wtorek, 11 września 2012

Sulejów


Sulejów

Państwo Polska
Województwo łódzkie
Powiat piotrkowski
Gmina Sulejów
gmina miejsko-wiejska
Założono pierwsza wzmianka 1145 r.
Prawa miejskie 1292
Burmistrz Stanisław Baryła
Powierzchnia 26,26 km²
Ludność (2008)
• liczba
• gęstość
6332
241,9 os./km²
Strefa numeracyjna
(+48) 44
Kod pocztowy 97-330
Tablice rejestracyjne EPI
Położenie na mapie Polski


Sulejów
51°21′10″N 19°53′05″E
Urząd miejski
ul. Konecka 42
97-330 Sulejów
 Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa


Opactwo w Sulejowie – Podklasztorzu


Opactwo w Sulejowie – Podklasztorzu


Opactwo w Sulejowie – Podklasztorzu


Opactwo cystersów w Sulejowie


OSP w Sulejowie (założona w 1905)
Sulejów – miasto w powiecie piotrkowskim, województwie łódzkim, siedziba gminy Sulejów, nad rzeką Pilicą i Radońką. Według danych z 31 grudnia 2008 miasto liczyło 6332 mieszkańców[1]. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. piotrkowskiego. Po zbudowaniu w latach 1969–1973 tamy na Pilicy w Smardzewicach (w pobliżu Tomaszowa Mazowieckiego) i spiętrzeniu rzeki, w pobliżu miasta powstał Zalew Sulejowski.
Spis treści  [ukryj]
1 Położenie
2 Transport
3 Historia
3.1 Historia gospodarcza
4 Turystyka i zabytki
5 Współpraca międzynarodowa
6 Zobacz też
7 Przypisy
8 Linki zewnętrzne
Położenie[edytuj]

Według danych z 1 stycznia 2011 r. powierzchnia miasta wynosiła 26,26 km²[2].
Podział terytorialny Polski (TERYT) wymienia następujące części miasta: Dobra Woda, Podklasztorze, Podkurnędz, Podwłodzimierzów, Radońka i Zacisze.
Transport[edytuj]

Sulejów stanowi węzeł komunikacyjny. Przez miasto przebiegają drogi krajowe:
droga krajowa nr 12 – przejście graniczne z Niemiec w Łęknicy – Leszno – Kalisz – Piotrków Trybunalski- Sulejów – Radom – Lublin – Berdyszcze – przejście graniczne na Ukrainę.
droga krajowa nr 74 – Sulejów – Kielce – Opatów – Szczebrzeszyn – Zamość – przejście graniczne na Ukrainę w Zosinie).
Historia[edytuj]

Początki osady związane są z istniejącą przy przeprawie przez Pilicę komorą celną, rozwój grodu związany jest z opactwem cysterskim, ufundowanym tu w 1176-1177 roku przez Kazimierza Sprawiedliwego. Opactwo zostało założone w miejscu, które obecnie nazywa się Podklasztorze. Prawa miejskie miasto uzyskało w połowie XIII wieku, potwierdził je Władysław Łokietek w 1308 roku.
Wielkim wydarzeniem w historii miasta był wiec, który odbył się w dniach 20-23 czerwca 1318. Na tym właśnie wiecu uroczyście przyjęto warunki papieskie i uchwalono wznowienie Królestwa Polskiego. Wystosowano prośbę do papieża Jana XXII aby wyraził zgodę na koronację Władysława Łokietka. W poselstwie do Awinionu wysłano biskupa kujawskiego Gerwarda.
Sulejów położony był przy szlaku handlowym ze Śląska i Wielkopolski na Ruś. W 1410 roku opactwo cysterskie było jednym z miejsc postoju wojsk polskich prowadzonych przez Władysława Jagiełłę na pola Grunwaldu.
Zniszczenia podczas potopu szwedzkiego spowodowały upadek miasta. W roku 1819 skasowano klasztor cysterski, a Sulejów stał się miastem rządowym. W latach 1870–1927 Sulejów był pozbawiony praw miejskich i został włączony do zbiorowej gminy wiejskiej Łęczno, a od 1912 roku stanowił osobną gminę, ale nadal nieposiadającą praw miejskich. W 1927 r. Sulejów odzyskał prawa miejskie, co przyczyniło się do jego szybszego rozwoju.


