Suraż

Suraż

Państwo Polska
Województwo podlaskie
Powiat białostocki
Gmina Suraż
gmina miejsko-wiejska
Prawa miejskie 16 IX 1445 r.
Burmistrz Sławomir Halicki
Powierzchnia 33,86[1] km²
Ludność (2008)
• liczba
• gęstość
993[2]
29 os./km²
Strefa numeracyjna
+48 85
Kod pocztowy 18-105
Położenie na mapie Polski


Suraż
52°57′19″N 22°57′19″E
TERC
(TERYT) 3202602104
Urząd miejski
ul. 11 Listopada 16
18-105 Suraż
 Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa
Suraż – miasto w woj. podlaskim, w powiecie białostockim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Suraż. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. białostockiego.
Suraż leży w Dolinie Górnej Narwi, nad Narwią, przy Narwiańskim Parku Narodowym.
Miasto jest jednym z najmniejszych w Polsce – liczy 983 mieszkańców (31 grudnia 2006). W większości ludność zajmuje się rolnictwem i hodowlą bydła mlecznego. Miasto w ostatnich latach nabiera charakteru turystycznego ze względu na sąsiedztwo parku narodowego.
Spis treści  [ukryj]
1 Historia
2 Atrakcje krajoznawcze
3 Zabytki
4 Sławne osoby
5 Przypisy
6 Linki zewnętrzne
Historia[edytuj]


Kościół pw. Bożego Ciała
Początkiem miasta było grodzisko usypane na prawym brzegu Narwi w XI w. Zostało ono ufortyfikowane fosą, wałami i palisadą. Było one później obiektem ataków Jaćwingów, Litwinów i Krzyżaków. W 1390 roku król Władysław Jagiełło przekazał księciu Januszowi I mazowieckiemu gród w Surażu, Bielsku, Drohiczynie, Mielniku. W kronikach krzyżackich w związku z Surażem między innymi wspomniano Jesienią roku 1392 marszałek krzyżacki Engelhard Rawe z wielką liczbą braci i pielgrzymów pospieszył do (Pisza), zamku Świętego Jana, gdzie marszałek stół honorowy przysposobił. Pan Apill Vochs de Franken noszący chorągiew św. Jerzego, trzymał pierwsze miejsce i przybywają do Szirazen (=Suraża) i o staje od zamku zsiedli z koni do boju i przez trzęsawisko postępują. Poganie zaś zamek marszałkowi oddali, w którym znaleźli szwagra Witolda (biskupa płockiego Henryka, księcia mazowieckiego). Z rana idą dalej, a gdyby byli się zatrzymali, byliby pojmali biskupa i powrócili.
Na miejscu zniszczonego w 1392 r. przez Krzyżaków grodziska wybudowano pod koniec XV lub w pocz. XVI wieku (być może z inicjatywy Bony) zamek z ceglaną basztą na wale od strony miasta, która mieściła archiwum lub więzienie. Jej fundamenty odkryto w latach 30. XX wieku. Zamek został zniszczony w czasach potopu szwedzkiego w XVII wieku. Obecnie jedyną jego pozostałością jest Góra Zamkowa. Dnia 16 września 1445 roku Suraż otrzymał prawa miejskie[3]. W 1520 roku Suraż został stolicą powiatu w ziemi bielskiej, a w 1533 r. zostało nadane królowej Bonie. W 1569 r. Suraż wraz z województwem podlaskim został włączony do Korony Polskiej, a w 1588 roku ustanowiono w nim sądy ziemskie. Miasto było zamieszkiwane przez Polaków, Żydów i osadników ruskich. Śladem przeszłości jest obecność Rynku Ruskiego w dzielnicy dawniej zajmowanej przez kolonistów. W Surażu istniały także trzy cerkwie, z których ostatnia została zniszczona przez Niemców w 1915 r. podczas I wojny światowej. Spłonęła wtedy prawie cała miejscowość. Z ciekawą przeszłością miasta można się zapoznać w Społecznym Muzeum Archeologicznym.
Suraż był ważnym centrum oporu podczas powstania styczniowego. Już w nocy z 22 na 23 stycznia 1863 z miasta wyparto Rosjan. Mieszkańcy Suraża pomagali powstańcom m.in. przez dostarczanie białej broni. Po upadku powstania na miasto nałożono kontrybucję. 20 kwietnia 1865 na suraskim rynku powieszono Michała Laskowskiego, jednego z wywiadowców powstańczych.
Ostateczny upadek miasta przyniosła budowa w 1862 Kolei Warszawsko-Petersburskiej, która ominęła Suraż. Jednocześnie przyniosło to rozwój sąsiednim Łapom.
Atrakcje krajoznawcze[edytuj]



Wczesnośredniowieczna Osada słowiańska Nawia
grodzisko wczesnośredniowieczne „Góra królowej Bony”
grodzisko wczesnośredniowieczne „Ostrówek” w Zawykach
kościół z roku 1873
cmentarz katolicki koło kościoła
kirkut żydowski z 1865 roku
stara drewniana zabudowa
układ miejski z XV wieku z dwoma rynkami
pomnik powstańców z 1863 roku na ul. Zakościelnej
prywatne Muzeum Archeologiczne W. Litwińczuka
cmentarz unicki z XVII w z kaplicą cmentarną pw. Imienia Maryi z II poł. XVIII w. w Zawykach
miejsce po dawnym majątku Reńszczyzna stanowiącym własność Mikołaja Konopińskiego
Wczesnośredniowieczna Osada Słowiańska Nawia. (http://nawia.org)
Zabytki[edytuj]



Kirkut w Surażu
układ przestrzenny miasta, XV-XVI, nr rej.: 464 z 16.01.1980
cmentarz katolicki, nr rej.: 464 z 16.01.1980
cmentarz żydowski, nr rej.: 464 z 16.01.1980[4].
Sławne osoby[edytuj]

Antoni Jabłoński – żołnierz, który zatknął polski sztandar w 1945 roku na kolumnie Siegessäule w Berlinie.