze tęczowym medalion z MB z Dzieciątkiem, późnogotycki z XVI w., dwa cenne relikwiarze z połowy XVII w. Szereg cennych nagrobków i tablic epitafijnych, najstarsze z XVI i XVII w. Obok kościoła wznosi się dzwonnica o charakterze obronnej baszty z wąskimi otworami strzelniczymi. Na murach widać ślady w postaci okrągłych wgłębień po nieceniu ognia przy użyciu świdra ogniowego oraz wmurowane na pamiątkę kamienne kule armatnie.
Na opuszczonym cmentarzu ewangelicko-augsburskim w Szadku zachowała się kwatera żołnierzy niemieckich poległych między 21 listopada a 9 grudnia 1914 r. w walkach w okolicach Szadku, które były częścią Operacji Łódzkiej. Żołnierze pochodzili z garnizonów z Dolnego Śląska, m.in. z Nowej Soli. Kwaterę opisano w 2008 r. na łamach 97 numeru dwumiesięcznika oświatowego Szkolne Wieści.
Na cmentarzu grzebalnym kościół św. Idziego, wg tradycji na miejscu najstarszego kościoła w Szadku, z 1858-1860 r. Na uwagę zasługuje tabernakulum misternie rzeźbione z I poł. XVII w. Na drugim cmentarzu (cholerycznym) dwie duże mogiły ludności cywilnej i żołnierzy polskich z września 1939 r. Przy głównej alejce mogiła 13 powstańców z partii Powidzkiego, dowódcy plutonu strzelców powiatu sieradzkiego, poległych w bitwie pod Szadkowicami 6 października 1863 r.
Według rejestru zabytków KOBiDZ[2] na listę zabytków wpisane są obiekty:
kościół parafialny pw. Wniebowzięcia MB, XIV-XIX w., nr rej.: 850 z 28.12.1967
dzwonnica, nr rej.: 851 z 28.12.1967
Wiatraki w Szadku

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz

+1