Rada Miejska Sulejowa
Ponowna stagnacja nastąpiła po 1939 roku. Dnia 4 września 1939 roku niemiecka Luftwaffe zbombardowała Sulejów. W wyniku działań wojennych Sulejów został zniszczony w 80%, a pod gruzami domów i w obozach zginęło ponad 2000 mieszkańców.
Po II wojnie światowej miasto zostało odbudowane. Dalej głównym zajęciem dla mieszkańców było wypalanie wapna. W 1986 roku do klasztoru wrócili cystersi.
Historia gospodarcza[edytuj]
Eksploatacja puszczańskich lasów i przerób drzewa oraz wypalanie wapna stało się głównym rzemiosłem mieszkańców Sulejowa. Niestety zahamowany został on w wyniku licznych wojen i najazdów szwedzkich oraz pożarów.
Sulejów zasłynął z produkcji wapna, które początkowo wypalane było sposobem rzemieślniczym w prymitywnych piecach ziemnych. W okolicach Sulejowa znajdowały się bogate złoża kamienia wapiennego, którego wydobycie i wypalanie upowszechniło się w drugiej połowie XIX w. Początkowo pozyskiwano je sposobem rzemieślniczym, w prymitywnych piecach ziemnych opalanych węglem drzewnym.
Duża część wapna spławiana była Pilicą do Wisły i dalej do Warszawy i Gdańska. Przemysłowe piece wapiennicze powstały w ostatnim ćwierćwieczu XIX w. W 1875 r. w księgach hipotecznych widnieją zapiski o działalności trzech wapienników przy ul. Piotrkowskiej. Po prawej stronie Pilicy rozlokowane były kopalnie kamienia wapiennego, których właścicielem był Józef Fritsch. Na przełomie XIX i XX w. do wypalania wapna zaczęto używać węgla kamiennego (wcześniej używano węgla drzewnego). W 1900 r. w mieście było 11 przedsiębiorstw wapienniczych. W 1905 i 1908 r. wybudowano piece szybowe do wypalania wapna. W wyniku dalszego rozwoju przemysłu wapienniczego w 1912 r. wybudowano kolejny piec 16-komorowy typu „Hoffman”.
Przemysł wapienniczy wpłynął pozytywnie na rozwój miasta, m.in. na wzrost liczby ludności. W 1901 r. liczba mieszkańców Sulejowa wynosiła 4200 osób, a domów zwiększyła się ze 157 w 1862 r. do 246 w 1901 r[potrzebne źródło]. Dużym problemem stał się transport wapna na większe odległości. Samą tylko Koleją Warszawsko-Wiedeńską z Piotrkowa Trybunalskiego wysyłano rocznie 1200 wagonów wapna. Wywożono również duże ilości drewna, a do miasta przywożono węgiel kamienny.
Zarząd Kolei Dąbrowskiej był początkowo zainteresowany budową linii kolejowej Piotrków Trybunalski – Sulejów – Opoczno, ale projekt ten nie został zrealizowany. Potrzeba szybkiego i większego transportu wymusiła na przedsiębiorcach budowę kolejki wąskotorowej Sulejów – Piotrków Trybunalski. W 1899 r. został zatwierdzony projekt techniczny, a już w 1904 roku oddano linię wąskotorową Sulejów – Piotrków Tryb. do eksploatacji. Przyczynił się do tego właściciel ziemski z powiatu opoczyńskiego Stanisław Psarski główny udziałowiec i inicjator inwestycji. Przewożono nie tylko wapno, drewno i węgiel, ale wożono również pasażerów.
Po zakończeniu działań wojennych i odbudowie zniszczonych pieców, uruchomiono produkcję wapna. Pod zarządem państwowym pracowały wapienniki „Pereswit” (piece „Ryngowiec” i „Wiktor”) oraz Zakłady Wapiennicze „Sulejów Górny” (piece „Jan” i „Wapiennik Nowy”). Do 1950 r. funkcjonowały one w ramach Zjednoczenia Terenowego Przemysłu Materiałów Budowlanych w Łodzi. W 1951 r. znacjonalizowano prywatne piece, przekazując je do Piotrkowskiego Przedsiębiorstwa Przemysłu Terenowego Materiałów Budowlanych. Z dniem 19 marca 1956 roku, zarządzeniem Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Piotrkowie Tryb., utworzono w Sulejowie przedsiębiorstwo pod nazwą „Sulejowskie Zakłady Przemysłu Materiałów Budowlanych”. W 1963 r. zreorganizowano zakłady, nadając im nazwę „Sulejowskie Przedsiębiorstwo Terenowego Przemysłu Wapienniczego w Sulejowie”. W roku następnym zmieniono nazwę na Zakłady Przemysłu Wapienniczego „Sulejów”, włączając je do Zjednoczenia Przemysłu Wapienniczego i Gipsowego w Krakowie. Od 1974 r., z powodu likwidacji Zjednoczenia w Krakowie, wapienniki sulejowskie włączono w skład Łódzkiego Kombinatu Cementowo-Wapienniczego w Działoszynie (później Kombinat Cementowo-Wapienniczy „Warta” w Działoszynie). W 1986 roku głównie z przyczyn ekonomicznych Piotrkowską Koleją Wąskotorową zaprzestano przewozów wapna i węgla, a w 1989 również pasażerów. W 1990 r. na mocy zarządzenia ministra przemysłu powstały „Zakłady Przemysłu Wapienniczego w Sulejowie”. W 1996 r. w ZPW w Sulejowie wprowadzono zarząd komisaryczny; niestety, pomimo programu naprawczego 23 września 2002 r. Sąd Rejonowy w Piotrkowie Tryb. ogłosił upadłość przedsiębiorstwa[3]. W latach 2005-2006 linia wąskotorowa Sulejów – Piotrków Tryb. została rozebrana.
Obecny program rewitalizacji miasta Sulejowa nie przewiduje odnowienia wapienników i przywrócenia ich do dawnej świetności choćby dla turystów[4].
Turystyka i zabytki[edytuj]

Zespół klasztorny opactwa cysterskiego w Sulejowie, jeden z najlepiej zachowanych zespołów pocysterskich w Polsce.
Kościół św. Tomasza – trójnawowa bazylika z transeptem. Jego budowa rozpoczęła się ok. 1177 roku, data konsekracji kościoła, rok 1232 przyjmowany jest jako zakończenie budowy. Bryła kościoła zachowała się w nienaruszonym układzie. Najciekawiej prezentuje się romański portal i rozeta.Wyposażenie kościoła pochodzi z okresu baroku i rokoka.
Skrzydło wschodnie klasztoru z późnoromańskim kapitularzem i gotyckimi krużgankami. Sklepienie refektarza opiera się na jednym filarze umieszczonym w środku pomieszczenia. Z całego klasztoru zachowały się tylko dwa skrzydła – wschodnie, w którym obecnie znajduje się izba regionalna i skrzydło południowe, pochodzące z XVI wieku, jest w ruinie. (Dawniej trzy skrzydła klasztoru i kościół otaczały wirydarz).
Przez miasto przebiega niebieski pieszy Szlak Rekreacyjny Rzeki Pilicy.
Według rejestru zabytków KOBiDZ[5] na listę zabytków wpisane są obiekty:
kościół parafialny pw. św. Floriana, ul. Podkurnędz 2, 1901-03, nr rej.: 358 z 21.08.1985
zespół opactwa cystersów, XII-XIV w., XVIII w., nr rej.: 569 z 16.09.1971 oraz 429 z 17.08.1992:
kościół parafialny pw. św. Tomasza, siedziba parafii
skrzydło klasztorne z kapitularzem
arsenał z basztą Opacką
zabudowania gospodarcze
baszta Muzyczna
brama Krakowska
baszta Attykowa
baszta Rycerska
baszta Mauretańska
pozostałości młyna
obwód warowny – mury
teren klasztoru i pozostałości ogrodu
kaplica pw. NMP, 1644, nr rej.: 168-IX-14 z 7.07.1948 i z 30.01.1960 oraz 190 z 27.09.1967
kaplica cmentarna Wackowskich, 1811, nr rej.: 495-IX-59 z 8.09.1949 oraz 189 z 27.09.1967
Współpraca międzynarodowa[edytuj]

Miasta i gminy partnerskie:
 Tišnov
 Heves
Zobacz też[edytuj]

Cmentarz żydowski w Sulejowie

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz

+1